بەلارۋستا ورىن العان وقيعادان كەيىن ىلە-شالا بۇرىنعى تمد ەلدەرىندە رەسەيدىڭ نەووتارشىلدىق ساياساتىنا قارسىلىق ءبىر ەلدە – باسەڭ، ەندى ءبىر ەلدە – اشىق بوي كورسەتە باستادى. وعان سەبەپ رەسەي بيلىگى مەن باق-تا جارىق كورگەن مالىمدەمەلەر. 

«ەستەرىڭىزگە سالامىز كەڭەس وداعى تاراعاننان كەيىن جاڭادان پايدا بولعان بارلىق رەسپۋبليكالاردىڭ ىشىندە تەك بەسەۋى عانا  (ۇلتتىق بىرەگەيلىگى ءام مادەني قالىپتانۋى بويىنشا) ءوزىنىڭ ءداستۇرلى مەملەكەتتىگىنە ەرتەدەن ەگەلىك ەتتى. وعان رەسەيدەن وزگە، ارمەنيا، گۇرجىستان، ليتۆا مەن مولداۆيا جاتادى. قالعاندارى رەسەي يمپەرياسى نەمەسە كەڭەس وداعى كەزىندە اكىمشىلىك-اۋماقتىق جانە ىلكىمەمەلەكەتتىك بىرىلىك رەتىندە قۇرىلدى» دەپ بەس تۇركى مەملەكەتىنىڭ (قازاقستان، قىرعىزستان، تۇركىمەنستان، وزبەكستان جانە ازەربايجان) تاريحىنا كۇمان كەلتىرەدى.

اتالعان ماقالا اۆتورى ودان ارى: «مىسالعا ورتالىق ازيانى الاتىن بولساق، ولاردىڭ رەسەيلىك مادەني كەڭىستىكتەن ىرگە اجىراتۋى ءارى تەز، ءارى جىلدام جۇزەگە استى. بۇلاي بولاتىنى «رەسەيشىلدىكتىڭ» وكىلدەرى نەگىزىنەن قالالاردا، ونىڭ ىشىندە تاشكەنتتە تۇردى. ولار بىرنەشە جىل وسى تاۋەلسىز مەملەكەتتەردەگى «قۋانىشتىڭ» كەرمەك ءدامىن تارتىپ، رەسەيگە، امەريكا جانە ەۋروپاعا ءبىرجولا اۋا كوشىپ، ولاردىڭ ورنىن «قىشلاقتا» تۇرعاندار باسىپ، اۋىلدىق مادەنيەتى مەن دۇنيەتانىمدارىن وزدەرىنىڭ بىرگە الا كەلىپ ءسىڭىردى.  سول سەبەپتى بىرقاتار ورتالىق ازيا ەلدەرىندە بۇرىن بولماعان جالعان حاندىقتار ومىرگە كەلىپ، وزبەك قازاق پەن تاجىكتەن كونە ۇلت ەكەنىن نەمەسە قىرعىستاندا وزبەككە نەگە ورىن جوقتىعىن ءبىر-بىرنە دالەلدەپ كوبىك اۋىزدانا ءتۇستى» دەپ ورتاق تاريحي وتكەنىمىزگە كۇل شاشادى.

ورىس الەمىنىن قايىرا قۇرۋعا شاقىرۋلارعا بايلانىستى ورتا ازيا ەلدەرى ءۇنسىز قالعانىمەن ازەربايجاندار ءۇنسىز قالعان جوق. 

جاتقان جىلاننىڭ قۇيرىعىن كرەمل ساندۋعاشى ۆ.سولوۆەۆتىڭ فب «زاباۆنو. ناپيسال، چتو سوبيرايۋ ينفو ك زاۆتراشنەمۋ ەفيرۋ و پرويسحودياششەم ۆ كاراباحە، كاك ناچالاس يستەريكا نا ازەربايدجانسكيح سايتاح» دەگەن پوستى باستى. وعان جاۋاپ رەتىندە ازەربايجان سايتتارىندا «زاپرەدەلنوە ومەرزەنيە: «سولوۆەۆششينا» پروتيۆ ازەربايدجانا», "روسسيا وبياۆيلا ازەربايدجانۋ ينفورماتسيوننۋيۋ ۆوينۋ”, "پريوستانوۆيت لي پراۆيتەلستۆو ازەربايدجانا ۆەششانيە روسسيسكيح تەلەكانالوۆ؟” اتتى اقپاراتتىق قارسى سوققى بەرىلدى. 

ءبىر وكىنىشىتىسى ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ ساياسي سەركەلەرىنىڭ «ورىس مادەني الەمىنىڭ ىدىراۋىنا» ءوز باعالارىن بەرمەۋى. بەلارۋستاعى وقيعادان كەيىن تمد الەمى وزگەردى. ورىس اقپاراتتىق باسقىنشىلىعىنا توسقاۋىل قويىپ، تەڭ دارەجەدەگى ارىپتەستىكتى تالاپ ەتۋ ءداۋىرى تۋدى. قازاق ساياسي ەليتاسى وسىعان دايىن با؟! 

ءابىل-سەرىك الياكبار

Abai.kz