نۇرجان مۇحامەدجانوۆا، «قازاقستان» تەلەراديو كورپوراتسياسى» اق باسقارما ءتورايىمى:

- نۇرجان جالاۋقىزى، كەزىندە «قازاقستان» تەلەارناسىنا قاتىستى سىن از ايتىلعان جوق، بۇل توڭىرەكتە داۋ جەتەرلىك بولدى. باسشىلىعى ءجيى اۋىسا بەرەتىن كورپوراتسياعا «ۇلتجاندى تۇلعا كەرەك» دەپ ۇندەۋ جاريالاعان باسىلىمدار دا، ولارعا قول قويعان زيالى توپ وكىلدەرى دە بولدى. سونىڭ ءبارى ارتتا قالىپ، كورپوراتسيا تىزگىنى سىزگە تاپسىرىلعان سوڭ، «قازاقستان» ۇلتتىق ارناسى ۇستىمىزدەگى جىلعى قىركۇيەك ايىنان باستاپ بارلىق باعدارلاماسىن مەملەكەتتىك تىلگە كوشىردى. جاڭاشا سيپاتتاعى تەلەارنانىڭ جاڭا تەلەۆيزيالىق ماۋسىمى ءوز كورەرمەندەرىن نەسىمەن قۋانتادى؟

نۇرجان مۇحامەدجانوۆا، «قازاقستان» تەلەراديو كورپوراتسياسى» اق باسقارما ءتورايىمى:

- نۇرجان جالاۋقىزى، كەزىندە «قازاقستان» تەلەارناسىنا قاتىستى سىن از ايتىلعان جوق، بۇل توڭىرەكتە داۋ جەتەرلىك بولدى. باسشىلىعى ءجيى اۋىسا بەرەتىن كورپوراتسياعا «ۇلتجاندى تۇلعا كەرەك» دەپ ۇندەۋ جاريالاعان باسىلىمدار دا، ولارعا قول قويعان زيالى توپ وكىلدەرى دە بولدى. سونىڭ ءبارى ارتتا قالىپ، كورپوراتسيا تىزگىنى سىزگە تاپسىرىلعان سوڭ، «قازاقستان» ۇلتتىق ارناسى ۇستىمىزدەگى جىلعى قىركۇيەك ايىنان باستاپ بارلىق باعدارلاماسىن مەملەكەتتىك تىلگە كوشىردى. جاڭاشا سيپاتتاعى تەلەارنانىڭ جاڭا تەلەۆيزيالىق ماۋسىمى ءوز كورەرمەندەرىن نەسىمەن قۋانتادى؟
- بارلىق باعدارلامانى مەملەكەتتىك تىلدە كورسەتۋ - بيىلعى ماۋسىمداعى ۇلكەن جاڭالىعىمىزدىڭ باسى عانا. وعان دايىندالۋ ۋاقىتى از بولعانمەن ءبىرتالاي شارۋالار اتقارىلدى. «قازاقستان» ۇلتتىق ارناسىنىڭ باعدارلامالار جۇيەسىن تولىقتاي قازاق تىلىنە كوشىرۋ ايتقانعا جەڭىل بولعانمەن، شىعارماشىلىق ءارى تەحنيكالىق مۇمكىندىكتى ۇيلەستىرۋ ارقاسىندا قىركۇيەك ايىنىڭ ءبىرىنشى كۇنىنەن باستاپ جۇزەگە استى. كورەرمەندەر ءۇشىن ساپالى دا مازمۇندى جوبالاردى ۇسىنۋدى باستى ماقسات ەتىپ قويدىق. ەڭ باستىسى، ءبىز مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆتىڭ تاپسىرماسىن ورىنداپ، حالىققا مەيىلىنشە جاقىنداي تۇسەتىن بولامىز. بيىلعى تەلەماۋسىمنىڭ باستى جاڭالىعى - حالقىمىزدىڭ كوكەيتەستى ماسەلەلەرىن بىرلەسە تالقىلاپ، شەشىمىن كۇتكەن ىستەردىڭ كۇرمەۋىن كورەرمەندەرمەن بىرلەسە ىزدەۋ. ماسەلەن، وسى كۇندەردە كورەرمەندەر نازارىنا