«ۇلتتىق اۋدارما بيۋروسى» قوعامدىق قورى «رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسى اياسىندا جاريالانعان بىرەگەي جوبا - «جاڭا گۋمانيتارلىق ءبىلىم. قازاق تىلىندەگى 100 جاڭا وقۋلىق» جوباسى شەڭبەرىندە قازاق تىلىنە اۋدارىلعان كەزەكتى 30 جاڭا كىتاپتى تانىستىردى. رەسمي تانىستىرۋ ءراسىمى ورتالىق كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتى نەگىزىندە ءوتتى.

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى، ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆ «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ» اتتى ماقالاسىندا ەلىمىزدىڭ بۇگىنگى دامۋىنا تەحنيكالىق باعىتتاعى ماماندار مەن قاتار، گۋمانيتارلىق سالادى بىلىكتى ماماندار دا كەرەك ەكەنىن ايتقان ەدى. وسىلايشا «رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسىنىڭ ءبىر پاراسى رەتىندە «جاڭا گۋمانيتارلىق ءبىلىم. قازاق تىلىندەگى 100 جاڭا وقۋلىق» باعدارلاماسى قولعا الىنعان بولاتىن.

ەسكە سالا كەتەيىك، «جاڭا گۋمانيتارلىق ءبىلىم. قازاق تىلىندەگى 100 جاڭا وقۋلىق» جوباسى 2017 جىلى ىسكە قوسىلعان بولاتىن. ءبىرىنشى جانە ەكىنشى كەزەڭدە، ياعني 2017-2019 جىلداردى قامتىعان العاشقى ەكى كەزەڭدە الەۋمەتتانۋ، لينگۆيستيكا، فيلوسوفيا، پسيحولوگيا، ادەبيەتتانۋ، مەنەدجمەنت، ونەرتانۋ، مادەنيەتتانۋ، ماركەتينگ، ءدىنتانۋ، يننوۆاتسيا، مەديا جانە كاسىپكەرلىك سالالارى بويىنشا 47 وقۋلىق اۋدارىلعان بولاتىن. اتالعان قىرىق جەتى وقۋلىق ەلىمىزدىڭ ءار ايماعىنداعى 132 جوعارى وقۋ ورىندارىنا جەتكىزىلگەن. اتالعان جاڭا وقۋلىقتار ەلىمىزدىڭ گۋمانيتارلىق عىلىم سالاسىنا تۇبەگەيلى وزگەرىس ەنگىزىپ، جاڭارتۋعا جول اشتى.

ال بيىل اتالعان باعدارلامانىڭ ءۇشىنشى كەزەڭىندە وتىز جاڭا وقۋلىق قازاق تىلىنە اۋدارىلىپ وتىر. بۇل جولى اۋدارىلعان وقۋلىقتار ونەر، ەتيكا، كينوتانۋ، ەستەتيكا، تەاترتانۋ، تاريح، مەديا، ميكرو جانە ماكرو ەكونوميكا مەن بيزنەس، ساياساتتانۋ، جەكە قاراجات، ساياساتتانۋ، ازاماتتىق ءىس-جۇرگىزۋ قۇقىعى مەن ينتەللەكتۋالدىق مەنشىك قۇقىعى، سونداي-اق، پەداگوگيكا جانە ستاتيستيكا قاتارلى سالالاردى قامتيدى. 

ەرەكشە ايتا كەتەرلگى، بۇل جولعى اۋدارما جۇمىستارىندا ەلىمىزدىڭ مادەني شىعارماشىلىق باعىتتاعى ءىرى وقۋ ورىندارىنىڭ ۇسىنىستارى ەسەرىلدى. ءسويتىپ، تەاترتانۋ، كينوتانۋ، ونەرتانۋ، ستسەناري جازۋ جانە مۋزىكا تاريحى باعىتىنداعى وقۋلىقتاردى اۋدارۋعا نازار اۋدارىلدى. سونىمەن قاتار، ونەر اكادەميالارىىنىڭ ۇسىنىسىنا ساي، ونەر مەن ءبىلىم باعىتىندا الەمگە ايگىلى ەڭ قۇندى دەگەن تانىمال ەڭبەكتەر تاڭداپ الىنىپ، اۋدارىلدى. 

