ءابساتتار قاجى دەربىسالى: زەكەت
شەيح ءابساتتار قاجى دەربىسالى،
قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني
باسقارماسى جانە ورتا ازيا
مۇفتيلەر كەڭەسىنىڭ
توراعاسى، باس ءمۇفتي
ءدىن - بۇكىل الەمدەردى جاراتۋشى اللا تاعالانىڭ ادام بالاسىن ەكى دۇنيەدە دە شىنايى باقىتقا جەتەلەۋ ءۇشىن جىبەرگەن ءيلاھي ەرەجەلەر مەن قاعيدالار ەكەنى بەلگىلى. راسىندا دا، ءار نارسەنىڭ اۆتورى ءوز تۋىندىسىنىڭ بارلىق قىر-سىرىن جاقسى بىلەتىندىگى ءتارىزدى، ادامدى دا ەڭ جاقسى تانيتىن - ونى جوقتان بار ەتكەن جاراتۋشى حاقتىڭ ءوزى ەمەي، كىم بولماق؟ سوندىقتان، ادامزاتقا جىبەرلىگەن ءيلاھي دىندەردىڭ سوڭعىسى - يسلام ءدىنىنىڭ بارشا قاعيدالارى دا ادام بالاسى ءۇشىن، قيامەتكە دەيىنگى كەلەتىن بارشا قوعامدار ءۇشىن ەڭ دۇرىس جولدى كورسەتىپ، ەكى دۇنيەدە دە شىنايى باقىتقا جەتەلەيتىنى ءسوزسىز. يسلامنىڭ تىيعان تىيىمدارى - ادام مەن قوعامدى لاستىق پەن جاماندىقتان قورعاۋ ءۇشىن بولسا، ءامىر ەتكەن پارىزدارى - كەيدە تىكەلەي، كەيدە جاناما تۇردە قوعامدىق تەپە-تەڭدىككە، الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق تۇراقتىلىققا، ادامي باقىتقا جول اشاتىنىنا تاريح كۋا.
شەيح ءابساتتار قاجى دەربىسالى،
قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني
باسقارماسى جانە ورتا ازيا
مۇفتيلەر كەڭەسىنىڭ
توراعاسى، باس ءمۇفتي
ءدىن - بۇكىل الەمدەردى جاراتۋشى اللا تاعالانىڭ ادام بالاسىن ەكى دۇنيەدە دە شىنايى باقىتقا جەتەلەۋ ءۇشىن جىبەرگەن ءيلاھي ەرەجەلەر مەن قاعيدالار ەكەنى بەلگىلى. راسىندا دا، ءار نارسەنىڭ اۆتورى ءوز تۋىندىسىنىڭ بارلىق قىر-سىرىن جاقسى بىلەتىندىگى ءتارىزدى، ادامدى دا ەڭ جاقسى تانيتىن - ونى جوقتان بار ەتكەن جاراتۋشى حاقتىڭ ءوزى ەمەي، كىم بولماق؟ سوندىقتان، ادامزاتقا جىبەرلىگەن ءيلاھي دىندەردىڭ سوڭعىسى - يسلام ءدىنىنىڭ بارشا قاعيدالارى دا ادام بالاسى ءۇشىن، قيامەتكە دەيىنگى كەلەتىن بارشا قوعامدار ءۇشىن ەڭ دۇرىس جولدى كورسەتىپ، ەكى دۇنيەدە دە شىنايى باقىتقا جەتەلەيتىنى ءسوزسىز. يسلامنىڭ تىيعان تىيىمدارى - ادام مەن قوعامدى لاستىق پەن جاماندىقتان قورعاۋ ءۇشىن بولسا، ءامىر ەتكەن پارىزدارى - كەيدە تىكەلەي، كەيدە جاناما تۇردە قوعامدىق تەپە-تەڭدىككە، الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق تۇراقتىلىققا، ادامي باقىتقا جول اشاتىنىنا تاريح كۋا.
ال، يسلام ءدىنىنىڭ ەجەلدەن-اق قازاق قوعامىنىڭ ساناسىنا ءسىڭىپ، جۇرەگىنە تەرەڭ تامىر تاستاعانى سونشالىق، ءبىزدىڭ سالت-ءداستۇرىمىز بەن ادەت-عۇرىپتارىمىز ءدىني قاعيدالارمەن ەتەنە قايناسىپ كەتكەن. اتا-بابالارىمىزدان كەلە جاتقان اسىل ءدىنىمىز سوڭعى جيىرما جىل ىشىندە ەل اراسىندا قايتا تۇلەپ، جاستارىمىز اقيقاتتىڭ شۋاعىنا شومىلا باستاعانىن كورىپ كوز تويادى، كوڭىل قۋانادى. حالىقتىڭ ءدىني ساۋاتى ارتىپ، كۇننەن كۇنگە ۇيرەنگەن بىلىمىمەن امال ەتۋى دە كوبەيۋدە. بىراق، جەتپىس جىل بويى اسىل دىننەن الشاقتاپ قالعان قوعام رەتىندە، حالىقتىڭ ءالى دە بىلگەنىنەن بىلمەگەنى كوپ، ۇيرەنەرى مول ەكەنى داۋسىز. مىسالى، يسلامنىڭ باستى پارىزى بەسەۋ بولسا، سونىڭ ءبىرى - زەكەت تۋرالى كوپشىلىك جاماعات اراسىندا تولىق اقپارات ءالى دە جەتكىلىكسىز دەسەك ارتىق ايتپاسپىز. كاليماعا ءتىل كەلتىرىپ، نامازىن وقىسا دا، ورازاسىن ۇستاپ قاجىلىققا بارعانىمەن، زەكەتتى مىندەتتى پارىز رەتىندە ەمەس، وجدانعا قالعان قوسىمشا قايىرىمدىلىق دەپ ءتۇسىنىپ، ساداقامەن شاتاستىراتىندار دا جوق ەمەس. ال اقيقاتقا كەلسەك، زەكەت تە ناماز سياقتى، ورازا سياقتى ءار مۇسىلمانعا (نيسابى جەتىپ تۇرسا) مىندەتتى عيبادات ەكەنىن بىلگەن ابزال.
زەكەت بەرۋ - بەس پارىزدىڭ ءبىرى.
