(ارقانىڭ ايماڭداي ارۋلارى)

قازاقتىڭ قازىرگى، قولدانىستاعى ادەبي ءتىلىنىڭ نەگىزىن قالاعان – اباي. ول ەسكىنىڭ سوڭى عانا ەمەس، جاڭانىڭ باستاۋى دا. ابايعا قاراپ بوي تۇزەيمىز. ادەبيەت توڭىرەگىندە، قانداي دا ءبىر ءسوزدىڭ ماعىناسى، قولدانىس اياسى تۋرالى تالاس تۋا قالسا، «قازاقتىڭ باس اقىنىنا» (ا.بايتۇرسىنۇلى) جۇگىنەمىز. اباي بۇل ءسوزدى قالاي پايدالانعانىن زەردەلەيمىز. قاي تۇرعىدان الىپ قاراساق تا، اباي – قۇبىلنامامىز. 

ابايدىڭ دۇنيە سالۋىنا 30 جىل تولۋىنا وراي «ادەبيەت مايدانى» باسىلىمىنىڭ ارنايى نومىرىندەگى تولعامىندا قازاق پوەزياسىنىڭ قۇلاگەرى ءىلياس جانسۇگىروۆ: «ابايدىڭ ولەڭى تاۋدان تاسىعان بۇلاقتاي ارقىراپ جاتسا، ابايدىڭ ولەڭىندەگى تىلدەرى، سوزدەرى سول ءتۇرلى تاسىنداي جارقىراپ جاتادى. اباي وزىنەن ءتىل جاساعان اقىن ەمەس، ەلدىڭ ءتىلىن تولىق پايدالانعان اقىن. ابايدىڭ تىلگە ىستەگەن قىزمەتى زور. اباي ۇلگىلى ەلدىڭ باي ادەبيەتىنىڭ، كۇشتى اقىندارىنىڭ شالعان سەزىمىن قازاقتىڭ قارا شولاق، شيكى-دورەكى تىلىمەن جىرلاپ بەرە سالادى»، – دەپ جازعان ەكەن («ادەبيەت مايدانى»، 1934, №11-12). اباي شىعارمالارىنىڭ العاشقى قوس تومدىعىنا جازعان العىسوزىندە ءسابيت مۇقانوۆ: «ابايعا شەيىن دە، ابايدىڭ تۇسىندا دا قازاقتىڭ ۇلت مادەنيەتىن ابايداي كوتەرگەن اقىن جوق... اباي ۇلت قازىناسى – ءتىلدى ءبىرىنشى رەت ۇلت كەرەگىنە جۇمساي ءبىلىپ، سول تىلمەن بولاشىعىنا باسشىلىق قىلعان اقىن»، – دەيدى (اباي قۇنانبايۇلى. شىعارمالارى، ءى توم. الماتى، 1939, 14-بەت).

