ءباسپاسوز ەل ءومىرىنىڭ قاي سالاسىن بولسىن قامتۋى كەرەك. مەرزىمدى ءباسپاسوز نازارىنا ىلىكپەگەن، نە تىم از قامتىلعان تاقىرىپ ەلەۋسىزدەنىپ، ەسكەرۋسىز بولا باستايدى. سونىڭ ىشىندە ءتىل، مەملەكەتتىك ءتىل تاقىرىبى ءبىز ءۇشىن ايرىقشا ماڭىزدى ءىس بولىپ وتىرعانى بەلگىلى. مەملەكەتتىك ءتىل مارتەبەسىندەگى قازاق ءتىلىنىڭ ءوز ىشكى، ياعني تازا لينگۆيستيكالىق كۇردەلى جايلارى ءبىر باسقا دا، ونىڭ ءوز مارتەبەسىنە ساي قولدانىستا بولۋ ماسەلەسى - ءبىر باسقا. قازىرگى تاڭداعى ەڭ ماڭىزدىسى - مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ رەسپۋبليكالىق ورەدە بارلىق سالانى قامتىپ، كەڭ قولدانىسقا ەنۋى، اسىرەسە مەملەكەتتىك قىزمەتتە كۇندەلىكتى قولدانىستا بولۋى.

ءباسپاسوز ەل ءومىرىنىڭ قاي سالاسىن بولسىن قامتۋى كەرەك. مەرزىمدى ءباسپاسوز نازارىنا ىلىكپەگەن، نە تىم از قامتىلعان تاقىرىپ ەلەۋسىزدەنىپ، ەسكەرۋسىز بولا باستايدى. سونىڭ ىشىندە ءتىل، مەملەكەتتىك ءتىل تاقىرىبى ءبىز ءۇشىن ايرىقشا ماڭىزدى ءىس بولىپ وتىرعانى بەلگىلى. مەملەكەتتىك ءتىل مارتەبەسىندەگى قازاق ءتىلىنىڭ ءوز ىشكى، ياعني تازا لينگۆيستيكالىق كۇردەلى جايلارى ءبىر باسقا دا، ونىڭ ءوز مارتەبەسىنە ساي قولدانىستا بولۋ ماسەلەسى - ءبىر باسقا. قازىرگى تاڭداعى ەڭ ماڭىزدىسى - مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ رەسپۋبليكالىق ورەدە بارلىق سالانى قامتىپ، كەڭ قولدانىسقا ەنۋى، اسىرەسە مەملەكەتتىك قىزمەتتە كۇندەلىكتى قولدانىستا بولۋى.

ءتىل توڭىرەگىندە تۋىنداپ وتىرعان كۇر­دەلى جاعدايدىڭ ءتۇپ سەبەبى دە - وسى، ونىڭ كەڭسە قىزمەتىندە، كۇندەلىكتى تۇرمىستا شەتقاقپايلانىپ، كادەلەنبەۋىنەن. مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ بۇل مۇددەسى مەرزىمدى ءباسپاسوزدىڭ ارنالى ءبىر تاقىرىبى بولۋعا ءتيىستى. كوتەرىلىپ وتىرعان ماسەلەگە وراي جەتەكشى جەتى گازەتتەگى، ياعني «انا ءتىلى»، «ەگەمەن قازاقستان»، «كازاحستانسكايا پراۆدا»، «ايقىن»، «ليتەر»، «استانا اقشامى» جانە «ۆەچەرنيايا استانا» باسىلىمدارىنداعى وسى كەلەلى تاقىرىپتىڭ قامتىلۋ جاعدايىن شولعانىمىزدا مىناداي پىكىر قالىپتاستى:
«انا ءتىلى» گازەتىنىڭ ءتىل تاقىرىبىنا ارنالعان باسىلىم ەكەنى ءمالىم. گازەتتىڭ 1990 جىلدان بەرگى ۇلت رۋحىن كوتەرۋدەگى، ءتىل مايدانىنداعى اتقارعان قىزمەتى ەلگە بەلگىلى. گازەت قازىر دە سول باعىتىنان تايعان جوق، ەنشىلەگەن تاقىرىبىن جاقسى يگەرىپ وتىر دەۋگە بولادى. مۇندا ءتىل تاقىرىبى بارىنشا جان-جاقتى قامتىلۋدا. گازەتتىڭ كەز كەلگەن ءنومىرىن الىپ قاراساڭىز، ءتىل تاقىرىبىنىڭ سان تاراۋ سالاسى ءسوز بولىپ تۇرعانىن كورەسىز. ونى تۇگەل ءتىزۋ مۇمكىن ەمەس، اتامالاپ اتاساق، مىسالى، «تىلبۇزارعا - توسقاۋىل» ايدارىندا «تەمىرجول تۋعان تىلگە توبەسىنەن قاراي ما؟» دەگەن تاقىرىپتا دينارا ىزتىلەۋ «الماتى-ورال» تەمىرجول باعىتىنداعى مەملەكەتتىك ءتىل قولدانىسىنداعى كەلەڭسىزدىكتەردى سىنايدى. فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى م.