اۋقىمدى رۋحاني جوبا

مەملەكەتتىك ءتىلدى دامىتۋ ينستيتۋتى «التىن قىران» حالىقارالىق قايىرىمدىلىق قورىنىڭ قارجىلىق قولداۋىمەن يننوۆاتسيالىق تەحنولوگيالاردى پايدالانا وتىرىپ، جاس ۇرپاقتىڭ ساناسىنا ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى ءسىڭىرۋ ماقساتىندا حالىق اۋىز ادەبيەتىندەگى كەيىپكەرلەردى بىرىزدەندىرۋ شارالارىن ۇيىمداستىرۋعا ارنالعان «بەسىگىڭدى تۇزە» جوباسىن جۇزەگە اسىرۋدى باستادى.
جوبا ەكى كەزەڭنەن تۇرادى:
ءى - بەكىتۋ كەزەڭى حالىق اۋىز ادەبيەتىندەگى كەيىپكەرلەردى انىقتاپ، ءتىزىمىن جاساۋ، ماتىندەگى سيپاتتامالارىن تاۋىپ تالداۋ جاساۋ، فيلولوگ، ەتنوگراف مامانداردان كوميسسيا قۇرىپ بايقاۋ جاريالاۋ، قورىتىندىسىن شىعارىپ، حالىق اۋىز ادەبيەتىندەگى كەيىپكەرلەردىڭ پورترەتتىك بەينەلەرىن بەكىتۋ جۇمىستارىنان تۇرادى.

ءىى - ناسيحاتتاۋ كەزەڭى ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى جاس ۇرپاقتىڭ ساناسىنا ءسىڭىرۋ ماقساتىندا يننوۆاتسيالىق قۇرالداردى پايدالانۋ ارقىلى كەڭ اۋقىمدى، ۇزاق مەرزىمدى جۇمىستار جۇرگىزۋ، ءتۇرلى-ءتۇستى سۋرەتتەرمەن يلليۋستراتسيالانعان كىتاپتار، مونيتوردان بەينەسىن كورۋ مۇمكىندىگى بار اۋديوكىتاپتار، مۋلتفيلمدەر جاساپ شىعارۋ، جاسالىپ جاتقان جۇمىستاردى رەسمي ورىنداردىڭ كومەگىمەن الەۋمەتتىك ماڭىزى بار شارۋا رەتىندە جارناما ءوندىرىسىن پايدالانۋ ارقىلى ناسيحاتتاۋ جانە ۇلتتىق كەيىپكەرلەردىڭ قاتىسۋىمەن كومپيۋتەرلىك ويىندار، بوياما كىتاپتار، دىبىستالاتىن قۋىرشاق ويىنشىقتار شىعارۋ جانە ت.ب. جۇمىستاردان تۇرادى.
ۇيىمداستىرۋشىلار بىرىزدەندىرىلەتىن وبرازداردى انىقتاۋ، ماتىندىك نۇسقالارعا فيلولوگيالىق ساراپتامالار جاساۋ سياقتى الدىڭعى كەزەكتە ىستەلەتىن جۇمىستاردى مۇحتار اۋەزوۆ اتىنداعى ادەبيەت جانە ونەر ينستيتۋتىنىڭ قىزمەتكەرلەرىمەن بىرىگىپ جاساماقشى. بۇل جۇمىستاردى ماماندار اتقارۋى ءتيىس. ويتكەنى، حالىق اۋىز ادەبيەتى كوپنۇسقالى بولىپ كەلەدى. ماسەلەن، قوبىلاندى باتىردىڭ باتىستىق، شىعىستىق دەگەن سياقتى وتىز ءتۇرلى نۇسقاسى بار ەكەندىگى انىقتالىپ وتىر.
الداعى 3 ايدا وسى كوپ نۇسقانىڭ ىشىنەن بىرىزدەندىرىلەتىن كەيىپكەرلەردى سيپاتتايتىن دۇرىس ءماتىندى تاۋىپ وعان مامانداردىڭ (ەتنوگراف، فولكلوريست، سۋرەتشى جانە ت.ب.) ورتاق سيپاتتاماسىن بەرۋ، بايقاۋدىڭ ەرەجەلەرىن جاساۋ، بايقاۋعا سۋرەتشىلەر اتىنان تۇسەتىن ماتەريالداردى ساراپتايتىن كوميسسيا مۇشەلەرىن انىقتاۋ، جوبانىڭ كونتسەپتسياسىن رەسمي ورىندارعا ۇسىنۋ سياقتى دايىندىق جۇمىستارى جۇرگىزىلەدى.
حالىق اۋىز ادەبيەتى كەيىپكەرلەرىنىڭ پورترەتتەرىن بىرىزدەندىرۋ يدەياسىنا ۇلت كوسەمى ءاليحان بوكەيحانوۆتىڭ وسىدان ءبىر عاسىر بۇرىن جازىلعان «قارا قىپشاق قوبىلاندى» دەگەن سىن ماقالاسى تۇرتكى بولعان. ول كىسى بىلاي دەيدى: «كىتاپ بەتىندەگى سۋرەتتە قوبىلەكەڭ ءبىر ناشار باقالشى بولىپ سالىنعان. قازاقتا ماقال بار: «ات ەرىندى، ەر مۇرىندى» دەگەن. سۋرەتتەگى قوبىلاندى باتىر مۇرنىنان ايىرىلىپ، پۇشتيىپ تۇر. ورىستىڭ ءۇش باتىرىن سالعان ۆاسنەتسوۆ شەبەردىڭ كارتيناسى بار. بۇل اشىق حاتتىڭ سىرتىنا باسىلىپ، 5 تيىنعا ساتىلادى. وسى ورىس باتىرلاردىڭ سۋرەتتەرىنە قاراساق، قوبىلاندى باتىرعا مىنگىزگەن بوز ايعىر دوبرينا نيكيتيچتىكى. قوبىلاندى باتىر ءوزى الەشا بونوۆيچ، كۇن سالىپ قاراۋى يليا مۋرومەتس كورىنەدى. بۇل مەنىڭ جورۋىم راس بولسا، «قوبىلاندىنى» باسقان باسقارما اداسقان. بۇل ۇيات. مۇنى مادەني جۇرتتاردا ۇرلىق دەيدى. كىتاپتى قايتا باسقاندا قوبىلاندى باتىردىڭ ءوزىنىڭ سۋرەتىن دە، اتىنىڭ سۋرەتىن دە جىرداعى جازۋعا ءدال قىلىپ بەرۋ كەرەك. تايبۋرىلدى تياجەلوۆوز ايعىرعا ايىرباستاعانعا قازاق كوزى ۇيالادى.
كەيىپكەردىڭ ماتىنگە ساي بەينەلەنبەۋى ءبىر عاسىر وتسە دە وزگەرمەدى. شىندىققا جاقىن دەگەن اڭىزدىڭ كەيىپكەرى الدار كوسەنىڭ قازىر وتىزعا جۋىق بەينەسى تابىلىپ وتىر. ولاردىڭ الدار ەكەنىن جازۋى بولماسا، ەشكىم تانىمايدى. ول تۋرالى سايتىمىزدا جاريالانعان «كانە، قايسى الدار؟» دەگەن ماقالانى قاراڭىز.( http://www.mtdi.kz/kz/makalalar/ruxaniat/591-kane-kaisy-aldar )
بايقاۋدىڭ ەرەجەلەرى باق-تا 2012 جىلدىڭ ناۋرىز ايىندا جاريالانادى جانە شارا قوعامدا كەڭىنەن ناسيحاتتالاتىن بولادى. كەيىپكەردىڭ بەينەلىك كەيىپتەرى انىقتالىپ بەكىتىلگەننەن كەيىن، جوبانىڭ ەكىنشى كەزەڭى باستالادى. ونىڭ جۇزەگە اسۋىنا ۋولتەر ديسنەي ءونىمى «كولىكتەر - 2» - دەگەن انيماتسيالىق ءفيلمدى قازاق تىلىنە اۋدارۋعا قارجىلىق كومەك كورسەتكەن «التىن قىران» حالىقارالىق قايىرىمدىلىق قورىنىڭ عانا قولداۋى جەتكىلىكسىز بولادى. ويتكەنى، بۇل - جاھاندانۋعا جۇتىلىپ كەتپەۋ ءۇشىن ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى جيناۋ جانە ساقتاۋ عانا ەمەس، ولاردى بۇگىنگى قوعامنىڭ قاجەتتىلىگىنە اينالدىرۋ جۇمىستارىنان تۇراتىن ۇلتتىق ءمانى بار شارا. وعان بالالارعا ارناپ ءونىم شىعاراتىن بارلىق ۇكىمەتتىك، ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار، اسىرەسە رەسمي ورگاندار - مادەنيەت مينيسترلىگى مەن ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى بارىنشا ات سالىسۋى ءتيىس. وسىنداي اۋقىمدى شارالار ارقىلى عانا ءبىز شەتەلدەردە شىعارىلاتىن مۋلتفيلمدەردەگى قۇبىجىقتاردى قايدان كورسە دە جازباي تانيتىن قازاق بالاسى ءوز كەيىپكەرلەرىن وقۋلىقتىڭ سىرتىنان، كوشەدەگى بيلبوردتان، مۋلفيلمدەردەن، ويىنشىق-قۋىرشاقتار ىشىنەن جانە ت.ب. كورسە بىردەن تانىپ ايتىپ بەرەتىن دەڭگەيگە جەتەمىز.

