رەسەيدىڭ ەكس-پرەزيدەنتتەرى ەندى فەدەراتسيالىق كەڭەستى ولە-ولگەنشە باسقارۋ جانە وعان مۇشە بولۋ قۇقىنا يە بولماق. ارينە، پرەزيدەنتتىك وكىلەتتىگىن تاپسىرىپ بەرگەن سوڭ. بۇل باستامانى دۋما دەپۋتاتتارى مەن سەناتورلار ۇسىنىپتى.

ول بويىنشا، رەسەي پرەزيدەنتتەرى ءوزىنىڭ وكىلەتتىك مەرزىمى اياقتالعان سوڭ نەمەسە مەرزىمىنەن بۇرىن ءوز ەركىمەن وتستاۆكاعا كەتكەن جاعدايدا فەدەراتسيالىق كەڭەسكە ءومىر بويى مۇشەلىككە ءوتۋ قۇقى بەرىلەدى. سونداي-اق، مۇشەلىكتەن باس تارتۋ قۇقى دا ساقتالادى.

بۇل باستامانىڭ اۆتورلارى -  دەپۋتات پاۆەل كراشەننيكوۆ، فك-نىڭ مۇشەسى اندرەي كليشاس، فك-نىڭ مۇشەسى كونستانتين كوساچەۆ، سەناتورلار سۆەتلانا گورياچەۆا مەن الەكسەي پۋشكوۆ، دەپۋتاتتار اندرەي ماكاروۆ، ياروسلاۆ نيلوۆ جانە گالينا حوۆانسكايا.

ورىس اقپاراتىنىڭ ايتۋىنشا، رەسەيدىڭ باستى كونستيتۋتسياسىنا وزگەرتۋ ەنگىزۋ ءۇشىن قۇرىلعان ارنايى كوميسسيا مۇشەلەرى توعىز كۇن تولعانىپ، ون كۇن ويلانىپ ءجۇرىپ، اقىرى وسىنداي تۇجىرىمعا كەلىپتى.

پۋتين ۇسىنعان نورما بويىنشا فەدەراتسيالىق كەڭەسكە وڭىرلەردەن 17 ادام مۇشە بولا الادى ەكەن. ال اقىلداستار القاسى ولاردىڭ سانىن 30 ادامعا دەيىن كوبەيتۋدى ۇسىنعان. ال بۇرىنعى پرەزيدەنتتەر ءومىر بويى مۇشە بولا الۋى كەرەك. بۇل نورما وزگەلەر ءۇشىن 6 جىل دەپ كورسەتىلگەن. قىسقاشا اقپارات وسى. ەندى تاقىرىپتى تارقاتىپ جازايىق...

ءپۋتيننىڭ جولداۋى - بيلىك ءترانزيتىنىڭ باستالۋى...

الگىندە، قاڭتاردىڭ ورتا تۇسىندا رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين حالىققا جولداۋ جاساعان. سوندا، كونستيتۋتسياعا وزگەرتۋ ەنگىزۋدى ۇسىنىپ، قازىر وزگە تۇگىلى ورىستىڭ ءوزى بار-جوعىن بىلمەيتىن فەدەراتسيالىق كەڭەستىڭ قۇزىرەتىن كوتەرىپ، وعان ەرەكشە ستاتۋس بەرىلۋى كەرەكتىگىن ايتقان. ايتپاقشى، سول ءبىر القا-قوتان جيىندا «پرەزيدەنتتەر مەرزىمىنەن بۇرىن وتستاۆكاعا كەتە الادى» دەپ سويلەگەن. 15 قاڭتاردا رەسەي ۇكىمەتىن كومانداسىمەن بىرگە وتستاۆكاعا جىبەرگەندە دە دميتري مەدۆەدەۆتىڭ قىزمەتسىز قالمايتىنىن، مۇمكىن بولعان جاعدايدا جاڭاعى فەدەراتسيالىق كەڭەسكە ورىنباسار بولىپ باراتىنىن اشىق ايتقان. سول كەزدىڭ وزىندە-اق، ورىس ساراپشىلارى «پۋتين پرەزيدەنتتىكتەن كەتسە دە، بيلىكتەن كەتپەۋدىڭ قامىن قىلۋدا» دەپ بولجاعان.

جيىرما جىلدان بەرى كرەملدە كرەسلو اۋىستىرىپ كورمەگەن ۆلاديمير پۋتين وسىلايشا بيلىك ترانزيتىنەن حابار بەرگەن.

ءپۋتيننىڭ تاڭداۋى - قازاقستاندىق مودەل!

ءسويتىپ، پۋتين بيلىگىنىڭ ءترانزيتى باستالعان كورىنەدى. ال ساراپ قىلعان كوپ جۇرت ءپۋتيننىڭ تاڭداعان ترانزيتتىك جولى – قازاقستاندىق مودەل دەدى.

