مەنىڭ ايتايىن دەگەنىم - ماڭعىستاۋداعى قاپتاعان قىتايلار  تۋرالى بولاتىن.  «ماڭعىستاۋ مۇنايگاز» اق -نىڭ 50 پايىز اكتسياسىن يەمدەنگەن قىتايلار ەندى مۇناي بۇرعىلاۋ سالاسى مەن گاز جەتكىزۋ سالاسىنا بار كۇشتەرىن سالا كىرىسكەنى سونشالىق،  اعىلشىن نە قازاقشا اتتارمەن اشىلعان بۇرعىلاۋ كومپانيالارى جاۋىننان كەيىنگى ساڭىراۋقۇلاقتاي قاپتاعان.

ولاردىڭ جاعدايىن بىلۋدىڭدە مۇمكىندىگى بولدى. «Fortress Holding Limited» جشس-ىندە 10 كۇن جۇمىس ىستەۋ مۇمكىندىگىنەدە يە بولدىم.  بۇكىل كومپانيادا زاڭدى تۇردە شتاتتا تىركەلگەن 2 ازامات. ءبىرى - بۋحگالتەر، ەندى ءبىرى - وفيس مەنەدجەرى. ال قالعان 6 ادام ەشقانداي كەلىسىم-شارتسىز جۇمىس ىستەيدى. 1 ديرەكتور، 2  ورىنباسار ديرەكتور جانە 2 كولىك جۇرگىزۋشى، زاڭگەر جوق. مۇنىڭ ىشىندە 3 ديرەكتوردا قىتايلار. ورىسشا سايراپ تۇر، ايتپاقشى، اقتاۋدا ءىس-قاعازدار تەك عانا ورىس تىلىندە قوسىمشا اعىلشىن تىلدەرىندە جۇرەدى ەكەن. سول ءۇشىن  ۇلتشىل قىتايلار ورىسشا وقىعان قىتايلاردى قاپتاتىپ جىبەرگەن. اعىلشىندار اشقان «SMITH» جشس-عا بارعانىمىزدا كەلىسىم-شارتتى اعىلشىن، ورىس تىلدەرىندە جۇرەتىنىنە كۋا بولدىم، ديرەكتوردىڭ كومەكشىسى ءوزىنىڭ 3 جاستاعى بالاسىن قاي تىلدەگى بالاباقشاعا بەرەتىنىن بىلمەي جۇرگەنىن ايتىپ، اقتاۋ وبىلىستىق اكىمشىلىگىنىڭ قاۋقارسىزدىعىنا رەنىشىن ءبىلدىردى.

مەنىڭ ايتايىن دەگەنىم - ماڭعىستاۋداعى قاپتاعان قىتايلار  تۋرالى بولاتىن.  «ماڭعىستاۋ مۇنايگاز» اق -نىڭ 50 پايىز اكتسياسىن يەمدەنگەن قىتايلار ەندى مۇناي بۇرعىلاۋ سالاسى مەن گاز جەتكىزۋ سالاسىنا بار كۇشتەرىن سالا كىرىسكەنى سونشالىق،  اعىلشىن نە قازاقشا اتتارمەن اشىلعان بۇرعىلاۋ كومپانيالارى جاۋىننان كەيىنگى ساڭىراۋقۇلاقتاي قاپتاعان.

ولاردىڭ جاعدايىن بىلۋدىڭدە مۇمكىندىگى بولدى. «Fortress Holding Limited» جشس-ىندە 10 كۇن جۇمىس ىستەۋ مۇمكىندىگىنەدە يە بولدىم.  بۇكىل كومپانيادا زاڭدى تۇردە شتاتتا تىركەلگەن 2 ازامات. ءبىرى - بۋحگالتەر، ەندى ءبىرى - وفيس مەنەدجەرى. ال قالعان 6 ادام ەشقانداي كەلىسىم-شارتسىز جۇمىس ىستەيدى. 1 ديرەكتور، 2  ورىنباسار ديرەكتور جانە 2 كولىك جۇرگىزۋشى، زاڭگەر جوق. مۇنىڭ ىشىندە 3 ديرەكتوردا قىتايلار. ورىسشا سايراپ تۇر، ايتپاقشى، اقتاۋدا ءىس-قاعازدار تەك عانا ورىس تىلىندە قوسىمشا اعىلشىن تىلدەرىندە جۇرەدى ەكەن. سول ءۇشىن  ۇلتشىل قىتايلار ورىسشا وقىعان قىتايلاردى قاپتاتىپ جىبەرگەن. اعىلشىندار اشقان «SMITH» جشس-عا بارعانىمىزدا كەلىسىم-شارتتى اعىلشىن، ورىس تىلدەرىندە جۇرەتىنىنە كۋا بولدىم، ديرەكتوردىڭ كومەكشىسى ءوزىنىڭ 3 جاستاعى بالاسىن قاي تىلدەگى بالاباقشاعا بەرەتىنىن بىلمەي جۇرگەنىن ايتىپ، اقتاۋ وبىلىستىق اكىمشىلىگىنىڭ قاۋقارسىزدىعىنا رەنىشىن ءبىلدىردى.

