ءابدىراشيت باكىرۇلى. رۋشىلدىق پەن رۋ اراسىن اجىراتۋ مىندەت
عاسىرلار بويى قازاقتى بىرىكتىرۋدىڭ ەڭ باستى قۇرالى بولعان، ونىڭ مەملەكەتتىلىگىن ساقتاۋدىڭ ىرگەسى بولعان، ۇلتتىڭ گەندىك قورىنىڭ ساقشىسى بولعان رۋلىق جۇيە قازاق ۇلتىنىڭ الدىندا ءوزىنىڭ تاريحي ميسسياسىن اياقتاعان سەكىلدى. بۇل - وتە وكىنىشتى جاعداي.
شىنىندا دا، ەندى قازىرگىدەي رۋ-رۋعا ءبولىنىپ تارتىساتىن رۋشىلدىقتى ارمەن قاراي ساقتاي بەرسەك - ول قازاقتى ىدىراتاتىن كۇشكە اينالۋعا بەت بۇرا باستادى. كۇننەن كۇنگە ءورشىپ بارا جاتقان رۋشىلدىق ءبىزدىڭ ۇلتىمىزدىڭ بىرلىگى مەن تۇتاستىعىنا قارسى جۇمىس جاساۋعا كوشتى (ارينە، سوعان مۇددەلى توپتىڭ قولداۋىنىڭ ارقاسىندا). قازاق حالقى عاسىرلار بويى كوزىنىڭ قاراشىعىنداي ساقتاعان رۋلار قاۋىمداستىعى جۇيەسى، ءسويتىپ، بۇگىندە بايلىق پەن بيلىكتى ماقسات ەتكەن ازعانا توپتىڭ ويىن جۇزەگە اسىرۋدىڭ قول جەتپەس قۇرالىنا اينالىپ كەتتى...
بۇرىنعى رۋلىق جۇيە قازاق حالقىنىڭ قالقانى ەدى، ەندىگىسى - جۇرەگىنە قادالار قانجارى بولعالى تۇرعان سىڭايلى...
دەگەنمەن، قازاقتىڭ رۋلىق جۇيەسىنىڭ تاريحىنا كوز سالساق - بۇل جۇيە قازاققا ۇشان-تەڭىز كومەك كورسەتكەنىن كورەمىز. ۋاقتىسىندا ول مىناداي فۋنكتسيالاردى اتقارىپ شىقتى:
1. رۋىن سۇراستىرا كەلە جەتى جانە ودان دا ارعى اتالارىن تاراتۋ ارقىلى - قازاقتىڭ تاريحي جادىن ساقتادى.
2. رۋىن سۇراستىرا كەلە - «قارعا تامىرلى قازاق» دەگەن بىرتۇتاستىق سيمۆولدى جاساپ شىقتى. كەيدە، تىپتەن، «قۇداي قوسقان قوساعىڭ دا قارىن بولە» دەگەندەي تۋىستىق قاتىناسقا نەگىز بولدى.
عاسىرلار بويى قازاقتى بىرىكتىرۋدىڭ ەڭ باستى قۇرالى بولعان، ونىڭ مەملەكەتتىلىگىن ساقتاۋدىڭ ىرگەسى بولعان، ۇلتتىڭ گەندىك قورىنىڭ ساقشىسى بولعان رۋلىق جۇيە قازاق ۇلتىنىڭ الدىندا ءوزىنىڭ تاريحي ميسسياسىن اياقتاعان سەكىلدى. بۇل - وتە وكىنىشتى جاعداي.
شىنىندا دا، ەندى قازىرگىدەي رۋ-رۋعا ءبولىنىپ تارتىساتىن رۋشىلدىقتى ارمەن قاراي ساقتاي بەرسەك - ول قازاقتى ىدىراتاتىن كۇشكە اينالۋعا بەت بۇرا باستادى. كۇننەن كۇنگە ءورشىپ بارا جاتقان رۋشىلدىق ءبىزدىڭ ۇلتىمىزدىڭ بىرلىگى مەن تۇتاستىعىنا قارسى جۇمىس جاساۋعا كوشتى (ارينە، سوعان مۇددەلى توپتىڭ قولداۋىنىڭ ارقاسىندا). قازاق حالقى عاسىرلار بويى كوزىنىڭ قاراشىعىنداي ساقتاعان رۋلار قاۋىمداستىعى جۇيەسى، ءسويتىپ، بۇگىندە بايلىق پەن بيلىكتى ماقسات ەتكەن ازعانا توپتىڭ ويىن جۇزەگە اسىرۋدىڭ قول جەتپەس قۇرالىنا اينالىپ كەتتى...
