جەر انانىڭ كوز جاسى
بۇگىنگى تاڭدا رەسمي جانە تاۋەلسىز بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا، الەۋمەتتىك جەلىلەردە جامان ىندەتكە بايلانىستى ءتۇرلى بولجامدار مەن ساراپتامالاردان كوپ نارسە جوق. سوڭعى كەزدە ولاردىڭ ءبارىن وقىپ، تالداپ قورىتۋعا شامامىز دا كەلمەي قالدى. مەن ۆيرۋسولوگ تا، پوليتولوگ تا، عالىم دا ەمەسپىن - قاراپايىم اداممىن. تسۋناميداي بولىپ كەتكەن اقپارات تاسقىنىنىڭ قايسىسى شىندىق، قايسىسى وتىرىك ەكەنىن مەن دە سەندەردەن ارتىق بىلمەيمىن.
ايتكەنمەن، بەس ۋاقىت ناماز وقيتىن مۇسىلمان بالاسى رەتىندە ءبىر نارسەنى جۇرەگىم سەزەدى. بۇل الدەكىمدەر ايتىپ جۇرگەندەي، قىتايدىڭ نەمەسە اقش-تىڭ ويلاپ تاپقان اۋرۋى ەمەس، ۇلى جاراتۋشىنىڭ ادامزاتتى تەكسەرۋ ءۇشىن جىبەرگەن – ۇلكەن سىناعى.
قازىر سەنىڭ جەكە باسىڭ مەن وتباسىڭنىڭ ءومىرىن اتاق-دارەجەڭ دە، بايلىعىڭ دا، مانسابىڭ دا، ءتىپتى، پاتشالىق بيلىگىڭ دە قۇتقارىپ قالا المايدى. ءدال بۇگىن وتباسى دەپ اتالاتىن شاعىن مەملەكەتىڭدى اۋرۋ مەن اجالدان امان الىپ قالاتىن – ول سەنىڭ اقىل-پاراساتىڭ مەن توزىمدىلىگىڭ عانا.
باياعىدا اجەم مارقۇم ۇنەمى «اللانىڭ قۇدىرەتى – ايدىك. مىنەز كورسەتسە. اسىپ-تاسىعان بايىڭنىڭ دا، داۋلەتى تاسىعان پاتشاڭنىڭ دا اياعىن ءبىر ەتىككە تىعادى» دەگەندى قۇلاعىما ءجيى قۇياتىن. وسى ءسوزدىڭ شىندىق ەكەنىنە مەنىڭ كوزىم بۇگىن انىق جەتتى.
جيىرماسىنشى عاسىردىڭ اشارشىلىق، جاپپاي رەپرەسسيا، قاندى-قىرعىن سوعىس سياقتى ءناۋباتتارى الەمدى ساباسىنا ءتۇسىرىپ، ءبىراز ۋاقىت ءتاۋباسىنا كەلتىرگەندەي بولعان-تىن. وكىنىشكە قاراي، سوڭعى ەلۋ جىلدا ءبىز قايتادان سونىڭ ءبارىن ۇمىتىپ، اڭعا، ءتىپتى اڭنان دا بەتەر ماقۇلىققا اينالا باستاپپىز.
الپاۋىت مەملەكەتتەردىڭ يمپەريالىق ەگويزمى كۇننەن-كۇنگە كۇشەيىپ، وزدەرىنەن باسقالاردى ەل ساناۋدى قويدى. اسىرەسە، سوڭعى جيىرما-وتىز جىلدا ەجەن يونەسكانىڭ «مۇيىزتۇمسىق» پەاساسىنداعىداي كۇشتىلەردىڭ ايتقانى عانا زاڭ، كۇشتىلەردىڭ اقىلى عانا اقىل، كۇشتىلەردىڭ مادەنيەتى عانا مادەنيەت، كۇشتىلەردىڭ ورناتقان ءتارتىبى عانا ءتارتىپ دەگەن تۇرعىداعى جابايى بۇيرىققا الەم كونىپ، ەتى ءولىپ كەتىپ، مويىنسىنعانداي دا بولعان. ەندى مىنە قۇدىرەتى كۇشتى قۇداي مىنەز كورسەتىپ، وسى پايىمىمىزدىڭ قانشالىقتى دۇرىس، قانشالىقتى بۇرىس ەكەنىن سارالاتىپ، ءىرىپ-شىرەگەن بايىڭدى دا، ءسىڭىرى شىققان كەدەيىڭدى دە ۇيىنە قاماپ، ويلاندىرىپ قويدى. ءبىز قۇدايدان كۇشتى ەمەس ەكەنبىز.
يا، ۇلى جاراتۋشى بۇكىل ادامزاتتى ءاپ-ساتتە ساباسىنا ءتۇسىردى. ايتپەسە، ءبىز جەر-انامىزدىڭ بار ەكەنىن ەسىمىزدەن شىعارىپ، ونىڭ قوينىنداعى قازبا-بايلىقتاردى قۇنىعا توناۋدان باسقانى ۇمىتىپ كەتىپ ەدىك. تابيعاتتى قورعاۋ، ەكولوگيا، سالاسىندا جۇرگەن ماماندار ءبىزدىڭ كوزىمىزگە بوسقا نان جەپ جۇرگەن بەيشارالارداي بولىپ كورىنەتىن. جانىمىزدىڭ راحاتى، دۇنيەنىڭ قىزىعى مەن بايلىقتان باسقاعا كوڭىل بولمەي كەتكەن توعىشارلىعىمىز ءبىزدى ءبىر كۇندە وسىنداي حالگە ءتۇسىردى. ەرتەڭىمىزدىڭ نە بولارىن، ءبىر قۇدايدان باسقا ەشكىم بىلمەيدى.
جۇرتتىڭ ءبارى جاپپاي جامانداپ جاتقان قىتايدى مەنىڭ دە ۇناتىپ تۇرعانىم شامالى. بىراق، ءبارىن تەك سولارعا جاۋىپ، ءوزىمىز سۇتتەي اق، سۋدان تازا پەرىشتەدەي بولۋعا تىرىسىپ، اقتالماي-اق قويايىقشى. بۇل جامان ىندەتتىڭ ءبىزدىڭ جەرىمىزگە كەلۋىنە ءبارىمىز دە كىنالىمىز. قىتايدان بولماسا، ول پلانەتامىزعا باسقا ءبىر جاقتان كەلۋى دە ىقتيمال-تۇعىن. ويتكەنى، تابيعات-انا دەگەن قاسيەتتى ۇعىمنىڭ ءبىز ءۇشىن ءمان-ماعىناسى جوق بوس سوزگە اينالىپ كەتكەنىنە قاي زامان.
سوڭعى جىلدارى قانشاما كيىك، بالىق تاعى دا باسقا جان-جانۋارلاردىڭ قىرىلىپ قالعانىن ەسىڭىزگە ءتۇسىرىپ كورىڭىزشى. ءبىز وعان قاتتى ءمان بەردىك پە، سەبەبىن ىزدەپ كوردىك پە؟ جوق. جەر-انامىزدىڭ كوز جاسى جىبەرمەيدى، تابيعاتقا جاساپ جاتقان قياناتىمىزدى اللا الدىمىزعا كەلتىرەدى دەگەن وي كوڭىلىمىزدى مازالامادى. ەندى، مىنە سونىڭ زاردابىن تارتىپ جاتىرمىز.
امانگەلدى كەڭشىلىكۇلىنىڭ الەۋمەتتىك جەلىدەگى جازباسى
Abai.kz