«زەكەت» ءسوزىنىڭ سوزدىك ماعىنالارى - تازالاۋ، ارتۋ، كوبەيۋ دەگەندى بىلدىرسە، دىندەگى ماعىناسى - بەلگىلى ادامداردىڭ ءوز مۇلىكتەرىنىڭ بەلگىلى مولشەرىنىڭ، بەرىلۋى ءتيىس جەرلەرگە ءبولىنۋىن بىلدىرەدى. جوعارىدا اتاپ وتكەنىمىزدەي، زەكەت - يسلامنىڭ باستى بەس پارىزىنىڭ ءبىرى. ابدۋللاھ يبن ومار تاراپىنان ريۋايات ەتىلگەن حاديستە پايعامبارىمىز (س.ع.س.): «يسلام بەس نارسەدەن تۇرادى. (ولار:) يمان ەتىپ، كاليما كەلتىرۋ، ناماز وقۋ، زەكەت بەرۋ، قاجىلىققا بارۋ جانە رامازان ورازاسىن ۇستاۋ» دەپ ايتقان. دەمەك، زەكەت تەك ماتەريالدىق كومەك بەرۋ ەمەس، ول ەڭ اۋەلى مۇسىلمانعا جۇكتەلگەن ۇلكەن عيبادات. ونىڭ ەرەكشەلىگى سول - ناماز، ورازا سياقتى عيباداتتار ادامنىڭ دەنەسىنە قاتىستى بولسا، زەكەت كىسىنىڭ دۇنيە-مۇلكىنە قاتىستى عيبادات. جانە دە تەك «وتەلگەنى ابزال» دەيتىندەي ەمەس، قۇران مەن سۇننەتتە ناقتى بەكىتىلگەن، ساۋاپ پەن جازاسى بار، مىندەتتى پارىز امال. قولدارىنداعى بايلىقتارىنىڭ زەكەتىن بەرمەگەن ادامداردىڭ اقىرەتتە تارتاتىن ازاپتارىنىڭ وتە اۋىر ەكەندىگى تۋرالى ءابۋ ءھۋرايرا، پايعامبارىمىزدىڭ (س.ع.س.) بىلاي دەپ ايتقانىن ريۋايات ەتەدى:
«زەكەتىن بەرمەگەن ادامنىڭ بايلىعى اقىرەت كۇنى ءىرى جىلان پىشىنىنە كىرەدى. ەكى كوزىنىڭ ۇستىندە (قورقىنىشتىلىعىنىڭ بەلگىسى رەتىندە) قاپ-قارا ەكى دومالاق داعى بار. وسى جىلان قيامەت كۇنىندە يەسىنىڭ موينىنا ورالادى. سوسىن اۋزىمەن يەسىنىڭ ەكى جاعىنان ۇستاپ: «مەن سەنىڭ دۇنيەدەگى (قاتتى جاقسى كورگەن) بايلىعىڭمىن، مەن سەنىڭ (جيناعان) قازىناڭمىن»، - دەيدى. سوسىن پايعامبارىمىز (س.ا.ۋ.) مىنا اياتتى وقىدى: «اللاتىڭ كەڭشىلىگىنەن وزدەرىنە بەرىلگەن نارسەلەرىن (باسقالارعا بەرمەي) ساراڭدىق ىستەگەندەر بۇل ىستەرىن وزدەرىنە قايىرلى دەپ ويلاماسىن. جوق، ءتىپتى (بۇل ىستەرى) وزدەرى ءۇشىن ەڭ ۇلكەن جاماندىق. اقىرەت كۇنى ساراڭدىق جاساعان دۇنيەلەرى مويىندارىنا ورالادى» («ءالي يمران» سۇرەسى، 180-ايات)». تاعى ءبىر اياتتا اللا تاعالا ساراڭداردى اقىرەتتىڭ كۇيزەلتۋشى ازابىنان بىلاي دەپ ەسكەرتەدى: «التىن، كۇمىستى جيناپ، ونى اللانىڭ جولىندا جۇمساماعانداردى كۇيزەلتۋشى ازاپپەن سۇيىنشىلە. جينالعان التىن مەن كۇمىس توزاق وتىندا قىزدىرىلىپ، ونىمەن ماڭدايلارى، قابىرعالارى جانە ارقالارى تاڭبالاناتىن قيامەت كۇنى ولارعا: «مىنە، مىناۋ - وزدەرىڭ ءۇشىن جيعان دۇنيەلەرىڭ. ال ەندى قانەكي، جيناعاندارىڭنىڭ ءدامىن تاتىڭدار!» («تاۋبە» سۇرەسى، 34-35-اياتتار).
سونىمەن قاتار، قاسيەتتى قۇراندا مۇشرىكتەردىڭ سيپاتتارى اتالعاندا، سولاردىڭ قاتارىندا زەكەت بەرمەۋ دە ايتىلادى: «.. ول مۇشرىكتەر زەكەت بەرمەيدى جانە اقىرەتكە سەنبەيدى» («فۋسسيلات»، 41/6-7). زەكەت بەرمەگەن باي ادام اللا تاعالانىڭ كەڭ راقىمى مەن پايعامبارىمىزدىڭ دوستىعىنان ماحرۇم قالاتىنى جايلى دا قۇراندا ءسوز ەتىلگەن («اعراف»، 7/156, «مايدا»، 5/55).
«زەكەتتى جيناۋىن جينادىق، بىراق بەرەتىن ادام تاپپادىق...»
