قازىر قىتاي ۆيرۋسى الەمنىڭ 200-دەن اسا ەلىنە تاراپ، ۇزىن-ىرعاسى 1,5 ميلليونعا جۋىق ادام ىندەت جۇقتىرعان. 83 مىڭنان اسا ادام كوز جۇمدى. ەلىمىزدە ۆيرۋس جۇقتىرعاندار سانى 700-دەن اسىپ جىعىلدى. وسىعان بايلانىستى ەل اۋماعىندا كارانتين جاريالانعانى بەلگىلى. كارانتين رەجيمى بىزدە عانا ەمەس، قاۋىپتى ۆيرۋس كۇن سايىن كۇش الىپ كەلە جاتقان وزگە مەملەكەتتەردە دە ەنگىزىلدى.

ال وتكەندە بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ باس حاتشىسى انتانيۋ گۋتەرريش مالىمدەمە جاساپتى. ءسويتىپ، توتەنشە كارانتين كەزىندە دۇنيەجۇزىندە تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىقتىڭ كوبەيگەنىن ايتىپتى. بۇل الەمدەگى جاعداي.

«سوڭعى اپتادا ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك قىسىم مەن ۇرەي كۇشەيگەن كەزدە، ءبىز وتباسىلىق زورلىق-زومبىلىقتىڭ كۋاسى بولىپ وتىرمىز»، - دەدى گۋتەرريش. ونىڭ ايتۋىنشا، الەمنىڭ بىرقاتار ەلىندە ساقتىق شاراسى رەتىندە كارانتين رەجيمى جاريالانعان. ءدال وسى كارانتين باستالعالى بەرى وتباسىلىق كيكىلجىڭ، داۋ-جانجالعا تاپ بولىپ، كومەك سۇراعان ايەلدەر سانى ارتقان ەكەن.

بۇۇ باسشىسىنىڭ بۇل ءسوزىن قازاقستاندىق ماماندار دا راستاپ وتىر. ولاردىڭ ايتۋىنشا، كارانتين ەنگىزىلگەن ۋاقىتتان بەرى ءۇي ىشىندە مورالدىق جانە فيزيكالىق قورلىققا ۇشىراپ حابارلاساتىن ايەلدەردىڭ سانى 2-3 ەسەگە ارتقان. بۇل قازاقستانداعى جاعداي.

وسىعان بايلانىستى ءبىز الماتى قالاسىنداعى «تۇرمىستىق زورلىق - زومبىلىق قۇرباندارىنا ارنالعان داعدارىس ورتالىعىنا» حابارلاستىق. قازىرگى ۋاقتا اتالمىش ورتالىقتى 17 ايەل، 20 بالا پانالاپ جاتىر ەكەن.

سالتانات ماۋسەيتوۆا، داعدارىس ورتالىعىنىڭ مامانى، پسيحولوگ:

- الماتى قالاسىنداعى تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىق قۇرباندارىنا ارنالعان داعدارىس ورتالىعى كارانتين باستالعاننان بەرى 15 ادامدى قابىلدادى. ونىڭ 5-ەۋى ايەل ادام جانە 10-ى بالا. 

حابارلاسۋشىلاردىڭ سانى قازىرگى كەزدە كوبەيۋدە. ءبىز ولارعا تەلەفون ارقىلى زاڭگەردىڭ جانە پسيحولوگتىڭ كەڭەسىن بەرەمىز. ەگەر ورتالىققا كەلگەن ادامداردىڭ باراتىن جەرلەرى جوق بولسا، ءبىز ولاردى باسقا عيماراتتا 10-14 كۇن كارانتيندە ۇستاپ، ودان كەيىن قابىلدايمىز. قازىر كارانتيندە ءبىر ايەل ءۇش ايلىق بالاسىمەن جاتىر. قالعان ايەل ادامداردى ورتالىعىمىزعا كوشىرىپ الدىق.

كارانتين باستالعاننان بەرى ءبىزدىڭ ورتالىقتىڭ كومەگىنە جۇگىنەتىندەردىڭ سانى 2,5-3 ەسەگە ارتتى. 

بىزگە تەك قانا تۇرمىستىق زورلىق - زومبىلىق قۇرباندارى كەلەدى. ولار وزدەرىنە ءجابىر كورسەتكەن ادامدارىنىڭ ۇستىنەن پوليتسياعا ارىز تۇسىرەدى. سول ارىز ءتۇسىرۋ ارقىلى عانا ءبىزدىڭ ورتالىققا كەلە الادى. ياعني، پوليتسيا مىندەتتى تۇردە يدەنتيفيكاتسيا جاساۋى كەرەك. ءبىز پوليتسيانىڭ نۇسقاۋى بويىنشا عانا قابىلدايمىز.