بەكبوسىنوۆ «ءسوز سىرى» ايدارىندا «سۋىر ايى بولعاندا سۋ ازايار» دەگەن تاقىرىپتا تانىمدىق ماقالا جاريالاعان. ولكەتانۋشى مولديار سەرىكبايدىڭ «ۇلى دالا اتاۋلارى» ايدارىندا ونوماستيكالىق جەر-سۋ، مەكەن اتاۋلارىنىڭ سىرى اشىلادى. «تولعاۋى توقسان تۋعان ءتىل» ايدارىنداعى «ەرتەگى تىڭداماعان نەمەرە انا تىلىنە دە نەمكەتتى...»، «تەلەارنا ءتىلدى بۇزباسىن»، «اۋدارمالار اقساپ تۇر»، «قازاقشا سويلەسەك، ۇلتشىل بولامىز با؟» (بالاباقشاداعى جاعداي), رەداكتسياعا كەلگەن ءتىل تاقىرىبىنداعى حاتتارعا شولۋ-تالداۋ تۇرعىسىنداعى «قازىنا قارتتار ازايعان»، «قازاقشاڭ قالاي؟» ايدارىنداعى «ءتىل ۇلتتىق كەيىپكە دە اسەر ەتەدى» دەگەن ماقالالار قازاق ءتىلى­نىڭ بۇگىنگى كۇننىڭ وزەكتى جايلارىن ءسوز ەتە­دى.
گازەتتىڭ 26-سانىنداعى (№26 (1074) 30 ماۋسىم - 6 شىلدە) «وقىدىق، شوشىدىق» ايدارىندا بەرىلگەن نۇرپەرزەنت دومبايدىڭ «ىشتەن شالۋ» اتتى ماقالاسى يۋ.كيرينيتسيانوۆ پەن ءا.قوداردىڭ ۇلت اتىنا، ۇلت تىلىنە ايتقان ۇشقارى سوزدەرىنە تويتارىس بەرۋىمەن قۇندى. «تولعاۋى توقسان تۋعان ءتىل» ايدارىنداعى س.اڭساتوۆتىڭ «انا ءتىلىمىزدى شەكارامىزداي قورعاۋىمىز كەرەك!» اتتى ماقالاسى دا ورىندى وي تاستايدى. «تارجىمەلىك تاجىريبەلەر» ايدارىنداعى ءادىل احمەتوۆتىڭ «لينگۆيستيكالىق جاڭا لەپ» اتتى ماقالاسى دا كوڭىل قويارلىق. وسى جىلداعى گازەتتىڭ №29 سانىندا «ءتىل تۇعىرى - ۇلت عۇمىرى»، «تىلبۇزارعا - توسقاۋىل» ايدارلارى شىققان. ال №30 سانىنداعى «تاۋەلسىزدىك جانە ءتىل» ايدارىنداعى «ەلىمىزدەگى بارشا ۇلت قازاق ءتىلىنىڭ دامۋىنا مۇددەلى بولۋى كەرەك» دەگەن تاقىرىپتاعى باتىس قازاقستان وبلىستىق تىلدەردى دامىتۋ باسقارماسىنىڭ باستىعى ماحامبەت يحسانعاليدىڭ ماقالاسى كوكەيدەگى ويدى قوزعاعان. سونداي-اق، گازەتتىڭ №33 سانىنداعى نۇرپەرزەنت دومبايدىڭ «بايبالام سالۋشىلارعا بولا جۇرىسىمىزدەن جاڭىلمايىق» اتتى ماقالاسى «مەملەكەتتىك ءتىل تۋرالى» جاڭا زاڭ جوباسىنىڭ الدەبىر ءماتىنى تۋرالى شۋ شىعارعاندارعا ورىندى تويتارىس بەرۋىمەن باعالى. جالپى، گازەتتىڭ بيىلعى №33-41 ساندارىندا «ءتىلى مىقتىنىڭ - ەلى مىقتى»، «ءتىل تۇعىرى - ۇلت عۇمىرى»، «ۇلى دالا اتاۋلارى»، «نەمەن قۋانتاسىز؟»، «ءسوز سىرى»، «قازاقشاڭ قالاي؟»، «تەرمينولوگيا جانە ۋاقىت»، «ايتايىن دەگەنىم»، «بارەكەلدى!»، «ءتۇبى ءبىر تۇركىنىڭ ءتىلى ءبىر»، «تولعاۋى توقسان تۋعان ءتىل»، «سۇحبات»، «ءتىلىم دەپ تىنىم تاپپاعان» اتتى ايدارلار كورىنىس تاپقان. بۇلار - گازەتتىڭ نەگىزگى ءھام تۇراقتى، ءجيى قولدانىستاعى ايدارلارى.
