قر ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ ءمينيسترى ءبىرجان نۇرىمبەتوۆ زەينەتاقى جيناقتارىنىڭ بولىگىن پايدالانۋعا قاتىستى تۇسىنىكتەمە بەردى. 

نۇرىمبەتوۆتىڭ ايتۋىنشا، بىرىڭعاي زەينەتاقى قورىنان ( بجزق) جيناقتاردىڭ ءبىر بولىگىن الۋ قۇقىعىن كەلەسى ازاماتتار پايدالانا الادى:

1.زەينەتاقى جيناقتارى بار، ەڭبەككە جارامدى جاستاعى ازاماتتار – «جەتكىلىكتىلىك شەگى» دەپ اتالاتىن سومادان اساتىن ءبىر بولىگى (شامامەن 529,7 مىڭ ادام).

نەگىزگى قاعيدات – زەينەتاقى جيناقتارى ازاماتتاردىڭ جيناقتاۋشى زەينەتاقى جۇيەسىنەن (بۇدان ءارى – جزج) بولاشاق زەينەتاقىمەن قامسىزداندىرىلۋى ءۇشىن قاجەت. سوندىقتان، بەلگىلى ءبىر سوما زەينەتاقى شوتىندا قالۋى كەرەك. وسى سومانىڭ ارتىعىن ازاماتتار ءوز قالاۋى بويىنشا قاجەتتىلىكتەرىنە پايدالانا الادى.

2.بجزق-دا جيناقتارى بار زەينەتكەرلەر - قالعان سومانىڭ 50%-ىنا دەيىن (شامامەن 178,4 مىڭ ادام).

ازاماتتاردىڭ وسى ساناتىندا جيىنتىق زەينەتاقى (جاسىنا بايلانىستى زەينەتاقىنى، بازالىق زەينەتاقىنى جانە بجزق-دان تولەمدەردى قوسا العاندا) جوعالعان تابىس (بۇرىن الىنعان جالاقى) مولشەرىنىڭ كەمىندە 40%-ىن قۇراۋعا ءتيىس.

3.زەينەتاقى اننۋيتەتىن رەسىمدەگەن جانە ءالى دە جيناقتارى بار ازاماتتار – بجزق-دا قالعان سومانى (شامامەن 13,3 مىڭ ادام).

«وسىلايشا، زەينەتاقى جيناقتارىنىڭ ءبىر بولىگىن ماقساتتى پايدالانۋ مۇمكىندىگىن 721 مىڭنان استام قازاقستاندىق پايدالانا الادى»، – دەدى ءبىرجان نۇرىمبەتوۆ.

ءمينيستردىڭ ايتۋىنشا، «جەتكىلىكتىلىك شەگى» بەلگىلى ءبىر جاستاعى سالىمشىعا زەينەتاقى جيناقتارىنىڭ ەڭ از قاجەتتى سوماسى دەگەندى بىلدىرەدى، ول سوما ونىڭ تابىسىنان بجزق-عا تۇراقتى تۇردە جۇزەگە اسىرىلاتىن 10% زەينەتاقى جارنالارىن (ەڭ تومەنگى جالاقىدان تومەن ەمەس) ەسكەرە وتىرىپ، 82 جاسىنا دەيىن ەڭ تومەنگى زەينەتاقى مولشەرىنەن كەم بولمايتىن زەينەتاقى تولەمدەرىمەن قامتاماسىز ەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.

«جەتكىلىكتىلىك شەگىنىڭ» نەگىزگى پارامەترلەرى:

- ايەلدەر مەن ەرلەر ءۇشىن بىردەي;

- قالىپتاسقان پارامەترلەرگە (كىرىستىلىك، ينفلياتسيا، ەڭ تومەنگى تولەم مولشەرى جانە ت. ب.) سۇيەنە وتىرىپ، جاڭا الۋشىلار ءۇشىن قايتا ەسەپتەلەتىن بولادى);

- 20 جاستان باستاپ ءار جاس ءۇشىن ەسەپتەلەدى.

