ادامزات جارالعالى بەرى قيال-عاجايىپ ەرتەگىلەر مەن اڭىز-افساناعا جانى قۇشتار. كەز كەلگەن حالىقتىڭ فولكلورىن قاراساڭىز، وندا الۋان ءتۇرلى شىتىرمان سيتۋاتسيالار مەن فانتاستيكالىق جان يەلەرىن كەزدەستىرە الاسىز. ارقايسىمىز بالا كەزىمىزدەن رۋسالكا، مينوتاۆر، گارپيلەر، سفينكستەر تۋرالى كوپ وقىعانبىز. بۇل جەردە نەگە ادام بالاسى ءوزىنىڭ ءتۇر-تۇلعاسىن وزگەرتۋگە، باسقا جان-جانۋارلارعا اينالۋعا نەمەسە جارتىلاي ادام، جارتىلاي اڭ بولۋعا قۇمار بوپ كەلەدى دەگەن سۇراق تۋادى. پسيحولوگ-عالىمدار بۇنى ادامزاتپەن قوسا جارالعان ءبىزدىڭ ميفولوگيالىق سانامىزبەن بايلانىستىرادى. ياعني، جاراتۋشىعا ۇقساعىمىز كەلگەنى. بار دۇنيەدەن وزگە دۇنيە جاساۋعا، قابىستىرىپ، بىتىستىرۋگە جاقىنبىز. وعان مىسال رەتىندە الەم ادەبيەتىن الۋعا بولادى. جەر بەتىنىڭ قوجاسى قيال مەن فەنتەزيگە جاقىن بولماسا، ءبىزدىڭ ومىردە مادەنيەت، ونىڭ ۇلكەن ءبىر سالاسى - ادەبيەت تە بولماس ەدى. كەز كەلگەن ادامنىڭ پسيحيكاسىنىڭ قالتارىسى مەن بۇلتارىسىندا كاسىپقوي قالامگەرگە بەرگىسىز كەرەمەت شەدەۆر يدەيالار جاتۋى ىقتيمال. بىراق، كۇندەلىكتى كۇيبىڭ تىرشىلىكتە الگى قاراپايىم ادام ونى سەزىپ، بىلمەي كەتەتىنى شىندىق. ياعني بارىمىزگە جاراتۋشى ءبىزدىڭ سانامىزعا شىعارماشىلىق قاسيەتتى بەرگەن دەسەك، قاتەلەسپەيمىز. ءتىپتى، بولاشاق بالامىزدىڭ ءتۇرى مەن قىلىقتارىن دا ەلەستەتە الاتىنىمىز دا سونىڭ ايعاعى.

ادامزات جارالعالى بەرى قيال-عاجايىپ ەرتەگىلەر مەن اڭىز-افساناعا جانى قۇشتار. كەز كەلگەن حالىقتىڭ فولكلورىن قاراساڭىز، وندا الۋان ءتۇرلى شىتىرمان سيتۋاتسيالار مەن فانتاستيكالىق جان يەلەرىن كەزدەستىرە الاسىز. ارقايسىمىز بالا كەزىمىزدەن رۋسالكا، مينوتاۆر، گارپيلەر، سفينكستەر تۋرالى كوپ وقىعانبىز. بۇل جەردە نەگە ادام بالاسى ءوزىنىڭ ءتۇر-تۇلعاسىن وزگەرتۋگە، باسقا جان-جانۋارلارعا اينالۋعا نەمەسە جارتىلاي ادام، جارتىلاي اڭ بولۋعا قۇمار بوپ كەلەدى دەگەن سۇراق تۋادى. پسيحولوگ-عالىمدار بۇنى ادامزاتپەن قوسا جارالعان ءبىزدىڭ ميفولوگيالىق سانامىزبەن بايلانىستىرادى. ياعني، جاراتۋشىعا ۇقساعىمىز كەلگەنى. بار دۇنيەدەن وزگە دۇنيە جاساۋعا، قابىستىرىپ، بىتىستىرۋگە جاقىنبىز. وعان مىسال رەتىندە الەم ادەبيەتىن الۋعا بولادى. جەر بەتىنىڭ قوجاسى قيال مەن فەنتەزيگە جاقىن بولماسا، ءبىزدىڭ ومىردە مادەنيەت، ونىڭ ۇلكەن ءبىر سالاسى - ادەبيەت تە بولماس ەدى. كەز كەلگەن ادامنىڭ پسيحيكاسىنىڭ قالتارىسى مەن بۇلتارىسىندا كاسىپقوي قالامگەرگە بەرگىسىز كەرەمەت شەدەۆر يدەيالار جاتۋى ىقتيمال. بىراق، كۇندەلىكتى كۇيبىڭ تىرشىلىكتە الگى قاراپايىم ادام ونى سەزىپ، بىلمەي كەتەتىنى شىندىق. ياعني بارىمىزگە جاراتۋشى ءبىزدىڭ سانامىزعا شىعارماشىلىق قاسيەتتى بەرگەن دەسەك، قاتەلەسپەيمىز. ءتىپتى، بولاشاق بالامىزدىڭ ءتۇرى مەن قىلىقتارىن دا ەلەستەتە الاتىنىمىز دا سونىڭ ايعاعى.

