پاۆلولار وبلىسىنىڭ اكىمى
ب. ا.ساعىنتاەۆ مىرزاعا
پاۆلودار وبلىسىنىڭ پروكۋرورى
د.ش. سارتاەۆ مىرزاعا

«جەلتوقسان اقيقاتى» رقب
پاۆلودار وبل. ءتورايىمى،
رۋزا بەيسەنباي تەگى

پاۆلولار وبلىسىنىڭ اكىمى
ب. ا.ساعىنتاەۆ مىرزاعا
پاۆلودار وبلىسىنىڭ پروكۋرورى
د.ش. سارتاەۆ مىرزاعا

«جەلتوقسان اقيقاتى» رقب
پاۆلودار وبل. ءتورايىمى،
رۋزا بەيسەنباي تەگى

ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ 7 جەلتوقسانى كۇنى كۋتۋزوۆ كوشەسىندەگى 21 ۇيدە ورنالاسقان قازپوشتانىڭ №  6 بولىمشەسىندە حات جىبەرمەكشى بولىپ، پوشتا قىزمەتكەرىمەن قازاق تىلىندە سويلەسكەنىمدە، وندا وتىرعان ايەل ادام: «يا نە بۋدۋ وبسلۋجيۆات نا كازاحسكوم يازىكە، ۋ مەنيا ماما رۋسسكايا» دەدى. ءوزىمنىڭ قازاقتىلدى ەكەنىمدى ايتىپ جانە ىلعي دا م. بايسۋپينوۆا تاراپىنان قازاق  تىلىندە قىزمەت الۋدا كونستيتۋتسيالىق قۇقىم بۇزىلاتىندىعى جونىندە 2 اپتاداي بۇرىن تىكەلەي باسشىلارىنا دا شاعىمدانعانىمدى ەسىنە سالدىم. ول ونىمدى قاپەرىنە دە قىستىرماي، «يا ۆام سكازالا، چتو نە بۋدۋ وبسلۋجيۆات نا كازاحسكوم يازىكە» دەپ تۇرىپ العان سوڭ، باستىقتارىڭىزدى شاقىرىڭىز دەدىم. ەشكىم شاقىرعان جوق، فاميلياسىن بىلمەيتىن، تاعى ءبىر قىزمەتكەرىنە ايتتىم، ول قازاقشا سويلەگەنىمدى كەلەمەجدەپ كۇلدى دە: «چتو ۆى گوۆوريتە، مى ۆسە راۆنو نيچەگو نە پونيماەم» دەدى. ءوزىم ەسىگىن توقىلداتقاننان سوڭ، مامونتوۆا دەگەن بولىمشە باستىعىنىڭ ورىنباسارى شىقتى دا، كليەنتتەرگە: «سموتريتە نا نەە، ۆسەگدا ۆسەح دوستاەت سۆويم كازاحسكيم يازىكوم» دەپ ەدى، شىرەتتە تۇرعاندار: «سموتري كاكايا ناتسيوناليستكا، نا كازاحسكوم ەي گوۆوري»، «40 لەت جيۆۋ تاكوگو ەششە نە سلىشالا، ۆسە گوۆوريات نا نورمالنوم رۋسسكوم يازىكە!» دەپ تۇرعاند ورە تۇرە كەلىپ جابىلدى: «مى ۆام گورود پوسترويلي، سكاجيتە سپاسيبو، ەششە نە حۆاتالو نا ۆاشەم يازىكە رازگوۆاريۆات، كاك جە، دەرجيتە كارمان شيرە»، «ۆووبششە مى ۋجە پريسوەدينياەمسيا س روسسيەي، زابۋدتە پرو سۆوي يازىك!». قىقاسى، ايتپاعاندارى جوق! ەڭ ماسقاراسى، وسىنداعى ءبىر ماڭگۇرت قازاق قىزىنىڭ باجىلداپ ايتقانى شانشۋداي قادالدى: «ۆى چتو بولنايا، يديتە ۋ پسيحياترا لەچيتەس، ۆيديتە جە، نە پونيماەت ونا!، ۆووبششە رۋسسكي يازىك ۆەليكي، مەجدۋنارودنىي، ا ۆى ناتسيوناليستكا!» دەگەنىنە: «اينالايىن، وسىنىڭىزبەن ءوز اتا-باباڭىزدى، بۇكىل قازاقتى مىنا شوۆينيستىك پيعىلداعى ادامدارعا جىعىپ بەردىڭىز عوي، وي ءورىسىڭىز قاي دەڭگەيدە، ءوزىڭىزدى ءوزىڭىز كۇلكى قىلىپ تۇرعانىڭىزدى ۇعاسىز با؟» دەپ ەدىم، ودان سايىن ورشەلەنىپ، سۇق ساۋساعىمەن باسىن شۇقىپ، ايتەۋىر مەنى اقىماق دەپ باعالادى. مىناداي قورلىقتان سوڭ پوليتسيا بولىمشەسىنە زۆوندادىم.