اقتاۋدا ءوز كوزىممەن 9 قىتايلىق مۇناي بۇرعىلاۋ كومپانيالارىن كوردىم، كورمەگەنىم قانشا ەكەنىن قۇداي ءبىلسىن. ولاردىڭ بارلىعى قىتاي ۇلتتىق مۇناي كومپانياسىنا قارايتىن «باتىس مۇناي»، «سيبۋ بۇرعىلاۋ كومپانياسى»، «قىتاي مۇناي حيميا ونەركاسىبى» كومپانياسى قاتارلى قىتايدىڭ مەملەكەتتىك كومپانيالارىنىڭ تىكەلەي كومەگىمەن ءبولىنىپ شىققان قىتايلاردىڭ جەكەمەنشىك كومپانيالارى ەكەن.  باسشىلارى مەن مەنەدجەرلەرىنىڭ بارلىعى تازا قىتايلار، ال قازاقتار تەك عانا كولىك جۇرگىزۋشى نەمە كومەكشى بۋحگالتەرلەر مەن  كۇزەتشىلەر.  ىسقاعازدارى ورىسشا جانە قوسىمشا قىتاي تىلىندە جۇرەدى. مۇنى وسى ايتىلعان كومپانيالاردىڭ بارىنەن كوردىم. كومپانيا ديرەكتورلارى مەن باي قىتايلار اپتاسىنا 2 رەت جينالىس وتكىزىپ، جۇمىس جوسپارلارىن اقىلداسادى، بۇل جينالىسقا قازاقتاردى قويىپ، ءجاي قىتايلاردا كىرگىزىلمەيدى. ياعني، سارسەنبى جانە سەنبى كۇندەرى «سيبۋ» -دا نە ماڭعىستاۋ مۇنايگازدىڭ جاتاقحاناسىندا كەزدەسەدى.

ءار شەتەلدىك جۇمىس كۇشى ءۇشىن 4 قازاقستاندىق جۇمىسقا تارتىلۋ كەرەك دەگەن مەملەكەت قاۋلىسىن بۇلار بىلمەيدى نەمەسە  كۇزەتشىلەر مەن كولىك جۇرگىزۋشىلەر ارقىلى  تولىقتىرىپ وتىرعان بولار. دەسەدە قاراشانىڭ 21 جۇلدىزى تاڭەرتەڭ  جەتىباي                                               مۇناي القابىندا ورنالاسقان «باتىس مۇناي» جشك-ىنە مەردىگەر بولىپ ىستەيتىن  «Fortress Holding Limited» جشس-ىنە قارايتىن 301 نومەرلى بۇرعىلاۋ بولىمشەسىنە بارا قالدىم، قاسىمدا باستىعىم  بار. قاتارىنان ەكى قۇدىق بۇرعىلاۋ ءجۇرىپ جاتىر.  تۇستە تاماق ىشۋگە سوندا قالدىم. سوندا تانىستارىمدى دا كەزدەستىردىم. مۇندا ينجەنەرلەر تەك قىتايلار، مولشەرمەن 10 قىتاي ازاماتى قىتايشا اسحاناعا تاماققا كەلدى، ال قازاق اسحاناسىنا 10 داي قازاق كەلدى. تانىستارىم شۋىلداپ كەتتى، اتىن ايتپاۋدى وتىنگەن ولار مۇندا ايلىق جالاقىلارى 60000 تەڭگە اينالاسىندا ەكەنىن، 3 ايدا 1 اي دەمالىسقا باراتىنىن، ال سول 3 ايلىق جالاقىلارىن قايتا جۇمىقا كەلگەندە الاتىندارىن ايتىپ شاعىمداندى.