ۇسىنىلعان «الاڭ» اتتى باعدارلاما وسى زاماننىڭ ەڭ وزەكتى ساۋالدارىن ورتاعا تاستاپ، سوعان ءتۇرلى توپتار مەن جەكەلەگەن قايراتكەرلەردىڭ پىكىرلەرىن بەرۋگە ارنالعان. شىنىندا، ءبىزدىڭ مەملەكەتىمىزدىڭ تالايلاردى تولعاندىراتىن ماسەلەلەرى قالالاردىڭ الاڭدارىندا ەمەس، تەلەستۋديانىڭ الاڭىندا ءسوز بولعانى دۇرىس دەپ ويلايمىن. حالىقتىڭ كوكەيىندە جۇرگەن ءتۇرلى تاقىرىپتار تەلەۆيزيا ارقىلى باستالىپ، ودان پارتيالاردىڭ، پارلامەنتتىڭ، ءتىپتى ۇكىمەت وتىرىسىنىڭ تالقىلاۋىنا ءتۇسىپ جاتسا - ءبىزدىڭ ويىمىزدىڭ ورىندالعانى.
سونداي-اق، تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ 20 جىلدىعى قارساڭىندا ەلىمىزدە قانشاما جاڭا وندىرىستەر ىسكە قوسىلدى، قانشاما جۇمىس ورىندارى اشىلدى دەسەڭىزشى. ولاردا ەڭبەك ىستەپ جاتقان قاراپايىم ادامداردىڭ تىنىس-تىرشىلىگىن كورسەتىپ وتىرۋ دا ءبىزدىڭ باستى بورىشىمىز. بۇل «دامۋ» سياقتى اپتالىق باعدارلامالارمەن قاتار كۇندەلىكتى شىعاتىن جاڭالىقتارعا دا قاتىستى. وسى قىركۇيەك ايىنان باستاپ ءبىزدىڭ جاڭالىقتارىمىزدا سۇيەكتى، پروبلەمالىق سيۋجەتتەردىڭ كەمىندە ەكى-ۇشەۋى ءوتىپ جاتىر. وعان كورەرمەندەردىڭ كوزى ۇيرەندى. قازىر ءتۇرلى وبلىستاردان وسىنداي جاعىمدى جاڭالىقتارعا تولى حابارلاردى كۇتەتىن بولدى. دەمەك، تەلەۆيزيالىق ماۋسىمنىڭ ەڭ ۇلكەن جاڭالىعى - «قازاقستان» ۇلتتىق ارناسىنىڭ 100 پايىز مەملەكەتتىك تىلدە شىعۋىمەن شەكتەلمەي، مەملەكەت ءۇشىن ماڭىزدى، حالىق ءۇشىن قاجەت تاقىرىپتاردى تايسالماي كوتەرە ءبىلۋى.
- 100 پايىز مەملەكەتتىك تىلدە حابار تاراتۋ تاپسىرماسى كورپوراتسيا قۇرامىنداعى فيليالدارعا دا قاتىستى ما؟
- كوپتەگەن كورەرمەندەردى ايتپاعاندا ايماقتارداعى 14 فيليالدىڭ جاۋاپتى قىزمەتكەرلەرىنەن وسى ورايلاس سۇراق تۇسكەن. مەملەكەتتىك تىلدە جۇمىس ىستەيتىن ارنا تۋرالى تاپسىرما ەلباسى تاراپىنان «قازاقستان» تەلەارناسىنا قاتىستى ايتىلعانىن بىلەسىزدەر. دەمەك، 100 پايىز قازاقشاعا كوشۋ ازىرگە وبلىستىق فيليالدار ءۇشىن مىندەت ەمەس. بىراق تەلەۆيزيالىق ءونىم وندىرگەندە ءار وبلىستىڭ الەۋمەتتىك-دەموگرافيالىق قۇرامىن ەسكەرۋ وتە قاجەت. ايتالىق، قىزىلوردا مەن قوستاناي وبلىستارىنىڭ اپتالىق ەفير كەستەسى تىلدىك پايىز جاعىنان ەكى ءتۇرلى بولۋى مۇمكىن. ويتكەنى ەفير ساياساتى سول وبلىستاعى كورەرمەندەردىڭ ۇلتتىق قۇرامىن ەسكەرە وتىرىپ جاسالادى.