سوندىقتان دا ءتىل تاقىرىبىن باسقا باسىلىمداردىڭ دا قوزعاپ وتىرۋلارى بۇگىنگى كۇننىڭ قاجەتتىلىگى بولىپ تابىلادى. اسىرەسە مول تارالىمدى ءارى ءسوزى سالماقتى «ەگەمەن قازاقستان» مەن «كازاحستانسكايا پراۆدا» گازەتتەرىنىڭ ءۇن قوسىپ وتىرۋلارى كەرەك-اق. وكىنىشتىسى، بۇل باس گازەتتەرىمىز ءتىلدىڭ وزەكتى ماسەلەلەرىنە ونشا بارا بەرمەيتىن سىڭايلى.
«ەگەمەن قازاقستان» گازەتىنىڭ 447-448 (21.09.2011) ساندارى مەن 513-516 (26.10.2011) ارالىعىن قاراپ شىققاندا، ءتىل تاقىرىبىندا كوزگە ىلىككەنى «تۋعان ءتىلدىڭ تولعاعى»، «ايتايىن دەگەنىم...»، «جەرىڭنىڭ اتى - ەلىڭنىڭ حاتى» جانە «تانىم» اتتى ايدارلار عانا بولدى. وندا دا «تۋعان ءتىلدىڭ تولعاعى» ايدارى ءۇش-اق رەت، ال قالعاندارى ءبىر-بىردەن عانا كورىنگەن.
راس، ارناۋلى ايدارسىز «مەملەكەت­تىك ءتىل جانە سوت سالاسى» دەگەندەي، دارا ماقالا دا بار ەكەن. وسىنداعى «قازىرگى كۇنى رەسپۋبليكا سوتتارىندا سوت تورە­لىگىن جۇزەگە اسىرۋشى سۋديالارىنىڭ 75 پايىزى قازاق ءتىلىن ەركىن مەڭگەرگەن، سوت تورەلىگىن مەملەكەتتىك تىلدە ساپالى جۇزەگە اسىرا الاتىن تۇلعالار» دەگەندەي، جوعارعى سوت توراعاسى بەكتاس بەكنازاروۆتاي بەدەلدى كىسىنىڭ لەبىزى قۋانارلىق-اق. ەلدىڭ باس گازەتى «ەگەمەن قازاقستاندا» سالالار بويىنشا وسىنداي تالداۋلار بولىپ تۇرسا، مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ قولدانىس اياسىنىڭ كەڭۋىنە اسەرى بولار ەدى.