ابايدىڭ ۇلىلىعىن مىنا جالعانعا پاش ەتكەن الاش ارىستارى الەكەڭ مەن احاڭنان باستاپ، ءوزىن قازاقتىڭ زيالىسىمەن دەپ ەسەپتەيتىن قاۋىم اقىنعا ءھام ونىڭ دۇنيەتانىمىنا، تىلىنە تاڭ قالاۋمەن، تامسانۋمەن كەلەدى. ابايدى وسى دەڭگەيگە كوتەرگەن قانداي قۇدىرەت؟! ارينە، جاراتۋشى ساناسىنا بەرگەن، بويىنا دارىتقان ەرەكشە تالانت، تالماي ىزدەنىس، تاعىسىن تاعىلار... سونىڭ ىشىندە، كلاسسيك جازۋشى مۇحتار ماعاۋين ايتقانداي: «قازاق ءتىلى – اسىل سۇيەگى، تابيعي بولمىس-ءبىتىسى، تۋما قاسيەتى تۇرعىسىنان العاندا، الەمدەگى ەڭ باي، ەڭ اسەرلى، ەڭ ورالىمدى، ماعناسى تەرەڭ، قۋاتى زور، اۋەزى سۇلۋ، تۇرلەنۋ، جەتىگۋ، دامۋ مۇمكىندىگى شەكسىز، عاجايىپ سىرلى ءتىل. ۇلى اباي قولىنا قاۋىرسىن قالام العان كەزدە، تۇسىنداعى ەڭ ۇلكەن ادەبيەتتىڭ ەڭ ۇلى وكىلدەرىنىڭ وزىنەن ارتىق مۇمكىندىگى بولدى. «الىستان سەرمەپ، – جۇرەكتەپ تەربەپ – شىمىرلاپ بويعا جايىلعان، – قيۋادان شاۋىپ، – قيسىنىن تاۋىپ – تاعىنى جەتىپ قايىرعان – تولعاۋى توقسان قىزىل ءتىل» – دەگەن ءسوز جالپى ءتىل اتاۋلىعا ەمەس، اقىندىق تولعانىس، سەزىمگە عانا ەمەس،  ەڭ الدىمەن قازاق ءتىلىنىڭ قۋات، قۇدىرەتىنە بايلانىستى. «وتكىردىڭ ءجۇزى، – كەستەنىڭ ءبىزى – ورنەگىن سەندەي سالا الماس!» – دەيدى. «سىلدىراپ وڭكەي كەلىسىم – تاس بۇلاقتىڭ سۋىنداي...» – دەيدى. بۇل – اباي مەڭگەرگەن قازاق ءتىلى» (ماعاۋين م. مەن: رومان-ەسسە. – الماتى: «ساق» اق، عوپبك «GAUHAR»، 1998. 213-214-بەتتەر). وسى عاجاپ ءتىلدى دانىشپاننىڭ بويىنا دارىتقان كىم ەكەن؟ ارينە، حالقى. ەڭ الدىمەن اناسى – ۇلجان.