زەكەتتىڭ مۇسىلمان قاۋىمعا پارىز بولۋى ءمادينا داۋىرىندە، حيجرەتتىڭ ەكىنشى جىلىنا سايكەس كەلەدى. قۇراندا زەكەت پارىز عيباداتى رەتىندە وتىز جەردە ايتىلسا، ونىڭ جيىرما جەتىسىندە نامازبەن قاتار ايتىلادى. مۇنىڭ ءوزى ءبىر جاعىنان زەكەتتىڭ نامازبەن تىعىز قاتىناسىن بىلدىرسە، ەكىنشى جاعىنان ونىڭ نامازدان كەيىنگى ۇلكەن پارىز ەكەندىگىن كورسەتەدى. اتاپ ايتساق، «ناماز وقىڭدار، زەكەت بەرىڭدەر»، «ولار ناماز وقيدى، زەكەت بەرەدى» سياقتى ماعىناداعى ۇقساس اياتتار «احزاب» (33/33), «باقارا» (2/3, 43, 83, 110, 177, 277), «نيسا» (4/77), «حاج» (22/78), «نۇر» (24/57), «مۋجادالا» (58/13), «مۋزامميل» (73/20), «تاۋبە» (9/5, 11, 18, 71), «ءباينا» (97/5), «مايدا» (5/12, 55), «ءانفال» (8/3), «ءنامل» (27/3), «لوقمان» (31/4), «راعد» (13/22), «فاتر» (35/29) سۇرەلەرىندە كەزدەسەدى. ال، «ولاردىڭ دۇنيە-مۇلىكتەرىنەن زەكەت ال، ءسويتىپ ولاردى تازارتىپ، كىردەن ارىلت...» («تاۋبە»، 9/103) دەگەن ايات ارقىلى پايعامبارىمىزعا (س.ع.س) زەكەتتى جيناۋ جۇمىسىن ۇيىمداستىرۋعا بايلانىستى ناقتى ءامىر بەرىلىپ، «تاۋبە» سۇرەسىنىڭ 60-شى اياتىندا جينالعان زەكەتتىڭ كىمدەرگە ۇلەستىرىلۋى قاجەتتىگى تۋرالى تولىقتاي نۇسقاۋلار ايتىلادى. وسى تۇستان باستاپ، اللانىڭ ەلشىسى وزىنەن ءدىندى ۇيرەنۋگە كەلگەندەرگە نامازبەن بىرگە زەكەتتى دە ءامىر ەتىپ وتىرعان. ياعني، زەكەت يسلامنىڭ باستى پارىزدارىنىڭ قاتارىنا كىرىپ، ونى جوققا شىعارعان ادام كۇپىرلىككە اياق باسادى. پايعامبارىمىزدىڭ (س.ع.س) سونشالىقتى ۇقىپتىلىقپەن ءمان بەرگەن زەكەت عيباداتىنا ودان كەيىنگى حاليفالارى دا كوپ كوڭىل بولگەن. سونىڭ ارقاسىندا، پايعامبارىمىزدىڭ (س.ع.س) «ءبىر كۇن كەلەدى، قولىندا التىنى بار كىسى ساداقا الاتىن ادام ىزدەيدى، بىراق وندايدى تابا المايدى...» دەگەن ءسوزى شىندىققا اينالىپ، ومار بين ءابدۋلازيزدىڭ حاليفالىعى كەزىندە، ادامزات بالاسى ءالى كۇنگە دەيىن قۇرۋعا تىرىسىپ كەلە جاتقان - باقىتتى قوعام ورناعانى تاريحتان بەلگىلى. ول كەزدە حاليفانىڭ قۇران مەن سۇننەتكە جانە ءتورت ۇلى حاليفانىڭ جولىنا نەگىزدەلە جۇرگىزگەن الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق ساياساتىنىڭ ارقاسىندا، كەدەيلەردىڭ جاعدايى جاقسارىپ، زەكەت بەرەتىن ادام تابىلمايتىنداي جاعدايعا جەتكەن. بۇل ساياساتتىڭ ءتۇپ توركىنىندە زەكەت ينستيتۋتى تۇر ەدى. ياحيا بين ءسايدتىڭ ريۋاياتىندا مىناداي وقيعا باياندالادى: «ءبىر جولى ومار بين ابدۋلازيز مەنى زەكەت پەن ساداقالاردى جيناپ، ءتيىستى كىسىلەرگە تاراتۋ ءۇشىن افريكاعا جىبەردى. زەكەتتى جيناۋىن جينادىق، بىراق بەرەتىن كەدەي ادام ىزدەپ ەدىك، تاپپادىق. سۇراۋشىلار دا بولمادى. ويتكەنى ولاردىڭ ءبارىنىڭ جاعدايى تۇزەلگەن ەدى. اقىرىندا ول اقشاعا قۇلدار ساتىپ الىپ، ازات ەتتىك» (يبن ابديلحاكام، ءابۋ مۋحامماد، سيراتۋ ومار بين ابدۋلازيز الا ما راۋاھۋ يمام ماليك بين ءانام ۋا اسھابۋھۋ; داماسك، 1954). ءيا، ومار بين ءابدۋلازيزدىڭ كەزىندە زەكەتكە مۇقتاج كەدەيلەر قالماعانى بىلاي تۇرسىن، بۇرىنعى كەدەيلەردىڭ وزدەرى زەكەت بەرەتىن جاعدايعا جەتكەن.
قازىرگى كەزدە شەشىمىن تاپپاي جاتقان كوپتەگەن الەۋمەتتىك، قوعامدىق ماسەلەلەردىڭ ءتۇيىنى، شىنايى مۇسىلمان قوعامىندا زەكەت ينستيتۋتى ارقىلى وزدىگىنەن شەشىلىپ وتىرعانى بۇگىنگى ۇرپاققا ساباق بولارلىقتاي. ويتكەنى، جاراتقاننىڭ (تۇبىندە ادامنىڭ ءوز پايداسى ءۇشىن) ادامعا جۇكتەگەن ۇلكەن عيباداتى - زەكەتتىڭ جەكە تۇلعالارعا بەرەتىن سانسىز ساۋابى، وسى دۇنيەدەگى بەرەكە مەن رۋحاني ءلاززاتىنان، اقىرەتتە كۇتەتىن شەكسىز نىعمەتتەردەن بولەك، تۇتاستاي قوعامعا بەرەر پايدالارى دا وتە كوپ. سولاردىڭ كەيبىرەۋىنە توقتالايىق.
زەكەتتىڭ ادام مەن قوعامعا بەرەرى نە؟
1) اللا تاعالا قۇراندا ءوزىنىڭ امىرلەرى مەن تىيىمدارىنا بويسۇنعان قۇلدارىن جانناتپەن سۇيىنشىلەپ، مەيىرىمىنە بولەيتىندىگى تۋراسىندا ۋادە ەتكەن. ال، سونداي امىرلەردىڭ ءبىرى - زەكەت ەكەنى داۋسىز. سونىمەن قوسا، زەكەت - كۇنالاردىڭ كەشىرىلۋىنە سەبەپ بولاتىنى دا قۇراندا ايتىلعان: «ولاردىڭ مالدارى كوبەيىپ جانە وزدەرى كۇنالاردان تازالانۋى ءۇشىن مۇسىلمانداردىڭ مالدارىنان ساداقا ال» («تاۋبە»، 103).
2) قوعامداعى باي مەن كەدەيدىڭ اراسىنداعى بايلانىستى جاقسارتىپ، باۋىرمالدىققا تاربيەلەۋدە دە زەكەتتىڭ ماڭىزى زور. كەدەيلەرگە مەيىرىمدىلىك تانىتىپ، جاعدايلارىنا قاراسقاندىقتان، كەدەي دە بايلارعا قۇرمەتپەن قاراپ، ولاردىڭ دۇنيە-مۇلىكتەرىنە سۇق كوزدەنبەيدى. بۇگىنگى تاڭداعى الەمنىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىندە بەلەڭ الىپ جاتقان كوتەرىلىستەر مەن توڭكەرىستەردىڭ تۇبىندە قوعامدىق توپتاردىڭ ءبىر-بىرىنە دەگەن اشۋ-ىزاسى، رەنىشى جاتقانىن ەسكەرسەك، سونداي قۇبىلىستاردىڭ الدىن الۋدا دا زەكەتتىڭ ماڭىزى ايقىندالا تۇسەتىنى ءسوزسىز.
