Уақыттың өзгергені қоғам мен адамның сыртқа тепкен санасындағы өзгерістен байқалса керек. Өзгеріс ағынының бағыты - болжам. Егер біз тоқсаныншы жылдары ХХI ғасырдағы қазақ әдебиеті туралы қандай әңгіме айтқанымызды, әдемі қиялға шомғанымызды еске алсақ, онда жаңа ғасырдың яғни, тұтас жүз жылдықтың бастауындағы қазақ прозасының бір жолағы - Дархан Бейсенбекұлының шығармалары болар деп, дәл баяғыдай үміттің үп еткен самалына бет бұрамыз. Иә, үмітке әдебиетте де орын бар шығар...

«Абай-ақпарат»

 

Ринг

(әңгіме)

І-раунд.

Уақыттың өзгергені қоғам мен адамның сыртқа тепкен санасындағы өзгерістен байқалса керек. Өзгеріс ағынының бағыты - болжам. Егер біз тоқсаныншы жылдары ХХI ғасырдағы қазақ әдебиеті туралы қандай әңгіме айтқанымызды, әдемі қиялға шомғанымызды еске алсақ, онда жаңа ғасырдың яғни, тұтас жүз жылдықтың бастауындағы қазақ прозасының бір жолағы - Дархан Бейсенбекұлының шығармалары болар деп, дәл баяғыдай үміттің үп еткен самалына бет бұрамыз. Иә, үмітке әдебиетте де орын бар шығар...

«Абай-ақпарат»

 

Ринг

(әңгіме)

І-раунд.

Рингке көтеріліп келе жатып, көк бұрыштағы қарсыласыма ұрлана қарадым. Жоқ, бұрынғыдай емес. Денесінің шиыршық атып жинала түскендігі көзге бірден ұрып тұр. Буылтық-буылтық білегі, қоладан құйғандай тырсиып тұрған кеудесі залдың айқыш-ұйқыш жарығына еркін шомыла жалтылдап, адамның үрейін ұшыратын ерекше бір серпінмен жұлқынады. Резеңкелі арқаннан өте бере рингке шығар алдындағы жаттықтырушымның соңғы пысықтап айтқан сөзін есіме алдым. «Ал, арманың орындалды. Ең бастысы, жүрегіңе қорқыныш пен өзіңе деген сенімсіздік ұяламасын. Ол - ауру. Бойыңа бір кіріп алса құтылуың қиын болады. Мен сенің тактикаңа, техникаңа мін тақпаймын. Тек ашуға берілме!». Ақырын ғана секіріп, қол-аяғымды еркін сілкілеп алдым. Ол болса қолғабымен ауаны осқылап, ерсілі-қарсылы жүр. Жүрісі нық. Сенімді. Осы тұрысының өзі менің бойыма қорқыныш дертінің дәнін сеуіп кеткендей еді. Қаймығып тұрмын. Білемін бұл жігітті. Есімі - Махмуд. Тіпті жақсы танимын десем де болады. Менен бес-алты жасқа үлкендігі бар. Ұлты басқа. Әйтеуір, қазақ емес. Шамасы, тау ұлтының біріне жақын. Біз бірінші курсқа келіп түскен сарыауыз балапан кезімізде «спорт шебері» деген атаққа қол жеткізген. Қазіргі бағындырған биігі де бес батпан. «Екі дүркін әлем чемпионы». Тым мақтаншақ. Адамгершіліктен сәл адалау жігіт. Көзім көрген.

Қарсыласыңның өзіңнен үстем екенін жан-жүйкеңмен сезінуден асқан қорлық жоқ. Ол екеуміздің бір салмақта олимпиада жүлдесіне таласатынымызды естігенде, алғашында қатты қуанғам. Артынан сәл басылдым. Өйткені, басқа салмақтағылардай емес, біздің салмақта бір ғана жолдама. Кім ұтады, ертеңгі олимпиада алауы астында бағын сынау құқығына сол ие. Бұның алдында олимпиада жолдамасын сарапқа салған Ташкенттегі турнирге қолымдағы жарақатым жазылмай қатыса алмай қалған едім. Бұл жолғы майдан - соңғы мүмкіндік.