قازىر بارلىق بالانى ەلەكتروندى اقپارات قۇرالدارى تاربيەلەپ جاتقانى بەلگىلى. ونداعى قازاق مادەنيەتى مەن ءتىلىنىڭ جاعدايىن ءبىز ايتپاي-اق بىلەسىزدەر. شەتەلدەردەن كەلگەن باستارى ءتورتبۇرىشتى، ءۇشبۇرىشتى، جاسىل ءتۇستى ادامي سيقى جوق نەشە ءتۇرلى قۇبىجىق كەيىپكەرلەردى كەز كەلگەن قازاق بالاسى قايدان كورسە دە تاپ باسىپ، ءتۇسىن تۇستەپ ايتىپ بەرەدى. مىناۋ شرەك، Naruto, سپانچ بوب، كۋنگ-فۋ پاندا، سكۋبي-دۋ، سمەشاريكي... دەپ شۇبارتىپ الا جونەلەدى. ويتكەنى، قازاق جەرىندە، ءوز وتانىندا تۇرىپ ول بۇلدىرشىندەردىڭ ەلەكتروندى قۇرالداردان كوزىن اشىپ كورگەنى، اۋزىن اشىپ تاڭىرقاپ كوڭىلى ءسۇيىپ ۇناتقانى ءوزىمىزدىڭ حالىق اۋىز ادەبيەتىندەگى سان ءتۇرلى كەيىپكەرلەر - جەلاياق، كولتاۋىسار، تاۋسوعارلار ەمەس، وسى ءمانى جوق قۇبىجىقتار. كەش بولسا دا «بەسىگىمىزدى تۇزەۋدى» قولعا الايىق، اعايىن. احمەت اتا ايتقانداي، «بۇگىن بالام دەيتىن جۇرت بولماسا، ەرتەڭ جۇرتىم دەيتىن بالا قايدان شىقسىن!»
اقپارات ءبولىمى
293-88-75