«الدىن الا ەسەپتەۋلەر بويىنشا، مىسالى، 30 جاستاعى ازاماتتار ءۇشىن «جەتكىلىكتىلىك شەگى» 2 ملن. 518 مىڭ تەڭگەنى قۇرايدى. وسى سومادان قالعانىن ولار جوعارىدا كورسەتىلگەن قاجەتتىلىكتەرگە قالاۋى بويىنشا جۇمساي الادى. 35 جاس ءۇشىن – 2 ملن. 961 مىڭ تەڭگە; 40 جاس ءۇشىن – 3 ملن. 437 مىڭ تەڭگە; 45 جاس ءۇشىن – 3 ملن. 947 مىڭ تەڭگە; 50 جاس ءۇشىن – 4 ملن. 495 مىڭ تەڭگە; 55 جاس ءۇشىن – 5 ملن. 084 مىڭ تەڭگە; 59 جانە ودان ۇلكەن جاس ءۇشىن – 5 ملن. 586 مىڭ تەڭگە. وسى «شەكتى» سومالارعا قول جەتكىزۋ تابىسى ەل بويىنشا ورتاشا ايلىق جالاقى دەڭگەيىندە بولاتىن تۇراقتى جۇمىس ىستەيتىن ازاماتتار ءۇشىن قولجەتىمدى»، – دەپ ءتۇسىندىردى مينيستر.

ءبىرجان نۇرىمبەتوۆ سونداي-اق جوعارىدا اتالعان ساناتتاعى ازاماتتار زەينەتاقى جيناقتارىنىڭ ءبىر بولىگىن تۇرعىن ءۇي جاعدايىن جاقسارتۋ ماقساتىندا نەمەسە وزدەرى، ەرلى-زايىپتىلار نەمەسە جاقىن تۋىستارى (اتالارى/اجەلەرى، اتا-انالارى، بالالارى، نەمەرەلەرى، اعا-ىنىلەرى) ءۇشىن ەمدەلۋدىڭ اقىسىن تولەۋ ءۇشىن پايدالانا الاتىنىن اتاپ ءوتتى. ماقساتتى پايدالانۋ ءۇشىن وسى وتباسى مۇشەلەرىنىڭ قاراجاتىن بىرىكتىرۋگە بولادى.

«بەلگىلەنگەن تالاپتارعا سايكەس كەلگەن جاعدايدا الىپ قويۋ سانى بويىنشا شەكتەۋلەر كوزدەلمەگەن، ياعني ازاماتتار زەينەتاقى جيناقتارىنىڭ ءبىر بولىگىن ءبىر نەمەسە باسقا ماقساتقا قايتا پايدالانا الادى»، – دەپ اتاپ ءوتتى ول.

تۇرعىن ءۇي جاعدايلارىن جاقسارتۋ ءۇشىن زەينەتاقى جيناقتارىنىڭ ءبىر بولىگىن پايدالانۋ تۇرعىن ءۇي (باستاپقى جانە قايتالاما نارىقتا) نەمەسە جەر ۋچاسكەسىن ساتىپ الۋ، يپوتەكالىق قارىزداردى قايتا قارجىلاندىرۋ نەمەسە وتەۋ (كەز كەلگەن ەكىنشى دەڭگەيدەگى بانكتە، كەز كەلگەن باعدارلاما بويىنشا), ءوز تۇرعىن ءۇيىن سالۋ نەمەسە جوندەۋ مۇمكىندىگىن جانە تۇرعىن ءۇي جاعدايلارىن جاقسارتۋدىڭ باسقا دا نۇسقالارىن كوزدەيدى. زەينەتاقى جيناقتارىن پايدالانا وتىرىپ ساتىپ الىنعان تۇرعىن ءۇي 5 جىل وتكەننەن كەيىن عانا ساتىلۋى مۇمكىن.

«ءبىر تەرەزە» قاعيداتى بويىنشا زەينەتاقى جيناقتارىنىڭ ءبىر بولىگىن تۇرعىن ءۇي جاعدايىن جاسقارتۋعا ماقساتتى پايدالانۋعا ۋاكىلەتتى وپەراتور رەتىندە قايتا قۇرىلاتىن «وتباسى بانكى» («تۇرعىن ءۇي جيناقتاۋشى بانكى» اق – تۇقجب) ۇسىنىلادى.

