جالپى بىزدە حالىقتىڭ ماڭداي تەرىمەن تۇسكەن اقشاسىن، ياعني، بيۋدجەتتىڭ قارجىسىن ەسەبى جوق، ءتۇپسىز ءبىر تاۋسىلماستاي بايلىق كوزىنە بالاپ، ونى ءارتۇرلى دەڭگەيدەگى اكىمدەردىڭ وڭدى-سولدى شاشۋى وزىندىك ءبىر باسەكەگە اينالعان سەكىلدى. بۇل ارقىلى جوعارى جاقتىڭ دا كوزىنە ءتۇسىپ قالۋعا بولادى، ارينە. وعان كوپ نارسەنىڭ كەرەگى شامالى. ىشىندەگى ءوندىرىسى ءتورت اياعىنان تالتىرەپ تۇرسا دا سىرتى انادايدان كوز تارتاتىن عاجاپ عيمارات سالساڭ، بولماسا ميللياردتاعان قارجىنى سوزگە كەلمەستەن ءبىر كاسىپكەرگە بەرە سالىپ، ەشكىمگە قاجەتى جوق، الايدا كەلبەتى الىستان كوز تارتاتىن اسا ساۋلەتتى سپورت سارايىن سالىپ، ونى جىلىنا اعىلىپ كەلىپ جاتقان سان دەلەگاتسيانىڭ بىرىنە كورسەتە سالساڭ جەتىپ جاتىر.

سوندا سەنەن اسقان ىسكەر اكىم، سەنەن اسقان سپورت سۇيەر باسشى، سەنەن اسقان ينۆەستور تارتقىش جاندى بۇكىل ەلدەن تابا الار ما ەكەن... قىدىرىپ كەلگەن قاي ۇكىمەت مۇشەسىنىڭ ءبىرىنىڭ «اۋ، وسىنشا ادام سەنگىسىز عيماراماتتاردى ىلدام-جىلدام سالۋلارىڭا قاراعاندا بيۋدجەتتەرىڭ دە كەرەمەت شىعار» دەپ، سۇيسىنە الماي، قىزعانشاقتىق تانىتاتىندىعىڭ قايتەرسىڭ؟

ال ەندى وزگە جاقتى قايدام، بىزدە وبلىس بيۋدجەتىن ۇقىپتى جۇمساپ، ءاربىر تيىنىنىڭ قايتارىمىن ويلاپ باس قاتىرىپ وتىرعان ەشكىم جوق دەسەك ارتىق ايتقاندىق بولماس. وبلىس اكىمى ارحيمەد مۇقانبەتوۆ مىرزانىڭ ونداي «ۇساق-تۇيەكپەن» شارۋاسى شامالى. ودان دا قۇلاشتى كەڭ سىلتەپ، مۇرنىڭ باردا ءبىر ءسىڭبىرىپ قالعاندى قاتتى ۇستاناتىن سەكىلدى.

ءجا، فاكتىگە جۇگىنەلىك. ءبىزدىڭ قوتساناي وبلىسى ەلىمىزدىڭ باسقا دا كوپتەگەن وبلىستارى سەكىلدى جوعارى جاققا الاقان جايىپ وتىراتىن وڭىرلەردىڭ ءبىرى. ونىڭ جالپى بيۋدجەتى ءبىر قاراعاندا وسال دا ەمەس. ناقتىلاپ ايتساق، ول بۇگىنگى كۇنى 313,9 ميلليارد تەڭگەنى قۇرايدى.

وسى وبلىستىڭ تۇرعىنى بولعاندىقتان وسىنشاما بايلىقتى ەستىگەندە كوكىرەگىڭدى ەرەكشە قۋانىش بيلەپ، توبەڭ كوككە ءبىر ەلى جەتپەي قالادى ەكەن. ەندى شە؟ ويباي-اۋ، بۇل دەگەنىڭ قانشاما كەدەي-كەپشىك پەن جەتىم-جەسىردىڭ، پاناسىزدار مەن باسپاناسىزداردىڭ كوز جاسىن سۇرتۋگە عانا ەمەس، ءبىرجولاتا جارىلقاپ تاستاۋعا دا ەركىن جەتەتىن سوما ەمەس پە؟

الايدا ءبىز بۇعان بوسقا قومپايىپپىز. الگى 320 ميلليارد دەرلىك قارجىنىڭ تەك قانا 89 ميلليارد تەڭگەسىن عانا ءوز ەڭبەگىمىزبەن تابادى ەكەنبىز. بىلايشا ايتقاندا، ءبىزدىڭ تابىسىمىز رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن الاتىن قارجىنىڭ ۇشتەن بىرىنە دە جەتپەيدى ەكەن. ال قالعان 140 ميللياردى تىكەلەي سۋبۆەنتسيا، ال 70,4 ميللياردى ماقساتتى ترانسفەرت سەكىلدى امالسىز بەرىلەتىن جاردەم.