اباي جايلى ءسوز بولعاندا، كوبىنەسە قۇنانباي اۋىزعا الىنادى. سوۆەت داۋىرىندە «تابۋ» بولعان تاقىرىپقا سوڭعى 20-30 جىلدىڭ كولەمىندە دەرەكتى ەڭبەكتەردى بىلاي قويعاندا، ءبىرشاما كوركەم تۋىندى («اعا سۇلتان» رومانى، «قۇنانباي» كيونفيلمى، قارقارالىداعى «قۇنانباي مەن اباي» ەسكەرتكىشى، ت.ب.) دۇنيەگە كەلدى. ءجون، ارينە. بۇعان اقىننىڭ اكە تەگىن يەلەنۋى عانا ەمەس، قۇنانبايدىڭ ءوز زامانىندا «قارادان شىعىپ حان بولۋى»، ۇلكەن لاۋازىم يەلەنۋى، جاقسى-جايساڭمەن بوي تەڭەستىرۋى، سونداي-اق، حالقىمىزدىڭ پاتريحالدىق قوعامنان سوۆەتتىك الاساپىرانعا، ودان قازىرگى «پريحۆاتيزاتسيا» داۋىرىنە تاپ بولۋى، ت.ب. جاعىدايلار سەبەپ بولعان شىعار. دەگەنمەن، وركەنيەت كوشىنە ىلەسكەن حالىقتار اتاۋلى تۇلعانىڭ تەگى جايلى اڭگىمە قوزعالسا، اتا جۇرتى مەن ناعاشى جۇرتىن تەڭ تاراتادى. ەۆرەي ۇلتى ءتىپتى انا تەگىن الدىعا قويادى. «بالا – اكەگە كۇمان، اناعا ايان» دەگەن ءتامسىلدى ۇستانساق، قازاقتار دا ناعاشىلار قۇقىعىن جوعارى قويسا كەرەك ەدى. دالانىڭ تاعى ءبىر دانىشپانى ءماشھۇر ءجۇسىپ جاڭا تانىسقان ادامنىڭ اتا جۇرتىنان بۇرىن ناعاشى جۇرتى كىم ەكەنىن سۇرايتىنىن ەسكە الساق، ازاماتتىڭ بولاشاعىنا اكە تەگىنەن گورى انا تەگى كوبىرەك ىقپال جاسايتىنىنا دەن قويعانىمىز ءجون. وعان قوسا، قازاق حالقى ەڭ ماڭىزدى قارىم-قاتىناس قۇرالىن انا ءتىلى دەپ اتايتىنى ادامدى نارەستە كەزىنەن اناسى تاربيەلەپ، ءتىلىن، سوزدىك قورىن قالىپتاستىراتىنىنان بولسا كەرەك. وسى نەگىزدەرگە سۇيەنسەك، ۇلى ابايدىڭ ءتىلى – ۇلجاننىڭ ءتىلى دەپ سەنىممەن ايتامىز. بۇل تۇجىرىمىمىزدى مۇحاڭنىڭ (م.اۋەزوۆ): «شىنعا كەلگەندە: ابايدان قالعان ءسوزدىڭ ىشىندە بارلىق اقىندىقتىڭ شارتى بولاتىن، جالىندى، جاندى، وتكىر سەزىمدى بىلاي قويعاندا، قالعان سارىننىڭ ىشىندە سالقىن اقىلمەن سويلەگىشتىك كوپ پە، جوق شانىشپا ءتىلدى، سوقتىقپالى، اششى مىسقىل، ۋلى كۇلكىگە بوي ۇرعاندىق كوپ پە؟ ءبىزدىڭ ۇعىمىمىزشا سوڭعى ءتۇرى كوپ سياقتى... وسىنداي تاپقىرلىق جانە بىرەۋدىڭ ءمىنىن اششى تىلمەن قاتتى تۇيرەگىشتىك، ناعاشىسى مەن شەشە جاعىنان ابايعا دا مول كەلگەن» (اۋەزوۆ م. ابايدى بىلمەك پارىز ويلى جاسقا. (يبراھيم قۇنانبايۇلىنىڭ عۇمىرناماسى). وقۋ قۇرالى. – الماتى، «سانات»، 1997.), – دەگەن ءتۇيىندى ويى بەكىتە تۇسەدى. ال، ۇلجان كىم؟ «قۋ – بالقانتاۋ» وڭىرلىك ەنتسيكلوپەدياسىندا ول كىسى جايلى بىلاي دەپ جازىپپىز: «ۇلجان تۇرپانقىزى (1810, قۋ – بالقانتاۋ ءوڭىرى، مىرجىق تاۋى – 1887, شىڭعىستاۋ) – قۇنانباي وسكەنبايۇلىنىڭ كەلىندەي العان ەكىنشى ايەلى، ۇلى ابايدىڭ اناسى. ارعى اتاسى ورتا ءجۇزدىڭ ىشىندەگى قاراكەسەك رۋىنان تارايتىن شانشار ابىزدىڭ نۇربيكە ەسىمدى ايەلىنەن تۋعان بەرتىس بيدەن: بەكتەمىر – بيتەن – تۇرپان بولىپ تارايدى. تۇرپاننان اپالى-ءسىڭلىلى ۇلجان، مولقارا دەگەن قىزدار دۇنيەگە كەلەدى. تۇرپانمەن بىرگە تۋعان قانتاي، تونتاي وت اۋىزدى، وراق ءتىلدى، بەتتى ءھام تاپقىر ادامدار بولعاندىقتان، بىلايعى جۇرت ولار بار جەردە اسا ساقتانىپ جۇرەتىن ءدۇر. ۇلجان وتە سابىرلى، سوزگە ۇستا، اقىلدى، مىنەزگە باي كىسى بولسا، ءسىڭلىسى مولقارا اسقان دومبىراشى، ونەرلى جان ەكەن. ۇلجاننان تاڭىربەردى (تاكەجان), يبراھيم (اباي), ىسقاق، وسپان تۋادى. سولاردىڭ ىشىندە اناسىنىڭ اسىل قاسيەتتەرى ابايعا كوبىرەك اۋىسىپ، ساناسىنا مولىنان سىڭگەن. م.اۋەزوۆتىڭ «اباي جولى» ەپوپەياسىندا ۇلجاننىڭ كەسەك كەسكىن-كەلبەتى مەن قايتالانباس بەينەسى جاسالعان» (قاراعاندى. «اركو» باسپاحاناسى. – 2017 جىل). 