قىسقارتىپ ايتسام، مەملەكەتتىك مەكەمە قىزمەتكەرلەرى تاراپىنان مەملەكەتتىك ءتىلدى بۇلايشا قورلاپ، جەرگىلىكتى ۇلت وكىلىنىڭ ار-نامىسىنا تيۋ-قاساقانا ۇلت ارازدىعىن قوزدىرۋ دەپ تۇسىنەمىن. بۇنىڭ سوڭى ۇلت اراسىنا جىك ءتۇسىرىپ، بىتپەيتىن داۋ-جانجالعا الىپ بارارى ءسوزسىز. قازپوشتا اق-ىندا نەلىكتەن مەملەكەتتىڭ باستى اتريبۋتيكالارىنىڭ ءبىرى تىلگە دەگەن  وسىنشاما تەرىس قوزقاراستى  ورىن العان؟ نەلىكتەن حالىققا دۇرىس قىزمەت كورسەتۋ ءۇشىن ەكى تىلدە بىردەي ەركىن سويلەيتىن ادام وتىرمايدى؟

مەن بۇدان بۇرىن دا قازپوشتادا ورىن العان كەلەڭسىز جايلار تۋرالى باسشىلارىنا بىرنەشە رەت جازباشا دا، اۋىزشا دا شاعىم تۇسىرگەن بولاتىنمىن. ولار قايتارعان جاۋاپتارىندا پرەزيدەنتتىڭ سوزدەرىنە سىلتەمە جاسايدى دا،  ال ول بەلگىلەگەن زاڭنامالىق نورمالاردى ورىنداعىسى  كەلمەيدى. مەنى دە دۇرىس تۇسىنىڭىزدەر. ادام جايدان-جاي بارلىق جۇمىسىن تاستاپ، دەنساۋلىعىن جويىپ، ءار جەرگە  شاعىمدانا بەرمەيدى عوي. مەن قولدان كەلمەيتىن شارۋانى تالاپ ەتىپ وتىرعان جوقپىن. بار بولعانى، پوشتا بولىمشەسىنە كەلگەندە مەملەكەتتىك تىلدە قىزمەت كورسەتسە بولدى. بۇل باستى زاڭىمىز-كونستيتۋتسيادا قاراستىرىلعان. قازىر پاۆلوداردا كەز كەلگەن مەكەمەگە الدە ءبىر جۇمىسپەن بارا قالساڭ، باسشىسى قازاق بولسا دا حاتشىسى: «ول كىسىمەن ورىسشا سويلەسىڭىز، قازاقشا ۇقپايدى» دەدى. بۇل نە سوندا؟ قازپوشتا ورىنباسارىنىڭ ءبىرى ر.ق. قوزىباەۆتان: «قازپوشتا تارابىنان قازاقتىلدىلەردىڭ ازاماتتىق جانە تۇتىنۋشىلىق قۇقى ورەسكەل بۇزىلىپ كەلەدى، الدە باسشىلارىڭىزدىڭ تەك ورىستىلدىلەرگە عانا قىزمەت كورسەتىلسىن دەگەن بۇيرىعى بارما؟» دەگەنىمدە، ول: «دا» دەگەن جاۋاپ قايتاردى. سوسىن تاعى: «داۆايتە سدەلاەم تاك» دەپ باستاپ  كەلە جاتىر ەدى، ءارى قاراي تىڭداۋعا قاجەتسىنبەي، مەن تۇرىپ كەتىپ قالدىم. ال ەندى پوشتا باستىعى شىنىمەن سونداي بۇيرىق بەرسە، جەتىسكەن ەكەنبىز!

بەيسەنباي تەگى ر.ز.  «جەلتوقسان اقيقاتى» قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ پاۆلودار وبلىسىنداعى جەتەكشىسى

P.S.

