نۇر-سۇلتان قالاسىندا «قازاقستانداعى كوشى-قون: پروبلەمالار، تەندەنتسيالار، پەرسپەكتيۆالار» اتتى رەسپۋبليكالىق دوڭگەلەك ۇستەل ءوتتى. جينالىس بارىسىندا ەلىمىز بويىنشا وتكەن ءبىر جىلدا شەتەلدىڭ 76 200 ازاماتى اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلعانى ايتىلدى. بۇل تۋرالى قازاقستان رەسپۋبليكاسى ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى حابارلادى.

قازاقستان رەسپۋبليكاسى ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ ءمينيسترى ءبىرجان نۇرىمبەتوۆتىڭ ءوزى قاتىسقان جينالىستا تالقىلانعان باستى ماسەلە ىشكى، سىرتقى، ەتنيكالىق جانە زاڭسىز كوشى-قون ماسەلەلەرى بولدى.

مينيستر ءبىرجان نۇرىمبەتوۆ ءوز سوزىندە ەلىمىزدە ءوز ازاماتتارىمىز بەن ميگرانتتاردىڭ زاڭدى مۇددەسى مەن قۇقىعىن بىردەي قورعاۋ مەن ساقتاۋ، كەمسىتۋشىلىك جاساۋعا مۇلدە جول بەرمەۋ، سونداي-اق، كوشى-قون سالاسىنداعى ارناۋلى زاڭدار مەن حالىقارالىق مىندەتتەمەلەردى ساقتاۋ ساياساتىن باستى نازاردا ۇستاۋ كەرەك ەكەنىن ايتتى.

- ىشكى ىستەر ورگاندارىنىڭ مالىمەتىنشە، بيىلعى 1 جەلتوقسانداعى جاعداي بويىنشا قازاقستانعا سىرتتان 5,6 ميلليون ادام كىرىپ، الەمنىڭ 200 ەلىنەن كەلگەن 5,3 ميلليون ازامات شەكارادان شىقتى. ىشكى ىستەر ورگاندارىندا شەتەلدىڭ 1,2 ميلليون ازاماتى، ونىڭ ىشىندە تمد ەلدەرىنىڭ 1,1 ميلليون، باسقا ەلدەردىڭ 95 مىڭ ازاماتى تىركەلگەن. 2 210 جۇمىس بەرۋشىدە 22 مىڭعا جۋىق شەتەل ازاماتى شەتەلدىك جۇمىس كۇشىن تارتۋ كۆوتاسى بويىنشا ەڭبەك ەتىپ جاتىر، – دەدى مينيستر ب. نۇرىمبەتوۆ.

نۇرىمبەتوۆتىڭ ايتۋىنشا، بيىل قازاقستان اۋماعىندا 76,2 مىڭ شەتەل ازاماتى اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلعان ەكەن. ونىڭ توعىز مىڭى ءبىر جولا رەسپۋبليكا اۋماعىنان شىعارىلعان كورىنەدى. سونىمەن قاتار، زاڭسىز كوشى-قوندى ۇيىمداستىرعاندارعا بايلانىستى 43 قىلمىستىق ءىس، ال ەلدەن شىعارۋ تۋرالى شەشىمدى ۋاقىتىندا ورىنداماعاندارعا بايلانىستى 110 قىلمىستىق ءىس قوزعالعان ەكەن.

ەرەكشە ايتا كەتەرلىگى، وتكەن، 2019 جىلى قازاقستانعا شەتەلدە تۇراتىن ون ءۇش مىڭعا جۋىق ەتنيكالىق قازاق كوشىپ كەلگەن. اتاپ ايتساق، ونىڭ 46 پايىزى وزبەكستاننان، 34 پايىزى قىتايدان، 7 پايىزى مونعوليادان، ال قالعان 7 پايىزى تۇرىكمەنستاننان ەلىمىزگە كوشىپ كەلگەن.

- قازاقستان – كوشىپ-قونۋشىلار ءۇشىن ترانزيت، ميگرانتتار باراتىن جانە ميگرانتتار شىعاتىن ەل، سوندىقتان ءبىزدى باقىلاۋسىز جاھاندىق كوشى-قون ماسەلەسى الاڭداتىپ وتىر. رەتتەلمەيتىن كوشى-قوننىڭ كولەمى مەن قۇرامىن باعالاۋ وڭاي ەمەس، سوندىقتان حالىقارالىق جانە وڭىرلىك دەڭگەيدە دەرەك جيناۋ جۇيەسى مەن بىرىڭعاي ءتاسىل قالىپتاستىرۋ – ءبىرىنشى كەزەكتەگى مىندەت، – دەدى ءبىرجان نۇرىمبەتوۆ ءوز سوزىندە.

