قازاق جەرىنىڭ تەرەڭ قاتپارىنداعى قازىنا بايلىعى ەل تاۋەلسىزدىگى  قاز باسقان سايىن قۇشاعىن دا اشا باستادى ەمەس پە. وسى سوزىمىزگە دالەل: بۇدان بىرنەشە جىل بۇرىن اقتاۋ قالاسىنداعى ينجەنەرلىك ورتالىق پەن اۋماقتىق-بولىنگەن دەرەكتەر بانكى  «قازمۇنايگاز» بارلاۋ ءوندىرۋ» اق-نا قاراستى وزەندەگى مۇناي قورى كومپانيا مولشەرلەگەن شامادان ارتىق بولاتىندىعىنا بولجام جاساعان ەدى. بۇل ارادا بولجام بولجام كۇيىندە قالدى ما، الدە، ناقتىلاندى ما دەگەن ورىندى ساۋال تۋى مۇمكىن. جاۋاپ بەرىپ كورەيىك.

جوعارىدا ايتقانىمىزداي، اقتاۋداعى ينجەنەرلىك ورتالىق وسىدان ءۇش جىل بۇرىن اشىلعان-دى.  ال، وسىدان ەكى جىل بۇرىن قازاقستانداعى تەڭدەسى جوق ايرىقشا باعدارلاما - اۋماقتىق-بولىنگەن دەرەكتەر بانكى پايدالانۋعا بەرىلدى. ورتالىق اقپاراتپەن قامتاماسىز ەتۋدىڭ ساپاسىن ارتتىرۋ، مۇناي ءوندىرۋدىڭ كوەففيتسەنتىن كوبەيتۋ، بۇرعىلاۋ ورىندارىنىڭ جوندەۋ جۇمىستارىن تۇبەگەيلى جاقسارتۋ، ەڭبەك رەسۋرستارىن باسقارۋدى وزىقتاندىرۋ سياقتى ءتورت باعىتتا جۇمىس ىستەيدى.

ينجەنەرلىك ورتالىقتىڭ نەگىزگى ماقساتى - كاسىپورىننىڭ جۇمىسىن ىلگەرىلەندىرىپ، بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ بولىپ تابىلادى.

قازاق جەرىنىڭ تەرەڭ قاتپارىنداعى قازىنا بايلىعى ەل تاۋەلسىزدىگى  قاز باسقان سايىن قۇشاعىن دا اشا باستادى ەمەس پە. وسى سوزىمىزگە دالەل: بۇدان بىرنەشە جىل بۇرىن اقتاۋ قالاسىنداعى ينجەنەرلىك ورتالىق پەن اۋماقتىق-بولىنگەن دەرەكتەر بانكى  «قازمۇنايگاز» بارلاۋ ءوندىرۋ» اق-نا قاراستى وزەندەگى مۇناي قورى كومپانيا مولشەرلەگەن شامادان ارتىق بولاتىندىعىنا بولجام جاساعان ەدى. بۇل ارادا بولجام بولجام كۇيىندە قالدى ما، الدە، ناقتىلاندى ما دەگەن ورىندى ساۋال تۋى مۇمكىن. جاۋاپ بەرىپ كورەيىك.

جوعارىدا ايتقانىمىزداي، اقتاۋداعى ينجەنەرلىك ورتالىق وسىدان ءۇش جىل بۇرىن اشىلعان-دى.  ال، وسىدان ەكى جىل بۇرىن قازاقستانداعى تەڭدەسى جوق ايرىقشا باعدارلاما - اۋماقتىق-بولىنگەن دەرەكتەر بانكى پايدالانۋعا بەرىلدى. ورتالىق اقپاراتپەن قامتاماسىز ەتۋدىڭ ساپاسىن ارتتىرۋ، مۇناي ءوندىرۋدىڭ كوەففيتسەنتىن كوبەيتۋ، بۇرعىلاۋ ورىندارىنىڭ جوندەۋ جۇمىستارىن تۇبەگەيلى جاقسارتۋ، ەڭبەك رەسۋرستارىن باسقارۋدى وزىقتاندىرۋ سياقتى ءتورت باعىتتا جۇمىس ىستەيدى.

ينجەنەرلىك ورتالىقتىڭ نەگىزگى ماقساتى - كاسىپورىننىڭ جۇمىسىن ىلگەرىلەندىرىپ، بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ بولىپ تابىلادى.