رۋزا بەيسەنبايتەگى بىزگە دە تەلەفون شالعاسىن، جاعدايدى بىلمەك بولىپ، قازپوشتانىڭ پاۆلودار وبلىستىق فيليالىنا بارۋعا تۋرا كەلدى. ءوزىمىز كۇتكەندەي، فيليال باستىعى ءانۋار كەنجەتاەۆ قابىلداۋدان باس تارتتى. حاتشى قىز رەسپۋبليكالىق گازەتتەنمىن دەگەسىن، ولاي-بۇلاي قيپاقتاپ، اقىرى «تىكەلەي وسىنداي ماسەلەمەن اينالىسادى» دەپ، باستىقتىڭ ورىنباسارى ن.ۆورونتسوۆقا  كىرۋگە ۇسىنىس جاسادى. ونىڭ ەشقانداي شارۋا شەشە قويمايتىنىن بىلسەك تە، ايتەۋىر كەلگەسىن كىرەيىك دەپ باس سۇقتىق. وزدەرىڭىز سەزىپ وتىرعانداي، ۆورونتسوۆ مىرزادان «ەكى تىلدە بىردەي سويلەيتىن قىزمەتكەرلەردى نەگە وتىرعىزبايسىزدار؟»، «بۇل ناعىز ۇلت ارازدىعىن قوزدىراتىن ارەكەت، نەگە توسقاۋىل قويمايسىزدار؟»، «قازپوشتاداعى مەملەكەتتىك ءتىل ماسەلەسى قاشان تۇزەلەدى؟»-دەگەن سۇراقتارىمىزعا ماردىمدى جاۋاپ الا المادىق.

ارينە، وسى حات باق بەتىنە شىعا قالسا، ونى كەنجەتاەۆ پەن ۆورونتسوۆ وقىماسى دا بەلگىلى. بىراك پاۆلوداردا تىكەلەي وسىنداي شارۋامەن اينالىساتىن وبلىستىق اكىمدىكتىڭ ىشكى ساياسات ءبولىمى، تىلدەردى دامىتۋ باسقارماسى، «قازاق ءتىلى» قوعامى سەكىلدى تولىپ جاتقان مەكەمەلەر بار. بىراق ولار بۇندايعا «ەتتتەرى ءولىپ كەتكەن» سىڭايلى. كۇل بولماساڭ-بۇل بول دەپ، سىرتتان باقىلاپ وتىر. زەردەلەپ بايقاساڭىز، بۇل جەردە ءتۇيىن ءبىر عانا ماسەلەگە تىرەلىپ تۇر. ياعني، پوشتا بولىمشەسىنە كەلگەن ادامدارعا قازاق تىلىندە جاۋاپ بەرە الاتىن ءبىر قىزمەتكەردى وتىرعىزۋ كەرەك. بار بولعانى سول عانا. بىراق كەنجەتاەۆ مىرزا ونى ىستەگىسى كەلمەيدى. وسىندان بارىپ اتى قورقىنىشتى «ۇلت ارازدىعى» دەگەن ماسەلە تۋىندايدى. سوندا وسىنى بىلە تۇرا، كەنجەتاەۆ ادەيى ىستەپ وتىر ما ەكەن دەيسىڭ.

«اباي-اقپارات»

P.S. وسىدان ءبىرشاما بۇرىن، مەنىڭ تارابىمنان تومەنگى حات جازىلعان بولاتىن.

ەل پرەمەرى حاتتى وبلىس اكىمشىلىگىنە جولداعان دا، ولاردىڭ تارابىنان كەلەسى، كەشىرىڭىزدەر، شىندىقپەن جاناسپايتىن جاۋاپ العان بولاتىنمىن. اكىمشىلىكتىڭ جاۋابىنا  سالىستىرما رەتىندە  قۇل-مۇحامەد ءمينيستردىڭ دە جاۋابىن بەرىپ وتىرمىن. اكىمشىلىكتىڭ جاۋابىن، جاڭا فاكتىلەردى قوسىپ، جالعىز پوشتا ەمەس، قايتادان پرەزيدەنت، پرەمەردىڭ نازارىنا تىكەلەي دە ، باق ارقىلى دا ۇسىنباقشامىن.

قر پرەزيدەنتى ن.ءا. نازارباەۆتىڭ،
ۇكىمەت باسشىسى ك.ق. ءماسىموۆتىڭ،
مادەنيەت ءمينيسترى م. قۇل-مۇحامەتتىڭ
نازارلارىنا!

تاۋەلسىزدىكتىڭ 20-شى جىلىنداعى كەرەكۋدەگى ءتىل احۋالى

تاۋەلسىزدىكتىڭ 20-شى جىلىندا نەگىزگى كالا جۇرتشىلىعىنىڭ تىلگە دەگەن كوزقاراسى نەگاتيۆتى كۇيدە قالىپ وتىر.

