سارسەنبى, 30 قازان 2024
ءالىپبي 2483 3 پىكىر 20 قىركۇيەك, 2020 ساعات 13:10

«ي» جانە «ۋ» دىبىستارىنا ەتيمولوگيالىق تۇرعىدان ۇڭىلگەندە

ءتىل توڭىرەگىندەگى كۇڭگىرت ۇعىمداردى ايقىنداپ، سوزدەردىڭ ماعاناسىن دۇرىس ءتۇسىنىپ، دۇرىس سويلەپ، دۇرىس جازۋدا ەتيمولوگيا بىزگە دۇرىس باعدار سىلتەپ، جان – جاقتىلى ماعلۇماتپەن قامداي الادى. قازاق تىلىندەگى سوزدەردىڭ بايىرعى تۇلعاسىن زەرتتەۋدە كونە تۇرك بىتىك جازۋلارىنىڭ الار ورنى وراسان ماڭىزدى. Atalarmirasi.org سايتىندا «كونە تۇرك بىتىك سوزدىگى» (تومەندە قىسقارتىلىپ «سوزدىك» دەلىنەدى) بەرىلگەن ەكەن، تىلىمىزدەگى سوزدەردىڭ بايىرعى تۇلعالارىن زەرتتەۋدە وسى سوزدىك بارىنشا ەس قاتادى.

/yadaγïn/ - جاياۋى.

كەيبىر شىعارمالاردا وتكەن عاسىرلاردا ەلمەن بىرگە كوشىپ قونباي، قىردا قالىپ «جاتاق» دەپ اتالعاندار ايتىلادى، ءبىر جەردە ورنىعىپ جاتقان سوڭ «جاتاق» اتاعان شىعار دەپ ويلاۋشى ەدىك، ەندى مىنە «/yadaγïn/ - جاياۋى»  تۇلعاسىن سالىستىرا وتىرىپ، «جاياۋ» ءسوزىنىڭ «ياداع» تۇلعاسىنان وزگەرىپ كەلگەنىن، كوشكە ىلەسەر كولىكتەرى جوقتىعىن مەڭزەپ، «ياداع» - «جاتاق» دەپ اتاعانىن اڭعارامىز.

/ ءigىti/ - اسىراي. 

ء/igىd/ - يگى، جاقسى.

ء/igىd/ ءسوزىنىڭ «يىگىت» بولىپ ايتىلۋ مۇمكىندىگىنە قاراي وتىرىپ، بۇل سوزدەردىڭ ازىرگى تىلىمىزدەگى «جىگىت» ءسوزىنىڭ كەلۋ قاينارى ەكەندىگىن اڭعارامىز، ياعني ءوزىن ءارى باسقالاردى «اسىراي» الاتىن ادام «يگى، جاقسى» ەسەپتەلىپ، «جىگىت» ساناتىنا قوسىلادى. 

قازاق جازۋىنىڭ لاتىن گرافيكاسىنا ءوتۋ ىستەرى توڭىرەگىندە كوپتەگەن زەرتتەۋلەر ءجۇرىپ جاتىر، «ي» جانە «ۋ» دىبىستارى توڭىرەگىندە دە تالقىلاۋلار بولىپ جاتىر. دىبىستاعاندا  اۋىز قۋىسىنان كەدەرگىسىز شىعاتىنىنا نەگىزدەلىپ، بۇل ەكەۋى داۋىستى دىبىس دەيتىندەر بار; ءسوز قۇرامىندا داۋىسسىز دىبىستىڭ ورنىندا تۇراتىندىعىن ەسكەرىپ، داۋىسسىز دىبىسقا جاتقىزاتىندار بار; وسى ەكەۋىن دە قامتىپ، بۇلار جارتىلاي داۋىستى بولادى دەيتىندەر دە بار. قازاق جازۋى لاتىن ارىبىنە وتەردەن بۇرىن وسىنداي ماسەلەلەردىڭ باسىن اشىپ الماسا بولمايدى، بۇل بارىستا جانە دە ەتيمولوگياعا جۇگىنگەن ءجون. 

«سوزدىكتەگڭ» بىتىك جازۋلارىمەن ازىرگى ءبىراز سوزدەرىمىزدى سالىستىرار بولساق:

«/adaq/ - اياق، /adïrïl/ - ايىرىلۋ، /adγïr/ - ايعىر، /edgü/ - يگى، /qantan/ - قايدان، /qoń/ - قوي، /süŋük/ - سۇيەك، /egirip/ - ءيىرىلىپ، /tegip/ - ءتيىپ» سوزدەرىندە «د» «ن» «ڭ» «گ» دىبىستارى «ي» دىبىسىنا وزگەرگەن ەكەن. 