Менің салмағымда бақ сынасатын боксшілердің аты-жөні белгілі болғанда аса қобалжи қойған жоқпын. Көбі әлі тәжірибесі аздау, үлкен додаларға енді-енді қатысып жүрген, есімі көпке белгілі бола қоймаған жастар еді. Өзімнің де дауыл тұрғызар атағым шамалы. Бүгінгі сында төрешілердің бір ауыздан жүлдені қанжығасына еш күмәнсіз байлау бақытына ие болған тек  Махмуд қана. Шаппай алады деген. Атағымен ат үркітіп жүрген оның әзірге мерейі үстем, салмақ өлшеуге, залға жаттығуға келгенде байқап қаламын, өзін тым жоғары бағалайтын ақсүйектік келбетпен паң басып жүр. Финалда басты қарсыласым болуы мүмкін деген оймен азулы боксшінің шаршы алаңда өткізген ойындары түсірілген таспаны қарап шықтым. Мұқият зерттедім. Біздің елден кеткеннен кейінгі оның ойын өрнектері тіпті де құлпыра түсіпті. Қимыл-қозғалысын, тактикасын толық ашып көрсетпейді. Біртүрлі, жұмбақ.

Бұрындары екеуміз бір жұдырықтасып алғанбыз. Рингте емес. Жатақханада. Жұдырықтасқанда... мен оған тіпті қолымды да тигізіп үлгермегем. Ол мені күрзі жұдырығымен бір періп, талдырып кеткен. Бірақ мен ол кезде бұл жігітпен байланысам деген ойда емес едім, айқаса кетуге де дайындығым жоқ-тын. Содан менің кеудемде оған деген кектің қара дағы қатып қалған. Таяқ жегенім үшін емес. Әңгіме басқада...

* * *

Төреші екеумізді ортаға шақырды. Жақындадық. Сүзеген бұқаға ұқсап маған қалың қабағының астынан жанарын қадап тұр. Суығын-ай, көзінің! Төреші бірнәрселерді былдырлады. Біздегідей «Бір-біріңді сыйлаңдар! Тыйым салынған әдістерді қолданбаңдар! Белден төмен ұруға болмайды! Тартымды ойын өткізіңдер!» деген болар. Екеуміз өз бұрышымызға қарай жылыстадық. Енді тағы да қарсыласыма дұрыстап қарадым. Жеп жіберетіндей. Гонг үні. «Бокс!». Алаңның ортасына қарай ұмтылдық. Тізгінге талас. Ол еркін жүр. Шамасы, өзін мен үшін алынбайтын қамалға балайды. Көрерміз, кімнің-кім екенін! Кіжініп қалдым. Аңдысу басталды. Оң қолым сәл төменге түсе беріп еді, көзді ашып-жұмғанша оның сол жақ жұдырығы ашық қалған жағыма сақ ете қалды. Теңселіп кеттім. Келесі жұдырығы екінші жағымды жанап өтті. 2:0. Арқанға тірелдім. Дереу қорғанысқа көштім.

Ол менің есеңгірегенімді пайдаланып, тұқыртып алмақшы болған ойын айқындап қайта-қайта шабуылға көшті. Тіпті, екі-үш соққысы діттеген жеріне тиіп, делебесі қоза түсіп еді. Екеуміз құшақтасып тұрып қалғандықтан, төреші бізді ажыратып, ортаға шақырып, ойынды қайта бастауға мүмкіндік берді.

Тынысым ауырлап бара жатыр, бірақ, бұл уақытта мен санамды серпілтіп үлгерген едім. Тіпті оған деген ашу-ызаны да бойымнан қуып шықтым да бұл айқасты жәй күндері өткізетін спарринг ретінде қабылдадым. Оның маған дүрсе қоя бермек ойының тас-талқанын шығарып, оң қолыммен алдай отырып, бүйрек тұсынан ауыр екі соққы бердім. Таблоға көзім түсті: 5:2. Залдағы көрермендердің де шуылы бір сәтке тынши қалған. Енді алыстан аңдыса бастадық.