ساۋدا ورتالىقتارى، دۇكەندەر، باسقا دا قىزمەت كورسەتۋ مەكەمەلەرى، ونىڭ ىشىندە قالالىق سوت، كومپيۋتەرمەن بايلانىستى  قىزمەتتەر، بانكتەر، مەديتسينا سالاسى، تاكسي ت.ب.، بارلىعىن ءتىزۋ مۇمكىن ەمەس، قىزمەتتەرىن تەك ورىستىلدىلەرگە كورسەتۋدە. شاعىمدانساڭ، تالاپ ەتسەڭ عانا كەيبىرەۋلەرى قازاقشا قىزمەت ەتەدى، ال باسقالارى قىزمەت كورسەتۋدەن باس تارتادى. 2011 ج. قىركۇيەكتىڭ ورتاسىندا قالاداعى «دجامال» دۇكەنىندە قازاقشا نان سۇراعانىمدا: «مى پرينتسيپيالنو نە بۋدەم ۆاس وبسلۋجيۆات، پوكا نە پەرەيدەتە نا نورمالنىي رۋسسكي يازىك!» دەدى. وسىنداي پوزيتسيادا تۇرعان قىزمەت كورسەتۋ مەكەمەلەرى 70-80%. بۇرىن وبلىستىق تىلدەر باسقارماسىنا، قالالىق تىلدەر بولىمىنە - اينالاسى 10 شاقتى ادام قالاي بۇكىل وبلىستى، قالانى تۇزەتەدى دەپ، تۇسىنىستىكپەن قارايتىن ەدىم.

وسىدان شامامەن 1,5-2 جىلداي بۇرىن تىلدەر باسقارماسىنا: جوسپارلى، جۇيەلى تۇردە، قىزمەت كورسەتۋ مەكەمەلەرىن سالاسىنا قاراي ءبولىپ، اكىمشىلىكتەگى ولاردىڭ كۋراتورلارى - باسقارما، دەپارتامەنت، ءبولىم ت.س.س.، ولار قاداعالايتىن قىزمەت كورسەتەتىن مەكەمەلەرىمەن، ىشىنە قوعامدىق بىرلەستىكتەردى قوسىپ، ءبارىمىزدى بىرگە جيناپ، قر تىلدەرگە قاتىستى زاڭنامالىق نورمالارمەن تانىستىرىپ وتىرساڭىزدار دەگەن ۇسىنىسپەن شىققام. ۇسىنىسىم قابىلدانبادى. تىلدىك، ۇلتتىق باعىتتا جۇمىس ىستەيتىن قوعامدىق بىرلەستىكتەردىڭ، قالا، وبلىس قوعامىندا ءاردايىم بولىپ جاتقان، تىلگە دەگەن بوتەن پيعىلداردى فاكتىلەرمەن ايقىنداپ تۇرسا، مەملەكەتتىك تىلگە دەگەن، ايماقتا سىرەسىپ قالعان تەرىس قوزقاراستى، وسى ۋاقىتتا ءبىراز جوندەپ تىستاۋعا بولۋشى ەدى. بىراق وسى جولداعى باس كەدەرگىلەر دەپ ەسەپتەۋگە بولاتىنى:  وبلىس، قالا اكىمشىلىگىنە تەلەفون شالا قالساڭىز: «پريەمنايا اكيما وبلاستي سلۋشاەت، گوۆوريتە پو رۋسسكي!»، نەگىزىنەن ۆيولەتتا دەگەن حاتشىنىڭ سوزدەرى. نە، قازاقشا «سالەمەتسىزبەنى» ەستي سالا ترۋبكانى تاستاي سالادى دا المايدى. قالا اكىمىنە شامامەن 2 اي بۇرىن زۆونداعانىمدا، حاتشى: «ا مى نە گوۆوريم پو كازاحسكي!» دەپ  جاۋاپ بەردى. وسىلار تۋرالى ءبىر جىل بۇرىن رەسپۋبليكالىق باق-تاردا جاريالانعان بولاتىن. ناتيجەسى جوق. وتە سيرەك: «دا، نە - اللو» دەگەندى ايتادى. قازاقشا، ادام دۇرىستى، بۇل بازار ەمەس، اكىمشىلىك ەكەنىن ۇعاتىنداي، ورىس تىلىندە ايتقاندارىن، نەگە قازاقشا ايتپايتىندارىنا تاعى تاڭ قالامىز! ياعني ايماق، قالا تۇرعىندارى اكىمشىلىك تارابىنان تەك ورىستىلدىلەرگە قىزمەت كورسەتىلەدى دەگەن ۇعىم قالىپتاسقان شاقتا، تىلدىك احۋالدى تۇزەۋ قيامەتتىڭ قيىنى. ەكىنشى ماسەلە، ءتىل ۇلتتىڭ اجىراماسى ەكەنىن ەسكەرسەك، بۇل فاكتور، قازاقتىلدىلەردىڭ تارابىنان ۇلكەن نارازىلىق تۋدىرىپ جاتقانى ءسوزسىز. نەلىكتەن، قازاق ءتىلى مەملەكەتتىك ءتىل بولا تۇرا، اكىمشىلىكتەر، ايماقتاعى بيلىكتىڭ ەڭ بيىك تۇعىرى بولا تۇرىپ، مەملەكەت تىلىنە قارسى جۇمىس ىستەۋدە؟ دۇنيەدە ەلدەرىندە كەزدەسپەيتىن نونسەنس ەكەنىن بىلە تۇرا، ءوز تارابىنان مەم.تىلدەگىلەردىڭ قۇقىن كونستيتۋتسيادان باستاپ بۇزىپ جاتقانى قازاقتىلدىلەردىڭ اشۋ-نارازىلىعىن كۇننەن كۇنگە سايىن ارتتىرۋدا. ءبىزدىڭ، قازاقتىلدىلەردىڭ ءومىر ءسۇرۋ شەڭبەرىمىز بارعان سايىن تارىلىپ بارا جاتىر. وسى ءجاي قازاقتىلدىلەردىڭ ادامي قۇقىعىن، كوپتەگەن قىزمەت تۇرلەرى تەك ورىستىلدىلەرگە ارنالعان بولاتىندىعىنان، تۇتىنۋشى رەتىندە دە، باسقا دا تىلگە بايلانىستى قۇقىلارىمىز ورەسكەل بۇزىلىپ جاتقاندىعىن كورسەتەدى.