بۇرىنعى رۋلىق جۇيە قازاق حالقىنىڭ قالقانى ەدى، ەندىگىسى - جۇرەگىنە قادالار قانجارى بولعالى تۇرعان سىڭايلى...
دەگەنمەن، قازاقتىڭ رۋلىق جۇيەسىنىڭ تاريحىنا كوز سالساق - بۇل جۇيە قازاققا ۇشان-تەڭىز كومەك كورسەتكەنىن كورەمىز. ۋاقتىسىندا ول مىناداي فۋنكتسيالاردى اتقارىپ شىقتى:
1. رۋىن سۇراستىرا كەلە جەتى جانە ودان دا ارعى اتالارىن تاراتۋ ارقىلى - قازاقتىڭ تاريحي جادىن ساقتادى.
2. رۋىن سۇراستىرا كەلە - «قارعا تامىرلى قازاق» دەگەن بىرتۇتاستىق سيمۆولدى جاساپ شىقتى. كەيدە، تىپتەن، «قۇداي قوسقان قوساعىڭ دا قارىن بولە» دەگەندەي تۋىستىق قاتىناسقا نەگىز بولدى.
3. بايتاق جەرىمىزدى رۋلىق، ودان ءارى سونىڭ نەگىزىندە جۇزدىك بولىكتەرگە ءبولىپ، ونى قورعاۋ جاۋاپكەرشىلىگىن سول ايماقتى تۇراقتى مەكەندەگەن رۋلارعا جۇكتەدى. قازاقتىڭ اتامەكەنگە دەگەن ىستىق ىقىلاسى وسىلاي قالىپتاستى. (ەل مەن جەردى ءسۇيۋ - وعان دەگەن جاۋاپكەرشىلىك سەزىم بولعاندا عانا مۇمكىن). ءار رۋ ءوز جەرىن قورعاۋ جاۋاپكەرشىلىگىن موينىنا الدى، سونىمەن قاتار، جوعارىدا ايتىلعان تۋىستىق سەزىمنىڭ ارقاسىندا كورشىلەس رۋدىڭ، ودان قالدى - ءجۇزدىڭ، ودان ارمەن - تۇتاس قازاق ەلىنىڭ جەرىن قورعاۋ مىندەتىن ايقىن ۇعىپ وتىردى.
4. رۋلارعا وزدەرىنە تيەسىلى جەردى ءبولىپ بەرۋ ارقىلى وڭتايلى شارۋاشىلىق ءۇردىسىن قالىپتاستىردى. رۋلار اراسىنداعى تەپە-تەڭدىك ارىپتەستىك قاتىناستى ورناتتى. ءار رۋدىڭ ءوزىن-ءوزى قاماتاماسىز ەتە الۋىنا كوڭىل ءبولىندى. رۋلىق جۇيەگە نەگىزدەلگەن شارۋاشىلىق قازىرگى - عىلىم مەن ءبىلىم دامىعان زاماندا قول جەتكىزە الماي جۇرگەن نارىقتىق باسەكەلەستىككە تابيعي تۇردە قول جەتكىزدى. ال، رۋلار قاۋىمداستىعى باسەكەلەستىكتىڭ ەل اراسىندا كەزدەسەتىن باقتالاستىق سەكىلدى ىدىراتۋشى ءتۇرى - بارىمتانى (قازىر ونى رەيدەرلىك دەپ اتاسا بولادى) بيلەر سوتى ارقىلى بىرىگە جازالاپ، ادىلەتتى جولمەن بىتىمگەرشىلىكتى قالپىنا كەلتىرىپ وتىردى.
5. ءوز رۋىنان (7 - 12 اتاعا دەيىن سوزىلادى) قىز الماي، قىزدارىن وزگە رۋلارعا اتاستىرۋ، ۇزاتۋ ارقىلى حالىقتىڭ بىرتۇتاستىعىنىڭ رۋحاني باستاۋى - ءتىلىن، مادەنيەتىن، سالت-ءداستۇرىن بىرتەكتى ەتتى. سول ارقىلى بارلىق قازاقتىڭ ءبىر-بىرىنە دەگەن تۋىستىق ىقىلاسىن قامتاماسىز ەتتى. بىرلىگىنىڭ رۋحاني باستاۋى مىعىم ەل، سول سەبەپتى دە، باستان وتكەرگەن نەبىر زۇلماتتى جەڭىپ شىعا الدى، بىرتەكتىلىگىن جوعالتپادى.