Ресми рингтен тыс күндері мен өз залымда күмбірлі күйдің барынша дауысын шығарып қойып, билей жаттығатынмын. Би ырғағымен тербеле жүріп, шапшаң қимылдармен қарсыласыңның жүйкесін шаршатуға болады. Бірде оңға, бірде сол жақ тұсына шыға жүріп, алыстан орағыта соғып кетіп те ашуландырасың. Ал ашуланса, онда оның қорғанысы сыр бере бастайды. Көрермендердің айқай-шуын, қолпаштаған, кекеткен сөздерін санаңнан сылып тастауға музыканың әсері мол.

Бұл раундта екеуміз де толықтай қорғаныс шебінде болдық. Тек, соңғы ондаған секундтың ішінде бір-бірімізге екі-екіден «сыбаға» беріп үлгердік.

Өз бұрышыма келгенде жаттықтырушым:

- Тым жақын қашықтыққа тартылма. Оның фундаменті бізде қаланған. Сенің сырыңды толықтай біледі, - деді.

Ия, оның қолы қысқа. Ішіңе кіріп алса, тоқтаусыз соққының астына алады.

Бетіме суық су шашып, орамалмен тер болған денемді желпіді, артынан мойын тұсымды сүртті. Секундант.

- Алыстан ұста, - деді жаттықтырушым. - Күшіңді көп сарықпа! Кубалық әдісті пайдалан!

Гонг.

* * *

Жатақхананың тұрмыстық бөлмесінде тамақ ішкен ыдыстарымызды жуып жатқам. Кезек менікі болатын. Сағат шамасы түнгі 12-ден кеткен. Бұл - студенттер үшін жата қоятын уақыт емес. Біреулерінің кешкі ауқаттарын енді ішіп жатқан, енді бірінің тамақ жасаудың әуресіне түсіп жатқан мезгілі. Кенет дәлізден қыз баланың құлындаған дауысы естілді. Таныс сияқты. Қарсылықты, әрі шошына шыққан үн. Ұзына біткен зал ішін жаңғыртып әкетті. Санамның саққұлақ түйсігі әлгі үннің Жазираның дауысы екенін ұқтырып үлгерген еді. Бірақ та не үшін шыңғырғанын түсіне алмадым. Мүмкін бір нәрседен шошып кеткен болар деген ой келді басыма. Дереу тұрмыстық бөлмеден жүгіріп шыққам. Шықтым да, сілейіп қатып қалдым.

Біздің факультеттің соңғы курсында оқитын, осыдан бір апта бұрын ғана өткен халықаралық турнирде алтыннан алқа тағынып, ректордың қолынан марапаттау қағазын иемденген жігіт... Атын есіме түсіре алмадым. Оның қасында мен танымайтын, ұзын қара сүртігі тізесінен төмен түскен кең иықты қара-сұр жігіт. Мыжық құлақты. Шамасы күреспен айналысатын болуы керек. Екеуі Жазираны күштеп көтеріп алған. Ниеттерінің оң еместігін ұқтым. Жеңімпаз оның ауызын бір қолымен жауып алған. Ұзын сүртігі тізесін соққан жігіт тынымсыз ербеңдеген аяқтарын қыса ұстапты.

Жазираның сіңілісі педагогикалық институтта оқитын. Қалада туыс-туғаны болмағасын әпкесі екеуі біздің жатақханадағы бір бөлмені жалдап тұратын. Жазира болса осындағы балабақшада тәрбиеші. Ауылдың сүп-сүйкімді қара қызы. Ашып айтпағанмен оны ұнататынмын.

Осы күзде ғана жатақханаға орналасқан бірінші курстың студенттерін түнгі сағат төртте өзімізбен бірге оқитын Жасұландардың бөлмесіне жинап, «общягтың» жазылмаған заңдарын үйреткен, «старшактың» айтқаны әманда заңды әрі дұрыс екендігін бірнеше мәрте жуан жұдырығымен пысықтап «түсіндірген» боксшы Махмуд біз қатарлас «сарыауыздар» тұратын 13-бөлменің есігін асығыстау ашты. Демек, оларды да бөлмесінен қуып жіберген болды. Жазираны көтерген екеуі лып беріп ішке еніп кетті. Ол жанұшыра тағы да шыңғырып жіберген.

