قازاقستان رەسپۋبليكاسى تاۋەلسىزدىگىنىڭ 20 جىلدىعى مەرەيتويىنا دايىندىق ءىس-شارالارى جۇرگىزىلىپ جاتقان كەزدە،  دالىرەك ايتقاندا، قىركۇيەك ايىنىڭ 23-ءى كۇنى، پاۆلودار قالاسىندا  ورىس اقىنى پاۆەل ۆاسيلەۆتىڭ بيىكتىگى 3 مەترلىك گرانيت  تۇعىرعا ورناتىلعان قولا ءبيۋستى مەن  ونىڭ اتىنداعى سكۆەردى اشۋ  ءراسىمى وتكىزىلدى. سالتاناتتى جيىندا وبلىس اكىمى  باقىتجان ساعىنتاەۆ  مىرزا ءسوز سويلەپ،  اقىننىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى جونىندە  جۇرەكجاردى سەزىمىن جەتكىزىپ، «بۇل قۋانىشتى كۇندى جۇرتشىلىق كوپتەن بەرى كۇتكەن ەدى»، دەدى.

ايماق باسشىسى سولاي دەسە دە، شىعىس قازاقستانداعى زايسان قالاسىندا  تۋىپ، ماسكەۋدە وپات بولعان كەڭەس  اقىنى پاۆەل ۆاسيلەۆتىڭ (1909-1937) ەسىمى بۇعان دەيىن دە مەيلىنشە قۇرمەتتەلگەنى بەلگىلى. ايتالىق، اقىننىڭ پاۆلوداردا ءبىراز جىل تۇرعانى  ەسكەرىلىپ، ەسىمى ءبىر كوشەگە،  قالالىق كىتاپحانا مەن  ادەبيەت ۇيىرمەسىنە بەرىلگەن. بۇل ازداي   №9 ورتا مەكتەپتە مۇراجايى جۇمىس ىستەيدى،  پەدكوللەدج عيماراتىنىڭ قابىرعاسىنا بەت ءپىشىنى بەدەرلەنىپ، اتى-ءجونى جازىلعان مەموريالدى تاقتا ىلىنگەن. سونداي-اق،  پاۆەل ۆاسيلەۆ بالالىق شاعىندا تۇرعان ناعاشى اتاسى ماتۆەي جانيكوۆتىڭ ءۇيى  كۇردەلى جوندەۋدەن وتكىزىلىپ، مۋزەي-ۇيىنە اينالدىرىلعان،  اۋلاسىنا گرانيت ءبيۋستى ورناتىلعان. دەمەك، كەڭەستىك كەزەڭدەگى وبكوم مەن ەگەمەندىك جىلدارىنداعى اكىمدىك  تاراپىنان پاۆەل ۆاسيلەۆتىڭ رۋحىنا ايتارلىقتاي قۇرمەت كورسەتىلگەن.

قازاقستان رەسپۋبليكاسى تاۋەلسىزدىگىنىڭ 20 جىلدىعى مەرەيتويىنا دايىندىق ءىس-شارالارى جۇرگىزىلىپ جاتقان كەزدە،  دالىرەك ايتقاندا، قىركۇيەك ايىنىڭ 23-ءى كۇنى، پاۆلودار قالاسىندا  ورىس اقىنى پاۆەل ۆاسيلەۆتىڭ بيىكتىگى 3 مەترلىك گرانيت  تۇعىرعا ورناتىلعان قولا ءبيۋستى مەن  ونىڭ اتىنداعى سكۆەردى اشۋ  ءراسىمى وتكىزىلدى. سالتاناتتى جيىندا وبلىس اكىمى  باقىتجان ساعىنتاەۆ  مىرزا ءسوز سويلەپ،  اقىننىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى جونىندە  جۇرەكجاردى سەزىمىن جەتكىزىپ، «بۇل قۋانىشتى كۇندى جۇرتشىلىق كوپتەن بەرى كۇتكەن ەدى»، دەدى.

ايماق باسشىسى سولاي دەسە دە، شىعىس قازاقستانداعى زايسان قالاسىندا  تۋىپ، ماسكەۋدە وپات بولعان كەڭەس  اقىنى پاۆەل ۆاسيلەۆتىڭ (1909-1937) ەسىمى بۇعان دەيىن دە مەيلىنشە قۇرمەتتەلگەنى بەلگىلى. ايتالىق، اقىننىڭ پاۆلوداردا ءبىراز جىل تۇرعانى  ەسكەرىلىپ، ەسىمى ءبىر كوشەگە،  قالالىق كىتاپحانا مەن  ادەبيەت ۇيىرمەسىنە بەرىلگەن. بۇل ازداي   №9 ورتا مەكتەپتە مۇراجايى جۇمىس ىستەيدى،  پەدكوللەدج عيماراتىنىڭ قابىرعاسىنا بەت ءپىشىنى بەدەرلەنىپ، اتى-ءجونى جازىلعان مەموريالدى تاقتا ىلىنگەن. سونداي-اق،  پاۆەل ۆاسيلەۆ بالالىق شاعىندا تۇرعان ناعاشى اتاسى ماتۆەي جانيكوۆتىڭ ءۇيى  كۇردەلى جوندەۋدەن وتكىزىلىپ، مۋزەي-ۇيىنە اينالدىرىلعان،  اۋلاسىنا گرانيت ءبيۋستى ورناتىلعان. دەمەك، كەڭەستىك كەزەڭدەگى وبكوم مەن ەگەمەندىك جىلدارىنداعى اكىمدىك  تاراپىنان پاۆەل ۆاسيلەۆتىڭ رۋحىنا ايتارلىقتاي قۇرمەت كورسەتىلگەن.