تاعى ءبىر نازار اۋداراتىن جايت، ول - «قازاقستان» تەلەراديو كورپوراتسياسى قۇرامىنداعى 13 وبلىستىق جانە 1 قالالىق فيليال كەيىنگى جىلدارى «ءوزىن-ءوزى اسىراۋ» تاسىلىنە كوشىرىلگەنى. كورپوراتسيا ولاردىڭ ىرگەلى تەحنيكالىق جانە بازالىق ماسەلەلەرىن شەشۋ ءۇشىن قارجى بولەدى. ال باعدارلامانى دايىنداۋ مەن شىعارۋ، جالاقى، كوممۋنالدىق قىزمەت جانە باسقا شارۋاشىلىق شىعىندارى فيليالدىڭ ءوز كىرىسى ەسەبىنەن جابىلادى. ءاربىر وبلىس قازاقتىڭ بەينەلى سوزىمەن ايتقاندا، «كورپەسىنە قاراي كوسىلەدى». ولاردىڭ كىرىسى وبلىستىق، قالالىق جانە اۋداندىق تاپسىرىستارعا قاتىستى. دەمەك، تاپسىرىستا باعدارلامانىڭ ەكى تىلدە ازىرلەنۋى كورسەتىلسە، فيليال سونى ورىندايدى.
قايتالاپ ايتايىن، ءاربىر جەرگىلىكتى تەلەارنا وبلىستا تۇراتىن حالىقتىڭ تالاپ-تىلەگىن ەسكەرە وتىرىپ قىزمەت ەتەدى.
- نۇرجان جالاۋقىزى، كەيىنگى كەزدە «قازاقتىلدى باعدارلامالار رەسەيدەن اينىتپاي كوشىرىلگەن» دەگەن سىن ءجيى ايتىلادى. وسى كوشىرمە دەگەننەن قالاي قۇتىلامىز؟ قازاقتىڭ ءوز تانىم-تۇسىنىگىنە ساي حابارلار جاساۋ ءۇشىن نە قاجەت؟
- «قازاق تىلىندە ەفيرگە شىعاتىننىڭ ءبارى كوشىرمە» دەگەندى تەلەۆيزيالىق تەحنولوگيانىڭ بايىبىنا بارمايتىن جانداردىڭ ءۇستىرت پىكىرى دەپ ەسەپتەيمىن.
ەگەر ءبىزدىڭ الدەبىر تەلەارنامىز شەت ەلدىڭ، ىرگەلەس رەسەيدىڭ تانىمال حابارىن ولاردىڭ كەلىسىمىنسىز قازاق تىلىندە جاسايتىن بولسا، ونىڭ اتى - كوشىرمە ەمەس، ۇرلىق. حالىقارالىق زاڭدار كەڭىستىگى كەڭەيگەن، اۆتورلىق قۇقىقتار شەكارالارمەن شەكتەلمەيتىن مىنا زاماندا ەشبىر تەلەارنا ونداي كوپە-كورنەۋ ۇرلىققا بارا المايدى. ال الەمنىڭ بىرنەشە ەلىندە كورسەتىلىپ، بارىنشا ۇلكەن اۋديتوريا جيناعان، سوعان وراي ەلەۋلى تابىس تۇسىرگەن جوبالاردى قۇقىق يەلەرىمەن شارت جاساپ، ليتسەنزيا ارقىلى الاتىن بولسا، بۇل - الەمدىك تەلەجوبانى ءوز كورەرمەنىنە زاڭ اياسىندا جاقىنداتۋ بولىپ تابىلادى. بۇل جاي كوشىرمە دە ەمەس. قازاقستاندىق نۇسقا. بەلگىلى ۇلكەن جوبانىڭ قازاق تىلىندەگى نۇسقاسى. ايتالىق، ءتورتىنشى ماۋسىمىن اشىپ جاتقان «ەكى جۇلدىز» وسىنداي جوبا. مىنە، جەكەلەگەن ارىپتەستەر، كورەرمەندەر وسى اراسىن اجىراتا بەرمەيدى. ءدال قازىرگىدەي اقپاراتتىق كەڭىستىك قارىشتاپ دامىعان زاماندا، سپۋتنيكتىك جۇيە ارقىلى، ينتەرنەت ارقىلى اقپاراتتار الماسۋ قانات جايعان كەزەڭدە شىعارماشىلىق وي مەن جوبالاردىڭ ۇقساستىعى، قايتالانۋى زاڭدى قۇبىلىس.