Тағылық көрініске таңдана қарап, состиып тұрып қалыппын. Ащы айқай дір еткізді. Шамам жетпесін ұғынғаныммен, қашан да еркектің көмегін қажет етіп тұратын қызды құтқару керек деген ой санамды осып өткесін тұра жүгірдім. Есікті жаба берген Махмуд мені көрген. Далбалақтап жетіп барғанымда оның оң қолы көтеріле берді де, көзімнің алды қарауытып, уақытша ұйқы құшағына тарта жөнелді. Дауыстар күңгірлеп естілді. Жағымсыз қарқыл ұзаққа созылып барып, біржолата сөнді.

...Есімді өзімнің төсегімде жидым. Маңдайымда суланған орамал.

- Мұрының сынып кеткен сияқты.

- Тыныстағанда ауырмай ма?

Екеуі төне қарап тұр. Сатай мен Нұрым.

Айналама мағынасыз ғана көз тастағам. Не болғаны енді есіме түсе бастады.

- Аналар қайда?

- Кетіп қалған, - деді Сатай.

- Жазира ше? Жазира... Ол қайда?

- Ол... ол бөлмесінде болуы керек.

Ақырын көтерілдім. Мұрынымнан басталған шаншу жоғары көтеріліп, маңдайыма жетіп, миыма біртіндеп жайылып бара жатқандай солқылдатып жіберді. Теңселе басып есікке жеттім. Жазира бізге қабырғалас көрші бөлмеде тұратын. Есіктері жабық. Соққылай бастап едім іштен: «Кім?» деген дірілге толы аянышты үн шықты.

- Жазира, Жәзөк, бұл мен ғой, есікті ашшы.

Өкініш пен өксік тамағыма кептеліп, көзім жасаурай бастағандай.

- Жоқ, өтінем сенен, кетші. Кірмеші.

- Аш дейім!

- Кетші... кет! - Ол жылап жатқан еді.

Вахтаға қатар орналасқан комендант Шухраттың бөлмесіне келдім. Қырыққа таяған, қатыны жоқ, сәнқойлау, майысып қалған еркек.

Вахтаның жарығы сөндірулі. Шухраттың есігін түн түгілі күндіздің өзінде бекітіп алатынын жақсы білемін. Жатақханаға кешке тақыр бастар келгенде жарығын сөндіріп, шықпай қоятын әдеті бар. Қорқатыны бар несіне басқарады екен?! Зығырданым қайнаған. Ішкі тәртіпке сол жауапты. Сәл шегіне беріп есігін аямай тептім. Залдың мол жарығы менен бұрын тоғанды бұзып өткен асау өзендей ішке қарай лап қойғанда күңгірт тартқан бөлменің терезе түбіндегі кең кереуетінен екі адамның басы көрінді. Комендент атып тұрған. Үстінде лыпасы да жоқ. Маған бір, төменгі жағына бір қарады. Сасқалаптап, кереует үстіндегі ақ жайманы жұлып алып әуретін жапқан. Ендігіде оның серігі - бұйра шашты, кеудесін жүн басқан грузин тектес еркек аймандай болып жатты.

- Не... не... не болды.., не керек? - Дірілге ұласқан толқымалы дауыс.

Серігі мен маған кезектесе қараған. Есіне түскен болуы керек, дереу жүгіріп келді де есікке беліндегі ақ жайманы тұтты.

Артына бір бұрылды да маған:

- Егер де айтып қойсаң жатақханадан қуыласың! - деді. - Бірақ... айтпайтыныңа сенем... - Жәудіреген жанары жалынышқа толып тұр.

- Әк-кеңді...!  - Айналдым да кете бардым.

Ол маған дым да деген жоқ. Есігін көтеріп жатқанын сездім.

Сол түні таң атқанша көз іліндіре алмадым. Қаңғыбас Күн жер бетіне жарығын молынан төге бастағанша жылаған қос қыздың үні жүрегімді найзағайша тынымсыз осқылап шығып еді...

ІІ-раунд.

Ол ортаңғы шеңбердің ішіне екі-ақ аттап жетті. Екеуміз тағы да аңдыс айқасқа көштік. Бір мектептен тәлім алғасын, шаршы алаңда тыңнан түрен салу да қиынның қиыны. Ашылып көсіле алмайсың.