«/اbla/ - اۋلاۋ، اڭ اۋلاۋ، /tabar/ - تاۋار، /sub/ - سۋ، /alpaγu/ - الپاۋىت، /aγïr/ - 1.اۋىر،  2. قىمباتتى،  /qaraγ/ - قاراۋ،  /taγ/ - تاۋ، /yadaγïn/ - جاياۋى، /yaratïγma/ - جاراتۋعا، /yaγï/ - جاۋى، /ەlig/ - ەلۋ، /berigme/ - بەرۋگە» سوزدەرىندەگى «ب» «ع» «گ» دىبىستارى «ۋ» دىبىسىنا وزگەرگەن ەكەن. 

دەمەك، ەتيموندىق تۇرعىدان قاراعاندا تىلىمىزدەگى «ي» جانە «ۋ» ەكەۋىنىڭ شىعۋ توركىنى داۋىسسىز دىبىس ەكەن، ءسوز قۇرامىندا داۋىسسىز دىبىستىڭ ورىنىندا كەلىپ، داۋىسسىز دىبىستىڭ مىندەتىن اتقارادى ەكەن. بۇل ماسەلەنىڭ باسى اشىپ العان سوڭ، قازىرگى قولدانىستاعى كەيبىر  سوزدەرىمىزدىڭ جازىلىمىن قايتادان ساراپتاپ كورەيىك: 

/edgü/ - يگى «ە» دىبىسى «ءى»گە، «د» دىبىسى «ي»گە اينالعان، سوندىقتان ءار دىبىس ءوز – ءوز ورىنىمەن «ىيگى» بولىپ جازىلىۋى كەرەك، «يگى» بولىپ جازىلۋى ءسوزدىڭ دىبىس قۇرامىنا ساي كەلمەي تۇر.

/egirip/ - ءيىرىلىپ /egir/ بولەگىندە «ە» دىبىسى «ءى»گە، «گ» دىبىسى «ي» گە اينالعان، سوندىقتان ءار دىبىس ءوز – ءوز ورىنىمەن «ءىيىر» بولىپ جازىلىۋى كەرەك، «ءيىر» بولىپ جازىلۋى ءسوزدىڭ دىبىس قۇرامىنا ساي كەلمەي تۇر.

/tegip/ - ءتيىپ «ە» دىبىسى «ءى»گە، «گ» دىبىسى «ي» گە اينالعان، سوندىقتان ءار دىبىس ءوز – ءوز ورىنىمەن «ءتىيىپ» بولىپ جازىلىۋى كەرەك، «ءتيىپ» بولىپ جازىلۋى ءسوزدىڭ دىبىس قۇرامىنا ساي كەلمەيدى. 

/sub/ - سۋ. «ب» دىبىسى «ۋ» دىبىسىنا اينالعان، سوندىقتان «سۇۋ» بولىپ جازىلعانى دۇرىس، «سۋ» بولىپ جازىلۋى ءسوزدىڭ دىبىس قۇرامىنا ساي كەلمەيدى.

/ەlig/ - ەلۋ. «گ» دىبىسى «ۋ» دىبىسىنا اينالعان، باسقا دىبىستار ءوز ورىندارىندا تۇر، سوندىقتان «ەلىۋ» بولىپ جازىلعانى دۇرىس، «ەلۋ» بولىپ جازىلۋى ءسوزدىڭ دىبىس قۇرامىنا ساي كەلمەيدى.

/berigme/ - بەرۋگە. «گ» دىبىسى «ۋ» دىبىسىنا اينالعان، سوندىقتان «بەرىۋگە» بولىپ جازىلعانى دۇرىس، «بەرۋگە» بولىپ جازىلۋى ءسوزدىڭ دىبىس قۇرامىنا ساي كەلمەيدى.

«/itgüči/ - جاساۋشى» ءسوزى ءبىراز وزگەشەلەۋ، تىلىمىزدەگى ازىرگى تۇلعالىق بالاماسى «ەتۋشى» ەكەندىگى كورىنىپ تۇر. قاراماققا وسىنداعى «گ» جانە «ءۇ» ەكى دىبىس بىرلىكتە، يااعني «-gü-» بۋىنى  تۇتاستاي «ۋ» دىبىسىنا وزگەرىپ كەتكەن سەكىلدەنەدى. مۇنداي جاعداي تىلىمىزدە ءبىرشاما بار، مىسالى، «بارعۇ، كەلگۇ، تۇرعۇ، كۇلگۇ...» سوزدەرى قازاق تىلىندە «بارۋ، كەلۋ، تۇرۋ، كىرۋ...» بولىپ ايتىلادى. وسىنداي سوزدەردىڭ جازىلىمى جونىندە ازىرگە دەيىن تالاس ساقتالىپ كەلەدى، ەملە ەرەجەلەرىندە «ي» جانە «ۋ» دىبىسى جارتىلاي داۋىستىعا جاتقىزىلعاندىقتان «بارۋ، كەلۋ، ءتۇرۋ، كىرۋ...» بوىپ جازىلىپ كەلگەن بولسا دا، ءالىمحان جۇنىسپەكۇلى باستاعان عالىمدار مەن زەرتتەرمەندەر بۇلاردىڭ داۋىسسىز دىبىس ەكەندىگىن دالەلدەپ، ازىرگى قولدانىستاعى ەرەجەلەردىڭ جەتەرسىز تۇستارىن ايتىپ تۇسىندىرۋدەن جالىقپاي كەلەدى، ايتسەدە مۇنداي سوزدەردىڭ «بارىۋ، كەلىۋ، تۇرىۋ، كىرىۋ...» بوىپ نەمەسە «بارۇۋ، كەلۇۋ، تۇرۇۋ، كىرۇۋ...» بولىپ جازىلۋلارى ءالى دە تۇراقتانبادى. بۇلاردىڭ ەتيمونى «بارعۇ، كەلگۇ، تۇرعۇ، كۇلگۇ...» ەكەندىگىن ءارى «ع» «گ» دىبىستارى «ۋ» دىبىسىنا وزگەرگەندىگىن ەسكەرىپ، «ۋ» دىبىسىن ءسوز ورتاسىنداعى ءوز ورنىنا قوىپ جازعاندا «بارۋۇ، كەلۋۇ، تۇرۋۇ، كىرۋۇ...» بولىپ شىعادى، وسى اراعا كەلگەندە ۇلكەن تيىمدىلىككە يە بولامىز، بۇنى «ءجۇرۋ» ءسوزىن مىسالعا الىپ تۇسىندىرەيىك.