جالپى، ءحىح عاسىردا ارقا قازاقتارى ۇلجان دەگەن ەسىمدى قىزدارعا ءجيى قويسا كەرەك. مىسالى، الشىنباي ءبيدىڭ ەكىنشى ايەلىنىڭ، ءماديدىڭ اجەسىنىڭ دە اتى ۇلجان ەكەن. اناي ءبيدىڭ سۇيىندىك ەلىنە ۇزاتقان قىزىنىڭ ەسىمى دە ۇلجان بولىپتى دەپ ايتاتىن ۇلكەندەر. بۇل ەسىمدى ۇلى بولماعان اتا-انالار كەلەسى ۇرپاعى ەركەك كىندىكتى بولسىن دەگەن ۇمىتپەن قويدى ما، الدە كوشپەلى جۇرت قونعان، جايلاعان ءوڭىرىنىڭ جەر-سۋ اتاۋىنا بايلانىستى قويدى ما، تاپ باسىپ ايتۋ قيىن. سارىارقادا بىرنەشە وزەننىڭ اتاۋى ۇلجان. ايتالىق، ارعاناتى تاۋلارىنان باستاۋ الاتىن تەرىساققاننىڭ ءبىر سالاسى – ۇلجان. سونداي-اق، شەت اۋدانىنداعى ءبىر سۋدىڭ اتاۋى وسىنداي بولسا، اقتوعايدا ۇلجانەسپە دەگەن وزەن بار. (جەر-سۋ اتاۋلارىنىڭ انىقتامالىعى. – الماتى: «ارىس» باسپاسى، 2009.).

تۇتاس رۋعا ۇران بولعان قارقابات، ەسىمدەرى ءبىر-ءبىر بولىس ەلدىڭ اتاۋىنا اينالعان ايبيكە، نۇربيكە انالاردىڭ ءداستۇرىن، تاربيەسىن، مادەنيەتىن، ءتىلىن مەڭگەرىپ قانا قويماي، ۇزاتىلعان جەرىنە – توبىقتى ەلىنە الىپ بارعان ۇلجان قازاق حالقىنىڭ كەرىم قىزدارىنىڭ ەڭ شوقتىقتىسى دەسەك، اقيقاتتان اۋلاق كەتپەسىمىز انىق. تاعى دا مۇحاڭا جۇگىنەيىك: «... ۇلجان وتە دانا (قاراكەسەك، بەرتىس رۋىنداعى شانشار) شانشار رۋىنان شىققان. شانشار يۋموريست ەل بولعان. قۇنانباي ءۇي سەمياسىندا دا وتە قاتال بولعان. ۇلجان كۇندەستىكتىڭ وزىنە دە ەش نازار بەرمەگەن. ەل اناسى بولعان». 14 مارت 1950 جىل. (اۋەزوۆ م. ابايتانۋ دارىستەرىنىڭ دەرەك كوزدەرى: وقۋ قۇرالى. – الماتى، «سانات»، 1997.).

«ابايدىڭ ءوز شەشەسى قاراكەسەك ىشىندە بەرتىس تۇقىمى بولادى. ۇلجاننىڭ اكەسى تۇرپانمەن بىرگە تۋىسقان اعالارى قونتاي، تونتاي قالجىڭىمەن داڭقى شىققان بەلگىلى مىسقىلشىل، تاپقىش، كۇلدىرگىلەر بولعان. بۇل ادەت – بەرتىس، شانشار رۋىنا تۇگەل جايىلعان مىنەز. كورشى ەل شانشاردىڭ قۋلارى دەگەندە قاتتى ىعىساتىن. اس، جارمەڭكە سياقتى قالىڭ جيىنداردا ءبىر جەردە توبىمەن جيىلىپ، كۇلىپ سويلەپ كەلە جاتقان شانشاردى كورسە كوپ ەلدىڭ كىسىلەرى: «ويباي، شانشار كەلە جاتىر. قىلجاق ەتەدى» دەپ، ورتتەن قاشقانداي دۇركىرەي قاشادى ەكەن. بۇل ادەت شانشاردىڭ مىسقىل، مازاققا ۇستا بولىپ، تاۋىپ ايتقىش، وتكىر تىلدىلىگىنەن تۋعان نارسە. قانداي جاننىڭ بولسا دا ءمىنىن تاپپاي قويمايدى، ءمىنىن تاۋىپ السا، تۇندىگىن ۇشىرعانداي قىلىپ سوقتىعادى. ءسوز شابۋىلىمەن كىمنىڭ دە بولسا ەسىن شىعارىپ، ەسەڭگىرەتىپ كەتەدى.