ەگەر «ەگەمەن قازاقستان» گازەتىندە ءتىل ساياساتى تۋرالى از قامتىلسا، «كازاحستانسكايا پراۆدا» گازەتىندە مۇلدە جوق دەۋگە بولادى. مەن «كازاحستانسكايا پراۆدانىڭ» №278 سانىنان (01.09.2011) №350 سانىنا (03.11.2011) دەيىنگى ارالىقتاعى گازەتتەردى اقتارىپ شىققانىمدا ءتىل تۋرالى ءبىر ايدار تاپپادىم. اتالعان گازەتتە «اكتۋالنو» دەگەن ايدار بار، بىراق وندا دا ەڭ وزەكتى تاقىرىپ - ءتىل ساياساتى، مەملەكەتتىك ءتىل ماسەلەسى مۇلدە كورىنبەيدى. سونىمەن قاتار «كۋلتۋرا» ايدارى بار، بىراق ول جەردە دە مادەنيەتتىڭ وزەگى بولىپ تابىلاتىن ءتىل تاقىرىبى قامتىلماعان. وعان قوسا «وبراتنايا سۆياز» ايدارىندا دا مەملەكەتتىك ءتىل ماسەلەسى مۇلدە كورىنبەيدى. بۇلاردان بولەك «پارلامەنتسكايا نەدەليا»، «زاكون ي پوريادوك»، «وبششەستۆو» ايدارلارى مەن «ۇكىمەت ءۇيى» اتتى تالدامالى-اقپاراتتىق حابارشى دا بار. بىراق بۇلاردىڭ ەشقايسىسىنان مەملەكەتتىك ءتىل تۋرالى ءبىر اۋىز ءسوز تاپپايسىز. تەك قىركۇيەك ايىنداعى ءبىر نومىردە (№ 312.28 قىركۇيەك 2011) قازاقستان حالقى تىلدەرىنىڭ كۇنىنە وراي شىمكەنتتە وتكەن فەستيۆال تۋرالى «زنات كازاحسكي - نەوبحوديمو» دەگەن تاقىرىپپەن شاعىن حابار شىققان.
ال قازان ايىنداعى جارىققا شىق­قان گازەتتىڭ № 316-317 ساندارىندا «ءتىل -حالىقتىڭ جانىن تانۋدىڭ كىلتى» رەسپۋبليكالىق بايقاۋىنىڭ باتىس قازاقستان وبلىسىندا وتكەن شاراسى تۋرالى حابار «اتامەكەن» ايدارىندا «نا يازىكە رودنوي سترانى» دەگەن اتپەن شىقسا، №332 سانىندا پەتروپاۆلداعى №17 مەكتەپتە وتكەن قازاق حالقىنىڭ اۋىز ادەبيەتىن مەڭگەرۋگە قاتىستى بايقاۋ تۋرالى شاعىن اقپارات قانا ءجۇر. سوندا بايقاپ وتىرساق، ەكى ايدا جارىققا شىققان گازەتتىڭ 72 نومىرىندە ءۇش شاعىن اقپاراتتان باسقا ءتىل تۋرالى تۇك جوق. ال سول قىركۇيەك، قازان ايلارى مەملەكەتتىك تىلگە قاتىستى داۋعا تولى بولعانى بەلگىلى. دەمەك، جازاتىن ءھام كوتەرەتىن ماسەلە بولدى. بىراق «كازاحستانكايا پراۆدا» بۇل ماسەلەنىڭ ولارعا ەش قاتىسى جوقتاي سىڭاي تانىتتى. اتالعان گازەتتە مەملەكەتتىك ءتىل تاقىرىبىنا ارنالعان تۇراقتى ايدار دا جوق.
ءبىزدىڭ قازىرگى ءبىر بەدەلدى گازەتىمىز - «ايقىن». مۇندا ءتىل تاقىرىبى «مىنبەر»، «باسقوسۋ»، «بايقاۋ»، «تالقى»، «ويسالار»، «قىجىل»، «جيىن»، «كوكەيكەستى»، «رۋحانيات»، «ماسەلە»، «كوزقاراس»، «تۇيتكىل»، «بارەكەلدى!»، «ايتايىن دەگەنىم...»، «جانازىق» دەگەندەي ايدارلاردا كوتەرىلەدى. گازەتتىڭ وسى جىلعى 77 جانە 205 ساندارى ارالىعىندا وسى ايدارلاردا تىلگە قاتىستى بىرقاتار كەلەلى ماسەلەلەر ءسوز بولعان.