بىراق  ەرتىستىڭ كەرەنكۋ-باياناۋىل وڭىرىندە كىندىك قانى تامعان  جاياۋ مۇسا، ءماشھۇر ءجۇسىپ، ەستاي، يسا، مايرا، جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ، ەرمۇحان بەكماحانوۆ، الكەي مارعۇلان، قاليجان بەكحوجين، قابدىكارىم ىدىرىسوۆ، شاكەن ايمانوۆ،  كاۋكەن كەنجەتاەۆ ءتارىزدى  ادەبيەت، مادەنيەت، ونەر، عىلىم سالالارىنا ايتۋلى ۇلەس قوسقان  اسا كورنەكتى تۇلعالارعا وبلىس ورتالىعىندا ءمۇسىن، ەسكەرتكىش قويۋ ماسەلەسى تاۋەلسىزدىككە 20 جىل تولسا دا ءالى كۇنگە دەيىن وبلىس اكىمىنىڭ ويىنا كىرەر ەمەس.  بۇل ورايدا ابىلاي حان مەن كەنەسارى حان  دا، جىر پاتشاسى اباي دا،  الاش قايراتكەرلەرى دە نازاردان تىس قالىپ كەلەدى. سولاي بولا تۇرا، پاتشازادا پاۆەل رومانوۆ،  فەلدمارشال كۋتۋزوۆ، گەناراليسسيمۋس سۋۆوروۆ،  اتامان ەرماك، پرولەتاريات كوسەمى لەنين، چەكيست دەريباستىڭ قالا مەن كوشە اتاۋلارىنا اينالعان ەسىمدەرى ءباز-باياعى پاتشا زامانى مەن   كەڭەس كەزەڭىندەگىدەي ۇلىقتالۋدا.   كەرىسىنشە، وسىناۋ ايماقتى جوڭعار شاپقىنشىلىعىنان ازات ەتۋ سوعىسىندا اسقان ەرلىگىمەن ايگىلەنگەن بۇحار جىراۋدىڭ جانە ولجاباي،  جاسىباي، مالايسارى، ت.ب. باتىرلاردىڭ  ەسىمدەرىن كوشەلەرگە بەرۋ ماسەلەسى جەرگىلىكتى بيلىك تاراپىنان مۇلدە قاپەرگە الىنعان ەمەس!  سونداي-اق، ءحۇىى-ءحۇىىى عاسىرلاردا سىرتقى جاۋلاردىڭ باسقىنشىلىعىنان ەلدىگىمىزدى قورعاعان ءباھادۇر بابالارىمىزعا دا، 1916 جىلعى جانە 1986 جىلعى ۇلت ازاتتىق كوتەرىلىستەرىنىڭ قاھارماندارىنا دا، 1930 جىلدارداعى  اشتىق ناۋبەتى مەن جاپپاي جازالاۋ قۇرباندارىنا دا  وبلىس ورتالىعىندا ەسكەرتكىش ورناتىلماعان! ەڭ باستىسى، قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ ارنايى جارلىق شىعارىپ،  2011 جىلدى «تاۋەلسىزدىكتىڭ 20 جىلدىعى» دەپ جاريالاۋى دا توبەسىنە مەملەكەتتىك تۋ بايلانىپ، شەكەسىنە  ەلتاڭبا جاپسىرىلعان اكىمشىلىك عيماراتىندا وتىرعان جوعارى لاۋازىمدى شەنەۋنىكتەرگە وبلىس ورتالىعىندا تاۋەلسىزدىك مونۋمەنتىن ورناتۋ تۋرالى وي سالعان جوق!..

حالقىمىزدىڭ ەڭ ۇلى قۇندىلىعى  تاۋەلسىزدىككە ءيىلىپ تۇرىپ ءتاۋ ەتىپ، گۇل شوقتارىن قوياتىن  كەرەكۋ قالاسىندا قاسيەتتى نىسان جوق، ءتىپتى ونىڭ ورنى دا بەلگىلەنبەگەن. پاتشازادا پاۆەل اتىنداعى  قالا تۇرعىندارى تاۋەلسىزدىكتىڭ 20 جىلدىق مەرەيتويىن قالاي قارسى الادى ەكەن؟.. وبلىس باسشىلىعى قاي ەلدىڭ «يگى-جاقسىسىن» ءيىلىپ سالەم سالىپ جۇرگەنىن بىلە مە ەكەن، جازعان.

باقىتجان ساعىنتاەۆ مىرزا، پاۆلوداردىڭ اتاۋى ورىسشا بولعانىمەن، تاۋەلسىز قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اكىمشىلىك-تەرريتوريالىق اۋماعى سانالاتىن وبلىسى ەكەنىن ەسىڭىزگە سالامىز!

ارمان قاني،

«ۇلت تاعدىرى» پىكىرسايىس كلۋبىنىڭ جەتەكشىسى.

پاۆلودار قالاسى

«اباي-اقپارات»