وسى شانشاردىڭ بۇرىنعى-سوڭعى زامانعا شەيىن اۋزىنان تاستامايتىن اتاقتى «قۋى» تونتاي بولعان. تونتايدىڭ بارلىق ءومىرى تۇتاس كۇلكى بولىپ كەتكەن. تۇگەلىمەن باستان-اق جەكە-جەكە كۇلكىلى اڭگىمەدەن قۇرالادى. سول اڭگىمەلەرگە قاراعاندا، تونتايلار قالىڭ قازاق ورتاسىنىڭ ۇنەمى كوڭىلىن كوتەرىپ جۇرگەن، تاۋسىلمايتىن دۋمانى، ۇدايى قىزىق كۇلدىرگىسى. بۇگىنگى ەۋروپا، امەريكانىڭ چارلي ءچاپلينى سياقتى بولعان. وسى تونتايدىڭ ىنىسىنەن تۋعان ايەل بالا ۇلجان بولادى.

ۇلجان سابىرلى، كەڭ مىنەزدى كىسى بولعان. اباي بالالىق شاعىن ءسوز قىلعاندا ءوز شەشەسىنە قاتتى ىرزا بولىپ، ايعىزعا ءىشى رەنجىڭكىرەيدى ەكەن. اناۋ كۇندەستىكتى كوپ سىرتقا شىعارىپ، بىلدىرمەسە دە ايعىز سول جاعىنان بەلگى بەرگىش بولسا كەرەك. بۇنىسى ابايدىڭ بالا شاعىندا كوپ قاتىندى تۇرمىستىڭ بار ءزارىن تارتىپ، تاعى دا نەشە الۋان اۋىر قايشىلىقتى كورىپ وسكەندىگىن دە سەزدىرەدى.

ۇلجاندا تۇقىمىنىڭ تاۋىپ ايتقىش قالجىڭشىلدىعى ابدەن بولعان. اندا-ساندا الدەقالاي ايتىپ قالعان سوزدەرى قالجىڭ بولىپ، ەل ەسىندە ۇمىتىلماي ساقتالادى. مىسالى، ۇلجان دا ولەرىندە قالجىڭ ايتقان. اۋىلدىڭ ۇلكەنىنىڭ بىرەۋى كەپ، اۋىرىپ جاتقان ۇلجاننىڭ ءجايىن سۇراپ، «ولەم دەپ جاتىرمىسىڭ، قالاي كورىنەدى؟» – دەگەندە: «وي شىركىن، مەن بۇرىن ءولىپ كورىپپىن بە، قالاي ەكەنىن قايدان بىلەيىن»، – دەپتى.

ۇلجان قولىندا شەكتىباي دەگەن باۋىرى كوپ جۇرگەن. شانشاردان كەلىپ، جيەندەرىنىڭ اۋلىندا قوناق بوپ، ويىن سالىپ جۇرەتىن ساۋىققوي، سىقاقشىل، كۇلدىرگى ادام بولعان. سول ۇلجان ۇلعايىپ كەلگەن كەزدە، ءبىر كۇنى ءوزى بىرگە تۋعان اپاسى ۇلجاندى «اجە» دەپتى. ۇلجان اشۋلانىپ «قاعىنىپ كەتكەنبىسىڭ؟» دەگەندە، شەكتىباي: «ە، جۇرتتىڭ ءبارى جەر كۇڭىرەنتىپ اجە، اجە دەپ جۇرگەندە جالعىز مەن جاڭا ءتىلىم شىققان بالاداي اپا، اپا دەپ وتىرايىن با؟» دەپتى. سوندا ۇلجان:

– قىز بولسا مەنى ىزدەپ كەلەر مە ەدى، ءبۇيتىپ سويلەر مە ەدى، ساتىپ الساڭ دا، ەركەك بول! – دەپتى.