اتاپ ايتار بولساق، ا.بايتۇرسىنۇلى اتىنداعى ءتىل ءبىلىمى ينستيتۋتى الەۋمەتتىك ءتىل ءبىلىمى ورتالىعىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ن.نارجاننىڭ «ءتىلدى مەڭگەرۋ ماراپاتقا نەگىزدەلمەۋى ءتيىس»، ءماجىلىس دەپۋتاتى جاراسباي سۇلەيمەنوۆتىڭ «ءبىز ءۇشىن بارىنەن دە تاۋەلسىزدىكتىڭ شىن ءمانىن ءتۇسىنۋ ماڭىزدى»، جولداسبەك دۋانابايدىڭ «تەست تاپسىرۋشىلارعا ءتىل ءبىلۋدى دە مىندەتتەسە...» (كادر ىرىكتەۋدە), سا­يىن شايمەردەننىڭ «قىزىلجار دەي الماساق، قالاعا ابىلايدىڭ اتىن بەرۋ كەرەك»، «حالىق ءسوزى» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى قۋات اۋەسبايدىڭ «استانانى ءالى دە قازاقىلاندىرۋ قاجەت»، پاۆلودارلىق بەيبىت بوجەننىڭ «مەملەكەتتىك ءتىلدى «مۇگەدەك» ەتىپ...»، قاراعاندىلىق قامبار احمەتوۆتىڭ «لەنيننىڭ اتىندا 16 كوشە بار، ال ءاليحان بوكەيحانوۆقا ءبىر كوشە بۇيىرماي تۇر»، اتىراۋلىق ت.قالىموۆتىڭ «ءتىلماشتار ينستيتۋتىن تاراتۋ كەرەك»، قايىرجان تورەجاننىڭ «مەملەكەتتىك ءتىلدى دامىتۋدىڭ ءبىر ءادىسى»، ايگەرىم باقىتقىزىنىڭ «باعالاۋشىلار مەملەكەتتىك ءتىلدى مىسە تۇتپايدى»، كامشات تاسبولاتتىڭ «بالاباقشا قاشان 100 پايىز قازاقشا سويلەيدى؟» اتتى جانە باسقا دا ماقالالار مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ ۋاقىت العا تارتىپ وتىرعان كەلەلى ماسەلەلەرىن كوتەرگەن.
قورىتا ايتقاندا، «ايقىن» گازەتى ەلىمىزدە وزەكتى دە وتكىر ماسەلەگە اينالىپ وتىرعان ءتىل، مەملەكەتتىك ءتىل تاقىرىبىن ورايلى كوتەرىپ، با­يىپتى جازىپ كەلەدى دەۋگە بولادى. مۇنداعى ماقالالار، اۆتورلار پىكىرلەرى ناقتىلىقتارىمەن، ءتىلدىڭ كۇن تارتىبىندە تۇرعان وزەكتى جايلارىن العا تارتۋلارىمەن ەرەكشەلەنەدى.
ايتا كەتەر ءبىر جاعداي، «انا ءتىلى»، «ەگەمەن قازاقستان» جانە «ايقىن» گازەتتەرىندەگى ءتىل تاقىرىبىنا قاتىستى ايدارلاردىڭ بىرتەكتىلىگى مەن ۇقساستىقتارى وعاشتاۋ ما دەيمىن. ءار باسىلىمنىڭ دارالىعى، ءوز قولتاڭباسى، ەرەكشەلىگى ايدار، تاقىرىپ قويىستارىنا دا قاتىستى ەكەنىن ەسكەرگەن ءجون.
«ليتەر» گازەتى مەملەكەتتىك ءتىل تاقىرىبىنا سيرەك قالام تارتادى. گازەتتىڭ بيىلعى №77 سانىنان №147 سانىنا دەيىنگى ارالىعىن شولساڭىز، مەملەكەتتىك ءتىل تۋرالى ءبىر اۋىز ءسوز تاپپايسىز. «اكتۋالنو»، «ۆوپروس دنيا»، «دەن سترانى»، «وبششەستۆو»، «كۋلتۋرا» ايدارلارىندا دا ءتىل تاقىرىبى مۇلدە كورىنبەيدى. ءتىپتى «كوروتكو» ايدارى دا مەملەكەتتىك تىلگە قاتىستى مۇلدە جاق اشپاعان. گازەتتىڭ №205 نومىرىنە (03.11.2011) دەيىنگى ارالىقتاعى ساندارىنىڭ تەك بەسەۋىندە ءتىل تاقىرىبى قامتىلعان. ولار - يننا روششۋپكينونىڭ «ورىسشا-قازاقشا-اعىلشىنشا پوليتەحنيكالىق سوزدىگىنىڭ» اۆتورلارى ماحاببات تۇسىپبەكوۆ جانە اسقاربەك قۇسا­يىنوۆتارمەن جۇرگىزگەن سۇحباتى (№108.09.06.2011), الينا بەكيروۆا مەن ۋليانا فاتيانوۆانىڭ رەسەيلىك لينگۆيست دميتري پەتروۆپەن سۇحباتى (№108.16.06.2011), «ۆيكيپەديانى» ۇسىنۋشى تين چەنمەن سۇحبات (№110.18 يۋنيا), ل.ءارتيموۆيچتىڭ تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور التىنبەك شارىپباەۆپەن كومپيۋتەرلىك اۋدارما حاقىنداعى سۇحباتى. بايقاعانىڭىزداي، «ليتەر» باسىلىمى ءتىل تاقىرىبىنان بويىن اۋلاق ۇستايدى. گازەتتىڭ تۇراقتى ءارى ارنايى جوسپارلانعان، مەملەكەتتىك تىلگە قاتىستى ماقساتتى تۇردە جۇرگىزىپ وتىرعان جۇمىسى جوق. باسىلىمنان وسى تاقىرىپقا جازۋعا بەيىمدەلگەن ءجۋرناليستىڭ قولتاڭباسىن دا اڭعارا المايسىز.
