جەلتوقسان -25: ۇكىمەت پەن پارلامەنتكە ۇندەۋ
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ
ۇكىمەتىنە جانە پارلامەنتىنە
ۇندەۋ
وسى جىلى تاۋەلسىزدىك جولىنداعى قازاق حالقىنىڭ كوپعاسىرلىق كۇرەسىندە ەرەكشە ماڭىزعا يە 1986 جىلعى قازاق جاستارىنىڭ جەلتوقسان كوتەرىلىسىنە 25 جىل تولادى.
بۇل داتانىڭ ەرەكشەلىگى، بوستاندىق پەن ازاتتىقتى اڭساعان قازاق ۇلتى مەن كوپ ۇلتتى قازاقستان حالقىنىڭ ءوز جەكە ساياسي قۇندىلىقتارى مەن مۇددەلەرىن سانالى تۇردە سەزىنۋىندە.
جەلتوقسان وقيعاسى الماتىدان باستالىپ، بۇرىنعى قازاق سسر-ءنىڭ كوپتەگەن وڭىرلەرىنەن، قالالاردان، اۋىلداردان ءتىپتى، كورشى سوۆەتتىك ەلدەردەن ىستىق ىقىلاس پەن قىزۋ قولداۋ تاپتى.
بۇل وقيعا كسرو-نىڭ ءوز ىشىندە توتاليتارلىق كوممۋنيستىك جۇيەگە قارسى العاش اشىق جانە جاستاردىڭ جاپپاي بۇقارالىق نارازىلىعىنا اينالدى، سول ارقىلى باكۋدەگى، ۆيلنيۋستەگى، تبيليسيدەگى، ماسكەۋدەگى ت.ب. قالالاردا انتي-توتاريتارلىق باس كوتەرۋلەرگە تۇرتكى بولدى، قورىتىندىسىندا كوممۋنيستىك جۇيە قۇلاپ، جاڭا تۇرپاتتاعى تاۋەلسىز مەملەكەتتەردىڭ قۇرىلۋىنا جول اشىلدى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ
ۇكىمەتىنە جانە پارلامەنتىنە
ۇندەۋ
وسى جىلى تاۋەلسىزدىك جولىنداعى قازاق حالقىنىڭ كوپعاسىرلىق كۇرەسىندە ەرەكشە ماڭىزعا يە 1986 جىلعى قازاق جاستارىنىڭ جەلتوقسان كوتەرىلىسىنە 25 جىل تولادى.
بۇل داتانىڭ ەرەكشەلىگى، بوستاندىق پەن ازاتتىقتى اڭساعان قازاق ۇلتى مەن كوپ ۇلتتى قازاقستان حالقىنىڭ ءوز جەكە ساياسي قۇندىلىقتارى مەن مۇددەلەرىن سانالى تۇردە سەزىنۋىندە.
جەلتوقسان وقيعاسى الماتىدان باستالىپ، بۇرىنعى قازاق سسر-ءنىڭ كوپتەگەن وڭىرلەرىنەن، قالالاردان، اۋىلداردان ءتىپتى، كورشى سوۆەتتىك ەلدەردەن ىستىق ىقىلاس پەن قىزۋ قولداۋ تاپتى.
بۇل وقيعا كسرو-نىڭ ءوز ىشىندە توتاليتارلىق كوممۋنيستىك جۇيەگە قارسى العاش اشىق جانە جاستاردىڭ جاپپاي بۇقارالىق نارازىلىعىنا اينالدى، سول ارقىلى باكۋدەگى، ۆيلنيۋستەگى، تبيليسيدەگى، ماسكەۋدەگى ت.ب. قالالاردا انتي-توتاريتارلىق باس كوتەرۋلەرگە تۇرتكى بولدى، قورىتىندىسىندا كوممۋنيستىك جۇيە قۇلاپ، جاڭا تۇرپاتتاعى تاۋەلسىز مەملەكەتتەردىڭ قۇرىلۋىنا جول اشىلدى.
قازاق جاستارىنىڭ الاڭعا قانداي دا ءبىر حالىققا قارسى تۇرۋ ءۇشىن ەمەس، ءوز جەرىندەگى ميلليونداعان تۇرعىنداردىڭ قۇشتارلىعىن مەنسىنبەۋشىلەرگە قارسى شىققانىن اتاپ ءوتۋ قاجەت. ۇلتتىق ار-نامىستى قورعاعانى ءۇشىن بويجەتكەندەر مەن بوزبالالار توتاليتارلىق ماشينا تاراپىنان سانالى تۇردە وزبىرلىقتىڭ قۇربانىنا اينالدى. «جەلتوقساننىڭ» جۇزگە جۋىق قاتىسۋشىلارى سوتتالىپ، بەلگىلى ءبىر مەرزىمگە تۇرمەگە قامالدى، مىڭداعان جاستار تەحنيكۋمداردان، جوعارى وقۋ ورىندارىنان قۋىلدى، جۇمىستان الاستاتىلىپ، يت قورلىقتا قۋعىنعا ۇشىرادى. وسىنىڭ كەسىرىنەن قانشاما تاعدىر تالكەككە ءتۇستى، قىزمەتتىك باسپالداق توقىرادى نەمەسە ءبىلىم الا الماۋىنا بايلانىستى ولاردىڭ كوپشىلىگى جاقسى ءومىر ءسۇرۋ باقىتىنان قول ءۇزدى، ءوز قابىلەتىن شىڭداۋ مۇمكىندىگىنەن ايىرىلىپ، ءۇمىتى ءۇزىلدى، اقىرىندا وتباسىن الەۋمەتتىك جانە ماتەريالدىق تۇرعىدان قامتاماسىز ەتە المادى.