وسىنداي كەسەك قالجىڭ، اجۋاعا ۇلجان كوپ كونتەرلى، كوپ سوزىمدى، تاپقىر بولعان. قيىن ءجايدى، قىستالاڭدى كۇلكى سوزگە اينالدىرۋ – قالىڭ قازاقتىڭ، اسىرەسە شانشاردىڭ اتا مىنەزى.

تونتاي ولەرىندە ماڭايىنا جيىلىپ كەلىپ وتىرعان قوجا-مولدالارعا قاراپ: «جازىلا، جازىلا قوجا-مولدالاردان ۇيات بولدى، ەندى ولمەسەك بولماس»، – دەپ ايتتى دەگەن ءسوز ەكىنىڭ ءبىرى بىلەتىن ماتەل ءسوز بولىپ كەتكەن... 

قۇنانباي جاننىڭ بارىنە سالقىن بولعان قالپىندا، ءوزىنىڭ بالالارىنا دا ءزىلدى بولعان. سول ءزىلىن جاس شاعىندا اباي دا كوپ كورەدى، باسىنان كوپ كەشەدى. ال ۇلجان مىنەزدى ادام بولعاندىقتان ورايى كەلگەندە، ءوزىنىڭ بالا، باۋىر، قايىن سياقتىلارىنا مىسقىل ءازىلدى ايتا بەرەدى ەكەن، قالجىڭمەن جاۋاپتاسۋدى ابايعا بالا كۇنىنەن ءوزى دە ەككەن سياقتى. وسىنىڭ ءبىر مىسالى بار: ابايدى سۇندەتكە 8 – 9-عا ءىلىنىپ، ەرەسەك بولىپ قالعاندا وتىرعىزسا كەرەك. سوندا اباي قاشىپ جىلاپ: «قۇداي بۇيتكەنشە قىز عىپ جاراتپاعان ەكەنسىڭ!» – دەپتى. ۇلجان سوعان: «بالام-اۋ، قىز بولساڭ بالا تاپپاس پا ەڭ، سودان قيىن بوپ پا؟» – دەيدى. اباي: «ءا، ونىسى تاعى بار ما ەدى!» – دەپ ۋانادى ەكەن» (اۋەزوۆ م. ابايدى بىلمەك پارىز ويلى جاسقا. (يبراھيم قۇنانبايۇلىنىڭ عۇمىرناماسى). وقۋ قۇرالى. – الماتى، «سانات»، 1997.).

مۇحاڭ «اباي جولى» ەپوپەياسىندا ۇلجاننىڭ كەرىم بەينەسىن سومدادى دەدىك. كۇمانىڭىز بولسا، قايتا وقىڭىز. ءتىپتى، ەلدىڭ ءبارى ىعىپ تۇراتىن، جۇرتى زىلىنەن جاسقاناتىن قۇنانبايمەن تەڭ دارەجەدە سويلەسەتىن، ءتىپتى ويلاندىرۋعا ءماجبۇر ەتەتىن كەيىپكەر – ۇلجان. ايتالىق، اكەسىمەن بىرگە قارقارالىعا ساپار شىققالى جاتقان ابايدى توقتاتىپ، بوجەيگە سالەم بەرە ءجۇر دەپ اقىل بەرۋى، بوجەيدىڭ اسىندا بالاسىنا جاردەم جاساپ، وزگە ايەلدەرگە ۇلگى-ونەگە كورسەتۋى، قۇنانباي قاجىلىققا اتتانباق بولىپ كەشۋ الىسقاندا، ىشىندەگى شەمەندى وكپە تۇگىلى ناز ەتىپ ايتۋدى ورىنسىز كورۋى سياقتى كوپتەگەن شتريحتار ۇلجان انانى ەرەسەن ەۆەرەس تۇلعاعا اينالدىرادى. ناقتى ومىردەگى ۇلجان وسى ادەبي بەينەدەن ارتىق بولماسا، مىسقالداي دا كەم تۇسپەگەن ءتارىزدى. 