ءمينيستردىڭ ايتۋىنشا، ەلىمىز كوشى-قون ماسەلەلەرى جونىندەگى حالىقارالىق ارناۋلى ۇيىممەن جانە بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى بوسقىندار ءىس جونىندەگى جوعارعى كوميسسارىنىڭ جاۋاپتى باسقارماسىمەن بىرگە 2011 جىلدان باستاپ «الماتى پروتسەسى» اتالاتىن وڭىرلىك ديالوگتى جۇزەگە اسىرىپ كەلەدى. اتالعان شاراعا ءازىربايجان، اۋعانستان، تاجىكستان، قىرعىزستان، تۇركيا جانە تۇركىمەنستان قوسىلىپ وتىر. سونىمەن قاتار، باقىلاۋشى رەتىندە يران مەن پاكىستان قاتىسادى.

- قازاقستان ميگرانتتاردىڭ زاڭدى قۇقىقتارىن قۇرمەتتەۋگە، جاھاندىق جانە وڭىرلىك دەڭگەيدە ءوزارا ءتيىمدى ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋعا مۇددەلى، سونىمەن بىرگە كوشى-قون اعىندارىن رەتتەۋگە ۇلەس قوسۋعا نيەتتى، – دەدى مينيستر نۇرىمبەتوۆ.

تاعى ءبىر ايتا كەتەرلگى، وتكەن جىلى جەلتوقسان ايىندا مارراكەشتە وتكەن بوسقىندار مارتەبەسى تۋرالى كونۆەنتسيا مىندەتتەمەلەرى بويىنشا ەلىمىز قاۋىپسىز تارتىپتەگى ءارى تۇراقتى كوشى-قون جونىندەگى الەمدىك كەلىسىمگە قوسىلعان بولاتىن. سوعان ساي «كوشى-قون پروتسەستەرىن رەتتەۋ ماسەلەلەرى بويىنشا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» ارنايى زاڭ جوباسى ازىرلەنگەن. قازىر بۇل زاڭ جوباسى پارلامەنت ماجىلىسىندە قارالىپ جاقانىن ايتا كەتەيىك. اتالعان قۇجاتتا ەڭبەك يمميگرانتتارىن تارتۋ مەحانيزمىن قازىرگىدەن دە جەتىلدىرە ءتۇسۋ، اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلعان كەيبىر ميگرانتتار ماسەلەسىن وڭتايلى شەشۋ، سونداي-اق مەملەكەتتىك زاڭنامالارعا حالىقارالىق رەادميسسيا ستاندارتتارىن پايدالانۋ ماسەلەلەرى نازارعا الىنعان.

ءبىز ءسوز ەتىپ وتىرعان جينالىسقا قازاقستان رەسپۋبليكاسى ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ ءمينيسترى ءبىرجان نۇرىمبەتوۆپەن قاتار، كوشى-قون جونىندەگى حالىقارالىق ۇيىمنىڭ ورتالىق ازيا بويىنشا ۇيلەستىرۋشىسى، اتالعان ۇيىمنىڭ قازاقستان، تۇرىكمەنستان، قىرعىزستان،  جانە وزبەكستانداعى ميسسياسىنىڭ جاۋاپتى باسشىسى زەينال گادجيەۆ تە قاتىستى. بۇل جيىندا تالقىلانعان تاعى ءبىر تۇيىتكىلدى ماسەلە ادەمدەگى ادام ساۋداسى قۇرباندارىنا ارناۋلى الەۋمەتتىك كومەك كورسەتۋ جانە ادام ساۋداسىنىڭ الدىن الۋ ماسەلەسى بولدى.

جيىنالىس سوڭىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسى ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگى مەن كوشى-قون جونىندەگى حالىقارالىق ۇيىم ارناۋلى ىنتىماقتاستىق تۋرالى كەلىسىمشارت جاساستى. بۇل مەموراندۋم قوس تاراپتىڭ الەمدىك جانە ەلىشىلىك كوشى-قون ماسەلەلەرىندەگى ىنتىماقتاستىعىن قازىرگىدەن دە نىعايتۋ جانە ودان ءارى كەمەلدەندىرە ءتۇسۋدى باستى ماقسات ەتىپ وتىر.

Abai.kz