شىعىس قازاقستان وبلىسى، اياگوز اۋدانىنىڭ اكىمى دىلدابەك ورازباەۆ ويىنا كەلگەنىن ىستەۋدەن جالىعار ەمەس. 

دىلدابەك ورازباەۆ بىزگە باسشىلىققا كەلگەلى جىلعا تاياپ قالدى. وسى ۋاقىت ىشىندە اۋدان ەكونوميكاسىن كوتەرىپ، حالىقتىڭ ءال-اۋقاتىن جاقسارتۋدا ەشقانداي پارمەندى جۇمىس اتقارىپ وتىرعان جوق. بۇدان بۇرىن تارباعاتاي اۋدانىندا 5 جىلداي اكىم بولعاندا كوزبوياۋشىلىققا سالىنىپ، ماڭايىنا توپ جيناپ، ەل ىشىنە ىرىتكى سالىپ، جالعان جارناما جاساپ، ءوزىن-ءوزى ماداقتاتۋدان باسقا تۇك بىتىرمەگەن ادەتىن مۇندا دا جالعاستىرىپ وتىر. ءسوزىمىز جالعان بولماس ءۇشىن د.ورازباەۆ مىرزانىڭ تارباعاتايدا جاساعان مەملەكەتتىك قىزمەتكەردىڭ ەتيكاسىنا مۇلدە جات، ورەسكەل قىلىقتارىنان بىرنەشە مىسال كەلتىرەيىك:

1, ەستۋىمىزشە، د.ورازباەۆ تارباعاتايدا اكىم بولىپ تۇرعاندا اينالاسى 5 جىلدىڭ ىشىندە 400-دەن استام ادامعا اۋداندىق ءماسليحاتتىڭ شەشىمىنسىز اۋداننىڭ «قۇرمەتتى ازاماتى» اتاعىن كونفەت تاراتقانداي قالتاسىنان ۇلەستىرگەن. سوندا اينالاسى 5 جىل اكىم بولعاندا جىلىنا 80-90 ادامعا «قۇرمەتتى ازامات» اتاعىن شاشۋداي شاشىپ وتىرعان. بۇل نە جومارتتىق، نە ماسقارالىق؟ سايىپ كەلگەندە بۇل – تاۋەلسىز ەلىمىزدىڭ، اۋداننىڭ مەملەكەتتىك مارتەبەسىن مازاققا اينالدىرۋ، الاياقتىق دەپ بىلەمىز.

2, بۇل، بۇل ما؟ سويا جانە باسقا دا كوكەنىستەر ەكتىم دەپ جار سالىپ، جالعان جارناما جاساپ، وبلىسقا وتىرىك اقپارات بەرۋمەن اينالىسقان. ەل اۋزىندا جۇرگەن مىنا ءبىر كۇلكىلى وقيعاسىن ايتساق تا جەتكىلىكتى. دىلدابەكتىڭ الاياقتىقپەن اينالىسقانى سونداي انادان قۇراپ، مىنادان سۇراپ قويمانىڭ اۋزىنا قاپ-قاپ كارتوپتى جيناپ، وبلىستان كەلگەن  وكىلدەرگە قويما تولعان كوكونىس دەپ سەندىرگەن. شىندىعىندا قويمانىڭ ىشكى جاعى قاڭىراپ بوس تۇرعانىن جوعارىدان كەلگەن كوميسسيا سەزبەي قالعان. ال، 1 مىڭ 500 گەكتارعا سويا ەكتىم دەپ داۋرىققان دىلدابەك گەكتارىنا ءبىر تسەنتنەر عانا ءونىم العانى وبلىسقا بەرگەن ەسەبىندە كورىنىپ تۇر. ءتىپتى قارجى پوليتسياسى بارىپ تەكسەرگەندە سويانى قاي جەرگە ەككەنىن اكىمنىڭ ءوزى دە تاپپاي قالعانىنا جۇرت كۇلىپ ءجۇر. 