Оның осал тұсын тапқан сияқтымын. Әзірге тек долбар. Нақты қолданып көрмеген соң тікесінен кетуге де болмайды. Қырсық шалғанда өз қателігің өз басына пәле болып жабысуы да ғажап емес. Сондықтан оның маған мәлім болып тұрған бұл тұсын әбден тексеріп алған абзал. Жаттықтырушым мені осындай сабырлылыққа тәрбиелеуші еді. Ашық әрі әлсіз тұсты ұтымды пайдалану бар да, оның осы тұсқа қорғаныс әрекетін күшейту арқылы көп күшін жұмсай әлсірету әдісі де бар.  Орнымен қолдана білген адам екеуінің де сәтті орайын таба алады.

Залдағы көрермендер шулай бастады. Біздің ашық айқасқа түскенімізді қалайтын қаншама көңілдің тілек-талабы зал ішін дүрілдетіп алып барады. Осыны құптағандай қарсыласым да құлшына бастады. Әуелі тік соққы жасады. Мен де өз тарапымнан жанама бір соққы беріп өттім. Бірақ, екеуміздің де соққыларымыз тым әлсіздеу болды. Мен  оның жойқын соққының егесі екенін жақсы білетінмін.

Қарсыласымның ойын тактикасын өзгертуді қалап, бастапқы тіктұрысынан оң жақ аяғына ауыса бергенінде оң қолыммен алдай отырып оған сол қолыммен апперкот¹ бердім. Діттеген жеріне барып тиген сол жұдырығым оны есеңгіретіп жіберген сияқты. Шайқалақтап барып қайта қалпына келді. Ауыр соққыдан қарсыласының көз алдының тұманданып кететінін бокстің әліппесін өткен кез-келген былғары қолғап киген адам жақсы біледі, - мен де оның жанына екі аттап жеттім де, тағы да сол қолмен жасқай беріп, оң жақ бүйректен соққы жасадым. Қорғаныстағы қолдарынан қауіп бола қоймағасын осы соққыны екі мәрте қайталадым да сол қолмен жақтың тұсынан жанамалай ұрдым. Бар денеммен салмақ сала ұрғандықтан бұл соққының оған жеңіл тимегенін ойлап үлгергенімше ол құлап түсті. Қызығы, құлап жатқан жерінен дереу атып тұрды да есеңгіреп барып қайта сылқ етіп отырып қалды. Нокдаун! Орнынан толық тұрғасын маған қайта шабуылдауыма зор мүмкіндік тиген. Тіпті, оның орынынан есеңгіреп атып тұрған кезінде  апперкот немесе хок² беріп оны біржолата нокаутқа жіберуіме де болатын еді. Оған толық сенімді болатынмын. Бірақ та бейшара боксшылардың әрекетін қолданғым келмеді. Төреші оның қасына жетіп барды: Wan.., too.., theree.., four.., fife.., six.., seven..! Ол ауыр дем ала орнынан көтерілді. Терең тыныстап алуына үш-төрт секундтық мұрсат бердім де  қолымды қалыпты көтеріп, жақындай түскенімде гонг үні естілді.

Оның жаттықтырушылары дереу рингке атып шықты да үсті-басын сүрте бастады.

* * *

Сол оқиғадан кейін бір ай өткесін ғана Жазираның сіңілісі Нәзираны жатақханадан кезіктірдім. Емханадан шыққаныма екі аптадай уақыт  болғанда бөлмедегі қалған заттарымды алып қайтуға келгем.

- Жатқан жері жанаттың төрі болсын!

Ол басын изеген. Үндемеді. Көзі жасаурады.

- Үй іші жақсы ма? - Сұрағымның орынсыз шыққанын кеш ұқтым. Өзім де ыңғайсызданып қалдым.

- Әйтеуір... жүр ғой.

Екеуміз де төменге қарадық. Аз-кем үнсіз, қимылсыз қалдық.

- Ештеңе жазып қалдырмапты ма?

- Иә. - Ол басын изеген. - Жүріңіз, - деді өзінің бөлмесіне қарай бастап.