3) زەكەت - كاپيتالدىڭ تەك قانا بايلاردىڭ اراسىندا اينالىپ تۇراتىن كۇش بولۋىنا بوگەت جاسايدى. پايعامبارىمىز (س.ع.ع.) «زەكەت-يسلامنىڭ كوپىرى» - دەپ، الەۋمەتتىك ومىردەگى تابيعي تۇردە باي، كەدەي دەپ ءبولىنۋدىڭ زەكەت ارقىلى ءبىر داستارقان باسىنا جينالاتىندىعىن يشارات ەتۋدە.
4) ادام بالاسىنىڭ بويىندا دۇنيە-مۇلىك، بايلىققا دەگەن قوماعايلىق پەن قاناعاتسىزدىق جانە بايلىعىمەن باسقالارعا تاكاپپارلانۋ، پاڭدانۋ سياقتى جامان سيپاتتار بولۋى مۇمكىن. زەكەت عيباداتى ادامدى وسى وزىمشىلدىك، ساراڭدىق، دۇنيەقورلىق، تاكاپپارلىق سياقتى جيىركەنىشتى قىلىقتاردان ساقتاپ، كىشىپەيىلدىك، جومارتتىق جانە كەڭپەيىلدىك سياقتى جاقسى سيپاتتارعا تاربيەلەپ، باۋليدى.
5) زەكەت - قوعامداعى جارلى-جاقىبايلاردىڭ تۇرمىسىنىڭ جاقسارۋىنا ىقپال ەتىپ، مەملەكەتتىڭ ءال-قۋاتىنىڭ ارتۋىنا سەپتىگىن تيگىزەدى.
6) زەكەت پالە-جالادان، اپاتتان، اۋرۋ-سىرقاۋدان ساقتايدى. بايلىقتىڭ قۇرىپ كەتۋىنە توسقاۋىل بولىپ، بەرەكەسىن ارتتىرادى. پايعامبارىمىزدىڭ (س.ع.س): «مالدارىڭدى زەكەت بەرۋ ارقىلى قورعاڭدار، اۋرۋلارىڭدى ساداقا بەرۋ ارقىلى ەمدەڭدەر، تىلەيتىن دۇعالارىڭمەن باستارىڭا كەلەتىن پالەلەردى قايتارىڭدار» - دەگەن ءحاديسى وسىعان دالەل.
7) زەكەت - قوعامداعى ۇرلىق-قارلىق، الداپ-ارباۋ، ادام توناۋ، كىسى ءولتىرۋ سياقتى جامان ادەتتەردىڭ كەڭىنەن جايىلۋىنا بوگەت بولادى. مۇقتاج ادامداردىڭ ءومىر سۇرۋلەرىنە كەرەكتى ماتەريالدى كومەك زەكەت سياقتى زاڭدى جولمەن قامتاماسىز ەتىلگەندىكتەن، قوعامداعى اتالمىش بولىمسىز كەرەعار كورىنىستەر وزدىگىنەن توقتايدى.
8) زەكەت عيباداتى - اللا تاعالا بەرگەن بايلىققا دەگەن شۇكىرشىلىك. زەكەت بەرۋشى مۇسىلمان قولىنداعى بايلىقتىڭ اللا تاعالا بەرگەن جاقسىلىق ەكەنىن ۇعىنادى. وزىنەن دە زەرەك، قابىلەتتى، دەنساۋلىعى مىقتى تالاي ادامداردىڭ بۇل نىعمەتتەن ماقرۇم ەكەندىگىن ءتۇسىنىپ، سول نىعمەتتەردى وزىنە ءناسىپ ەتكەن اللا تاعالاعا شۇكىر ەتەدى. ءار نىعمەت وزىنە ساي شۇكىر تالاپ ەتەدى. ءىلىمنىڭ شۇكىرى ونى باسقاعا ۇيرەتۋمەن، دەنە مۇشەمىزدىڭ شۇكىرى ورازا ۇستاپ، ناماز وقۋ ءتارىزدى عيباداتتارمەن ورىندالاتىنى سياقتى، بايلىق نىعمەتىنىڭ دە شۇكىرى مۇقتاجدارعا كومەكتەسىپ، زەكەت بەرۋ ارقىلى جۇزەگە اسادى. ياعني، بايلىق نىعمەتىنىڭ شۇكىرى اۋزىمىزبەن ايتىلاتىن «اللاعا شۇكىر» دەگەن سوزبەن عانا شەكتەلمەيدى.
9) شايتان ادامدى «زەكەت بەرسەڭ، اش - جالاڭاش، كەدەي بولىپ قالاسىڭ» - دەپ قورقىتىپ، بارىنشا ازعىرادى. شىندىعىندا، زەكەت - مالىمىزدىڭ ازايۋىنا ەمەس، كوبەيىپ، ءوسىپ-ونۋىنە سەبەپ. قۇراندا بۇل شىندىق بىلاي باياندالادى: «شايتان سەندەردى كەدەيلىكپەن قورقىتىپ، جامانشىلىق جاساۋدى بۇيىرادى. ال اللا سەندەرگە ءوز تاراپىنان كەشىرىمى مەن كەڭشىلىگىن ۋادە ەتەدى...» («باقارا» سۇرەسى، 268-ايات), «اللا ءوسىمنىڭ بەرەكەتىن كەتىرىپ جويادى، ال ساداقاسى بەرىلگەن مالدى بەرەكەتتەندىرىپ ارتتىرادى» (باقارا سۇرەسى، 276-ايات).
10) زەكەت بەرگەن ادامنىڭ جان جۇرەگىن، ىشكى سەزىمىن كەرەمەت قۋانىش بيلەپ، ەرەكشە ءلاززات قۇشاعىنا كىرگەندەي كۇي كەشەدى. ءومىردىڭ قىسىمىنان، دۇنيە-مۇلىكتىڭ اۋىرتپالىعىنان، جۇرەكتىڭ قاتتىلىعىنان ارىلادى. باتىس ەلدەرىندە ماتەريالدىق ومىرمەن ەتەنە بايلانىسىپ كەتكەندىكتەن رۋحاني توقىراۋعا ۇشىراعاندارعا پسيحولوگتار جاڭا ەمنىڭ ءتۇرى رەتىندە مۇقتاج ادامدارعا كومەك كورسەتۋدى ۇسىنۋى كىسى ويلانتارلىق. حاق تاعالا ءار جاقسىلىقتىڭ ەسەبىن قولما-قول جۇرەككە رۋحاني راحات قۇيۋ ارقىلى سەزدىرەدى. بۇنى ەشبىر ماتەريالدىق راحاتتان الۋ مۇمكىن ەمەس.