-ءبىزدىڭ كەلمەي قالۋىمىزدان قورقىپ وسىلاي ىستەپ وتىر - دەپ كۇرسىندى -  قازاقتاردىڭ بارلىعى اقتوبەدەن كەلگەندەر ەكەن، ولاردىڭ ايتۋىنشا، اقتوبەلىكتەرگە جالاقى از تولەنەدى، بۇل جالاقىعا اقتاۋلىقتار كەلمەيدى، ونىڭ ۇستىنە بىزگە اقتوبەدە جۇمىس ىستەپ جاتقاندار ەسەبىندە  ەكولوگياعا قاتىستى 1.8 كوەفيتسەنت تولەنبەيدى. سونىمەن 3 ايدا 12000 تەڭگە جالاقىعا امالسىز بايلانىپ ءجۇرمىز دەپ -  جىلامسىرادى اتىن ايتپاۋدى وتىنگەن جىگىت اعاسى.

ديرەكتور دۋ مىرزانىڭ ايتۋىنشا، بۇلارعا تەندەردى جەڭىپ الۋ قيىندىق تۋدىرمايدى، سەبەبى تەندەرلەردى «قۇمك» مەن «سامۋرىق-قازىنا» اق ۇيىمداستىردى، مۇندا اقشانى قىتاي تاراپى شىعاراتىندىقتان تەندەردى كىمگە بەرۋدى قىتايلار شەشەدى نەمەسە مۇنداعى جەكە كومپانيالاردىڭ  «كرىشالارى» -  سول باستىق قىتايلار.

«قاراجامباس مۇنايگاز» اق، قالامقاس كەنىشتەرىنىڭ  قارا التىنىن باۋىرىنا باسقان قىتايلاردىڭ زاڭسىز قىلىقتارى جەرگىلىكتى حالىقتىدا ىعىر قىلىپ بىتكەن. ەندى «وزەن مۇنايگاز» اق-ىن الىپ قويۋ ما دەپ الاڭدايدى، وندا ارينە، جۇمىسسىزدار كوبەيىپ عانا قويماي، جالاقىلارىدا نەشە ەسە قىسقارادى عوي.

زاڭسىزدىقتاردى قىسقارتىپ ايتقاندا تومەندەگىدەي جيناقتاۋعا بولادى:

ءتىل زاڭى اياققا تاپتالىپ جاتىر، قۇزىرلى ورگاندار بۇل جاعىدايدى قاداعالاسا ءبىراز ادام تىلگە قاجەتتىلىك ەسەبىنەن جۇمىسقا يە بولار ما ەدى.

ەڭبەك كودەكسى  ەلەۋسىز. قىتايلاردىڭ جەكەمەنشىك جانە ۇكىمەتتىك (مىسالى «سسبۋ» مەن «باتىس مۇناي»،  «Fortress Holding Limited» جشس) كومپانيالارى جۇمىسشىلاردى باسقا وبىلىستاردان تارتۋ ارقىلى جەرگىلىكتى حالىقتىڭ  مۇددەسىنە زيانىن تيگىزۋدە، سونىمەن بىرگە ارزان ەڭبەك كۇشتەردى تومەن جالاقىمەن قاناپ عانا قويماي، نامىستارىن تاپتاۋدا. جۇمىس ءبولىس تارتىبىندە تەڭگەرمەۋشىلىك كورىنۋدە.

قۇجاتتارى جۇيەسىز بولسادا ەمىن-ەركىن جۇمىس جاساۋدا. قازاق جۇمىسشىلار تومەن جالاقىمەن قارا جۇمىسقا ال، قىتايلار جوعارى جالاقىمەن ينجەنەر. كەي ورىنداردا قىتايلاردىڭ سانى  قازاقتاردان كوپ.

كوزدەرىن ءجىپسيتىپ، اسحاندا وتىرىپ قاقىرىنىپ، تۇكىرىنە بەرەتىن قارا قىتايلاردان مەن كەتەتىن كۇنى ەكەۋى كەلىپ مايلى جۇمىسقا ورنالاسىپ جاتتى. وسىنى كورگەندە قاسيەتتى بابامىز اسان قايعىنىڭ ماڭعىستاۋ تۋرالى ايتقان ءسوزى ەرىكسىز ەسىمە ءتۇستى:  «جەتى جۇرت كەلىپ، جەتى جۇرت كوشكەن جەر ەكەن، قوينى-قونىشى تولعان قازنا،  بىراق حالقىنا قازىناسىنىڭ قايىرى بولمايتىن جەر». مۇمكىن سولايدا شىعار دەسە دە ماڭعىتاۋ اكىمشىلىگىنىڭ وسى زاڭ بۇزۋشىلىقتاردى كورە تۇرىپ كورمەسكە سالعان قۇلىقسىزدىعى مەن مەملەكەتتىك ءتىلدى كوپە-كورىنەۋ تاپتاتىپ قويعانىن كورىپ قارنىم اشىپ قايتتى.

01.12.2011 اقتاۋ

«اباي-اقپارات»