تىلدەر مەكەمەلەرىنىڭ شارالارىنا ورالساق - ءتۇرلى بايقاۋلار، اقىندار ءمۇشايراسىن، ت.ب. وتكىزىپ تۇرادى. ونى جۇرتتىڭ كوپشىلىگى ءجاي مادەني ءىس-شارا رەتىندە قابىلدايدى. سوسىن كوممۋنالدىق مەكەمەلەردىڭ تۇبىرتەكتەرىن، كولىك بيلەتەرىن جارتىلاي قازاقىلاندىرۋ، جارنامالارمەن جۋمىس ىستەۋ ت.س.س. بىراق تەك وسىلارمەن تىلگە، قازاق تىلدەلەرگە دەگەن كوزقاراس وزگەرە قويماتىنى انىق.

بىلتىرعى رەسپۋبليكالىك باق-تارعا: «قالامىزدا قازاق ءتىلى اياققا تاپتالۋدا» دەگەن تاقىرىپپەن ناقتىلى فاكتىلەردى جازعاننان كەيىن كوپ ۇزاماي، تىلدەر باسقارماسى، مەنى شاقىرىپ، ءبىراز ادامدارمەن جىيىن وتكىزدى، تاقىرىبى - شۋلامايىق. تىكە سولاي ايتىلماسادا، جىيىننىڭ استارى سول بولدى. بىراق، كەشىرىڭىزدەر، جازباق تۇرگوي، كەيدە (كەزەكتى رەت ءتىلىمدى قورلاعاندا) اكىمشىلىكتىڭ الدىنا بارىپ اشتىق ت.ب. اكتسيا وتكىزگىم كەلەدى. ءومىر سۇرگىم دە كەلمەي قالادى.

بيىل ءتىلىم ءۇشىن ابدەن قورلانىپ بىتكەن سوڭ، «پاۆلودارليفت» دەگەن مەكەمەنى سوتقا بەرگەم. زاڭگەرلەر: ەكسپەرت رەتىندە تىلدەر باسقارماسىن دا شاقىرۋعا بولادى دەگەن سوڭ، باسقارماعا، سوتقا قاتىسىڭۋىزدى وتىنەمىن دەگەن حات جىبەرگەم. كەلمەدى. قالالىق سوتتا جەڭىلدىم. باسقارما باستىعىنا: «نەگە كەلمەدىڭىزدەر، مەملەكەتتىك تىلگە بايلانىستى سوت قوي دەگەنىمدە: «مەنىڭ باسقا شارۋالارىم جوقپا، مۇمكىن ءتىل كوميتەتى باستىعىنا ايتاسىز» دەگەن.