جارايدى، ءبىز ءوز كۇنىمىزدى كورە الماي، جوعارى جاققا جاۋتەڭكوز بولىپ وتىرعان كۇيىمىز بار ەكەن. قايتەمىز، اناۋ مۇنايلى جۇرت نەمەسە الماتى مەن نۇر-سۇلتان سەكىلدى قالتالى قالالارعا ىلەسە الماسپىز. الايدا، ءاربىر مۇمكىندىكتى قاراستىرىپ، قانداي دا تابىس كوزىن ساراپتاپ، بيۋدجەتتىڭ ءوزىمىز تاباتىن بولىگىن بارىنشا كوبەيتۋ - قاشاندا باستى ماقساتىمىز بولىپ قالا بەرمەي مە؟

وكىنىشتىسى، بۇل وي ءبىزدىڭ باسشىلىقتى ونشا تولعاندىرا بەرمەيتىن سەكىلدى. ولاردىڭ پايىمداۋىنشا، جوعارىدان كەلەتىن مول بايلىق ەش ۋاقىتتا سارقىلماي، بىزگە قۇيىلا بەرەدى، قۇيىلا بەرەدى. ەندەشە تيىن ساناۋدىڭ قاجەتى قانشا؟ ونىڭ ۇستىنە بۇعان ونشا كوڭىل ءبولىپ جاتقان دا ەشكىم جوق.

سونسوڭ، ارينە، ءبىزدىڭ وبلىستا ەلىمىزدىڭ ەش جەرىندە جوق، باعاسى دا اناۋ-مىناۋ ەمەس، تۇپ-تۋرا 4,5 ميلليارد تەڭگە تۇراتىن «توبىل-ارەنا» دەگەن كەڭ بايتاق ەلىمىزدە جاپعىز جابىق ستاديوندى سالدى دا تاستادى. ونىڭ سالتاناتى اشىلۋىنا كەلگەن دەلەگاتسيالارىنا تاڭداي قاعۋدان باسقا اۋزىنا ءسوز تۇسپەدى.

ەندى مۇنى دا از دەسەڭىز، وسىنداي شابىتپەن، ءدال وسىنداي باعاعا وبلىس ورتالىعىندا كەرەمەت مۇز سارايىنىڭ قۇرىلىسى جەدەل قارقىنمەن سالىنىپ كەتتى. تەك، ءبىر وكىنىشتىسى، مۇنداي ىسىراپ ءباسپاسوز بەتىنە شىعىپ كەتىپ، ەل پرەزيدەنتى توقاەۆتىڭ قۇلاعىنا ءتيىپ قالعان. قاسىم-جومارت كەمەلۇلىنىڭ: «وسى سىزدەردە وزگە ەكونوميكالىق-الەۋمەتتىك ماسەلەلەر شەشىلىپ بولىپ، وسىنداي ساراي سالۋ قالدى ما؟» دەگەن سۇراعىنا اكىمىمىز: «ول قالالىق قوعامدىق كەڭەستە شەشىلگەن» دەگەن جاۋاپ بەردى. الايدا، سول كەڭەستەن ورالعان اكىمىمىزگە جەرگىلىكتى «ناشا گازەتا» دەگەن گازەتتىڭ ءتىلشىسىنىڭ: «ول ماسەلە قاشان جانە قاي ۋاقىتتا شەشىلىپ ەدى؟» دەگەن سۇراعىن قۇلاعىنا دا ىلگەن جوق.

ال ەندى وسى ەكى عيماراتتىڭ وبلىسىمىزعا قانشالىقتى قاجەت ەكەندىگىن سارالاپ كورەلىك. ءبىرىنشىسى، ياعني ستاديوندى وسىنداعى «توبول» فۋتبول كلۋبىنا تارتىلعان ەرەكشە سىي دەسە دە بولادى. الايدا وعان جىل سايىن  2 ميللياردتان استام قارجى ءبولىنىپ، ماڭدايىنا جەل تيمەيتىن، سويتە تۇرا جەرگىلىكتى ويىنشىلاردى تاربيەلەۋگە ەش كوڭىل بولمەيتىن وسى كلۋبقا الگىندەي ستاديوننىڭ قانشالىقتى قاجەتى بار ەدى؟

ءتىپتى، ايتۋعا دا ۇيات، بۇگىنگى كۇنى مۇنداعى «توبولدا» جەرگىلىكتى كادردان ءبىر عانا ويىنشى - قاقپاشى عانا وينايدى. ەندەشە قوستانايلىق قارا دومالاقتاردىڭ بولاشاق تاعدىرىنا كوڭىل بولمەيتىن، نەگىزىنەن تەك لەگيونەرلەردەن، ياعني كەلىمسەكتەردەن تۇراتىن بۇل كومانداعا 4,5 ميللياردتتىق، الەمدىك دەڭگەيدەگى ستاديون تىم ارتىقتاۋ ەمەس پە؟ ولار الدىمەن ءوز اياق دوپشىلارىمىزدى دۇرىستاپ دايىنداپ السىن دا. سىي-سياپات سونىڭ ناتيجەسىندە عانا بولا جاتار. ايتپەسە، بۇل حالىقتىڭ اقشاسىن وڭدى-سولدى شاشۋ دەپ تۇسىنەرىمىز ءسوزسىز.