ابايدىڭ اناسى ۇلجان، ناعاشىلارى جايلى اڭگىمە قوزعالعاندا، بەرتىس اۋلەتىنەن تاراعان تاعى ءبىر ۇلى تۇلعا تاتتىمبەت تۋرالى ءسوز قوسپاساق، ارۋاققا شەت بولارمىز. ارقاداعى شەرتپە كۇي مەكتەبىنىڭ نەگىزىن قالاعان، ءتاتتى كۇيدىڭ ءتاڭىرى تاتتەكەڭ ۇلجانمەن نەمەرە تۋىسقان. ەكەۋى دە بەرتىستىڭ بەكتەمىرىنەن تارايدى: موشەكە، بيتەن، شيتەن ءبىر تۋىسادى. موشەكەدەن – قازانعاپ، ودان – تاتتىمبەت; بيتەننەن – تۇرپان، ودان – ۇلجان. ءماشۇر ءجۇسىپتىڭ ايتۋىنشا قاراكەسەكتە ءۇشتىڭ ءبىرى بولعان تاتتىمبەت ۇلى كومپوزيتور عانا ەمەس، ايىر كومەي، تەمىر جاق شەشەن ادام ەكەن. شانشار باباسىنان باستاپ ەل تىزگىنى بۇل تۇقىمنىڭ قولىنان كەتپەگەن. قارقارالى دۋانىنا قاراستى شانشار بولىسى 1828 جىلى حالقى كوپ، باسقارۋعا قيىن دەگەن جەلەۋمەن ەكىگە بولىنگەندە نۇربيكە – شانشار بولىسىنىڭ تىزگىنىن قازانعاپ ۇستايدى. ەلگە اكەسىنەن سوڭ تاتتىمبەت، ول قايتىس بولعان سوڭ بالاسى مۇساتاي (1905 جىلعى قارقارالى پەتيتسياسىنا قول قويعان ەل اعالارىنىڭ ءبىرى), ودان كەيىن مۇساتايدىڭ شايحى دەگەن ۇلى يەلىك جاسايدى. سوۆەت وكىمەتى ورناعانشا قۋ بولىسىن باسقارعان شايحى 1931 جىلعى بوقتى كوتەرىلىسى يدەولوگتارىنىڭ ءبىرى بولدى. 1937 جىلى ساياسي قۋعىن-سۇرگىنگە ۇشىراپ، جەر اۋدارىلعان ول ايداۋدان كەلگەننەن كەيىن دە تۋعان وڭىرىنە ورالۋ قۇقىنان ايرىلىپ، اياگوز قالاسىنا ورنىعادى. شايحى اقساقال 1967 جىلى، 92 جاسىندا دۇنيەدەن وزدى. ۇرپاقتارى بار. ابايدىڭ اناسى ۇلجاننىڭ توركىن جۇرتى بولعاندىقتان، وقىرمان قاۋىمدى اقپاراتپەن جاراقتاندىرعان جايىمىز وسى.

وسىنشاما اڭگىمە ايتقانداعى ويىمىزدىڭ ءتۇيىنى – اباي ءتىلىنىڭ قاينار كوزى، باستاۋى قۋ (بالقانتاۋ) ءوڭىرى. ويتكەنى، بۇل – ۇلجان انانىڭ توركىن جۇرتى.         

ەرمەك بالتاشۇلى،

قر مادەنيەت قايراتكەرى، جۋرناليستەر وداعى جانە جۋرناليستەر كونگرەسى سىيلىقتارىنىڭ لاۋرەاتى 

Abai.kz