ءتىل جولىندا جان الىپ، جان بەرىپ جۇرگەن ادامداردى (سونىڭ ىشىندە تولەن رامازانۇلى سىقىلدى دا) ەش ءىس-شارالارىڭىزعا قاتىستىرماي ىسىرىپ جۇرگەندەرىڭىز سوتقا قاتىستى كوزقاراسىڭىزبەن بىرگە، باسقارما بولىپ ءجاي عانا تەك ءوز فۋنكتسيونالدىق پوزيتسيادا وتىرعاندارىڭىزدى كورسەتەدى. بۇنىڭىز، قالا كوعامىنىڭ تىلگە دەگەن قالىپتاسقان نەمكۇرايلىق، نەگاتيۆتى كوزقاراسىن ودان سايىن كۇردەلەنۋىنە جول اشىپ وتىر. وسى قالىپتى بۇزۋ جولىندا ناقتىلى جۇمىس ىستەمەسەڭىزدەر، باق بەتتەرىنە دە، ءمينيستىردىڭ، پرەمەر-ءمينيستردىڭ، پرەزيدەنتتىڭ دە قۇلاعىنا جەتكىزۋگە تۋرا كەلەدى. ويتكەنى قازاقتىلدىلەردىڭ ءومىر ءسۇرۋ شەڭبەرى ادامدى قىلعىندىراتىنداي! 4-5 جىل بۇرىن، پرەزيدەنتتىڭ تىلدەرگە قاتىستى 550 قاۋلىسىن وقىپ، قر تەرريتورياسىندا ءوز، قازاق تىلىمدە ءومىر سۇرۋگە قۇقىم بار ەكەنعوي، ودان دا زورى، قازاق ازاماتشاسى رەتىندە، انا رەتىندە دە، تۇرالاپ جاتقان ءتىلىمدى ناسيحاتتاۋ ۇلتتىق پارىزىم ەكەنىن ءتۇسىنىپ، قازاق تىلىندە ءومىر سۇرۋگە كوشكەنمىن. كەشىرىڭىزدەر، ەندى، بۇكىل ۇلتىمنىڭ، ءوزىمنىڭ ءتىلىمدى ساتىپ، قايتادان ورىسشاعا كوشىپ كەتپەيمىن دەگەندە، تىلدەر باسقارماسى باستىعى تاعى باسقارماعا شاقىرىپ، قول استىنداعى قالالىق مادەنيەت جانە تىلدەر دامىتۋ ءبولىمىنىڭ اينۇر اتتى باستىعىنا ايتقىزعانى: «ورىستىلدىلەرمەن قازاقشا سويلەگەنىڭىز - ولاردىن قۇقىن بۇزعانىڭىز!» ال، كەرەك بولسا، قر وسىنداي زاڭنامالىق نورما بولماعاندىقتان، قۇلدىق سانادان ارىلماعان، وسىنىسىمەن كەرەكۋدەگى قازاق ءتىلىنىڭ مۇشكىل جاعدايىنا ەلەۋلى وزگەرىس ەنگىزبەيمىز دەگەن پيعىلىمەن بىرگە، ماعان، مەملەكەتتىڭ تىلىندە سويلەيتىن ادامعا: سەن قۇقىق بۇزۋشىسىڭ دەپ اشىقتان اشىق ايتقان تىلدەر باسقارماسىنىڭ ناقتىلى پوزيتسياسى. ونىمەن قوسا:  «وندا نەلىكتەن 100 پايىزداي ورىستىلدىلەر قازاقپەن ورىسشا سويلەپ، ولاردىڭ قۇقىن بۇزادى؟» دەگەن قارسى سۇراق بولۋى مۇمكىن، وعان قالاي جاۋاپ بەرەمىن دەۋگە، وي ءورىسى مۇرشا بەرمەيتىن مەملەكەتتىك قىزمەتكەر - لاۋازىمدى قىزمەتتە قالايشا وتىر ەكەن دەگەن سۇراق تۋدىرادى.

قۇرمەتتى ەل پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى، ۇكىمەت باسشىسى كارىم قاجىمقانۇلى، مادەنيەت ءمينيسترى مۇحتار قۇل-مۇحامەت!