ەندى «قازاقتىڭ تانىم-تۇسىنىگىنە ساي حابارلار جاساۋ ءۇشىن نە قاجەت؟» دەگەن ساۋالىڭىزعا كەلەيىك. الدىمەن «قازاقتىڭ تانىم-تۇسىنىگى» دەگەننىڭ ءوزى نە؟ ءبىز باسقا الەممەن ارالاسپايتىن، دجۋنگليدىڭ ءبىر تۇپكىرىندە ءومىر ءسۇرىپ جاتقان تايپا ەمەسپىز عوي. قازاق ەلى وركەنيەتتەر ارالاسقان، ءتۇرلى ۇلتتار مەن ناسىلدەر توقايلاسقان، ءار ءتۇرلى دىندەر مەن تىلدەر تۇسىنىسكەن ەۋرازيا ماتەريگىنىڭ ەڭ ورتاسىندا وتىرعان جوق پا؟ بىزگە عىلىم جەتىستىكتەرى، تەحنيكالىق تابىستار، اقپاراتتىق تەحنولوگيالار جات ەمەس. ساياسي ءومىرىمىز دە حالىقارالىق ستاندارتتارعا سايكەس دامىپ كەلەدى. قازاقستاندىقتاردىڭ ءبىلىم دەڭگەيى الەم بويىنشا جوعارى ورىنداردىڭ بىرىندە. وسىنىڭ ءبارىن جىلى جاۋىپ، ەشكىممەن ارالاسپاعان، ەشنارسەنى ەسكەرمەيتىن توماعا-تۇيىق عاسىردىڭ تەلەۆيدەنيەسى بولۋىمىز كەرەك پە؟ ەۋروپانىڭ دا، ازيانىڭ دا ءتۇرلى باعدارلامالارىنان حابارى بار كورەرمەننىڭ ءوزى مۇنىمەن كەلىسە الماس.
ال قازاق كورەرمەنىنىڭ قازىرگى تالاپ-تىلەگىنە ساي جوبالار جاساۋ كەرەك دەسەك، وندا ءسوز باسقا. ءبىز قازىر وسى باعىتتا تالپىنىس جاساپ جاتىرمىز. البەتتە تەلەجوبا ءوندىرۋ - ءبىر كۇننىڭ ءىسى ەمەس. قازىر باستالعان شىعارماشىلىق جۇمىستىڭ ناتيجەسى بىرنەشە اي، ءتىپتى ءبىر جىل وتكەندە كورەرمەننەن لايىقتى باعاسىن الاتىنى انىق. ازىرگە ايتارىمىز، كورەرمەن الدىندا ۇياتتى بولماۋعا تىرىسامىز.