ءورىستىلدى باسپاسوزگە مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ لينگۆيستيكالىق اسپەكتىلەرىنە تەرەڭدەي ءۇڭىلىپ، تالقىلاپ جازۋ تۋرالى تالاپ قويىلمايدى، الايدا مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ ماسەلەسى، ونى مەڭگەرۋ جايى مەن قولدانۋ اياسى تۋرالى ۇگىت-ناسيحات ماسەلەلەرىن جۇرگىزۋ، جازۋ - مىندەت. بۇل - ۋاقىت تالابى ءارى بۇل ەلىمىزدىڭ ءورىستىلدى قاۋىمىنىڭ قاجەتىنە جاراۋى ءتيىس. ويتكەنى كەمەل كەلەشەك مەملەكەتتىك ءتىل - قازاق ءتىلىنىڭ جاعىندا.
ەلوردالىق «ۆەچەرنيايا استانا» گازەتى بۇل تاقىرىپتا تىم قارابايىر، ءتىپتى «جابىق» گازەت دەۋگە كەلەدى. اتالعان باسىلىمنىڭ بيىلعى 30 ساۋىردەن 29 قازانعا دەيىنگى نومىرلەرىندە ءتىل تۋرالى بار بولعانى ەكى-اق قىسقا حابار جاريالانعان. ولار - ىبىراي التىنسارين كوشەسىندەگى مەرەكە تۋرالى «گوۆوششيە ۋليتسى» مەن «مەملەكەتتىك ءتىل - مەنىڭ ءتىلىم» اتتى عىلىمي-تاجىريبەلىك كونفەرەنتسيا تۋرالى «زا چيستىي يازىك» اتتى شاعىن حابارلار. تاعى ءبىر سلاۆيان جازبا ادەبيەتى مەن مادەنيەتى كۇندەرىنە ارنالعان «كۋلتۋرنىي موست پيسمەننوستي» اتتى حاباردان وزگە تۇك جوق. بۇل باسىلىمدا استانا قالاسى اكىمدىگىنىڭ تىلگە قاتىستى اتقارعان شارۋالارى تۋرالى دا، وسى ءتىل تاقىرىبىنا ارنالعان تۇراقتى ايدار دا، جوسپارلانعان جۇمىس تا جوق. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، بۇل باسىلىم مەملەكەتتىك دەڭگەيدەگى ماسەلەگە باس اۋىرتقىسى كەلمەيدى.
استانا قالالىق ەكى گازەت ءتىل باسقارماسىمەن قويان-قولتىق جۇمىس ىستەۋگە مىندەتتى دەمەيىن، پارىزدار. بۇل ولاردىڭ ۇلت الدىنداعى، جاڭا ورناپ جاتقان استانادا ۇلتتىق رۋحتى، ءداستۇردى، تىلدىك ورتانى قالىپتاستىرۋداعى ازاماتتىق بورىشتارى دەسەك بولادى. الايدا اتالعان باسىلىمدار بۇل ورەدەن كورىنىپ جۇرگەن جوق.