6. ءجۇز ىشىندە ءىرى رۋلار مەن شاعىن رۋلاردىڭ ارا سالماعىن اجىراتۋ ارقىلى «اعا-ءىنى»، «ۇلكەندى (اعا رۋدى) سيلاۋ، جول بەرۋ، «ۇلكەن تۇرىپ كىشى سويلەگەننەن بەز»، شاعىن رۋلارعا قومقور بولۋ، «اعاسى باردىڭ جاعاسى بار، ءىنىسى باردىڭ تىنىسى بار» سەكىلدى اسىل قاسيەتتەردىڭ قاينار باستاۋىن اشتى. بۇل قاسيەتتەر حالىقتىق ىستەردى اقىلداسا، ورتاق كەلىسىمگە كەلە وتىرىپ شەشۋگە قابىلەتتى دەموكراتيالىق ءۇردىستىڭ ناعىز قاينار باستاۋى ەدى.
7. رۋلار كونفەدەراتسياسى بولىپ تابىلاتىن جۇزدەردىڭ اراسىنداعى ىنتىماققا باسا نازار اۋدارىلدى. ولاردىڭ ارقايسىسىنا ارناپ لايىقتى تەڭەۋلەر قالىپتاستىردى: «ۇلى ءجۇز - بايلىق كەنىشىم، ورتا ءجۇز - اقىل كەنىشىم، كىشى ءجۇز - ءجۇزى قايتپاس قىلىشىم» دەگەن.
8. قازاق ۇلتى اياسىندا بىرىككەن رۋلاردىڭ بارىنە ورتاق ەر، باتىر، جىگىت، اقساقال، انا، باۋىر، قارىنداس جانە سول سياقتى كوپتەگەن ۇعىمداردى قالىپتاستىردى. بۇل ۇعىمدار جانە باسقا ورتاق داستۇرلەر رۋلىق ماعىنادان جوعارى تۇرعان، بۇكىل قازاققا ورتاق قازاقى بولمىستى - قازاق ۇلتىنىڭ ءدىلىن ومىرگە كەلتىردى.
9. سونىمەن قاتار، قازاقتار جەتىمىن جىلاتپاۋعا، جەسىرىن جات قولىنا بەرمەۋگە قاتتى كوڭىل ءبولدى. رۋلىق تۇتاستىقتى ساقتاۋ - ۇلتتىق نامىس دىڭگەگىنە اينالدى. جەتىمى مەن جەسىرىن قورعاي الماۋ، بۇزاقىسىنا تيىم سالا الماۋ - بۇكىل رۋدىڭ بەتىنە تۇسكەن شىركەي رەتىندە قابىلداندى. مۇنداي - تەنتەگىن تەزگە سالا الاتىن ەركىن جانە تۇتاس جۇيەدە تۇرمەنىڭ قاجەتى بولمادى. تۇرمە، شىن مانىسىندە، مادەنيەتى ارتتا قالعان ەلدىڭ بەلگىسى سانالدى.
وسىنىڭ ءبارى دە رۋلىق جۇيە اياسىندا جۇزەگە استى. باسقاداي جۇيە بولعاندا: «قازىرگى قازاقتى ءوزىن «قازاقپىن» دەگىزىپ وتىرعان قاتىناستاردىڭ، وزىندىك ەرەكشەلىكتەردىڭ ءبىرى دە بولماس پا ەدى»، - دەپ، كەيدە ويلاناسىڭ... ...مۇمكىن اتالاس باۋىرىنا قىزىن بەرەتىن كورشىلەس تۇركىلىك جۇرتىڭ ۇلگىسىن الار ما ەدىك، الدە، كەلىن-ەنەسىمەن اشىنا بولىپ جۇرە بەرەتىن ورەكەڭدەرگە ۇقسار ما ەدىك... كىم بىلگەن ونى! سوندىقتان، قازىرگى قانداستارىمدى «رۋشىلدىق قۇرىسىن!» دەگەنمەن قوسىپ «رۋلار دا قۇرىسىن!» دەپ ايتاردان بۇرىن - كوپ ويلانسا دەيمىن.