- «قازاقستان» ارناسى مەملەكەتتىك تىلگە كوشۋ بارىسىندا كورەرمەندەردىڭ ءبىراز بولىگىن جوعالتۋى مۇمكىن دەگەن پىكىر بار. بىزدىڭشە، بۇل جاڭساق پىكىر. ءورىستىلدى اۋديتوريانىڭ باسىم بولىگى قالالىق جەرلەردە تۇرىپ، كابەلدىك تەلەارنالار مەن قالالىق ارنالاردا وتىر. ولار ونسىز دا «قازاقستاندى» ىزدەي قويمايتىن. بۇل جاعىنان قورىقپاۋ كەرەك. ال جارناما بەرۋشىلەردىڭ ءبىراز بولىگىن جوعالتادى دەگەن كۇدىكپەن كەلىسۋگە بولادى. دەگەنمەن، انا ءتىلىمىزدى اسقاقتاتۋ جولىندا وسىنداي قۇرباندىققا بارماي بولمايدى. ءسىز نە دەيسىز؟
- تۋعانىنا 100 جىل تولعان تويىن بۇكىل قازاق حالقى اتاپ وتكەن باۋىرجان اتامىز ءبىر ءبيدىڭ ءسوزىن ءجيى اۋىزعا الادى ەكەن. ونىسى: «جەڭۋ ءۇشىن - جەڭىلدىم» دەگەن ءسوز. مۇندا عاجاپ تاكتيكالىق ءادىس جاتىر. باۋكەڭنىڭ ءتانتى بولۋى تەگىن ەمەس. ءسىز ايتقانداي جارنامانىڭ ءبىر بولىگىن جوعالتىپ جاتساق، ول - ۋاقىتشا جەڭىلىس. الداعى ۇلكەن تابىستارعا بارار جولداعى شەگىنىس دەپ بىلەمىن.
ءبىز ءاربىر كورەرمەن ءۇشىن كۇرەسەمىز. ونىڭ ىشىندە ءسىز ايتقانداي ازىرگە ءورىستىلدى ارنالاردا وتىرعان كورەرمەندەردى قايتارۋ ءۇشىن جۇمىس ىستەيمىز. ول ءۇشىن قازاق ءتىلىن مىقتى بىلەتىن جۋرناليستەردى عانا ارنامىزعا توپتاستىرمايمىز، قازاق تىلىمەن قوسا ورىس جانە اعىلشىن، سونداي-اق، باسقا دا تىلدەردى مەڭگەرگەن بىلىكتى مامانداردى توپتاستىرۋدى ماقسات ەتىپ قويدىق.
ويتكەنى، ءتىل - تەك اقپاراتتى جەتكىزگىش قۇرال. باستىسى - وي مەن يدەيا. يدەياسى كوپ ادامعا قانداي تىلدەگى ارنادا قىزمەت اتقارۋدىڭ ايىرماشىلىعى جوق. ساپالى باعدارلاما دايىنداۋ ءۇشىن ساپالى ماماندار بولۋى كەرەك.
- «بالاپان» ارناسىنىڭ قازىرگى اياق الىسى جامان ەمەس. دەگەنمەن، قازاق تىلىنە اۋدارىلعان مۋلتفيلمدەردە كەيدە حريستوستى ماداقتاعان، روجدەستۆونى ۇلىقتاعان اندەر ايتىلىپ جاتادى. وسىنداي جايتتەر اتا-انالاردىڭ رەنىشىن تۋدىراتىنى زاڭدى. مۋلتفيلمدەردى ءتارجىمالاماس بۇرىن وسىنى دا قاپەرگە السا دەگەن تىلەگىمىز بار...
- سىزبەن كەلىسەمىز. بىراق مىنا ەكى ءجايتتى ۇمىتپايىق. ءبىرى - وبەكتيۆتى، ەكىنشىسى - سۋبەكتيۆتى جايت.