«بالىعى تايداي تۋلاعان، باقاسى قويداي شۋلاعان» ەلىمىزدىڭ باتىس وڭىرىندەگى تۇگىنەن ماي سورعالاعان ماڭ دالادا مۇناي يگەرىپ، ەل ىرىسىن ەسەلەپ جاتقان «قازمۇنايگاز» بارلاۋ ءوندىرۋ» اق-نىڭ بۇگىندە مۇناي ءوندىرۋ كولەمى جاعىنان قازاقستاندا ءۇشىنشى ورىندى يەلەنەدى. ول «قارا التىننىڭ» قامباسى بولىپ تابىلاتىن  كونە كەن ورىنىندا جۇمىس ىستەپ كەلە جاتقان  اسا ءىرى  كاسىپورىندار:  «وزەنمۇنايگاز» (ومگ) بەن «ەمبىمۇنايگاز»  (ەمگ) وندىرىستىك فيليالدارىنا يەلىك ەتەدى. مىسالى، ەمگ كاسىپورىنى وتكەن عاسىردان بەرى جۇمىس اتقارىپ كەلەدى. وزەن كەن ورىنى 1961 جىلى اشىلىپتى.  قمگ ءبو-ءنىڭ مالىمەتىنە سۇيەنسەك، وزەن كەن ورىنى  كومپانيا يەلىگىندەگى اسا ءىرى اكتيۆ بولىپ تابىلادى. ونىڭ ۇلەسىنە قوردىڭ 73 پايىزى، وندىرىلگەن ءونىمنىڭ 63  پايىزى ەنەدى. ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، 2010 جىلى قمگ ءبو 14 ملن توننا مۇناي ءوندىردى. وزەن كەن ورىنى قازاقستاندا 500 ملن توننا مۇناي قورى بار اسا ءىرى كەن ورىنىڭ بىرىنەن سانالادى. كەڭەس وداعىنىڭ جىلدارىندا بۇل جەردە مۇناي ءوندىرۋ جۇمىسى قارقىندى جۇرگىزىلدى. وسى كەن ورنىنىڭ ارقاسىندا ەل اۋزىندا تۇبەك اتالعان «تۇلەي ءتۇزدىڭ» بەتىنەن اقتاۋ مەن جاڭاوزەن قالالارى بوي كوتەردى.  قازىر ومگ-دە ون مىڭنان اسا ادام ەڭبەك ەتەدى. وزەن كەن ورىنىنداعى قوردىڭ مولىنان بارلانىپ، كوبەيگەنى ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ تۇرعىندارى ءۇشىن قۋانىشتى حابار بولىپ تۇر.

ينجەنەرلىك ورتالىق

قمگ ءبو-گە قاراستى ينجەنەرلىك ورتالىقتىڭ ديرەكتورى مۇرات بايشۋاقوۆ ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ كوكتەمىندە  «رد OPEN 2011» شاراسىندا سويلەگەن سوزىندە اۋماقتىق-بولىنگەن دەرەكتەر بانكىنىڭ باستى ماقساتى - قمگ ءبو-ءنىڭ بارلىق دەڭگەيدەگى شەشىمدەرىن ورتاق اقپاراتتىق كەڭىستىكتە ۇيلەستىرۋ بولىپ تابىلاتىنىن اتاپ ءوتتى. ول جانە مىنا كومپانيالاردى، اتاپ ايتساق: «وزەنمۇنايگاز» پف، «ەمبىمۇنايگاز» پف، «قازگەرمۇناي» جشس بك جانە «قاراجانباسمۇناي» اق-نىڭ اكتيۆتەرىنە ەندى. بىرىنشىدەن، بانك مالىمەتتەرى مۇناي ءوندىرۋ، سۋ ايداۋ، ۇڭعىما قۇرىلعىلارى مەن قورى، گەولوگيا-تەحنيكالىق زەرتتەۋ جۇمىستارى تۋرالى اقپاراتتاردى جۇيەلەيدى. بۇل ءوز كەزەگىندە، قمگ ءبو-ءنىڭ بارلىق دەڭگەيىندەگى - مۇناي كەنىشىنەن ورتالىق اپپاراتقا دەيىنگى ارالىقتا جەدەل شەشىمدەر قابىلداۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى.