ەگەر قر مەملەكەتتىك ءتىل ناقتىلى قازاق ءتىلى بولاتىن بولسا، كونستيتۋتسيادان باستاپ، بارلىق زاڭنامالىق نورمالارعا سايكەس تىلدىك، ادامي، قىزمەتكورۋشى، تۇتىنۋشى (اۋلەمەتتىك كوممۋنيكاتيۆتىك ورتادا بىرىمەن ءبىرىن اجىراتۋ مۇمكىن ەمەس!) رەتىندە مەملەكەتتىڭ تىلىندە ءومىر سۇرۋگە قۇقىلى بولسام، كەرەكۋدەگى اياققا تاپتالىپ جاتقان قازاق ءتىلىنىڭ تۇرۋىنا جاعداي جاساپ، قازاقتىلدىلەردىڭ ءومىر ءسۇرۋ كەڭىستىگى وتە تار شەڭبەرىن كەڭەيتەسىزدەرمە دەگەن ءوتىنىش-ۇمىتپەن بەيسەنباي تەگى رۋزا زايكەنقىزى.

كەرەكۋ قالاسى، «جەلتوقسان اقيقاتى» رقب پاۆلودار وبلىسى فيليالى ءتورايىمى بەيسەنباي تەگى رۋزا زايكەنقىزى. قايرباەۆ 104-136 (حاتتار ءۇشىن 104-114), ءۇي ت. 8(7182) 51-10-50, 8-701-182-52-65, e-mail: Ruza_7@mail.ru. كەشىرىڭىزدەر، پاۆلودار - الەكساندر 2-ءشى پاتشانىڭ ۇلى 1860ج. پاۆەلگە سيلانعاندىقتان، ياعني قازاق ەلىن وتارلاۋدىڭ  كوز شۇقيتىن ايعاعى بولعاندىقتان، ءوز تارابىمنان كىشكەنە ارىپپەن ادەيى جازىلادى.

اكىمشىلىكتىڭ جاۋابى:

ءسىزدىڭ پاۆلودار وبلىسىندا حالىققا قىزمەت كورسەتۋ سالالارىنداعى مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ قولدانىلۋى ورەسكەل بۇزىلاتىندىعى تۋرالى ءوتىنىشىڭىز مۇقيات قارالىپ، اتالعان فاكتىلەر بويىنشا تەكسەرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلدى. جەرگىلىكتى اكىمدىكتەردەگى مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ قولدانىلۋىنا كەدەرگى كەلتىرۋ فاكتىلەرى جوق.
كەيبىر مەكەمەلەردە مەملەكەتتىك ءتىلدى يگەرمەگەن مامانداردىڭ بارى راس. بىراق ولار قازاقتىلدىلەردىڭ قۇقىقتارىن ورەسكەل بۇزىپ وتىر دەگەن تۇجىرىم نەگىزسىز. سەبەبى ءتىل بىلمەيدى دەپ، جۇمىسقا الماۋ نەمەسە قىزمەتتەن شەكتەتۋ زاڭعا قايشى كەلەتىن ارەكەتتەر بولىپ تابىلادى.
1. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋتسياسىنا سايكەس، ەلىمىزدە مەملەكەتتىك ءتىل - قازاق ءتىلى بولعاندىقتان، ەشبىر جەردە «قازاقتىلدىلەرگە قىزمەت كورسەتىلمەسىن» دەگەن استىرتىن بۇيرىق جوق.
2. بۇگىنگى كۇنى وبلىس دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسى ءوز سالاسى بويىنشا بارلىق مەكەمەلەردە «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى تىلدەر تۋرالى» زاڭنىڭ ورىندالۋ بارىسىنا تەكسەرۋلەر جۇرگىزىپ، وبلىستىق تىلدەردى دامىتۋ باسقارماسىمەن بىرلەسىپ، قاجەتتى مەكەمەلەرگە ادىستەمەلىك كومەك كورسەتۋدە. بۇل مەكەمەلەردە ازاماتتاردى قابىلداۋ جانە كەلىپ تۇسكەن وتىنىشتەردى قاراستىرۋ ەكى تىلدە جۇرگىزىلەدى. سوندىقتان دا دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسى تەك قانا ورىس تىلدىلەرگە عانا قىزمەت كورسەتەدى دەۋ ورىنسىز.
3. پاۆلودار قالاسىنىڭ حالىققا قىزمەت كورسەتۋ سالالارىندا قىزمەت كورسەتۋدىڭ باسىم كوپشىلىگى ورىس تىلىندە ەكەنى راس. الايدا، بۇل قازاقتىلدى ازاماتتارعا قىزمەت كورسەتىلمەسىن دەگەن ءسوز ەمەس. قازاقستاندا تۇراتىن ءاربىر ازاماتتىڭ قازاق تىلىندە سويلەۋىنە جانە مەملەكەتتىك تىلدە قىزمەت كورسەتۋدى تالاپ ەتۋگە تولىق قۇقىعى بار.
ەلىمىزدە تۇرىپ جاتقان بارشا ۇلت وكىلدەرى ءبىر-ءبىرىنىڭ سالت-داستۇرلەرىنە قۇرمەتپەن قاراپ، مەملەكەتتىك ءتىلدى قازاقستاننىڭ ازاماتى رەتىندە مەڭگەرۋ - اركىمنىڭ ازاماتتىق پارىزى.
مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ دا باستى ۇستانىمى - ۇلت بىرلىگىن نىعايتۋدىڭ باستى فاكتورى رەتىندە مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ كەڭ اۋقىمدى قولدانىسىن قامتاماسىز ەتەتىن ۇيلەسىمدى ءتىل ساياساتىن جۇرگىزۋگە باعىتتالىپ وتىر.
قۇرمەتپەن، پاۆلودار وبلىسىنىڭ اكىمدىگى." 14.07. - سۇراق; جاۋاپ ۆۆۆ، زاكون كز، اكپاراتتىك پورتال، داتاسى جوق