ءبىز ورتالىقتا بىرنەشە باعىت بويىنشا ارنايى الەۋمەتتىك كومەك كورسەتەمىز. ول: مەديتسينالىق، پسيحولوگيالىق، زاڭگەرلىك، تۇرمىستىق، مادەني، پەداگوگيكالىق جانە ەڭبەك ارقىلى. ياعني، بىزگە كەلگەن ايەل ورتالىقتا جارتى جىلعا دەيىن تۇرۋعا مۇمكىندىگى بار. ول ادامنىڭ جارتى جىلداعى تاماعىن، كيىمىن، ءجۇرىس-تۇرىسىنىڭ بارلىعىن مەملەكەت قامتاماسىز ەتەدى. ەگەر جارتى جىل ىشىندە ول كىسى اجىراسامىن دەپ جاتسا، ورتالىقتاعى زاڭگەرلەردىڭ كومەگىنە جۇگىنە الادى. زاڭگەرلەر قۇقىقتىق كومەك بەرۋمەن قاتار، سوتقا بارعاندا ول كىسىلەردىڭ مۇددەلەرىن قورعايدى.

سونىمەن قاتار، بىزگە كەلگەن ادامدارعا پسيحولوگتار كومەكتەسەدى. ولار تەك ەرەسەكتەرمەن عانا ەمەس، بالالارمەن دە جۇمىس ىستەيدى. ال، پەداگوگتار ساباق وقۋعا كومەكتەسەدى. ايتا كەتەرلىگى، ورتالىقتىڭ جانىنداعى ەكى مەكتەپپەن كەلىسىم بار. سول مەموراندۋم ارقىلى بىزگە كەلگەن ايەلدەردىڭ بالالارى وقۋ پروتسەسىن ۇزبەي، سول جەردە وقۋعا مۇمكىندىك بار. سونداي-اق، الەۋمەتتىك پەداگوگتار بارلىق تولەمدەرىنە، اليمەنت جاعدايلارىنا، باسقا دا ماسەلەسىنەن ارىلۋعا كومەكتەسەدى.

سوسىن، بىزگە كەلگەن ادامدار قول-اياقتارى سىنىپ كەلۋى مۇمكىن نەمەسە كوپ جىلدان بەرى ۇيدەن شىقپاعاننان كەيىن، سوزىلمالى اۋرۋلارى بولۋى مۇمكىن. ونداي جاعدايدا ارنايى دارىگەرلەر جۇمىس ىستەيدى.

ارينە، بىزگە كوبىنەسە كۇيەۋلەرىنەن ءزابىر كورگەن ايەلدەر كەلەدى. بىراق، بىزدە قازىر 70-تەن اسقان اپا بار. ول ءوزىنىڭ ۇلىنان ءجابىر كورگەن. جاس قىزدار دا بار. بىزگە 10 كۇن بۇرىن قىز كەلىپ ءتۇستى. ول اتا-اناسىنان ءجابىر كورگەن. تۇرمىستا بولماعان، ەكى بالاسى بار. ۇيدە اكە-شەشەسى ۇرسادى، ۇرادى ەكەن.  

ەگەر ءوزىنىڭ وتباسىنا قايتامىن دەپ جاتسا، ءبىز وعان قارسىلىق كورسەتپەيمىز. ارينە، ونىڭ وتباسى ساقتالىپ قالعانىنا قۋانامىز. بىراق، ءبىزدىڭ ورتالىقتىڭ ستاتيستيكاسىنا سايكەس، 2017 جىلدان باستاپ 30 پايىز ايەل ءوز وتباسىنا قايتىپ باراىپتى. الايدا، سول 30 پايىزدىڭ ىشىندە 12 پروتسەنتى ءبىزدىڭ ورتالىققا قايتىپ كەلگەن. ياعني، جاعداي تاعى قايتالانادى.

بۇل جەردەگى باستى ماسەلە - ءبىز ءجابىر كورۋشى ادامعا كومەك كورسەتەمىز. بىراق، ءجابىر كورسەتۋشى اداممەن ەشكىم جۇمىس ىستەمەيدى. سوندىقتان وسى جاعدايلار قايتالانادى. ەگەر، ءبىزدىڭ مەملەكەتىمىزدە سونداي اگرەسسورلارمەن جۇمىس ىستەلەتىن بولسا، تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىق تا، اجىراسۋ دا، بالالاردىڭ اكەسىز ءوسۋى دە ازاياتىن ەدى. 

نۇربيكە بەكسۇلتانقىزى

Abai.kz