«ءپۋتيننىڭ كونستيتۋتسيالىق يدەيالارى «بيلىك ءترانزيتىنىڭ» بازالىق مودەلى رەتىندە قازاقستاندىق نۇسقانىڭ قاراستىرىلىپ جاتقانىن مەڭزەيدى. ول – رەسمي قۇجاتتا جالپىلاما ايتىلاتىن مەمكەڭەسكە (قازاقستاننان ايىرماشىلىعى ولاردا – قاۋكەڭەس) كونستيتۋتسيالىق ءرول بەرىپ، ءپۋتيندى توراعالىققا تاعايىنداپ، كونستيتۋتسيالىق زاڭعا سايكەس، مەمكەڭەسكە شەكسىز قۇزىرەت بەرۋ»، دەپ جازعان جۋرناليست گريگوري گولوسوۆ.

«كونستيتۋتسيالىق فان-تيۋنينگ پارلامەنتتىك سايلاۋدىڭ جاقىنداعانىن اڭعارتتى. ال قالعانى سول باياعى قازاقستاندىق ستسەناري»، دەپ جازدى ورىس ساياساتتانۋشىسى ەكاتەرينا شۋلمان.

«ايتپاقشى، كوسەمدى بۇدان بۇلاي قالاي اتاۋعا بولادى؟ ۆلاديمير ابيشەۆيچ پۋتين، نۇرسۇلتان ۆلاديميروۆيچ پۋتين الدە ۆلاديمير ۆلاديميروۆيچ نازارباەۆ؟»، دەگەن پۋبليتسيست يۆان داۆىدوۆ.

ايتپاقشى، سول جولى بىرقاتار شەتەلدىك باسىلىمدار دا پۋتين باستاماسىن «قازاقستاندىق ستسەناري» دەپ باعالاعان ەدى.

ەندى مىنە، ورىس ساياساتكەرلەرىنىڭ ويىنداعىسى ءدوپ كەلگەنگە ۇقسايدى. كرەمل پارمەن بەرىپ، ارنايى كوميسسيا قۇرىلىپتى. ول كوميسسيا جاڭاعى فەدەراتسيالىق كەڭەستىڭ قۇزىرەتىن ارتتىرۋ ءۇشىن ايانىپ قالمايتىنىن، رەتى كەلىپ تۇرعاندا پۋتينگە ماڭگىلىك ستاتۋس بەرۋ كەرەكتىگىن ايتا باستاپتى.

ايتا كەتەيىك، 2018 جىلدىڭ مامىر ايىندا قازاقستان پارلامەنتى «قر قاۋىپسىزدىك كەڭەسى تۋرالى» زاڭدى ماقۇلداپ، شىلدەدە سول كەزدەگى پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆ قول قويىپ، بەكىتكەن.

قۇجاتتا «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتىنە - ەلباسىنا ونىڭ تاريحي ميسسياسىنا بايلانىستى قاۋىپسىزدىك كەڭەسىن توراعا رەتىندە باسقارۋ قۇقىعى ءومىر بويى تيەسىلى» ەكەنى جازىلعان.

وعان، پرەزيدەنت، ءماجىلىس جانە سەنات توراعالارى، پرەمەر-مينيستر، مەملەكەتتىك حاتشى، پرەزيدەنت اكىمشىلىگى جەتەكشىسى، قاۋىپسىزدىك كەڭەسى حاتشىسى، باس پروكۋرور، ۇقك توراعاسى، سىرتقى ىستەر ءمينيسترى، قورعانىس ءمينيسترى جانە ىشكى ىستەر ءمينيسترى مۇشە بولا الادى. قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ قۇرامىن پرەزيدەنت جانە كەڭەس توراعاسى اقىلداسا وتىرىپ جاساقتايدى.

قاۋىپسىزدىك كەڭەسى 1991 جىلى قازاق سسر پرەزيدەنتى بولىپ تۇرعان نازارباەۆتىڭ جارلىعىمەن ەل تاعدىرىنا بايلانىستى ماڭىزدى ماسەلەلەر شەشىلەتىن كونسۋلتاتيۆتى-كەڭەسشى ورگان بولىپ قۇرىلعان. ول 1993 جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قاۋىپسىزدىك كەڭەسى بولىپ قايتا قۇرىلعان.

ال 2019 جىلدىڭ ناۋرىز ايىندا نۇرسۇلتان نازارباەۆ وتستاۆكاعا كەتەتىنىن جاريالادى. قازىر ول قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ توراعاسى رەتىندە ەلىشىلىك جانە حالىقارالىق ساياسي پروتسەسستەرگە بەلسەندى ارالاسىپ كەلەدى.

Abai.kz