ەكىنشىدەن، ءۇش ولشەمدى مودەلدەۋ العاشقى بۇرعىلاۋ جۇمىستارىن باستاۋدىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرىپ، كەنورنىنىڭ جوباسىن ناقتىلاپ، مۇناي ءوندىرۋ كوەففيتسەنتىن ارتتىرۋدىڭ تەحنولوگياسىن تاڭداۋ شەشىمىن جولعا قويادى.

كومپانيانىڭ اقپاراتى بويىنشا، قولدانبالى جوسپارلاۋ ناتيجەلەرى شىعىس مولدابەك كەن ورنىنداعى يۋرالىق ايماقتاردا تۇراقتى ەمەس سۋ تولتىرۋ جوبالارى سەكىلدى، سونداي-اق اتالعان كەڭ ورىنىنىڭ ەكى وبەكتىسىندەگى مۇناي قايتارىمىن جوبالاۋ مەن قولدانۋ شارالارىندا جانە قمگ ءبو-ءنىڭ ءارتۇرلى زەرتتەۋ، لابوراتوريالىق جۇمىستارىندا پايدالانىلادى.

بۇگىنگى تاڭدا گەولوگو-گيدروديناميكالىق ۇلگىلەر قولداناتىن كەن وشاقتارىنىڭ وندىرىستىك كورسەتكىشتەرى كوتەرىلىپ كەلەدى. كومپانيا وكىلدەرىنىڭ ايتۋىنشا زابۇرىن كەن ورىنىنان وندىرىلەتىن ءونىمنىڭ ءوسىمى 8,3 ەسە ءوستى. بوتاقان كەن وشاعى بويىنشا مۇناي دەبيتى 4,5 ەسە ەسەلەنىپتى، دوسمۇحامبەت كەن وشاعىنىڭ ءبىر سكۆاجيناسى بويىنشا 7,6 ەسەگە ءوسىپتى.

شىعىس مولدابەك كەن ورىنىنىڭ 4 ۇڭعىماسى بويىنشا ءونىم مولشەرى جەتى ەسەگە جەتكەن بولسا، وزەن كەن وشاعىنىڭ بىرنەشە ۇڭعىماسى بويىنشا 1,7 ەسەگە، ال، 7 ۇڭعىماسى بويىنشا 4,2 ەسەگە جەتىپ وتىر. جالپى العاندا، وزەن كەن وشاعىنىڭ قورى سوڭعى ەسەپ بويىنشا 40% پايىزعا وسكەن.

قمگ ءبو-ءنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتىنىڭ اقپاراتىنا سۇيەنسەك، ينجەنەرلىك ورتالىقتىڭ جۇمىسى ناتيجەسىندە، ۇڭعىمالاردى سالۋدىڭ ساپاسى ارتقان.  2008-2009 جىلدارمەن سالىستىرعاندا، ۇڭعىمالاردى سالۋ مەرزىمى 13 تاۋلىككە قىسقارتىلعان ەكەن. 2011 جىلى ۇڭعىمالاردى سالۋ مەرزىمى 19-دان 8 پايىزعا دەيىن قىسقارتىلىپتى.

بۇعان قوسا، ينجەنەرلىك ورتالىق ءوندىرىس فيليالدارى ءۇشىن نورماتيۆتىك قۇجاتتار جاساۋ جۇمىستارىن جۇرگىزىپ كەلەدى. بۇل ءوز كەزەگىندە ەڭبەك رەسۋرستارىن باسقارۋدى ءتيىمدى جولعا شىعارۋعا ۇلكەن سەپتىگىن تيگىزىپ وتىر.  ول ءۇشىن ەڭبەك ۇدەرىستەرى، حرونومەتراجدىق باقىلاۋ شارالارىن زەرتتەۋ جۇمىستارى جاسالىپ جاتىر. وسى زەرتتەۋلەر ناتيجەلەرى بويىنشا ەڭبەك رەسۋرستارىن ءتيىمدى پايدالانۋ ءۇشىن ناقتى ءارى پايدالى ۇسىنىستار جاسالىپ كەلەدى.