11) ەكونوميكالىق تۇرعىدان العاندا، زەكەت، ادامداردى ءوز قارجىلارىن ءبىر جەردە جيناپ قويماي، ەل ەكونوميكاسىنا اينالىمعا سالۋعا يتەرمەلەيدى. سەبەبى، قولداعى ساۋداعا قاتىستى مۇلىكتىڭ (قارجىنىڭ) قىرىقتا ءبىرىن بەرۋ ءتيىستى بولعاندىقتان، ول بايلىق جىلدان جىلعا ازايادى، سوندىقتان ونىڭ يەسى ءۇشىن ونى اينالىمعا سالىپ، جۇمىس ىستەتۋى ءتيىمدى بولماق. ال، قولدا جينالعان ەگىنشىلىك ونىمدەرىنىڭ وندا ءبىرى زەكەت رەتىندە الىنۋى، ازىق-تۇلىكتى ءبىر جەرگە جيناپ قويۋدىڭ الدىن الۋ ءۇشىن وتە ءتيىمدى شارا. بۇل، ءبىر جاعىنان، يسلام ءدىنىنىڭ ءبىر ادامنىڭ جەكە باسىنىڭ پايداسى ەمەس، تۇتاس قوعامنىڭ، حالىقتىڭ پايداسى مەن وركەندەۋىن، سول ارقىلى ءاربىر تۇلعانىڭ دا ءوسۋىن كوزدەيتىندىگىنە جاقسى ءبىر دالەل بولا الادى. مال مەن مۇلىكتىڭ شىنايى يەسى اللا تاعالا، ونى ادامدارعا پايدالانۋ ءۇشىن بەرەتىنى ءسوزسىز. سوندىقتان ونداي بايلىققا يە بولعان ادام ونى پايداعا اسىرىپ، باسقالاردىڭ دا يگىلىگىنە قولدانۋى قاجەت. ال، وتيپەيدى ەكەن، بايلىقتى شوعىرلاندىرادى ەكەن، وندا ونىڭ ءبىر بولىگىن مۇقتاج ادامدارعا، كەدەيلەرگە تاراتۋى ءتيىس. ويتكەنى زەكەت - سول زەكەتتى الۋعا قۇقى بار ادامداردىڭ اللا تاعالا بەكىتكەن زاڭدى اقىسى.
زەكەت قايدا جۇمسالادى؟
ءار مۇسىلمانعا پارىز بوپ جۇكتەلگەن - زەكەتتەن جينالعان قاراجاتتىڭ تاراتىلۋى جايىندا دا قۇراندا ناقتى ايتىلعان. زەكەتتەن تۇسكەن قارجى اللا تاعالا ءامىر ەتكەن سەگىز باعىتتا عانا جۇمسالادى. پايعامبارىمىز (س.ع.س.) ءبىر حاديسىندە: «ماعان زەكەت بەر» - دەگەن ادامعا بىلاي جاۋاپ بەرگەن: «ۇلى اللا زەكەتتىڭ بەرىلەتىن ورىندارى جايىندا پايعامبارىنىڭ دا، باسقانىڭ دا ۇكىمىنە رازى بولماي، ءوزى بەردى. ونى سەگىز توپقا ءبولدى. ەگەر سول سەگىز توپتىڭ ىشىندە بولساڭ، ساعان ەسەڭدى بەرەمىن» دەگەن. زەكەتتىڭ بەرىلەتىن ورىندارىن اللا تاعالا «ءتاۋبا» سۇرەسىنىڭ الپىسىنشى اياتىندا تاعايىنداپ بىلدىرەدى: «شىن مانىندە ساداقالار (زەكەتتەر): كەدەي-كەپشىكتەرگە، تۇگى جوق مىسكىندەرگە، زەكەتتى جيناۋعا تاعايىندالعان ادامدارعا (جالاقى رەتىندە), كوڭىلدەرى ءجىبىتىلۋى ماقسات ەتىلگەندەرگە (جاڭا مۇسىلماندارعا), قۇلداردى ازات ەتۋگە، قارىزعا باتقاندارعا، اللا جولىنا جانە قينالعان جولاۋشىلارعا بەرىلۋى اللا تاراپىنان پارىز ەتىلدى». بۇل اياتتا ايتىلعان سەگىز توپتى بىلاي تۇسىندىرۋگە بولادى: 1)-2) پاقىرلار مەن مىسكىندەر: بۇل جەردە پاقىر دەپ - نيساپ مولشەرىنە جەتەتىن بايلىعى جوق ادامدارعا، مىسكىن دەپ - تۇگى جوق ادامدارعا ايتىلادى. 3) زەكەت جيناۋعا تاعايىندالعان ارنايى ادامدار: زەكەتتىڭ جينالۋى، ساقتالۋى، ەسەپتەلىپ، لايىق ادامدارعا تاراتىلىپ، تاپسىرىلۋى سياقتى جۇمىستار ءۇشىن تاعايىندالعان ادامدار. بۇلارعا زەكەتتەن بەلگىلى مولشەردەگى تولەم، ەڭبەكتەرىنىڭ قارىمىنا وراي جالاقى رەتىندە بەرىلگەندىكتەن، تاعايىندالعان ادامداردىڭ باي بولۋلارى زەكەتتەن بەلگىلەگەن مولشەرىن الۋلارىنا بوگەت ەمەس. 4) مۋاللافاتۋ-ل قۋلۋب: مۇسىلمان بولۋ باقىتىنا ءالى كەنەلمەگەن كەيبىر ادامداردىڭ جامانشىلىعىنان ساقتانۋ ءۇشىن جانە يسلام ءدىنىن جاڭادان قابىلداعان يمانى ءالسىز ادامداردىڭ، ءتىپتى ءالى يسلامدى قابىلداماعان كەيبىر ادامداردىڭ كوڭىلىن ءجىبىتۋ ءۇشىن پايعامبارىمىز (س.ا.