Сонымен, он жылда бір болатын халық санағының нәтижесі жарияланды. Амал қанша, санда болайық, санатта қалайық деп ұрандатып басталған шараның соңы сұйылып, жұрттың жүйкесін жұқартты. Үмітті күдік алмастырды.

Алдын ала есеп бойынша қазақтың саны өз жұртында 67 пайызға жеткенін естіп тақиямызды аспанға аттық. Алайда, қуанышымыз ұзаққа созылған жоқ, сәл өтпей-ақ әлгі сан екіге кеміп, 65 пайыз болып қалды. Күйіндік. «Бұл мүмкін емес» дестік. Қазақтың санын әдейі азайтып отыр дедік. Ұлтшылымыз бар, ұлтжандымыз бар, отаншылымыз бар, әншейін ұраншылымыз бар бәріміз тұлан тұттық. Тұлданып, бұлданып алдық  та, тәуба, осыған да шүкір деп қойдық.

Сөйтіп, санақтың соңғы нәтижесін күтіп жүргенімізде арын ақшаға айырбастап жіберген Агенттік төрайымының халықты сан соқтырып кеткенін білдік. Жемқор бикештің жегені желкесінен шықсын демеске лаж жоқ - бөлінген қаржының үштен екісін қақшып кетіпті. Ару атын жамылған арсыз әйел елдің де, елдің өскені мемлекеттің мерейі деп жүрген ел ағаларының да үкілі үмітін біржола күдікке айырбастап кетті.

Сонымен, он жылда бір болатын халық санағының нәтижесі жарияланды. Амал қанша, санда болайық, санатта қалайық деп ұрандатып басталған шараның соңы сұйылып, жұрттың жүйкесін жұқартты. Үмітті күдік алмастырды.

Алдын ала есеп бойынша қазақтың саны өз жұртында 67 пайызға жеткенін естіп тақиямызды аспанға аттық. Алайда, қуанышымыз ұзаққа созылған жоқ, сәл өтпей-ақ әлгі сан екіге кеміп, 65 пайыз болып қалды. Күйіндік. «Бұл мүмкін емес» дестік. Қазақтың санын әдейі азайтып отыр дедік. Ұлтшылымыз бар, ұлтжандымыз бар, отаншылымыз бар, әншейін ұраншылымыз бар бәріміз тұлан тұттық. Тұлданып, бұлданып алдық  та, тәуба, осыған да шүкір деп қойдық.

Сөйтіп, санақтың соңғы нәтижесін күтіп жүргенімізде арын ақшаға айырбастап жіберген Агенттік төрайымының халықты сан соқтырып кеткенін білдік. Жемқор бикештің жегені желкесінен шықсын демеске лаж жоқ - бөлінген қаржының үштен екісін қақшып кетіпті. Ару атын жамылған арсыз әйел елдің де, елдің өскені мемлекеттің мерейі деп жүрген ел ағаларының да үкілі үмітін біржола күдікке айырбастап кетті.

Статистика агенттігі халық санағының нәтижесін жариялап, ел халқы 16 млн. 196 мың 800 адамға жеткенін, оның ішінде қазақтардың саны 63,6 пайыз болғанын мәлімдеді. Масқара, әлгі 65 пайызымыз арман болып қалыпты. Агенттік басшысы Әлихан Смайылов халықты сабырға шақырғысы келді ме, әйтеуір, алдарқатып бақты. Агенттіктің бұрынғы басшылары ұрлықтарын жасыру үшін санақтың нәтижесін асығыс жариялаған, сондықтан қате кеткен, әрі 300 мың адам екі рет саналыпты дейді. Қазақтың санын тағы бір жарым пайызға азайтып жіберген агенттік басшысының ақиқаттан ауылы алыс өз сөзіне өзі сеніп отырғаны өкінішті, әрине. Жоқ, біз оны сөгейік деп отырған жоқпыз. Ондай ойдан аулақпыз, рас. Ол бар болғаны былыққа батқан мекеменің тізгінін түзеуге жіберілген мемлекеттік қызметкер ғана. Бірақ, кез келген адамның, мейлі, ол шенеунік болсын, өзге болсын азаматтық көзқарасы болуы керек қой. Әсіресе әңгіме елдің ертеңіне келіп тірелгенде.

Біздің ойымызша, санақтың нәтижесі дұрыс емес. Науқанға бөлінген қаржының үштен екісі қолды болғанын біле тұра, нәтиженің нақты емес екенін қалай білмей қаламыз?! Халық санағы біткен соң көпке дейін «мені ешкім есепке алмады» дегендердің қарасы үзілмеді ғой. Халық санағының салғырт жүргізілгенін барлық басылымдар жазды.

Агенттік таратқан мәліметке қарағанда Қазақстанның халқы он жылда бар болғаны бір миллион адамға артыпты. Ал, бұған дейін көптеген демограф ғалымдар Отанына оралған қазақтардың келгенін өсіп-өнгенімен қосқанда бір миллионға жеткенін айтып жүрген. Сонда он жылда қосылған бір миллион адам түгел қазақ болғаны ғой. Ендеше, статистикалық мәліметтегі пайыздық көрсеткіштерде қателік кеткен шығар, шамасы. Бірақ, оны кім мойындайды. Ешкім. Ең өкініштісі де осы. Жарты ай бұрын халық санағын түйіндеуге 70 миллион теңге сұрап еді Смайылов мырза. Жетпіс миллионның буы буынына түсті ме, саннан неге шатасты екен?..

63,6. Бұл санға сену қиын. Ал, сіз сенесіз бе?

Әлемде қанша қазақ бар?

2005 жылғы демографиялық зертетулер нәтижесіне сүйеніп шығарылған есеп бойынша әлемдегі қазақтардың саны (Статистикалық агенттік қызметкерлерінің біліктілігіне сенбегендіктен бес жыл бұрынғы мәліметті беруге мәжбүрміз):

Қазақстан 8 млн. 720 мың
Өзбекстан 1 млн. 500 мың
Ресей 800 мың
Түркменстан 90 мың
Қырғызстан 40 мың
Украина 15 мың
Тәжікстан 12 мың
Беларусь 5 мың
Грузия 3 мың
Әзербайджан 3 мың
Молдова 3 мың
Литва 2 мың
Армения 1 мың
Эстония 1 мың
Қытай 1 млн. 296 мың
Моңғолия 157 мың
Ауғанстан 45 мың
Түркия 30 мың
Иран 15 мың
АҚШ 10 мың
Германия 7 мың
Канада 5 мың
Франция 4 мың
Пәкістан 3 мың
Англия 2 мың
Швеция 1 мың
Австралия 0,9 мың
Араб Әмірлігі 0,8 мың
Австрия 0,6 мың
Аргентина 0,4 мың
Үндістан 0,3 мың

«Заң газеті» 09.01.2010 №19

http://zanmedia.kz/