3, «رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسىنىڭ مانىسىنە ءمان بەرمەي، تالعامسىز، تاتىمسىز ەسكەرتكىشتەر قويۋمەن اينالىسىپ، جاعىمپازدارعا جاعداي جاساپ، جەكە باسىن جارنامالاۋعا كوشىپ، بيۋدجەت قارجىسىن وڭدى-سولدى شاشقان. ليتسەنزياسى جوق كورىنگەنگە جاساتقان، بەتوننان قۇيعان ەسكەرتكىشتەر قازىر ازىپ-توزىپ تۇر. اۋدان كولەمىنەن شىققان بەلگىلى تۇلعالارعا قويعان ەسكەرتكىشسىماقتاردىڭ باسقاسىن ايتپاعاندا «مۇرىن انا» ەسكەرتكىشىنىڭ الدىنا بوس بەسىك قويعىزعانى نە ىرىمدى، نە سالت-ءداستۇردى بىلمەيتىندىگىنەن حابار بەرەدى.

4, ەڭ سوراقىسى – د. ورازباەۆ وزىنەن بۇرىنعى اكىمدەر تۇسىندا جوسپارلانعان، مەملەكەتتىڭ قارجىسىنا سالىنعان سۋ جۇيەلەرىنە «ورازباەۆ اتىنداعى توعان», «دىلدابەك كانالى» دەگەن اتاۋلاردى قويىپ، ونى كارتاعا ءتۇسىرىپ، ويىنا كەلگەندى ىستەگەن. وعان كىم مۇنداي قۇقىق بەردى؟ كەز-كەلگەن اكىم قىزمەت اتقارعان جەرىنە ءوز اتىن قويا بەرسە، ەل مەن جەر تاريحى نە بولماق؟ 

دىلدابەكتىڭ تارباعاتاي اۋدانىندا جاساعان نەبىر قيسىنسىز ىستەرىنەن سول ءوڭىر حالقى جاعاسىن ۇستاپ وتىرعانىن ءبىلۋشى ەدىك، ادەپسىز اكىم سول «ءالاۋلايىن» ەندى اياگوز اۋدانىندا جالعاستىرا باستادى. اياگوز – اباي اۋدانىمەن كورشىلەس وتە تاريحي اۋدان. بۇل اۋداندا «قوزى-كورپەش – بايان سۇلۋ» كۇمبەزى تۇر. سونداي-اق، اباي قۇرمەت تۇتقان دۋلات جىراۋ تۋعان ولكە، سىباننىڭ ون جەتى اقىنى، اقتايلاق بي ءومىر سۇرگەن ءوڭىر. ابايدىڭ ءومىرى اياگوزبەن تىعىز بايلانىستى. ۇلى اقىننىڭ 175 جىل تويىن اياگوز اۋدانى دا لايىقتى اتاپ ءوتۋى كەرەك. ال، ءبىزدىڭ جالعان جارنامامەن اينالىسىپ، جىلىنا 100-گە تارتا ادامعا (ىشىندە ەدەن جۋشىلار دا بار) «قۇرمەتتى ازامات» اتاعىن قالتاسىنان شاشىپ، قاسىنا جاندايشاپتار مەن جاعىمپازداردى جيناۋعا ابدەن اۋەس بولىپ العان، مۇرنىنا اباي شىعارماسىنىڭ ءيىسى دە بارمايتىن، اياگوزدىڭ ارعى-بەرگى تاريحىنان دىم بىلمەيتىن دىلدابەك ورازباەۆ اباي تويىن قايتىپ وتكىزبەك؟ انا اۋداندا ىستەگەنى – اناۋ، مىنا اۋداندى ول قالاي باسقارا الماق؟ 

ماداققا تويمايتىن، قۇلىق پەن سۇمدىقتى عانا ويلايتىن،  جارناماسىن قويمايتىن اكىمنەن قۇتىلاتىن كۇنگە اسىقپىز...

سەرىكقازى نۇرقاسىموۆ،

اياگوز قالاسى

قوسىمشا: Abai.kz اقپاراتتىق پورتالى ەركىن اقپارات الاڭى. مۇندا وي جارىستىرىپ، پىكىر الماستىرۋعا اركىم قۇقىلى. جوعارىداعى سپيكەردىڭ پىكىرى رەداكتسيا ۇستانىمىن بىلدىرمەيدى. الداعى ۋاقىتتا ماقالادا ەسىم-سويلارى اتالعان جەكەلەگەن ازاماتتار رەداكتسيامىزعا جاۋاپ بەرۋگە نيەتتى بولسا، ولاردىڭ دا پىكىرىن بەرۋگە ءازىرمىز. 

Abai.kz