بۇل ولاردىڭ تاۋەلسىزدىك ءۇشىن جەكە قۇرباندىعى بولدى.
ءبىز تاۋەلسىزدىكتى الىپ بەرگەن جەلتوقساننىڭ وراسان زور ۇلەسىن لايىقتى باعالاۋ عانا ەمەس، سونىمەن بىرگە ونىڭ باتىرلارىنا قوعام قارىزىن قايتارۋعا مىندەتتىمىز. تاۋەلسىزدىك العان كۇننەن بەرى پرەزيدەنت جانە رەسپۋبليكا باسشىلىعى جەلتوقسانعا قاتىسۋشىلاردى اقتاۋ، جازىقسىز سوتتالعانداردى الەۋمەتتىك قورعاۋ جانە وقيعاعا ادىلەتتى قۇقىقتىق باعا بەرۋ تۋرالى اۋقىمدى شارا اتقارۋدا.
وسى كۇنى ەل تاۋەلسىزدىگىنىڭ 20 جىلدىعى قارساڭىندا اتالعان جۇمىستى جوعارى دەڭگەيگە كوتەرىپ، جەلتوقساننىڭ شىنايى ماعىناسىنا ساي جالعاستىرۋ قاجەت دەپ سانايمىز.
جەلتوقسان فاكتورىنىڭ حالىقارالىق دەڭگەيدە مويىندالىپ قانا قويماي، دالەلدەنگەنىن ەسكەرە كەلە، وتكەن ۇرپاققا تاعزىم، بولاشاققا باعدار الا وتىرىپ جەلتوقسان كوتەرىلىسىنىڭ 25 جىلدىعى كوميتەتى ۇسىنادى:
1. جەلتوقسانعا بۇرىنعى كسرو-نىڭ توتاليتارلىق جۇيەسىن تالقانداۋدىڭ باستاماسى جانە تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ دۇنيەگە كەلۋىنىڭ العىشارتى رەتىندە ساياسي-قۇقىقتىق باعا بەرۋ;
2. 1986 جىلعى جەلتوقسان وقيعاسىن قازاق جانە قازاقستان جاستارىنىڭ توتاليتاريزمگە قارسى كوتەرىلىسى دەپ رەسمي تانۋ;
3. جەلتوقسان كوتەرىلىسىنە قاتىسۋشىلاردىڭ قۇرمەتىنە وراي الماتى قالاسىنداعى ەسكەرتكىشتىڭ نەگىزىندە بارلىق وبلىس ورتالىقتارىنا ەسكەرتكىش ورناتۋ، سەبەبى الماتىدان باستالعان باس كوتەرۋ ەلىمىزدىڭ بارلىق دەرلىك وبلىستارى مەن قالالارىندا جالعاسىن تاپتى، ءارى ولاردى جانشۋ اكتسياسى ءجۇردى;
4. ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىگى ءۇشىن اسا ماڭىزدىلىعى ەسكەرىلە وتىرىپ، قازاق حالقىنىڭ تاريحىنداعى بەتبۇرىس وقيعا رەتىندە قازاقستان تاريحى وقۋلىقتارىندا جەلتوقسان كوتەرىلىسىنە ايىرىقشى ءمان بەرىلۋى ءتيىس;
قوعامدىق كوميتەت مۇشەلەرى:
سماعۇل ەلۋباي،
جازۋشى، قوعام قايراتكەرى
ازات پەرۋاشەۆ،
«اق جول» قدپ توراعاسى
سابىر قاسىموۆ،
قوعام قايراتكەرى
مامبەت قويگەلديەۆ،
قازاقستان تاريحشىلارى قاۋىمداستىعىنىڭ پرەزيدەنتى
بەيبىت قويشىباەۆ،
«ادىلەت» تاريحي-اعارتۋ ورتالىعىنىڭ جەتەكشىسى
دوس كوشىم،
«ۇلت تاعدىرى» قوزعالىسىنىڭ جەتەكشىسى
امانگەلدى ايتالى،
قوعام قايراتكەرى
ايدوس سارىم،
«ۇلى دالا» قوزعالىسىنىڭ تەڭ توراعاسى