ۋ.) كەدەي بولسىن، اۋقاتتى بولسىن، ولارعا زەكەتتەن بەلگىلى مولشەر بەرىپ وتىرعان. مىنە، وسى اتالمىش ءۇش توپ قۇراندا ايتىلىپ، زەكەتتەن بەلگىلى ءبىر ەسە تاعايىندالعان «ءمۋاللافاتۋل-قۋلۋب» توبىنا جاتادى. بىراق حازىرەتى ومار داۋىرىندە بۇل توپقا بەرىلەتىن زەكەت ەسەسى توقتاتىلعان. توقتاتىلۋىنىڭ باستى سەبەبى، يسلام ءدىنىنىڭ دۇنيەگە قانات جايىپ قۋاتتانعاننان كەيىن بۇلاردىڭ كوڭىلىن يسلامعا ءجىبىتىپ، جامانشىلىقتارىنان ساقتانۋدىڭ قاجەتى بولماي قالۋىندا ەدى. الايدا، كەيبىر عالىمداردىڭ ءفاتۋاسىنا سۇيەنسەك، قاجەت بولعان جاعدايدا، قايتادان بۇل توپقا بەرۋگە بولادى. 5) قۇلدار: قوجايىنىنان ازات بولۋ ءۇشىن بەلگىلى اقشاعا كەلىسكەن قۇلدارعا زەكەت بەرىلەدى. مىنە، بۇل يسلام ءدىنىنىڭ قۇلداردى ازات ەتۋ جولىندا جۇمساعان ەڭبەكتەرىنىڭ ءبىر كورىنىسى. 6) قارىزعا باتقاندار: پاقىرعا زەكەت بەرگەننەن گورى قارىزىنان قيىنشىلىق كورگەندەرگە زەكەت بەرۋ - ابزال. ويتكەنى، قارىزىنان قۇتىلۋ - قارىزى بار ءۇشىن باستى مىندەت. 7) اللا جولىندا: بۇل توپقا اللا ريزالىعى ءۇشىن ءىلىم ىزدەۋشىلەر، اللا تاعالانىڭ ءدىنىن قورعاۋ جانە جاستارىمىزدى يماندىلىق، ادالدىق، ادامگەرشىلىك، ادىلدىك سياقتى جاقسى قاسيەتتەرگە تاربيەلەۋ ءۇشىن، جالپى قوعام پايداسىنا شەشىلەتىن قايىرلى ىستەر كىرەدى. 8) قارجىلارى ءبىتىپ، جولدا قالعاندار: بۇلارعا نەگىزگى تۇرعىلىقتى جەرلەرىندە اقشالارى بارلار جاتادى، ياعني، باي بولسا دا ولارعا زەكەت بەرىلەدى (قاجىلار، ءىلىم ىزدەنۋشىلەر، ت.ب. سياقتى).
قازىرگى كەزدە مۇسىلمان ەلدەرىندە زەكەت قالاي جينالادى؟
وسى ورايدا تاعى ءبىر ءتۇيىندى ماسەلە - زەكەتتى جيناۋ جۇمىسىن ۇيىمداستىرۋعا قاتىستى. بۇل ءىس ءار ەلدە ارقالاي جولعا قويىلعان. پاكىستان، ساۋد ارابياسى سياقتى يسلامي مەملەكەتتەردە، ازاماتتاردىڭ زەكەتتەرى جىل سايىن رامازان ايىندا مەملەكەت تاراپىنان جينالادى. ال، كەرىسىنشە، ەۋروپا، اقش، كانادا، اۆستراليا سيقتى جەرلەردەگى مۇسىلماندار ءوزارا مەملەكەتتىك ەمەس ۇيىمدار قۇرىپ، سول ارقىلى زەكەت جيناۋ جانە تاراتۋ جۇمىستارىن اتقارىپ وتىر. ونداي ۇيىمدار ءبىر جەردە مەشىتتىڭ اۋقىمىندا قىزمەت ەتسە، اقش، اۆستراليا سياقتى مەملەكەتتەردە ارنايى زەكەت قورى رەتىندە جۇيەلى تۇردە جۇمىس ىستەيدى. سونىمەن قاتار، مەملەكەت جۇيەسى زايىرلى بولا تۇرا، مۇسىلمان ەلدەرى بولىپ سانالاتىن مالايزيا مەن تۇركيانىڭ تاجىريبەسى، جانە بىرقاتار اراب ەلدەرىنىڭ، سونىڭ ىشىندە بىرىككەن اراب امىرلىكتەرىنىڭ زەكەت قورلارى قازاقستان ءۇشىن جاقسى ۇلگى بولا الادى.
بىرىككەن اراب امىرلىكتەرىندە، 2003-ءشى جىلى ەل باسشىسىنىڭ جارلىعىمەن قۇرىلعان ارنايى زەكەت قورى جۇمىس ىستەيدى. ماقساتى - حالىقتىڭ زەكەتىن جۇيەلى تۇردە جيناپ، ونى شاريعات ۇكىمدەرىنە ساي تاراتۋ بولىپ تابىلادى. جينالعان قاراجاتتى ارنايى كوميسسيا تەكسەرە وتىرىپ، ءتيىستى جەرلەرگە جۇمساپ وتىرادى. قوردىڭ ەش كەدەرگىسىز جۇمىس ىستەۋى ءۇشىن تولىق جاعداي جاسالىپ، زاڭنامالىق تۇرعىدا بەكىتىلگەن. قور بارلىق سالىقتاردان بوساتىلعان جانە تىكەلەي ءدىن ىستەرى مينيسترلىگىنە قاراستى قىزمەت اتقارادى.
مالايزيا دا زەكەت جيناۋ جۇمىسىن ەڭ جۇيەلى جولعا قويعان ەلدەر قاتارىنا جاتادى. بۇل باعىتتاعى ارەكەت 1990-شى جىلى قولعا الىنىپ، 1991-ءشى جىلى ارنايى زەكەت جيناۋ ورتالىقتارى قۇرىلدى. ولار ءار شتاتتىڭ ءدىن ىستەرى كەڭەسىنە باعىنىپ، مەملەكەتتىك مەكەمە بولىپ سانالادى. ماقساتى - جاڭا تەحتولوگيالاردى قولدانا وتىرىپ، زەكەتتى جۇيەلى جيناۋ جانە ۇلەستىرۋ. زەكەتتى جيناۋ جاعىنان جاڭا تەحنولوگيالار قولدانۋ جانە حالىق ءۇشىن تولەمدەردى وتە جەڭىل تۇردە جاساۋعا جاعداي تۋعىزۋ تۇرعىسىنان مالايزيا الدا كەلەدى.