بۇگىندە ءاربىر قازاق بيلىك پەن بايلىققا جانتالاسا ۇمتىلۋدان تۋىنداعان، ءارى سولاردىڭ تىكەلەي ارالاسۋىمەن ۇلتتىڭ ەمەس، جەكە مۇددەنى كوزدەۋدىڭ قۇرالىنا اينالدىرىلعان جانە قوعامدىق كەسەل رەتىندە ءورشىپ بارا جاتقان رۋشىلدىققا، جالپى، تۇپكىلىكتى ماعىناسىندا قازاقتى ىدىراتۋ ارەكەتتەرىنە قارسىمىن دەي وتىرىپ، قازاقتىڭ رۋلىق جۇيەسىن قارالاماۋى ءتيىس. (جالپى، «رۋ جويىلسىن!» دەگەن ۇران دا بۇگىنگى كۇننىڭ وزىندە قازاقتى ىدىراتۋشى ۇرانعا اينالا الادى).
ەندەشە، ءوز ارامىزدا وسى ايتىلعان اسەردەن ىدىراۋ ءجۇرىپ جاتقاندا - قازاق ءوزىن تەكتى ۇستاۋعا ۇمتىلعانى دۇرىس: اندا-ساندا ارامىزدا ارسىزداۋ نە الاڭعاسارلاۋ قازاقتىڭ اۋىزىنان شىعىپ قالاتىن: «نايمان - شايتان» دەپ ايتۋدان بۇرىن - كىم دە بولسا - ءوز ءتىلىن اياماي تىستەۋى شارت! تاعى بىرەۋلەردىڭ: «قت»، «دت» - دەپ ارسىز كۇلەرىنەن بۇرىن، ەزۋىن تىگىپ تاستاۋى شارت! وسى سياقتى رۋلىق تۋىستىققا قاتىسى بار تاعى باسقا دا جەرلەردە ءوزىڭدى بەيپىل سوزدەن تىي! وزىڭمەن بىرگە ءبىر عانا قازاق دەگەن ۇلتتى قۇراپ وتىرعان رۋلارىڭدى قورلاعانىڭ - ءوزىڭدى قورلاعانىڭ!
ەگەر ءاربىر قازاق ءوز تۇتاستىعىن وسىلاي ۇقسا عانا ءبىز ەل بولامىز، ەڭسەنى كوتەرەمىز.
ءوز رۋلاستارىن ماڭايىنا توپتاستىرىپ، «ءبىر بارماعى بۇگىلگەن» استىرتىن ساياسات جۇرگىزۋشى وليگارحيا نەمەسە سولاردى قولپاشتاپ وتىرعان «رۋشىل» بيلىك - بۇل ماسەلەدە تورەشى بولا المايدى. بايلىق پەن بيلىك - وتپەلى دۇنيە، ال حالىق - ەگەر ءوزىمىز جىگەر مەن اقىلدى قاتار ۇستاساق - ماڭگىلىك!
وسى ەرەكشەلىكتەردىڭ ارقاسىندا قازاقتىڭ رۋلىق ءبولىنىسى قازىرگى جاعدايدا ەكى جاققا دا قىزمەت ەتە الاتىنىن كورسەتتى: ءبىرى - جاعىمدى، ءبىرى - جاعىمسىز.
جاعىمدى جاعى - ۇلت مۇددەسى جولىندا تۇتاستىقتى نىعايتۋشى، بىرىكتىرۋشى جاعى.
جاعىمسىز جاعى - تاريح كوشىنە الدەقالاي جاعدايدا ىلەسكەن بىرەۋلەردىڭ جەكە مۇددەسىن قورعاۋ قۇرالىنا اينالۋى. (قازاق دانالىعى بايلىقتى كۇزەتۋشىنى نە دەپ اتاۋشى ەدى؟.. ەندەشە ونداي كۇزەتشى رۋ مەن ۇلت ماسەلەسىندە نەگە سىزگە، ماعان تورەشى بولۋى ءتيىس؟!) ەندى وسىنىڭ «قايسىسى - دۇرىس، قايسىسى - بۇرىس؟» دەگەن سۇراققا جاۋاپ وزىنەن ءوزى تۇسىنىكتى بولار دەپ ويلايمىن. ارينە، ەل بولىپ ەڭسە كوتەرەتىن، جۇدىرىقتاي جۇمىلىپ ىرگەلى حالىق بولاتىن جاعىن قورعاۋىمىز قاجەت!
وسىعان بايلانىستى مەندە «قالىڭ قازاق قازىرگى وتپەلى دۇنيەنىڭ ارتىنان قۋالاعان رۋشىلسىماقتاردىڭ سوڭىنا ىلەسەمىن دەپ ارانداماسا ەكەن» دەگەن ارمان-تىلەك بار.