زەينەتاقى جيناقتارىن تولەۋ ەسەبىنەن تۇرعىن ءۇي جاعدايلارىن جاقسارتۋ ءتارتىبىن قر يندۋستريا جانە ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ مينيسترلىگى بەكىتەدى.

زەينەتاقى جيناقتارىنىڭ ءبىر بولىگىن ەمدەلۋ تولەمىنە پايدالانۋ ءۇشىن سالىمشى دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارمالارى (وبلىستار، رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار قالالار) جانىنان ارنايى قۇرىلعان كوميسسيالارعا جۇگىنەدى دەپ بولجانۋدا. مەديتسينالىق كومەك كورسەتۋ قاجەتتىلىگى تۋرالى كوميسسيانىڭ قورىتىندىسىن العاننان كەيىن، ەمدەلۋدەن ءوتۋ ءۇشىن كلينيكانى تاڭداعاننان كەيىن سالىمشى ەمدەلۋگە اقى تولەۋ ءۇشىن تولەنگەن زەينەتاقى جيناقتارىن ماقساتتى پايدالانۋ جونىندەگى وتىنىممەن ۋاكىلەتتى وپەراتورعا (قر ۇكىمەتى ايقىندايتىن بولادى) جۇگىنەدى.

زەينەتاقى جيناقتارىن تولەۋ ەسەبىنەن مەديتسينالىق كومەك الۋعا ازاماتتاردى جىبەرۋ قاعيدالارىن قر دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى ايقىندايتىن بولادى.

سالىمشى زەينەتاقى جيناقتارىن باسقارۋعا بەرۋ ءۇشىن جەكە قارجى كومپانياسىن تاڭداۋدى بجزق-عا ءوتىنىش بەرۋ ارقىلى جۇزەگە اسىرادى.

زەينەتاقى اكتيۆتەرىن سەنىمگەرلىك باسقارۋعا بەرۋ قاعيدالارىن قر قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگى ايقىندايتىن بولادى.

بۇل تاسىلدەر مەملەكەت باسشىسى تاراپىنان قولداۋ تاپتى. ولاردى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن اعىمداعى جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن بارلىق ءتيىستى نورماتيۆتىك قۇقىقتىق اكتىلەر قابىلدانىپ، دايىندىق جۇمىستارى جۇرگىزىلەتىن بولادى. 2021 جىلدان باستاپ جوعارىدا اتالعان ساناتتاعى ازاماتتار بجزق-داعى جيناقتاردىڭ ءبىر بولىگىن ماقساتتى پايدالانۋ ءۇشىن الۋ قۇقىعىن ىسكە اسىرا الادى.

ايتا كەتەيىك، بۇعان دەيىن پرەزيدەنت توقاەۆتىڭ حالىققا ارناعان جولداۋىندا زەينەتاقى جيناقتارىنىڭ بولىگىن پايدالانۋ ماسەلەسى قاراستىرىلعان.

«2021 جىلى بىرىڭعاي جيناقتاۋشى زەينەتاقى قورىنىڭ 700 مىڭ سالىمشىسى ءوز جيناعىنىڭ بولىگىن ءۇي الۋ، ەمدەلۋ ءۇشىن پايدالانا الادى نەمەسە قارجى ۇيىمدارىنىڭ باسقارۋىنا بەرە الادى. ۇكىمەتكە ۇلتتىق بانكپەن بىرلەسە جىل سوڭىنا دەيىن ءتيىستى نورماتيۆتىك-قۇقىقتىق اكتىلەردى قابىلداۋدى جانە دايىندىق جۇمىستارىن جۇرگىزۋدى تاپسىرامىن. بۇل رەفورما ىسكە اسسا، تۇرعىندارعا زەينەتاقى جيناعىنا اقشا سالۋعا ستيمۋل بولادى. تۇرعىن ءۇي ماسەلەلەرىن وزدىگىنەن شەشۋگە تابىسى جەتپەيتىن ازاماتتارعا الەۋمەتتىك قولداۋ كورسەتىلەدى», – دەدى توقاەۆ.

Abai.kz