Жұпыны ғана бөлме. Бетіне түрлі суреттегі сағыз орамасы жапсырылған айнасы бар сықырлауық есікті ескі шифонер. Бұрышта сұр компьютер. Жазираның төсегінің басында ілулі тұрған әнші Тоқтар Серіктің суреті көзіме оттай басылды. Марқұм жақсы көретін. Үнемі оның әндерін ыңылдап айтып жүретін. «Табам деп әділдікті. Соғылды тасқа маңдай. Арылтар ауыр жүкті, Қиналдым дос таба алмай...». Біздің бөлмеге келген сайын Нұрымға осы әнді домбырамен айтқызып қойып, мұңға батып тыңдайтын.

Нәзира төсектің астында жатқан ескі чемоданның ішкі қалтасынан төртке бүктелген қағазды алып маған ұсынған.

- Қайтыс боларының алдында бәрімізге жеке-жеке хат қалдырыпты. Мынаны, - ол хатты нұсқады, - әкем маған берген. Сізге жазыпты.

Қағазды аударыстырып қарадым. Қиық бұрышына «Аланым» деп оюлап жазыпты. Ақырын ғана аштым. Сүйріктей тізілген қиғаш қара әріптер.

«Алан...

Сіз менің көлеңкелі өміріме нұрлы күндей шуағыңызды жаңадан шаша бастаған едіңіз. Салқар сезімді лекіте жұтқан жүрегім бір жамандық боларын сезгендей үнемі қобалжу үстінде жүретін. Мен оны сіздің өміріме енгізген жаңалығыңыздың нәтижесі болар деп шатасыппын. Әттең, тағдырым маған ашық аспанды жазбапты. Қайғының бұлты қашан да сейілген емес. Тек, соңғы кездердегі сізбен кездесуім ғана жаныма жылулық силаған. Оның өзін көп көрген сияқты.

Мені нәпсіқұмар немелер күштеп көтеріп әкетіп бара жатқанда артымнан жүгіріп келе жатқан сізді көріп қалғам. Соны көңіліме медет тұттым. Міне, міне, келіп қалар деген үмітімнің ішегі үзіліп, дүн-дүние дөңгеленіп сала бергенде мені дүлей күштен сіздің де құтқара алмағандығыңызды сездім. Бірақ, сізді кінәлаудан аулақпын.

Бәрі өтті ғой... Болашақ жарыңның төсегіне таза бара алмағасын тұрмыс құрудың не керегі бар? Мені соңғы кездері осы ой көп мазалады. Қабығын жармаған палақ жұмыртқадай пәстеніп өмір сүргеннен, елдің азапты сөзінен құтылғанды жөн деп таптым. Өзекті жанға бір өлім ғой, Алан. Ата-анам, туғандарым қайғырып жылар. Бірақ та, уақыт өте келе менің бұл жалғанда өмір сүргенімді, бар болғанымды бәрі ұмытады. Түптің-түбі ұмыт болуға жаралғасын, бүгінің не, ертеңін не, бәрібір емес пе.

Тауыққа жұмыртқа туу үлкен дәретін саңғығандай жеңіл болса адамдарға да қылмыс жасау соншалықты оңай екен.

Алан, сізге көп нәрсе айтқым келеді, бірақ уақыт тапшы. Мен сізді жақсы көрем, көре де берем.! Осы сөзді жаныңызда жүргенде талай мәрте айтуға оқталғам. Бірақ, айта алмадым. Неге екенін өзім де білмеймін. Мүмкін... жаным...»

Алдымда тұрған үстелді жұдырығыммен салып қалғанда Нәзира селк ете түскен. Бос қалған кесе мен тәрелке, қасықтар сылдырлап сала берді. Құлағыма әлсіз ғана шуыл естілді. Құмның сусылы сияқты.

Бұқар жырау көшесіндегі қалың ағаш ішімен жүгіріп келем. Бейне алдымда Жазира күтіп тұрғандай. Оның үстіне жатақханадан бір сәтке безіп кеткім келген. Тауды аңсадым. Айқайлап жылағым келді. Екі өкпем қолымда.