ەجەلگى داۋىردە جازۋ مەن سىزۋ بولماعان. ونىڭ ورنىن اۋىز ادەبيەتى تولىقتىرىپ وتىرعانى بەلگىلى. ۇرپاقتان ۇرپاققا جەتىپ وتىرعان اڭىز، ەرتەگىلەر ءار بۋىن سايىن تۇرلەنىپ، جاڭا كەيىپكەرلەر مەن تىڭ وقيعالار قوسىلىپ، قۇبىلىپ، دامىپ وتىردى.

الايدا، ءميفتىڭ، ەرتەگى مەن ءار ءتۇرلى ءافسانالاردىڭ ارتىندا بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدە شىندىق جاتۋى مۇمكىن ەكەنىن دە ەسكەرگەنىمىز ءجون. ماسەلەن، وسى ماقالانىڭ وزەگىنە اينالىپ وتىرعان تاڭعاجايىپ كەنتاۆرلاردى الايىق. كەنتاۆرلار جايلى اللەگوريالىق وقيعالاردى ءبىز ەڭ الدىمەن گرەك ميفولوگياسىنان بىلەمىز. ونىڭ ىشىندە كەنتاۆرلار جايلى جان-جاقتى باياندالعان اپوللوني رودوسسكيدىڭ "ارگوناۆتىلارىنان" كەزدەستىرە الامىز. بۇل شىعارمادا زەۆس يكسيون اتتى پاتشاعا قاتتى اشۋلانىپ، جازا رەتىندە ونى شەڭبەرگە تاڭىپ، اسپانعا اتتاندىرىپ جىبەرەدى. اسپاندا دوڭگەلەپ ءجۇرىپ الگى يكسيون بۇلتتان جارالعان ءبىر قۇبىلىسقا ۇيلەنىپ، ولاردىڭ اراسىنان كەنتاۆر اتتى تىرشىلىك يەسى پايدا بولىپتى دەسەدى. كەنتاۆرلاردى كەي شىعارمالاردا اكەسىنىڭ اتىمەن «يكسيوندار» دەپ تە اتايدى. گرەكتەردىڭ جوعارى قۇدايى زەۆستىڭ قاھارىنا ۇشىراعانداردىڭ ۇرپاقتارىن «تاككاپپار»، «قارعىسقا ۇشىراعاندار» دەپ تە سۋرەتتەيدى.

بۇل ماقۇلىقتار (كەنتاۆرلار) حاريتى اتتى سۇلۋلىق قۇدايلارىنا جات، وزبىر ءھام مادەنيەتسىز ۆارۆار رەتىندە كورسەتىلەدى. وركەنيەتتى قوعامعا يكسيون ۇرپاقتارى - كەنتاۆرلار ۇنەمى شابۋىلداپ، تىنىم بەرمەيتىن كورىنەدى.