«استانا اقشامى» گازەتىنىڭ ءساۋىر-قا­راشا ارالىعىن، ياعني 42-126 ساندارىن ءسۇزىپ شىققاندا، ءتىل تاقىرىبىنا تىكەلەي قاتىسى شامالى بولدى. وسى 85 ءنومىردىڭ 23-ىندە عانا ءتىل تاقىرىبى بار ەكەن. ال ونىڭ 11-ءى - «ورالحان وقۋلارى»، «ءتۇيىندى ماسەلەلەر تالقىلاندى»، «مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ مەرەيىن تاسىتتى» دەگەندەي قىسقا حابارلار دا، 3-4-ەۋى - راشيدا حادجيەۆا­نىڭ «قازاق ءتىلىن ماسكەۋدە ۇيرەندىم» دەگەندەي جانامالاپ قانا كەتەتىن تاقىرىپتار. سالماقتى سوزدەردەن ساياسي عىلىمدار دوكتورى ابدىجالەل باكىردىڭ «ماقسات - ايقىن، ناقتى ءىس كەرەك»، استانا قالالىق سوتىنىڭ «مەملەكەتتىك ءتىل - سوت بيلىگىندە» باس­تاماسى تۋرالى شىنار دوساننىڭ، «مەملەكەتتىك ءتىلدى مەنسىنبەي مە؟» دەگەن كەنجەگۇل تەرگەمباەۆانىڭ، پەداگوگيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور جۇماعالي ناۋرىزبايدىڭ «ءتىل مەن تاۋەلسىزدىك» دەگەندەي، ماقالالاردى اتاۋعا بولادى.
«وتكىر، ءساتتى جازىلعان» دەپ ءنازيرا بايىربەكتىڭ «قازاق ءتىلىن قايىرشىدان تالاپ ەتەتىن بولىپپىز..!» اتتى ماقالاسىن اتاپ ايتۋ ورىندى. «لەكسۋس» مىنگەن قازاقتىڭ ءبىر مىرزاسى ورىسشا ارالاستىرىپ سويلەپ قايىر سۇراعان بالاعا: «قازاقتان قايىر تىلەپ تۇر ەكەنسىڭ، تازا قازاقشا سويلە!» - دەپ زىرك ەتتى دەيدى. شىركىن-اي، سول مىرزا وسى مىنەزىن قازاق ءسوزىن ەسىگىنەن قاراتپاي وتىرعان كەڭسەدەگىلەرگە ايتسا-شى!
تىلگە قاتىستى گازەتتىڭ ەڭ ۇلكەن جەتىستىگى - ليتۆا پرەزيدەنتى داليا گريباۋسكايتەنىڭ ءسوزىن - «تۇرىپ جاتقان ەلدەرىڭىزدىڭ ءداستۇرى مەن ءتىلىن قۇرمەتتەڭىزدەر» دەپ تاقىرىپقا شىعارىپ بەرۋى بولدى. ول ەلىمىزدەگى ءوز قانداستارىمەن كەزدەسۋدە: «سىزدەر­دىڭ ليتۆالىق ەكەندەرىڭىزدى ۇمىتپاعاندارىڭىز، ارينە، جاقسى، بىراق وزدەرىڭىزدىڭ ءومىر ءسۇرىپ جاتقان وتاندارىڭىزعا ادال بولىپ، تۇرىپ جاتقان ەلدەرىڭىزدىڭ ءداستۇرى مەن ءتىلىن قۇرمەتتەڭىزدەر. بۇل مەنىڭ سىزدەرگە دەگەن اماناتىم دەپ بىلىڭىزدەر» دەپ دانالىق ءسوز ايتقان ەكەن.
داليا گريباۋسكايتەنىڭ وسى ءسوزىن 130 تىلگە اۋدارىپ، كوشە-كوشەگە ءىلىپ قويسا عوي دەيسىڭ.
سونىمەن، ەلىمىزدىڭ جەتەكشى گازەت­تەرىندەگى ءتىل تاقىرىبىنىڭ كوتەرىلۋ جاعدايى وسىنداي. تۇتاستاي العاندا، مەرزىمدى ءباسپاسوز بۇل تاقىرىپتا تارتىنشاقتاۋ، بوساڭداۋ بولىپ كورىنەدى. كۇردەلى ماسەلەلەردە تايساقتاپ قالادى. ال مەملەكەتتىك ءتىل تاعدىرى بولسا، ۇلت تاعدىرى، قازاق مەملەكەتتىگىنىڭ تاعدىرى سيپاتىندا تۇر.

سابىرجان شۇكىرۇلى،
قازاقستان جۋرناليستەر
وداعىنىڭ مۇشەسى

http://anatili.kz/?p=7863