تۇركيادا وسمان يمپەرياسى كەزىنەن قالىپتاسقان ۋاقف جۇيەسى جاقسى دامىعان. قالالاردا، اۋىلداردا، ءاربىر جەرگىلىكتى مەكەندە ارنايى قورلار قۇرىلىپ، الەۋمەتتىك ماسەلەلەردىڭ شەشىلۋىنە جاقسى پايداسىن تيگىزىپ وتىر. زاڭنامالىق تۇرعىدان دا قورلاردىڭ جۇمىسى جاقسى رەتتەلگەن. ال، 1975 جىلى سول زاڭناماعا سايكەس ءدىن ىستەرى باسقارماسىنىڭ قۇرىلتايشىلىعىمەن ارنايى قور قۇرىلدى. ماقساتى - يسلام ءدىنىنىڭ قوعامدا دۇرىس ناسيحاتتالۋىندا ءدىن ىستەرى باسقارماسىنا كومەكشى جانە قولداۋشى بولۋ، كەرەكتى جەرلەردە مەشىتتەر سالۋ، كەدەيلەر ءۇشىن ارنايى اۋرۋحانالار اشۋ، زەكەت، ءپىتىر سياقتى مۇسىلمانداردان تۇسەتىن كومەكتەردى شاريعاتقا ساي تاراتۋ ارقىلى الەۋمەتتىك كومەك پەن قىزمەتتەردى دامىتۋ دەپ كورسەتىلگەن. ياعني، قور زەكەتپەن قاتار قوسىمشا ءتۇرلى قايىرىمدىلىق كومەكتەردى دە جيناپ، سول ارقىلى كەڭ تۇردە قايىرىمدىلىق جانە الەۋمەتتىك قىزمەتتەر اتقارۋمەن اينالىسادى.
قمدب-عا زەكەت قورى نە ءۇشىن كەرەك؟
قازاقستان سياقتى زايىرلى مەملەكەتتە، زەكەتتى مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ جيناۋى دۇرىس بولماعانىمەن، باسىم كوپشىلىگى مۇسىلمانداردان تۇرعاندىقتان، زەكەتتىڭ ورتالىقتانعان تۇردە جينالۋىن ۇيىمداستىرۋ قاجەتتىلىگى سەزىلىپ وتىر. وسى ماقساتپەن قمدب ارنايى زەكەت قورىن قۇرىپ، وسى باستامانى كوتەرىپ وتىر. قور ءوز قىزمەتىنىڭ اشىقتىعىنا باسا نازار اۋدارا وتىرىپ، جىل سايىن حالىققا ەسەپ بەرىپ، اقپارات قۇرالدارىندا جاريالاپ وتىرادى. سەبەبى، حالىقتان تۇسكەن قاراجاتتىڭ قايدا، قالاي جۇمسالىپ جاتقاندىعى تۋرالى ەل اراسىندا كۇماندارعا جول بەرىلمەۋى ءتيىس. وسى ۇستانىمدى نىعايتا ءتۇسۋ ءۇشىن، قور قۇرىلىمىندا ارنايى رەۆيزيالىق كوميسسيا مەن قامقورلار كەڭەسى دە جۇمىس ىستەيدى. ونىڭ قۇرامىنا حالىققا بەدەلدى ءىرى تۇلعالارمەن قاتار، وزدەرى دە زەكەت پەن ساداقالارىن اۋدارىپ وتىراتىن كاسىپكەرلەر دە كىرىپ، قور قىزمەتىن قاداعالاپ وتىراتىن بولادى.
قمدب زەكەت قورىنىڭ ءدىني ۇيىم ەمەس، قارجىلىق مەكەمە رەتىندە حالىقارالىق تاجىريبەگە ساي جۇمىس ىستەۋى دە ونىڭ باستى ەرەكشەلىكتەرىنىڭ ءبىرى. سول سەبەپتى، قور باسشىلىعىنا يسلامدىق ەكونوميكا مەن قارجى سالاسى بويىنشا مالايزيادا ارنايى بىلىمدەرىن جەتىلدىرىپ قايتقان، سول سالادا قىزمەت ەتىپ، تاجىريبە جيناعان ازاماتتاردى تاعايىنداپ وتىرمىز.
قمدب زەكەت قورىن قۇرۋ ارقىلى، جەكە تۇلعالار ءۇشىن دە، قوعام ءۇشىن دە، مەملەكەت ءۇشىن دە ءبىرتالاي ماسەلەنىڭ ءتۇيىنىن شەشە الادى.
ەڭ اۋەلى، جۇرەگىندە يمانى بار مۇسىلمان قاۋىمىنىڭ زەكەت عيباداتىن تولىققاندى ءارى جۇيەلى ورىنداۋىنا جاعداي تۋىنداماق. سەبەبى، كۇمان مەن كۇدىككە تولى قازىرگى كەزدە «زەكەتىمدى قايدا بەرەم؟» دەگەن ساۋال كوپتى مازالايتىنى راس. وسى تۇرعىدان قوردىڭ قۇرىلۋى، مۇسىلمان قاۋىمعا قاجەتتى ينفراقۇرىلىم دايىنداپ، كوكەيلەرىندەگى كۇدىكتى سەيىلتۋ قاجەت.
ەكىنشىدەن، ءبىر جەرگە جينالعان قوردان ەلىمىزدىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىندەگى مۇقتاجدىقتا جۇرگەن ەلدى مەكەندەرگە، جەتىم-جەسىرلەرگە جۇيەلى تۇردە كومەك كورسەتىلەدى. بۇگىنگى تاڭدا جەتىسپەي جاتقان ءدىن سالاسىنداعى جوعارى بىلىكتى ماماندار جەتىلدىرىپ، بارلىق مەشىتتەردى ساپالى، ءبىلىمدى يمامدارمەن قامتاماسىز ەتۋگە جول اشىلادى. ارنايى ءبىلىم وشاقتارى كوپتەپ اشىلىپ، حالقىمىزدىڭ ءدىني ساۋاتىن ارتتىرىپ، ولاردىڭ سىرتتان كەلگەن ءتۇرلى اعىمدار مەن ءدىني ۇيىمداردىڭ ايتقانىنا ەرىپ، اداسۋىنىڭ الدى الىنادى. ءتىپتى، شىن ىقىلاسىمەن زەكەت، ساداقالارىن بەرىپ، بىلمەستىكپەن سول تەرىس اعىمدارعا كومەكشى بولىپ جۇرگەن ازاماتتارىمىز دا بولۋى ابدەن مۇمكىن. ءسويتىپ، ونداي قورلاردى دۇرىس ارناعا اۋدارۋ ارقىلى، ەلىمىزدە ءدىني تۇراقتىلىق پەن اۋىزبىرشىلىكتىڭ ساقتالۋىنا تىكەلەي قولداۋ كورسەتىلەدى.
