13-قاڭتار كۇنى قاراعاندى قالاسىنىڭ تۇرعىندارى شاھارداعى 10 كوشەنىڭ اتاۋىن وزگەرتۋ تۋرالى كوپشىلىك تىڭداۋعا قاتىستى. جيىندا ءسوز العاندار قالا كوشەلەرىنىڭ وزگەرۋىن قولداپ، داۋىس بەردى،- دەپ حابارلايدى Qrtalyq Qazaqstan سايتى.

قوعامدىق تالقىلاۋدا قالالىق ءماسليحاتتىڭ حاتشىسى قۇدايبەرگەن بەكسۇلتانوۆ، قالالىق مادەنيەت جانە تىلدەردى دامىتۋ ءبولىمىنىڭ بايان سەيتبەكوۆا ءسوز الىپ، تۇرعىندار ۇسىنىسىن ورتاعا سالدى.

سونىمەن قاراعاندى تۇرعىندارى:

لەنين كوشەسىن – اباي قۇنانبايۇلى،

پريكانالنايا كوشەسىن – سارىارقا،

كريۆوگۋز كوشەسىن – قاسىم امانجولوۆ،

قازىرگى قاسىم امانجولوۆ كوشەسىن – بالقانتاۋ،

زاششيتنايا كوشەسىن – گريگوري پوتانين،

زونالنايا كوشەسىن – الەكساندر زاتاەۆيچ،

وليمپيسكايا كوشەسىن – نارمانبەت تولەپوۆ،

ۆولوچاەۆسكايا كوشەسىن – كامالي دۇيسەنبەك،

كۋۆسكايا كوشەسىن – قازىبەك نۇرجانوۆ،

قازىرگى قازىبەك نۇرجانوۆ كوشەسىن – مەرەي كوشەسى دەپ وزگەرتۋدى ۇسىنعان.

قالا تۇرعىندارىنىڭ باسىم كوپشىلىگى بۇل ۇسىنىستى قولداعانىمەن، «ەسكى اتاۋلار ءبىزدىڭ تاريحىمىز» دەپ سويلەگەندەر دە بولدى.  ال كەيبىر تۇرعىندار مۇنداي قادام بيۋدجەتكە قوسىمشا سالماق بولادى دەگەندى دە العا تارتىپتى.

بەلگىلى اقىن، حالىقارالىق «الاش» سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى سەرىك اقسۇڭقارۇلى ۇلى ابايدىڭ 175 جىلدىعى قارساڭىندا اقىننىڭ اتىندا ءبىر كوشە بولۋ كەرەك دەگەن ۇسىنىس ايتقان.

جيىن بارىسىندا، تۇرعىنداردىڭ ءبىرى الەۋمەتتىك جەلىدە كوشە اتاۋلارىن اۋىستىرۋدى قۇپتاماعانداردىڭ سانى باسىم بولعانىن العا تارتقان. الايدا، قالالىق ءماسليحات حاتشىسى قۇدايبەرگەن بەكسۇلتانوۆ ينتەرنەتتە جۇرگىزىلگەن ساۋالنامادا داۋىس ساناۋدىڭ انىق بولمايتىنىن ءتۇسىندىرىپ، جيىندى جالعاستىرعان.

جيىندا ءسوز العاندار قۇجات راسىمدەۋدەگى كەدەرگىلەر تۋرالى دا ايتتى. ياعني، تۇرعىندار ءۇيىنىڭ، جەرىنىڭ قۇجاتىن اۋىستىرىپ اۋرە-سارساڭعا تۇسە مە؟ ول قاراجاتتى كىم تولەيدى دەگەن ماسەلە قارالدى. الايدا، مادەنيەت جانە تىلدەردى دامىتۋ ءبولىمىنىڭ باسشىسى بايان سەيتبەكوۆانىڭ ايتۋىنشا، قۇجات راسىمدەۋدە ەش قيىندىق بولمايدى.

- قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ «جىلجىمايتىن مۇلىككە قۇقىقتاردى مەملەكەتتىك تىركەۋ تۋرالى» زاڭىنىڭ 6-باپ، 2- تارماعىندا «جىلجىمايتىن مۇلىكتىڭ سايكەستەندىرۋ سيپاتتامالارىنىڭ وزگەرۋى مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ شەشىمى بويىنشا بولعان جاعدايدا، ونىڭ ىشىندە ەلدى مەكەندەردىڭ اتاۋى، كوشەلەردىڭ اتى، سونداياق ۇيلەر مەن وزگە دە قۇرىلىستاردىڭ رەتتىك نومىرلەرى (مەكەن-جايى) وزگەرگەن كەزدە نەمەسە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اكىمشىلىك-اۋماقتىق قۇرىلىسىن رەفورمالاۋعا بايلانىستى كاداسترلىق نومىرلەر وزگەرگەن كەزدە مۇنداي وزگەرىستەردى تىركەۋ قۇقىق يەلەنۋشىگە جۇكتەلە المايدى جانە وتەۋسىز جۇزەگە اسىرىلادى» دەلىنگەن. ياعني، «كوشە اتاۋى وزگەرسە قانشاما قاراجات جۇمسالادى، حالىق قۇجات اۋىستىرۋ ماشاقاتىنا ۇشىرايدى» دەگەن پىكىر – ورىنسىز. بارلىق شىعىندى مەملەكەت ءوز موينىنا الادى. تۇرعىندارعا قۇجات اۋىستىرىپ، اۋرە-سارساڭعا ءتۇسۋدىڭ قاجەتى جوق. ءۇيدىڭ نەمەسە جەردىڭ قۇجاتتارى الىپ-ساتۋ نەمەسە باسقا ادامنىڭ يەلىگىنە بەرىلگەن جاعدايدا عانا جاڭا دەرەكپەن راسىمدەلەدى، – دەدى بايان سەيىتبەكوۆا.

بۇل دەگەنىمىز تۇرعىنداردىڭ قالتاسىنا قوسىمشا قارجىلىق سالماق تۇسپەيدى دەگەندى بىلدىرەدى. قاراجات كوشە بويىنداعى مەكەن-جاي تاقتايشالارىن اۋىستىرۋعا عانا جۇمسالماق. ءارى، ول جەلگە ۇشقان اقشا ەمەس. ياعني، اتاۋىن اۋىستىرۋ ۇسىنىلعان كوشەلەردەگى مەكەن-جاي تاقتايشالارى ەسكىرگەن. ولار كوشە اتى وزگەرسە دە، وزگەرمەسە دە اۋىستىرىلۋى ءتيىس. سوندىقتان دا، «ءسىز بەن ءبىزدىڭ سالىق جەلگە ۇشتى» دەپ الاڭداۋعا ەش نەگىز جوق. ءارى بۇعان جەرگىلىكتى كاسىپكەرلەر دە قولداۋ بىلدىرمەك.

ال، كوشە اتاۋلارىنا كەتەتىن شىعىندى كاسىپكەر، «ناتيجە» كومپانياسىنىڭ جەتەكشىسى ەرلان ءاشىم ءوز موينىنا الۋعا ۋادە بەردى.

ەرلان ءاشىم، كاسىپكەر:

- سىزدەر سالىق تۋرالى ايتىپ جاتىرسىزدار. مەن كاسىپكەر رەتىندە رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتكە جىل سايىن 250-300 ملن. تەڭگە، ال، وبلىستىق بيۋدجەتكە 50 ملن. تەڭگە كولەمىندە سالىق تولەيمىن. ەگەر كوشە اتاۋلارى وزگەرەتىن بولسا، بۇدان دا كوپ سومانى تولەۋگە دايىنمىن. كوشە بويىنداعى تاقتايشالاردى اۋىستىرۋ شىعىندارىن ءوز موينىما الامىن، – دەدى.

سونىمەن، ءبىر ساعاتتان استام ۋاقىتقا سوزىلعان تىڭداۋ بارىسىندا بارلىق تاراپتىڭ پىكىرلەرى تىڭدالىپ، ماسەلە داۋىسقا سالىندى. زال تولى ادامنىڭ باسىم كوپشىلىگى كوشە اتتارىن وزگەرتۋدى قولداپ، قولدارىن كوتەردى.

ال، قالالىق ءماسليحاتتىڭ حاتشىسى قۇدايبەرگەن بەكسۇلتانوۆ جيىن سوڭىندا بۇل تىڭداۋدىڭ ناتيجەسى الداعى ۋاقىتتا قالالىق ءماسليحاتتىڭ سەسسياسىندا قارالىپ، بۇدان سوڭ رەسپۋبليكالىق ونوماستيكالىق كوميسسيانىڭ قاراۋىنا بەرىلەتىنىن، ياعني، ءالى جان-جاقتى قارالاتىنىن ايتتى.

Abai.kz