Кенет жерге жалп ете түстім. Неден, неге шалынғанымды ұқпадым. Оңбай құлағаным соншалық, мұрынымнан жып-жылы қан сорғалады. Қасқа тісімнің түбі сыздап, мидағы қан тамырларымды біреу қолмен күштеп тартып, жұлып жатқандай. Шеткі орындықта отырған бір топ қыз-жігіттер әй, күлсін келіп. Қарық болды. Орысшалап мені мазақтаған. «Апаңнан адасып қалдың ба, балақай?» деп сыраны сыздықтата ішіп отырған жирен шаштысы кекетті. Жарық төбесіне молынан түсіп тұр екен. «Жоқ, әлде, шәкіртақы алып, «старшактарыңнан» қашып жүрген студентсің бе?». Темекісі толық тартылып бітпесе де жанында тұрған қоқыс жәшігіне салуға ерініп, аяғының астына тастай салған жалпақ бет, ұзын шашты семізі де селкілдей күлді.

Ызаға булығып орынымнан көтерілдім де жандарына жақындап бардым. Беймарал. Менен ешқандай қауіп күтіп тұрған жоқ. Өздерін Алматының қожасындай сезінеді. Бойымды билеген ашудан сөйлей алмаймын. Жазираның өліміне осылар кінәлі сияқты. Таяп келдім де жирен шаштының қолындағы сыра бөтелкесін жұлқи тарттым. Ол орындықтың арқалығына тізесін бүге қонақтап отырғандықтан өз денесін ұстай алмай, екпінімен шалқалай құлап түсті. Айнала беріп семіз сарыны құлақ шекеден сыра бөтелкесімен пердім. Шиша жерге шашылып түскен. Сыңғырлап сала берді. Семіз екі қадам аттады да тізесімен шөге құлады. Қыздары шыңғырып жіберген.

...Екі күн Бостандық ауданының ішкі істер бөліміндегі изоляторда «құдайы қонақ» болып жатып шыққан соң мен жатақханамен біржолата қоштасып кеттім. Алматының шетінде тұратын алыстау туыс болып келетін ағамның үйіне көштім де, жаттығуыма алаңсыз кірістім. Содан қайтып Нәзираны да көрмедім.

 

ІІІ раунд

- Алан, Алан, саған не болды. Есіңді жи!

Жаттықтырушымның қорғасындай ауыр алақаны ойымды бөліп жіберді.

- Алан, соңғы раунд. Кубалық әдісті пайдалан, өйткені ол әлі тың. Бізге ұпай керек. Қуалама, қашқақтай жүріп ұр!

Жаттықтырушым тынбай сөйлеп жатыр. Көзіне қарадым.

- Саған не болды? Терең тыныс алшы.

- Ринг деген өмір екен ғой, иә, аға?

Жаттықтырушым таңырқап қалды. Көзінен байқадым.

- Көздің болғаны қандай жақсы, аға, бәрін көруге, айтқысы келгенін бірден ұғуға болады.

- Алан, мен сені түсінбей тұрмын.

- Аға, мен оның көзінен мәңгілік қорқыныш пен сенімсіздікті көрдім. Оның спорттағы жолы осы раундпен тәмам. Және...

- Сен мені тыңдашы, Алан. Артық ештеңе жасама. Біздің мүмкіндігіміз 90 пайыз. Алда Олимпиада күтіп тұр. Өтінем, тек шеңберден шықпашы.

- Және... менікі де... Кешір Жәзөк...

Төреші рұқсатынан кейін қарсыласым бірден шабуылға көшті. Оңды-солды жұмсаған соққысынан қорғана шегіншектеп, арқанға тірелдім. Екпіндеп келіп, тосылып қалған сәтінде жойқын күшке ие сол жұдырығымды иегінің астына бағыттадым. Бағыттадым да Махмудтың осы соққыдан кейін тұра алмайтынын пайымдадым. Бұл кезде шықшыт тұсыма тиген қарсыласымның алапат күшті оң жұдырығы менің де сегіз секундтың ішінде есімді жинай алмайтыныма оның сенімін нықтай түскен еді.

«Ринг - өмір. Өмір ешкімді аяған емес».

Соңғы пайымым санама сіңді де қараңғылық қойнауына тарта жөнелді...

 

«Абай-ақпарат»