قۇل-مۇحامەدتىڭ جاۋابى

12 وكتيابريا 2011 گ.

كۋل-مۋحاممەد م.ا.

قۇرمەتتى رۋزا زايكەنقىزى!

قازاق ءتىلى ماسەلەسى سوڭعى جىلدارى كۇن تارتىبىنەن تۇسپەي كەلە جاتقان وزەكتى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى ەكەنى داۋسىز. بىراق ۋاقىت وتكەن سايىن قوعامنىڭ قاي سالاسىندا بولماسىن مەملەكەتتىك تىلگە دەگەن سۇرانىس كۇننەن كۇنگە ارتىپ كەلەدى. اسىرەسە، ءوزىڭىز سياقتى ءتىل جاناشىرلارى كوبەيىپ، ۇلت رۋحانياتىن تۇگەندەۋدە پەرزەنتتىك پارىزىن وتەپ جاتقانى قۋانارلىق جاعداي.

قازاق مەملەكەتىنىڭ ۇكىمەتى - قازاق حالقىنىڭ باياندى بولاشاعى ءۇشىن، قازاقستاندا تۇرىپ جاتقان باسقا دا ۇلت وكىلدەرىنىڭ جاراسىمدى ىنتىماقتى ءومىرى ءۇشىن قىزمەت جاسايتىنى ءسوزسىز. ەلباسىمىز «ءبىزدىڭ ماقساتىمىز - مەملەكەتتىك ءتىلدى قازاقستاننىڭ بارلىق ازاماتتارىنىڭ مەڭگەرۋىنە قول جەتكىزۋ...» دەپ قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ 16-سەسسياسىندا اتاپ كورسەتكەندەي، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋتسياسىنىڭ 7-بابى  1-تارماعىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن جۇمىس جاساپ جاتىرمىز، قاجەت بولسا ءتيىستى شارالار دا قولدانامىز.

ەڭ باستىسى، قازاقستاندا تۇراتىن بارلىق ازاماتتارعا قازاق تىلىندە قىزمەت كورسەتۋدى وزىمىزدەن، ياعني لاۋازىمدى تۇلعالار مەن مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردەن باستاۋىمىز قاجەت. سوندىقتان جاقىن ۋاقىتتا مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەرگە ورىس تىلىندە سويلەۋگە شەكتەۋ قويىلماسا دا، مەملەكەتتىك ءتىلدى ءبىلۋى مىندەتتەلەدى.

حالىق بولعان سوڭ قازىرگى ناقتى احۋالعا سايكەس ءتۇرلى پىكىرلەر، وڭىرلىك ەرەكشەلىكتەرگە بايلانىستى قيىندىقتار بولاتىنى راس. بىراق بارلىعى زاڭ اياسىندا قاداعالانىپ، باقىلانادى. وسى ورايدا، ءسىز ارنايى ورىندارعا ءتيىستى ارىز-شاعىم تۇسىرگەن جاعدايدا، قىزمەت كورسەتكىسى كەلمەگەن «ارتۋر» ساۋدا ءۇيىنىڭ ساتۋشىسى دا، سۇقبات بەرۋگە مىندەتتەگەن «نوۆوە ۆرەميا» گازەتىنىڭ تىلشىلەرى دە، «پاۆلودارليفت» مەكەمەسى دە قولدانىستاعى زاڭعا سايكەس بەلگىلەنگەن تارتىپكە ساي جازالاناتىن بولادى.

ءار قازاق ازاماتى انا تىلىنە ءسىز سياقتى قامقورلىق جاساسا، كوزدەگەن ماقساتقا الدەقايدا تەز قول جەتكىزەتىنىمىز انىق.