جوبا قازاقستان رەسپۋبليكاسى ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ تاپسىرىسى بويىنشا «ۇلتتىق اۋدارما بيۋروسى» قوعامدىق قورىنىڭ ۇيلەستىرۋىمەن جۇزەگە اسىپ جاتىر. اۋدارىلعان وقۋلىقتاردىڭ ساپاسى ءمىنسىز بولۋ ءۇشىن اۋدارما جانە باسپا جۇمىستارىنا ەلىمىزدەگى ەڭ الدىڭعى قاتارداعى وقۋ ورىندارىنىڭ عالىمدارى، ءتىلشى عالىمدار، ادەبيەتتانۋشىلار جانە اۋدارماشىلار اراسىنان ىرىكتەلگەن رەداكتورلار قاتىستى. جۇمىسقا جالپى سانى ءۇش جۇزدەن  استام بىلىكتى مامان تارتىلدى.

سونىمەن قاتار باسىپ شىعارۋ قىزمەتىندە دە الەمدەگى وقۋلىق شىعارۋعا ماماندانعان ءىرى حالىقارالىق باسپا ۇيلەرىمەن سەرىكتەستىك ورناتىلدى. بۇل باسپالاردىڭ قاتارىندا: «Cambridge University Press»، «Oxford University Press»، «Pearson»، «Cengage»، «Penguin Random House»، «McMillan» جانە وزگە دە ءىرى باسپالار بار. 

ەندى جاڭادان اۋدارلىعان وتىز كىتاپ جايلى انىقىراق ايتا كەتەيىك. كينو سالاسىندا مىنا وقۋلىقتار اۋدارىلدى: فرانتسۋز فيلوسوفى جيل دەلوزدىڭ «كينو 1. قوزعالىس-بەينە» جانە «كينو 2. ۋاقىت-بەينە» اتتى ەكى تومدىعى تۇڭعىش رەت قازاق تىلىنە اۋدارىلدى. بۇل كىتاپ كينونى فيلوسوفيالىق شىعارما تۇرعىسىنان تانىستىراتىن كلاسسيكالىق تۋىندى سانالادى. كينو سالاسىنداعى جانە تەلەۆيزيا ماماندارى ءۇشىن تاعى ءبىر قۇندى كىتاپ - «كينوستسەناري. ستسەناري جازۋ نەگىزدەرى» اتتى وقۋ قۇرالى. ەرەكشە ايتا كەتەرلىگى، بۇل وقۋلىق الەمنىڭ جيىرما تىلىندە وتىز رەت قايتا باسىلعان. بۇل سالادا تاعى ءبىر ماڭىزدى كىتاپ كينو تەورەتيگى سەمەن فرەي̆ليحتىڭ «كينو تەورياسى: ەي̆زەنشتەي̆ننەن تاركوۆسكي̆گە دەي̆ىن» اتتى ەڭبەگى دە اۋدارىلدى. سونداي-اق، د.بوردۋەلل باستاعان اۆتورلاردىڭ قىرىق جىلدىق ىزدەنىسىنەن تۋعان «كينو ونەرىنە كىرىسپە» ەڭبەگى، توماس ەلزەسسەر مەن مالتە حاگەنەردىڭ «كينو تەورياسى. سەزىم تۇرعىسىنان كىرىسپە» اتتى زەرتتەۋلەرى دە اۋدارىلدى. 

ال زاڭ جانە قۇقىقتانۋ سالاسىندا تومەندەگى وقۋلىقتار اۋدارىلدى: انگليالىق تانىمال زاڭگەر، قۇقىقتانۋشى نيل ەندريۋستىڭ «ازاماتتىق ءىس-جۇرگىزۋ: سوت ءوندىرىسى»، «ازاماتتىق ءىس-جۇرگىزۋ: مەدياتسيا جانە اربيتراج» اتتى ەكى تومدىق وقۋ قۇرالى، كەلىسىمشارت قۇقىعى تاقىرىبىنا ارنالعان «كەلىسىمشارت ەرەجەلەرى» اتتى اعىلشىن وقۋلىعى اۋدارىلدى. سونىمەن قاتار وكسفورد ۋنيۆەرسيتەتى باسپاسىنان شىققان «ينتەللەكتۋالدىق مەنشىك قۇقىعى» اتتى ءۇش تومدىق وقۋ قۇرالى بار.