فەسساليا ءافسانالارىندا كەنتاۆرلاردى لاپيفتەر دەپ تە اتاعان. ءوۆيديدىڭ «مەتامورفوزى» اتتى شىعارماسىنىڭ 12-ءشى كىتابىندا وركەنيەتتى الەم مەن جابايى الەمنىڭ سوعىسى بايانادالادى. بۇل جەردە دە كەنتاۆرلار ايدالادان ۇرانداپ كەلىپ، تىنىش جاتقان ەۋروپالىقتاردىڭ مازاسىن الىپ وتىراتىن تاعى تايپالار رەتىندە كورسەتىلەدى. ونىڭ ۇستىنە گرەك اقىنى وۆيدي بۇل تايپالار دالا سوعىسىنا كەلگەندە وتە اككى، باتىل ءھام عالامات كۇش يەلەرى دەپ جىرلايدى.

گرەك اڭىزدارىنىڭ بارلىعىندا كەنتاۆرلاردىڭ ەكى تابيعاتى اشىلادى. ءبىرىنشى ولاردىڭ فيزيكالىق قۋاتى سيپاتتالسا، ەكىنشىسى ولاردىڭ مادەنيەت اتاۋلىسىنا جانى قاس ۆارۆار رەتىندە سيپاتتالادى. الايدا، ولاردىڭ دا اراسىندا كەمەڭگەرلەرى مەن الەم جاراتىلىسىنىڭ قۇپياسىن ساقتاۋشى دانىشپاندار دا بار ەكەنى مويىندالادى.

وسى ورايدا ءبىز ءدال وسىنداي ميفولوگيالىق تىرشىلىك يەلەرى تۋرالى اقپاراتتىڭ قايدان شىققانىن تالداپ كورەلىك.

كەنتاۆرلار جايلى اقپارات ەسكى ەۋروپا الەمىن ءدۇر سىلكىندىرىپ، ۇلى ۇرەيگە بولەدى. وتىرىقشى ەۋروپالىقتار ءۇشىن كەنتاۆرلار دەگەن بولەك مادەنيەت يەسى، سالت-ءداستۇرى مەن وزگەشە دۇنيەتانىمى بار بەيتانىس ادامدار بولىپ شىقتى. ەگەر ەڭ العاش اتقا قونعان ادامدار - ساقتار بولسا، ەڭ العاش ەۋروپاعا ۇلكەن سوققى بەرگەن كەنتاۆرلار ءبىزدىڭ اتا-بابامىز - عۇندار بولعان دەسەك، جالعان سوزگە ۇرىنبايمىز. امميان مارتسەللين ءبىزدىڭ اتالارىمىزدى سۋرەتتەي كەلە: «بۇلار سونشالىق دۇلەي كۇشتىڭ يەسى. ولاردىڭ مويىندارى جۋان، دەنە ءبىتىمى مىعىم، سىمباتتى كەلەدى. ات ۇستىنەن تۇسپەيتىن بۇل قورقىنىشتى ادامداردى ءتورت اياقتى حايۋان دەپ تە قالاسىڭ. ولار وت جاعىپ، اس ازىرلەمەيدى، جارتىلاي قاقتالعان ەتتى تاقىمىنا باسىپ الىپ، ات ۇستىنە كۇنەلتەدى. ولاردىڭ تىم قۇرىعاندا، توبەسى قامىسپەن جابىلعان ءۇيى دە جوق، بەسىكتەگى بالاسى تۋا سالا اشتىق پەن شولگە توتەپ بەرە الاتىنداي تاربيەدە وسەدى» - دەيدى.

جوعارىدا ايتقانىمىزداي كەز كەلگەن ءميفتىڭ نەگىزى بولۋى ءتيىس. كەنتارۆلار تۋرالى اڭىز-اڭگىمە ءبىزدىڭ بابالارىمىزدىڭ ەۋروپانى جاۋلاۋ كەزەڭىندە تۋى ىقتيمال دەگەن وي ءبىزدىڭ كوڭىلگە قوناتىنى جاسىرىن ەمەس.

«اباي-اقپارات»