جەتەكشى توپقا ەنۋ

ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، «قازمۇنايگاز» بارلاۋ ءوندىرۋ» اق  الەمدەگى ءىرى 30 مۇناي ءوندىرۋشى الپاۋىت كومپانيالاردىڭ قاتارىنا قوسىلۋدى ماقسات تۇتىپ وتىر. ول ءۇشىن، ارينە، ءوندىرۋ كولەمىن ارتتىرىپ قانا قويماي، مۇناي قورىن دا ۇلعايتۋ كەرەك. بۇل باعىتتا ينجەنەرلىك ورتالىق ناقتى ءارى پارمەندى ىستەرمەن شۇعىلدانۋى كەرەك. قمگ ءبو باس ديرەكتورىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى ۆلاديمير ميروشنيكوۆ «وگني مانگيستاۋ» گازەتىندە اتاپ وتكەنىندەي، اتالعان كەن ورىنى اشىلعاندا ونىڭ قورى 1 180 ملن. توننا دەپ بەلگىلەنىپتى. سول كەزدە يگەرىلگەن قوردىڭ كوەففيتسەنتى 40 پايىزدى قۇراپتى. سونداعى بولجام بويىنشا، بىزگە ەندى 150 ملن توننا مۇنايدى يگەرۋ قالدى.

-الايدا، زاماناۋي تەحنولوگيا مەن جاڭا ادىستەر بىزگە 20 جىلدان كەيىن وزەندەگى مۇناي ءوندىرۋ جۇمىسىن 50 پايىز كولەمىندە يگەرۋدىڭ مۇمكىندىگىن تۋدىرىپ وتىر. ءبىز ءىس جۇزىندە قازىرگى زامان تەحنولوگياسىن پايدالانۋ ارقىلى كەن ورنىن بارلاۋ مەن يگەرۋ جۇمىستارى بارىسىندا يگەرىلمەگەن مۇناي قورىنا قول جەتكىزۋگە بولاتىندىعىن تۇسىندىك، - دەيدى ۆلاديمير ميروشنيكوۆ.- سوندىقتان كومپانيا ءبىر ورنىندا تۇرىپ قالمايدى - جەراستى بايلىعىنا بويلاۋدىڭ جاڭا ادىستەرىن قولدانادى، مۇنايدى يگەرۋدىڭ وزىق تاسىلدەرىن پايدالاندى.

ءيا، كومپانيانىڭ قىزمەتى دە، ۋاقىت تا ءبىر ساتكە توقتامايدى. كومپانيا قىزمەتى قارقىن العان سايىن ۋاقىتتىڭ دە تەگەرشەگى تەز اينالا بەرەتىنى تۇسىنىكتى. «ۋاقىت ۇلكەن - كول، زامان سوققان - جەل» دەيدى حاكىم اباي اتامىز.

دەگەندەي-اق، وسى كۇندەرى كەن ورىنىندا ءۇش مىڭنان استام ادام جۇمىس جاسايدى. كەمەلدەنۋگە بەت العان قازاقستاندا كەن ورىندارىنىڭ كوبەيۋىنە قاراماستان مايتالمان جۇمىسشىلاردىڭ قاتارى وزەندە ارتا تۇسۋدە.

- ينجەنەرلىك ورتالىقتىڭ جۇمىسىنىڭ ناتيجەسىندە قمگ ءبو-ءنىڭ وزەن كەن ورنىنداعى مۇناي قورىنا قاتىستى پايىمى تولىعا ءتۇستى. ءبىز اتالعان كەن ورنىنداعى  مۇناي قورى تۋرالى مالىمەتتى جاڭالاعان كەزىمىزدە، بۇرىنعى تۇسىنىگىمىزدىڭ تۇككە تۇرمايتىندىعىنا كوز جەتكىزدىك. كەن ورنىنىڭ ءومىرى جالعاسا بەرەدى، - دەدى «قازمۇنايگاز بارلاۋ ءوندىرۋ» اق-نىڭ باس ديرەكتورى اسقار بالجانوۆ «رد OPEN 2011»  كەزىندە.

ءبىزدىڭ جوعارىدا: بولجام بولجام كۇيىندە قالدى ما، الدە، ناقتىلاندى ما دەگەن ءوز ىشىمىزدەن تۋدىرىپ قويعان ساۋالعا ناقتى جاۋاپ وسى بولسا كەرەك.

اتىراۋ

«اباي-اقپارات»