XI Санкт-Петербург халықаралық мәдениеттер форумы: Жасанды зерде мен өнер арасындағы нәзік байланыс

2025 жылдың қыркүйек айының басында Санкт-Петербург әлемнің мәдени және технологиялық жүрегіне айналды. Бұл күндері ғасырлар тарихын тербеген қалада — әрқайсысы өз халқының рухани үні мен мәдени болмысын бойына сіңірген, 69 елден келген 2600-ден астам дара тұлға бас қосты. Олар сан түрлі ұлттың үнін, өрнегін, әлемге ортақ рухани ізденісті біріктіріп, XI Халықаралық Мәдениеттер форумын шынайы ынтымақтастық алаңына айналдырды.

Эрмитаж — тарих пен болашақтың тоғысқан мекені

Форум аясындағы басқосулардың басты сахнасы — Эрмитаж — тек тарихи ғимарат емес, түрлі өркениеттер үнінің тоғысқан рухани кеңістігіне айналды. Осында өткен кездесулерде дәстүр мен технология арасындағы нәзік байланыс әңгімеге арқау болды. Қазақстаннан келген делегация ұлттық мұраны цифрлық кеңістікке көшіру, мәдени болмысты жасанды зерде арқылы сақтап қалу сынды бастамаларымен ерекшеленді.

Жасанды зерде — өнердің жаңа серігі ме, әлде көлеңкесі ме?

Жасанды зерде — өнер әлеміне ентелеп кіріп келе жатқан құбылыс. Талантты, бірақ жансыз шәкірт секілді. Ол ұлы шеберлердің тәсілін көшіріп үйрене алады, бірақ жүрекке ұялайтын шынайы сезімді жеткізуге қауқарсыз. Оның туындылары — нәзік, бірақ жүректің дірілінсіз жасалған жаңғырық.

Бұл — «технологиядан шыққан сиқыршы». Ол таңдандырады, бірақ кейде өнердің маңызын жойып, оны қалыпты өнімге айналдырып жіберуі мүмкін. Шаблон мен қайталау — шығармашылықтың жансыз көлеңкесі. Шынайы өнердің құны — қателікте, қайшылықта, жүректегі ізгі алауда жатыр.

Шығармашылық болашақ: адам мен алгоритм арасындағы нәзік тепе-теңдік

Форум қатысушыларының басым бөлігі мына бір ойға тоқталды: жасанды зерде — тек құрал ғана, ал шынайы шабыт адамның терең ішкі жан дүниесіндегі нәзік тебіреністен туындайды. Егер өнерді технологияға тапсыратын болсақ, даралық пен рухани тереңдік жоғалуы мүмкін. Жасанды зерде ешқашан адамның ішкі тебіренісін алмастыра алмайды. Сондықтан болашақта адам мен жасанды зерденің шығармашылық байланысы нәзік тепе-теңдікке негізделуі тиіс.

Білім беру — цифрлық дәуірдегі рухани тәрбие

Тек технологияны меңгеру жеткіліксіз. Балаларға сезіну, түсіну, шығармашылық еркіндікпен ойлау үйретілуі керек. Қазақстандық сарапшылар ұлттық дәстүрлер мен заманауи әдістердің тоғысында тұрған білім беру бағдарламаларын ұсынды. Мақсат — саналы, жан-жақты дамыған шығармашыл ұрпақ тәрбиелеу.

Мәдени тәуелсіздік — цифрлы ғасырдың тірегі

Ақпарат ағыны тасып жатқан заманда ұлттық мәдениетті сақтау — рухани шекараға қорған тұрғызумен тең. Цифрлық егемендік пен ұлттық жасанды зерде — заман талабы. Бірақ бұл жүйелер ашықтық, әділдік, адам болмысына құрмет негізінде құрылуы керек. Қазақстан тәжірибесі осы жолда үлгі бола алатын нақты жобалармен толықты.

Жасанды зерде және жаңа шығармашылық кеңістіктер

Цифрлы технологиялар мен жасанды зерде өнерге жаңа бояулар, жаңа формалар, тіпті жаңа шабыт көздерін алып келді. Музыка мен кино, сурет пен әдебиет — бәрі де жасанды зерденің тәжірибелік алаңына айналуда. Қазақстандық мамандар ұлттық өнерді цифрландыру, тіл мен дәстүрді сақтайтын отандық алгоритмдер жасау туралы нақты ұсыныстарын ортаға салды.

Ресей мәдениеті — рухани күш

Форумның тағы бір маңызды тақырыбы — Ресей мәдениетінің әлемдік деңгейдегі рөлі және оның рухани күш ретіндегі маңызы болды. Мәдениет пен өнердің ықпалы арқылы дипломатия мен халықаралық қатынастарда жаңа тәсілдер қалыптасуда. Ресейдің мәдени мұрасы әлемнің көптеген елдерінде танылып, оның шығармашылық әлеуеті басқа ұлттармен ықпалдастықты нығайтып, гуманитарлық байланыстарды тереңдетуде маңызды рөл атқарады.

Ресей мәдениетінің сыртқы ықпалдан арылуы және рухани дербестік

Сонымен бірге, форумда Ресей мәдениетінің сыртқы ықпалдан арылуы, рухани дербестік пен тәуелсіздік мәселелері төңірегінде де кеңінен талқылаулар өтті. Ұлттық мәдениеттің өзіндік ерекшелігін сақтап, оны жаһандану жағдайында дамытудың жолдары қарастырылды. Бұл өз кезегінде мәдени автономия мен ұлттық санаға серпін береді, сондай-ақ мәдени тәуелсіздіктің маңызды шарты ретінде қабылданды.

Дамушы елдердің мәдени рухани кеңістігі үшін күрес

Әсіресе дамушы елдердің мәдени және рухани кеңістігін сақтау және нығайту мәселелеріне ерекше назар аударылды. Олар өздерінің ұлттық мәдениетін қорғап, дамыта отырып, жаһандық мәдени кеңістікке өз үлесін қосуға ұмтылуда. Форум шеңберінде осындай елдердің мүдделері мен қиындықтары туралы ашық диалог құрылып, халықаралық қолдаудың маңыздылығы атап өтілді.

Түйін. XI Санкт-Петербург халықаралық мәдениеттер форумы жасанды зерде мен өнер арасындағы нәзік қарым-қатынасқа жаңа көзқарас қалыптастырды. Форумда технология мен дәстүрдің үйлесімі, мәдени тәуелсіздік пен рухани дербестік, сондай-ақ әлемдік мәдени кеңістіктегі ынтымақтастық мәселелері жан-жақты қаралды. Ресей мәдениетінің рухани жұмсақ күш ретінде маңызы мен дамушы елдердің мәдени кеңістігін қорғау қажеттілігі ерекше аталып өтілді. Осындай сындарлы пікірталастар мен тәжірибе алмасулар мәдениеттер арасындағы көпірді нығайтып, шығармашылық болашаққа деген сенімді арттырады.

Шыңғыс Ергөбек,

Темірбек Жүргенов атындағы Қазақ ұлттық өнер академиясының оқу және оқу-әдістемелік жұмыстар жөніндегі проректоры

Abai.kz