مۋزىكاتانۋ باعىتىندا مىنا وقۋلىقتار قازاق تىلىندە جارىق كوردى: كەمبريدج ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ باسپاسى دايىنداعان ەكى تومدىق «مۋزىكا تاريحى» جيناق. سونىمەن قاتار، تەاتر ونەرى جايلى كريستوفەر بالمنىڭ «تەاترتانۋ» وقۋلىعى بار. بۇل وقۋلىق كەيىنگى جىلدارى جەكە گۋمانيتارلىق پانگە اينالعان.

ۇزاق جىل بويى رەسەي عىلىم اكادەمياسى الەم ادەبيەتى ينستيتۋتىنىڭ تەوريا ءبولىمىن باسقارعان بەلگىلى عالىم، جازۋشى يۋري بورەۆتىڭ «ەستەتيكا» ەڭبەگى اۋدارىلدى. 

سونىمەن قاتار العاش رەت قازاق تىلىنە اۋدارىلىپ وتىرعان «تەلەۆيزيا، راديو جانە جاڭا مەدياعا ءماتىن جازۋ» وقۋلىعىن ايتا كەتۋ كەرەك. بۇل وقۋلىق مەدياعا ارنالعان ءماتىن جازۋ قاعيدالارىمەن تانىستىرادى.  

تاريحي ءبىلىم سالاسى بويىنشا تومەندەگى ەڭبەكتەر اۋدارىلدى: «تاريح ءبىلىمىنىڭ تاريحى» (تاريحي ءبىلىمنىڭ كاسىبيلەنۋ پروتسەسىن كەشەندى تۇردە زەرتتەگەن), «تاريحي انتروپولوگيا» (تاريحي-انتروپولوگيالىق باعىتتاعى ىزدەنىستەردى توپتاستىرعان), «تاريحي ەتنولوگيا» (الەمنىڭ ەتنوستىق بەت-بەينەسىمەن تانىستىرادى).

ەتيكا سالاسى بويىنشا مىنا وقۋلىقتار قازاق وقىرماندارىنا جول تارتتى: «ەتيكا تەورياسى مەن قازىرگى ماسەلەلەرى» وقۋلىعىنىڭ 9-باسىلىمى، وكسفورد باسپاسىنان شىققان «الەمدىك ساياساتتىڭ جاھاندانۋى: حالىقارالىق قاتىناستارعا كىرىسپە» وقۋلىعى، تانىمال فيلوسوف عالىم دجوناتان ۋولفتىڭ «ساياسات فيلوسوفياسىنا كىرىسپە» ەڭبەگى. 

ال ءبىلىم سالاسىندا مىناداي ەڭبەكتەر اۋدارىلدى: «ءبىلىم بەرۋدەگى زەرتتەۋلەر», «ستاتيستيكا نەگىزدەرى» جانە «زەرتتەۋ جوباسىن جۇرگىزۋ».

ال ەكونوميكا جانە جەكە قاراجات سالاسى بويىنشا مىنا وقۋلىقتار قازاق تىلىندە سويلەدى: مايكل پاركيننىڭ «ماكروەكونوميكا», «ميكروەكونوميكا» ەڭبەكتەى. سونداي-اق، ە.توماس گارمان مەن رەيموند ە.فورگتىڭ «جەكە قاراجات» وقۋلىعىنىڭ 13-باسىلىمى. 

جوعارىدا اتالعان وقۋلىقتاردىڭ ءبارى – بۇكىل الەمدەگى گۋمانيتارلىق عىلىمنىڭ دامۋىنا ۇلكەن ۇلەس قوسىپ، ونداعان تىلگە اۋدارىلعان اتاقتى ەڭبەكتەر. مۇنداي ماڭىزدى كىتاپتاردى قازاق تىلىنە اۋدارۋ قازاقستاننىڭ گۋمانيتارلىق عىلىمىنىڭ دامۋىنا ولشەۋسىز ۇلەس قوسارى ءسوزسىز.

ايتا كەتەرلىگى، اتالعان وتىز وقۋلىقتىڭ ارقايسىسى ون مىڭ دانا باسىلىپ شىقتى. ولار ەلىمىزدىڭ ءار ايماعىنداعى 132 جوعارى وقۋ ورىنىنا تاراتىلادى. سونداي-اق، وقۋلىقتاردى «قازاقستاننىڭ اشىق ۋنيۆەرسيتەتى» (www.openU.kz) پورتالىنان ينتەرنەت ارقىلى ەركىن قولدانۋعا مۇمكىندىك بار. 

Abai.kz