ال ەندى مۇز سارايىنا كەلەر بولساق، بۇل ءتىپتى شەكتەن شىققان جاعداي. بىرىنشىدەن، وندا وينايتىن حوككەي كلۋبى قوستاناي قالاسىندا اتىمەن جوق. ءوزىمىزدىڭ ليگادا ونەر كورسەتەتىن «گورنياك» دەپ اتالاتىن كلۋب وبلىس ورتالىعىنان 40 شاقىرىم جىراقتا ورنالاسقان رۋدنىيدا تۇرىپ جاتىر. سونىڭ نامىسىن جىرتادى. سوندا قالاي، كۇنى ەرتەڭ ساراي سالىنعاسىن ولاردى تۇگەلىمەن وسىندا كوشىرىپ اكەلەمىز بە؟ بۇعان قانشا قاراجات قاجەت كەتەتىندىگىن كىم ەسەپتەپتى؟

ال وزىمىزدەن جاساقتاساق، وعان دا از قارجى كەتپەيدى. دەمەك، «قايدا بارساڭ دا قورقىتتىڭ كورى» دەگەننىڭ كەرى. ال باستى نارسە، شىندىعىن ايتۋ كەرەك، ءبىزدىڭ قارا دومالاقتار حوككەي دەگەن ويىنعا ونشا قۇمار ەمەس. وندا نەگىزىنەن بوتەن ۇلتتىڭ وكىلدەرى وينايدى. ماسەلەن، الگى «گورنياك» كلۋبىندا جالعىز عانا قازاق فاميلياسىن كەزدەستىرەسىز. سوندا قالاي، بىزدەر وسىنشاما قارجىنى وزگەلەردىڭ تالانتىن ۇشتاۋعا جۇمساپ جاتىرمىز با؟ ونىڭ ۇستىنە الگىندەي وزگە ۇلتتىڭ جىگىتتەرى بىزدە ابدەن ىسىلىپ، شەبەرلىگى شىڭدالعان سوڭ وزدەرىنىڭ كۇندە اڭسارى اۋىپ تۇرعان رەسەيگە قاراي شۇبىرىپ كەتسە قايتەمىز؟ وعان كەتكەن قارجىنى كىم قايتارادى؟ ەڭ باستىسى بىزدەر، قازاقتار، بۇل ىستە وزگەلەرگە كۇلكى بولىپ جۇرمەسەك بولعانى. ءبىزدى ويلانتقان وسىنداي جايلار ەدى.

ايتپاقشى، ەگەر ءبىز ازىرگە الگى ەكى عيماراتتى سالماي ۇنەمدەگەنىمىزدە، ول قارجى وبلىسىمىزدىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىن تولىق قامتىپ، ونىمەن قويماي وبلىسىمىزدىڭ بارلىق ەلدى-مەكەندەرىن گازداندىرۋعا تولىق جەتپەك ەكەن.

نەمەسە ءدال وسىنداي اقشا الەۋمەتتىك سالانى دا مولىنان قارجىلاندارى الادى ەكەن. ەشكىمگە الاقان جايماي-اق. ەشكىمگە جاۋتەڭدەمەي-اق. مىنەكەي، ءوز تابىسىمىزبەن تولاتىن بيۋدجەتىمىزدىڭ ءبىر بولىگىن وسىلايشا مولايتار ەدىك تە...

بىزشە، ماسەلە بۇل جەردە وسىناۋ مول قارجىنى ءوز قولىنا ۇستاعان وبلىس اكىمدەرىنىڭ ەش باقىلاۋسىز كەتكەندىگىنەن دەپ بىلەمىز. ولار سول ولكەدە الدىنا ادام كەلە المايتىن شەكسىز بيلىك يەسى. ولاردىڭ بيلىگىن شەكتەپ، حالىققا ەسەپ بەرەتىندەي ەتەتىن مەحانيزم اتىمەن جوق. مۇنداعىلاردىڭ ءبارى وعان باعىنىشتى. جوعارى جاقتان باقىلاۋ تىم ءالسىز. ولار مۇندا ءومىر ءسۇرىپ وتىرعان جوق. ال اكىم دە پەندە. قاتەلەسۋى دە ابدەن عاجاپ ەمەس. ال كەيدە قاتەسى جۇرتقا تىم اۋىر سوعۋى مۇمكىن. شەكسىز بيلىك ادامدى مىندەتتى تۇردە قاتەلىككە ۇرىندىرادى. بۇل تاريح ساباعى. ال ونى تۇزەۋگە مۇمكىندىگى دە، نيەتى دە بولا بەرمەيدى. مۇمكىن، بۇل ولاردىڭ كىناسى عانا ەمەس، قاسىرەتى دە شىعار. وعان الىسقا بارماي-اق، انا پاۆلودار وبلىسىنىڭ اكىمى بولات باقاۋوۆتىڭ مىسالى دا جەتىپ جاتىر...

جايبەرگەن بولاتوۆ،

قوستاناي.

Abai.kz