اسىرەسە، ەلىمىزدە يسلام ءدىنىن دۇرىس ناسيحاتتاپ، حالىق سۇرانىسىن تولىقتاي قاناعاتتاندىراتىن ساپالى ءدىن قىزمەتكەرلەرىن سان جاعىنان دا، ساپا جاعىنان دا جەتىلدىرۋ ءۇشىن، ەلگە قاجەتتى ساپالى ءدىني اقپارات، وقۋ قۇرالدارى، كىتاپتار مەن وزگە دە اۋديو-ۆيدەو ماتەريالدار دايىنداۋعا، عىلىمي-زەرتتەۋ جۇمىستارىن ۇيىمداستىرىپ، ءداستۇرلى ءدىنىمىزدى ۇلىقتاي ءتۇسۋ ءۇشىن دە زەكەتتىڭ ماڭىزى وتە زور. مەملەكەت تاراپىنان قارجى بولىنبەگەندىكتەن، كوپتەگەن كەزەك كۇتتىرمەيتىن جۇمىستاردىڭ ءوزى قاراجاتقا كەپ تىرەلەتىن جاعدايلار كەزەدەسەدى. قازىر مەشىتتەر ءوز قىزمەتىن تولىق اتقارا الماي، يمامدار جەتىسپەي جاتقان ايماقتار قانشاما. بار يمامداردىڭ ءوزى جالاقى المايدى. جوعارى ءبىلىمدى ءدىني ماماندار جەتىلدىرەتىن وقۋ ورىندارى دا تىم كومەسكى. وسىنداي ولقىلىقتاردىڭ كەسىرىنەن، كوپتەگەن جاستارىمىز تەرىس اعىمدار جەتەگىندە كەتىپ، بىلمەستىكتەن شالىس باسىپ جاتادى. مىنە، وسى كەمشىلىكتەردى جويۋعا باعىتتالعان ءىس-شارالاردىڭ ءبارى دە «في ءسابيليللا»، ياعني، اللا جولىنداعى قىزمەتتەرگە جاتادى. مۇسىلمان قاۋىمىنىڭ زەكەتى ارقىلى، ەلىمىزدەگى ءدىني سالاداعى قالىپتاسقان كوپتەگەن كەمشىلىكتەر تولىقتىرىلىپ، يسلام ءدىنىنىڭ وركەندەۋىنە جول اشىلار ەدى.
حالىقتىڭ شىن كوڭىلىمەن، عيبادات نيەتىمەن زەكەتتەرىن بەرۋى جانە ونى جيناۋ جۇمىسىن رەسمي، جۇيەلى تۇردە جولعا قويۋ وسىنداي كوپتەگەن يگى ىستەرگە ۇيىتقى بولارى ءسوزسىز. وعان قوسا، مەملەكەتتىك بيۋدجەتتىڭ قولى بىردە جەتىپ، بىردە جەتپەي جاتاتىن كوپتەگەن جەرگىلىكتى الەۋمەتتىك ماسەلەلەر دە وسى زەكەت ارقىلى شەشىمىن تابۋى ابدەن مۇمكىن. جىلاعان جەتىمدەر، كۇڭىرەنگەن قارتتارىمىز زەكەت ارقىلى قولداۋ تاۋىپ، تاعداردىڭ تالكەگىنە ۇشىراپ، باسقا تۇسكەندى سابىرمەن كوتەرىپ جۇرگەن جاعدايى تومەن وتباسىلار، كەدەي-كەپشىكتەر مەن ناۋقاستار ىقىلاسپەن جينالعان زەكەت ارقىلى اللانىڭ بۇيىرتقانىن الا الادى.
ادام بالاسىن شەكسىز ماحابباتپەن جاراتقان حاق تاعالانىڭ ءوز قۇلدارىنا تارتۋ ەتكەن ۇلكەن سىيى - قۇران، شىنىندا دا ەكى دۇنيەنىڭ باقىتىنا جەتەلەپ، كەمەلدىكتىڭ كىلتىن ۇسىناتىنى اقيقات. مۇباراك قۇراندى ومىرلىك وزەك ەتىپ، كەمەلدىكتىڭ ۇلگىسىن كورسەتىپ، بارلىق قوعامدىق، الەۋمەتتىك قاتىناستاردىڭ دۇرىس جوباسىن سىزىپ، تۇلعالىق باقىت پەن قوعامدىق كەمەلدىكتىڭ سىرىن پاش ەتكەن ارداقتى پايعامبارىمىز - حازىرەتى مۇحاممەد مۇستافانىڭ (س.ع.س.) جولىمەن ءجۇرۋدى ومىرلىك قاعيدا ەتە بىلگەن اسىل بابالارىمىز نەتكەن باقىتتى ەدى! تاريحتىڭ نەبىر تار جول، تايعاق كەشۋىنە تاپ بولسا دا، اسىل تىلەكتەرىن كوزىنىڭ جاسىنا ءتۇيىپ، تۋعان جەردىڭ قاسيەتتى توپىراعىنا ەگىپ كەتكەن كەشەگى اتا-اجەلەرىمىز قانشاما. سول توپىراققا سىڭگەن كوز جاستار، بۇگىندە جاسىل جەلەك بوپ جەردى جارىپ شىقتى. اللانىڭ امىرىمەن ەگەمەندىككە قول جەتكىزىپ، جوعالتقانىمىز ورالىپ، كوز جازىپ قالعانىمىز قايتا بوي تۇزەۋدە. جىلدان جىلعا اتا ءدىنىمىز - يسلام قاناتىن كەڭ جايۋدا. يمانشىل حالقىمىزدىڭ اراسىندا، اسىرەسە جاستارىمىز ىشىندە اتا دىنىنە بەت تۇزەپ، نامازىن وقىپ، ورازاسىن ۇستاپ، قاجىلىققا ساپار شەگۋشىلەرىمىزدىڭ سانى ارتۋدا. اللا رازىلىعى ءۇشىن ادال مالىنان جىرىپ بەرىپ، تالاي جاننىڭ باتاسىن الىپ جۇرگەن ازاماتتارىمىز دا، شۇكىرشىلىك كوپ. ەندى، سول اسىل ءدىنىمىزدىڭ بەس پارىزىنىڭ ءبىرى - زەكەتتى ءوز شارتتارى مەن قاعيدالارىنا سايكەس، جۇيەلى تۇردە حالىققا ءتۇسىندىرىپ، اللا تاعالا الدىنداعى مىندەتىمىزدى كىرشىكسىز ورىنداۋ ءۇشىن جۇيەلى جۇمىس ىستەۋدىڭ ۋاقىتى كەلدى. اللا بىرلىگىمىزدى ساقتاپ، بەرەكەمىزدى ارتتىرسىن!
http://www.muftyat.kz/index.php?newsid=4845