اتاقتى ءسۇيىنباي بابامىز قىرعىزدىڭ «تىلىندە سۇيەگى جوق» قاتاعان اقىنىن قالاي جەڭگەنىن ءبارىڭىز دە بىلەسىزدەر، اعايىن! سۇيىنباي اتا قازاق ءوزىنىڭ تۇتاستىعىمەن قۇدىرەت الاتىنىن ۇقتى، سونى «انا جاقتا قالىڭ ءۇيسىن-دۋلاتىم (جانە ت.ت.), تۇستىگىمدە - ارعىن-نايمان-كەرەيىم (جانە ت.ت.), باتىسىمدا - ون ەكى اتا بايۇلىم (جانە ت.ت.), سولارىم كەلسە جيىلىپ، ءبىر توبەگە ءۇيىلىپ - قۇتىڭ قاشار قاتاعان!!!» دەگەن ماعىنانى العا تارتتى..، وسىلاي بايلىقتى ماداقتاعان قىرعىز اقىنىنىڭ اۋزىنا قۇم قۇيدى... قىرعىز مانابى «قازاقتىڭ رۋىنا ءتيىسىپ نەڭ بار ەدى!؟» دەپ قاتاعان اقىنىن قامشىمەن اياماي وستى... تۋرا سول سەكىلدى ارمان عوي، مەنىكى دە...
ال ەندى، وسى ماسەلەلەر توڭىرەگىندە ءوز تۇسىنىكتەمەلەرىمدى بەرە كەتەيىن:
● رۋلىق جۇيە مەن رۋشىلدىقتىڭ اراسى جەر مەن كوكتەي. رۋشىلدىق
ءوزىنىڭ پايداسىن كوزدەگەن جەردە پايدا بولادى دا، ارمەن قاراي ۇستەمدىككە قول جەتكىزگەن رۋ وكىلدەرىنىڭ وزگە رۋلارعا قاتىستى شوۆينيستىك وزقاراسىن تۋعىزادى. مىسالى، كەزىندە ايتىلعان «مەن ىستىمىن، بارىنەن دە كۇشتىمىن!»، «تانىساڭ - ادايمىن، تانىماساڭ - قۇدايمىن» دەگەندەي جانە ت.س.س. استامشىلدىقتار وسىنىڭ ناقتى كورىنىسى.
● بيلىككە تالاسقان كۇنشىلدەر سىبىرلاپ ايتاتىن: «ساق بول، سىرتقا تەپ، قولدان كەلسە قاڭعىتىپ جىبەر» دەگەندەي پايدا كوزدەگىش رۋشىلدىق پەن ادامنىڭ شەجىرە تاريحىنا جەتەلەيتىن رۋلىق سانانى قويىرتپاقتاپ ارالاستىرساق - نەنىڭ وڭ، نەنىڭ تەرىس ەكەنىن اجىراتا الماي قالامىز. سوندىقتان ونداي جەردە قازاقى قالىپتاعى، بۇرىننان بەرى بولمىسىمىزعا ءسىڭىستى بولعان تۇسىنىككە جۇگىنۋ قاجەت. ول - بۇكىل قازاق ءبىر اتانىڭ بالاسى، الاش جۇرتى دەگەن تۇسىنىك. بۇل ۇعىم رۋلىق سانانى جويمايدى، سەبەبى، الاش ۇعىمىنىڭ ءوزى رۋلارعا (ۇرپاققا) قاتىستى العاندا عانا جەكە، دارا، تۇتاس ماعىناعا يە.