ەكىنشىسىنەن باستايىن. جوعارىدا ايتقانىمداي، تەلەۆيزيانىڭ تابيعاتى جەمىس اعاشى سياقتى. جەمىستى كۇتەتىن ۋاقىت ۇزاق. ءبىر كۇندە ءبارىن وزگەرتە المايمىز. كەيبىر فيلمدەر، ونىڭ ىشىندە مۋلتفيلمدەر ەرتەرەكتە ساتىپ الىنىپ، ودان دۋبلياج جاسالىپ، ەفيرگە ەندى عانا شىعىپ جاتۋى مۇمكىن. كەلىسىمشارت دەگەن بار. شىعارىلعان شىعىن ءوز الدىنا. «مەن جاڭادان كەلدىم، ءبارىن جاڭاشا جاسايمىن» دەپ ويسىز قادامدار جاساۋ جاڭساقتىق بولادى. كەزىندە ساتىپ الىنعان مۋلتفيلمدەردى شارت بويىنشا كورسەتۋگە ءتيىستى بولساق، ولار ەفيردە جالعاسىن تابادى. ال ەندى الىناتىن، كەلەر جىلدان باستاپ كورسەتىلەتىن فيلمدەر مەن مۋلتفيلمدەردىڭ مازمۇنىنا كوڭىل مىندەتتى تۇردە بولىنەدى. ونداعى جاۋاپكەرشىلىكتى تولىق موينىما الاتىنىمدى مالىمدەيمىن. بۇل - ماسەلەنىڭ سۋبەكتيۆتى جاعى.
وبەكتيۆتى جاعىنا كەلگەندە، ءبىزدىڭ جاس كورەرمەندەر جەر بەتىندە قانداي تاريح بولعانىن، قانداي قۇبىلىستار ءجۇرىپ جاتقانىن كوڭىلگە ءتۇيۋى كەرەك. ولار روجدەستۆو مەن قۇربان ايتتىڭ نە ەكەنىن بىلمەي، حريستوس پەن مۇحاممەد پايعامباردىڭ كىم بولعانىن بىلمەي سانالى، سالاۋاتتى ازامات بولادى دەيسىز بە؟ جوق، قايتا بالالار بارىنشا ءبىلىم جيناسىن. روجدەستۆونى مەرەكەلەۋ مىندەتتى ەمەس، بىراق ونداي مەرەكە بارىن، ونى كىمدەر مەرەكەلەيتىنىن ءبىلۋى كەرەك قوي. دەمەك تاربيە تىيىم سالۋ، جولدى جاۋىپ تاستاۋ ارقىلى ەمەس، كەرىسىنشە بارلىق جولدى كورسەتە وتىرىپ، سونىڭ بىزگە قاجەتتىسىن ءتۇسىندىرۋ ارقىلى جۇرگەنى ءجون.
- «بالاپاننان» كورسەتىلىپ جۇرگەن «الدار كوسە» ءمۋلتفيلمى كىشكەنتاي كورەرمەندەردىڭ كوڭىلىنەن شىققان سىڭايلى. تاپ وسىنداي ۇلتتىق تانىمداعى دۇنيەگە سۋساپ وتىرعانىمىز راس. سوڭعى كەزدە «قازاقمۋلتفيلم» ستۋدياسىن قۇرۋ تۋرالى ماسەلە كوتەرىلىپ ءجۇر. وسىنداي ستۋديانى «قازاقستان» كورپوراتسياسىنىڭ جانىنان قۇرۋعا مۇمكىندىك بار ما؟
- تەلەارنالارعا ەڭ جەتپەيتىن ءونىم مۋلتفيلمدەر ەكەنى بارشاعا ءمالىم. ءبىز «بالاپان» ارناسى اشىلعان ءبىر جىلدىڭ ىشىندە «قازاقفيلم» تۇسىرگەن 32 ءمۋلتفيلمدى الدەنەشە رەت كورسەتتىك.
جالپى، ونى ءتۇسىرۋ وتە قىمبات. بىرىنشىدەن، وسى زامانعى تەحنيكا جابدىقتارى شەت ەلدەن اكەلىنەدى. ەندى سونى مەڭگەرگەن ماماندار دايارلاۋعا تۋرا كەلەدى. نانساڭىز دا، نانباساڭىز دا، كوپ سەريالى ءمۋلتفيلمدى اپتا سايىن ۇسىنىپ وتىرۋ ءۇشىن قۋاتتى وتىز-قىرىق كومپيۋتەردە جۇزدەگەن مامان ەڭبەك ەتۋى كەرەك. ءدال قازىر مۇنى «قازاقفيلمنىڭ» دە، «قازاقستان» كورپوراتسياسىنىڭ دا بيۋدجەتى كوتەرمەيدى. ايتسە دە، الدىعا جىلجۋ ماقساتىمەن، «بالدىرعان» اتتى كوپ سەريالى مۋلتفيلمگە تاپسىرىس بەردىك.
