Бүгінгі жаһандық экономика кеше ғана көрген бейнеміз емес. Дүниені бес бағыттан – бес Д-ның дауылы шайқап тұр: деглобализация, декарбонизация, дүдәмәл қарыз, диджитализация, демография.

Қарапайым тілмен айтсақ…

Деглобализация – әлем біртұтас нарық болудан қалып барады. Әр ел өз тауарын өзі өндіріп, шекара сыртынан келетінге шектеу қоюда. Инфляцияның өршуі мен экономикалық оқшауланудың басты себебі де осы.

Декарбонизация – климат өзгерісі жай ғана ескерту емес, енді әр үйге еніп келе жатқан нақты қауіп. Табиғаттың тосын мінезі дауыл, өрт, тасқын – бәрі бюджетті жұтып жатыр. Яғни, тағы да – инфляция.

Демография – халықтың қартаюы, туу көрсеткішінің азаюы зейнетақы мен медицина шығынын арттырып, жұмыс істейтін адам санының азаюына әкелуде. Бұл да салық базасын тарылтып, мемлекетке қысым түсіреді.

Дүдәмәл қарыз – пандемия кезінде алынған триллиондар елдердің қарызын рекордтық деңгейге жеткізді. Қазір кейбір елдер борышының өсімі қорғаныс бюджетінен де асып кеткен.

Диджитализация – бұл бес «Д»-ның ішіндегі жалғыз үміт оты. Генеративті жасанды интеллект пен цифрлық технологиялар өнімділікті арттырып, энергияны үнемдеп, таза өндіріс құралдарын дамытудың жолын ашуы мүмкін.

Дереккөзі: Мың теңге телеграм арнасы

Abai.kz