● بىراق قازىرگى كەزدە قوعام دامۋى رۋلىق جۇيەنىڭ بىرىكتىرۋشى قىزمەتىنە سۇيەنە الادى، جوعارىدا ءبىز اتاپ وتكەن پرينتسيپتەر بويىنشا جۇزەگە اسادى دەي المايمىن. وعان كۇمان كوپ. سەبەبى، ءبىز ول پرينتسيپتەردى ابدەن لايلاپ الدىق. ول قالاي كورىنىس تابۋى مۇمكىن؟ ماسەلەن، كورشى ەلدىڭ قاشقىن پرەزيدەنتىنە بولا جۇزدەگەن جىلدار تىنىشتىقتا ءومىر سۇرگەن ەكى حالىق قىرقىسىپ قالدى. سول سياقتى، قازىرگى جاعدايدا استىرتىن تۇردە ءجۇرىپ جاتقان «تىم تاۋەلسىز رۋلىق قاۋىمداستىقتار» ناسيحاتىن كۇشەيتۋ - ءبىزدى دە ونداي جاعدايدى قايتالاۋعا يتەرمەلەيدى. بۇل - ءبىر جاعى. ەكىنشى جاعى - ۇلتتىق بايلىق بولىنىسىندەگى ورىن العان ادىلەتسىزدىك جەرگىلىكتى رۋلاردىڭ بويىندا باياعىدان بۇيىعىپ جاتقان «ەلى مەن جەرىن قورعاۋ ينستينكتىن» قايتا وياتىپ، بۇگىنگە دەيىنگى ءبىرتۇتاس بولىپ كەلگەن قازاق ۇلتىنىڭ اراسىندا سەپاراتيستىك نيەتتىڭ العاشقى ۇشقىندارىن تۋىنداتىپ جاتقانى جاسىرىن ەمەس. بۇعان دەيىن بۇل كورىنىس باتىستا ءجيى بايقالسا، ەندى ونىڭ وزگە وڭىرلەرگە دە كەلۋى عاجاپ ەمەس. ماسەلە وسىندا!
● بيلىكتىڭ الەۋمەتتىك، ەكونوميكالىق، يدەولوگيالىق سالالارداعى ورەسكەل قاتەلىكتەرى ونداي «رۋلار تاۋەلسىزدىگىنە» جول اشادى. دەگەنمەن، ونداي ىدىراۋ حالىقتى ايتپاعاندا - سول بيلىككە دە قاجەت ەمەس. (تەك بىزدە عانا ەمەس...). بۇل قاشاندا سولاي. بىزدەگى جاعدايدى ءار شتاتىنا ءبىرشاما ەرىك بەرگەن اقش-پەن ەش سالىستىرۋعا كەلمەيدى. اقش شتاتتارى ەركىندىكتىڭ ارقاسىندا وزدەرىنىڭ مىقتى مەملەكەتىن ۇستاپ وتىر! بىراق ۇلتسىزدانعان اقش ۇلگىسى ءبىز ءۇشىن جات نارسە. بىزگە، قازىرگى جاعدايدا، مەنىڭ ويىمشا، «جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋ» ۇلگىسى كوبىرەك كەلەدى. بۇنداي باسقارۋ جۇيەسى فورماسى مەن مازمۇنى جاعىنان قازاقتىڭ ەجەلگى «رۋلىق باسقارۋ جۇيەسىنە» ءدال سولاي بولماسا دا ءبىرشاما جاقىن.
● ونىڭ سەبەبى قازىرگى كوشى-قون جاعدايىندا لوكالدى رۋلىق بىرلەستىكتەر قۇرۋ مۇمكىن ەمەستىگىندە جاتىر. قازىر قازاق رۋلارى عانا ەمەس، قازاقستاندا تۇراتىن بارلىق ۇلتتار ميداي ارالاسىپ كەتتى. سوندىقتان ولاردى باياعى قالىپقا كەلتىرە المايمىز، ءارى ونداي قادام مەملەكەتىمىزدىڭ دامۋىن كەيىنگە قاراي شەگەرىپ تاستايدى. بىراق، بۇل جاڭا زامان كوشى-قونى قالىپتاستىرعان احۋال قازاقتىڭ «رۋلىق ساناسىنا» ەش زيانىن تيگىزبەك ەمەس. ويتكەنى، «رۋىن تانۋ» - قازاقتىڭ قانىنا سىڭگەن بولمىسى. ەندەشە، ءبىز رۋلىق جۇيەنىڭ جاڭا مادەني-رۋحاني فورمادا ءومىر سۇرۋىنە ۇيرەنۋىمىز قاجەت. تۇتاس قازاق رۋلىق ماعىناداعى اعا-ءىنى سەكىلدى تاربيە جۇيەسىنە جول اشۋىمىز قاجەت. سوندا قازىرگى بۇحارالىق دەڭگەيدە ءجۇرىپ جاتقان ۇلت رەتىندەگى ۇيىسۋ پروتسەسىنە بۇل - ءبىر اتادان تارايتىن رۋلىق تامىرلار - ءالى دە قىزمەت ەتەدى! بۇگىنگى ۇرپاقتىڭ تاريحي ميسسياسىنىڭ مازمۇنى دا وسىندا!