الداعى ۋاقىتتا استانادا سالىنىپ جاتقان مەديا ورتالىقتا جاڭا تەحنيكالىق مۇمكىندىكتەردى پايدالانا وتىرىپ، بالالارىمىزعا ارنالعان مۋلتفيلم ءوندىرىسىن باستاۋ ويىمىزدا بار.
- بيىل بۇيىرسا «مادەنيەت» ارناسى، كەلەر جىلدان باستاپ «ءبىلىم» ارناسى جۇمىس ىستەمەك. بۇل ارنالاردىڭ باعىت-باعدارى قالاي بولماق؟
- «مادەنيەت» ارناسىنىڭ تۇجىرىمداماسىن اقپارات جانە بايلانىس مينيسترلىگىنە ۇسىنىپ بەكىتتىردىك. قازىر سوڭعى ازىرلىك جۇمىستارى ءجۇرىپ جاتىر. الداعى اپتادان كورەرمەنگە ۇسىناتىن بولامىز. بۇل قازاقستاننىڭ مادەني سالاسىن تولىقتاي قامتيتىن ارنا بولىپ تابىلادى. تەلەارنا ەلىمىزدەگى العاشقى ساندىق سپۋتنيكتىك پاكەت ارقىلى جانە كابەلدىك ارنالار ارقىلى تارايتىن بولادى. ارينە، ەفيرلىك تولقىن ارقىلى تاراسا كورەرمەن الدەقايدا كوبىرەك بولاتىن ەدى. ال «ءبىلىم» ارناسىن اشۋدى ۇكىمەت كىمگە جۇكتەسە، سول كومپانيا اينالىساتىن بولادى. ءوز باسىم ونداي ارنا حالىققا وتە قاجەت دەپ سانايمىن.
- تەلەارنالاردىڭ رەسەيگە ساتىلۋىنا قالاي قارايسىز؟ ماسەلەن، ءسىز بۇعان دەيىن باسشىلىق قىزمەتتە ىستەگەن 31-ارنانىڭ اكتسياسىنىڭ 20 پايىزى عانا ستس ارناسىنا تيەسىلى دەگەنمەن، نەگىزگى تىزگىندى رەسەيلىكتەر ۇستاعانى راس ەمەس پە؟ باسقا ارنالار تۋرالى دا وسىنداي سوزدەر ايتىلىپ قالادى.
- قازاقستاننىڭ قاي سالاسىنا بولماسىن شەت ەل ينۆەستيتسياسى كەلگەن، ءالى دە كەلىپ جاتىر. سونىڭ كومەگىمەن ءبىز مۇناي مەن گاز، مەتاللۋرگيا، اۆياتسيا، كوممۋنيكاتسيا، قۇرىلىس، اۋىل شارۋاشىلىعى، مەديتسينا، ساقتاندىرۋ، ءبىلىم بەرۋ، تاعى باسقا سالالاردا بۇرىن بولماعان وزگەرىستەر جاسادىق. ونىڭ ناتيجەسىن بۇكىل حالىق كورىپ وتىر. قازاقستانعا شەت ەل ينۆەستورلارى ارقىلى بۇرىن بولماعان تەحنيكا، تەحنولوگيا، باسقارۋ مەنەدجمەنتى كەلدى. ىرگەلەس قىتايدىڭ قارقىندى دامۋى دا «اشىق ەسىكتەر» ساياساتىنان باستالعانى ءمالىم. ەلىمىزدىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ ينۆەستورلارمەن جۇمىس ىستەۋدە تمد تۇرماق، شىعىس ەۋروپا ەلدەرىنە ۇلگى بولادى. وسىنداي ينۆەستيتسيا ارقىلى دامىپ جاتقان سالانىڭ ءبىرى - تەلەۆيزيا.
تۇركيانىڭ دا ۇكىمەتتىك ەمەس ارنالارى باتىس ەۋروپانىڭ ۇلگىسىمەن جانە تىكەلەي ينۆەستيتسياسىمەن دامىعان. رەسەيدە وسى تاجىريبە سوناۋ نتۆ داۋىرىنەن باستالدى. ودان تۇرىك پەن ورىس كورەرمەنى ۇتپاسا، ۇتىلعان جوق قوي.
دەمەك، ءبىزدىڭ جەكەمەنشىك تەلەارنالاردىڭ شەت ەل ينۆەستيتسياسىنان باس تارتۋى دۇرىس بولماس ەدى. تەك ءبارى زاڭ اياسىندا بولۋى كەرەك. اقپارات قۇرالدارى اكتسياسىنىڭ قانشا بولىگىن شەتەلدىكتەرگە بەرۋگە بولاتىنى زاڭمەن بەلگىلەنگەن. سول سياقتى شەت ەل ينۆەستيتسياسىن قورعاۋدىڭ دا ءوز تەتىكتەرى بار. ازاماتتاردىڭ باس اماندىعى مەن وجدانىنىڭ قورعالۋىنا كونستيتۋتسيا كەپىلدىك بەرەدى. ونىڭ ءبارىن باقىلاپ وتىرعان ورگان - باس پروكۋراتۋرا بار. دەمەك، بۇل ورايدا ءبارى زاڭ اياسىندا، ءارى قازاقستاندىق كورەرمەندەردىڭ يگىلىگى ءۇشىن اتقارىلىپ جاتىر دەپ سانايمىن. وقىرماندار ءۇشىن تۇسىنىكتى بولسىن - 31-تەلەارنادا قازاقستاندىقتار قىزمەت ەتەدى جانە حالىقارالىق مەدياحولدينگتىڭ قىر-سىرىن مەڭگەرگەن تەلەمەنەدجەرلەردىڭ جاڭا ساپالى ماماندار بولىپ قالىپتاسۋلارىنا ۇلكەن مۇمكىندىكتەر بار.
- سوڭعى كەزدە قوعامدا قىزۋ تالاس تۋدىرعان مەملەكەتتىك تىلگە قاتىستى زيالى قاۋىمنىڭ اشىق حاتىنا بايلانىستى ءسىزدىڭ ويىڭىز قانداي؟
- ەڭ باستىسى، كىم بولسا دا، مەملەكەتتىك ءتىلدى دامىتۋدى، ونى مەڭگەرۋدى ساياساتقا اينالدىرماسا ەكەن دەگەن تىلەك. ءبىز جاڭالىقتارىمىزدا، «اپتا kz» باعدارلاماسىندا بۇل تاقىرىپتى كەڭىنەن تالقىلادىق. الداعى كەزدە «الاڭ» جوباسىنىڭ الاڭىنا ءتىل ماسەلەسىنە قاتىستى وي وربىتكىسى كەلەتىن ازاماتتاردى شاقىرۋ جوسپارىمىزدا بار.
مەنىڭ ىشكى پىكىرىم وتە قاراپايىم. انا ءتىلدى ءبىلۋ، ءوزىڭ ءومىر ءسۇرىپ جاتقان ەلدىڭ مەملەكەتتىك ءتىلىن ءبىلۋ ەش تالاس تۋدىرمايتىن اقيقات ەكەنىن ءوزىن قازاقپىن دەگەن، قازاقستاندىقپىن دەگەن ءاربىر ازامات تۇسىنە بىلسە دەگەن وي-ارمان. ۇلتتىق تەلەراديو كورپوراتسيانىڭ باسشىسى رەتىندە ايتارىم: ەلىمىزدەگى ۇلتتىق تەلەراديو يندۋسترياسىنىڭ الەمدىك ستاندارتتارعا ساي دامۋىنا ءارى ۇلتىمىزدىڭ قۇندىلىقتارىن اسقاقتاتا وتىرىپ دامۋىنا قوماقتى ۇلەس قوسۋ - باستى ماقساتىمىز بولىپ قالا بەرمەك.

سۇحباتتاسقان - قۋات اۋەسباي

http://www.halyksozi.kz/news/view/id/881