«ءجۇرۋ» سوزىنە تاۋەلدىك جالعاۋىن جالعاعاندا «ءجۇرۋى» بولادى، جوعارىدا كەلتىرگەن ەتيموندىق ۇلگى بويىنشا «ءجۇرۋۇ» ەتىپ جازىپ، وعان تاۋەلدىك «-ءى» جۇرناعىن جالعاعاندا «ءجۇرۋۇى» بولادى دا،  سوڭعى ەكى داۋىستى دىبىس قاتار كەلىپ قالادى، سوندا ماسەلە قايدان شىقتى؟ ىزدەنىپ كورەيىك: تاۋەلدىك جالعاۋى داۋىسسىز دىبىسقا «-ى، -ءى» بولىپ، داۋىستى دىبىسقا «-سى، -ءسى» بولىپ جالعانادى، مىسالى، «شىلبىر+ى، نوقتا+سى»، ونداي بولسا «ءجۇرۋۇ» سوزىنە «-ءسى» جۇرناعى جالعانىپ، «ءجۇرۋۇسى» بولۋ كەرەك، «ءجۇرۋ» ءسوزىنىڭ ەتيمونى «يۇرگۇ» بولعاندىقتان، «گ» ءنى «ۋ»دىڭ ورىنىنا قايتارار بولساق «جۇرگۇسى» بولىپ شىعادى، بۇل كادىمگى «جۇرگىسى» دەگەن ءسوزىمىز. «بارعىسى، كەلگىسى، سۇراعىسى، ۇيقىسى...» دەگەن كوپتەگەن سوزدەر سىياقتى اڭساۋدى، كوكسەۋدى بىلدىرەتىن ءسوز، ال «ءجۇرۋى» دەگەندەگى ايتپاقشى ويىمىزدىڭ تۋرا بالاماسى «ءجۇرىسى» ەدى، سوزدەردىڭ ەڭ تۋرا قولدانىسى تۇراقتى تىركەستەردە ساقتالادى، «اتتىڭ جەلىسى، اتتىڭ شابىسى، اتتىڭ ءجۇرىسى» دەپ ايتۋ بار دا، «اتتىڭ جەلۋى، اتتىڭ شابۋى، اتتىڭ ءجۇرۋى» دەپ ايتىلمايدى، «بەت الۋى جاقسى» دەپ ەمەس «بەت الىسى جاقسى» دەلىنەدى، «ءسوز ساپتاۋىنا قاراعاندا» دەمەي «ءسوز ساپتاسىنا قاراعاندا» بولاتىنىن بىلەمىز. كەي تىلدەردىڭ ەتىستىگىنىڭ بەيتاراپ ءتۇرى بولادى، ءتۇرلى اۋدارما سوزدىكتەردە باسقا تىلدەردەگى ەتىستىكتەردىڭ وسىنداي بەيتاراپ تۇرىنە بالاما رەتىندە قازاق تىلىندەگى تۇيىق رايلى ەتىستىكتەر بەرىلەتىندىكتەن، قۇرامىندا «ۋ» دىبىسى بار سوزدەردىڭ سالىستىرماسى  ارتىپ وتىرعان، كەيدە ءتىپتى ەش دالەلدەۋدەن وتكىزىپ جاتپاي – اق «ۋ» جۇرناعىن بەي – بەرەكەت قولدانا سالاتىن جاعدايلار تۋىنداعان. بارا - بارا «ساۋى، ساۋىعۋى، كۇلۋى، بىرىگۋى، وي سالۋى، جاڭبىردىڭ جاۋى...» سىياقتى سوزدەردىڭ دۇرىسى «ساۋىسى، ساۋىعىسى، كۇلىسى، بىرىگىسى، وي سالىسى، جاڭبىردىڭ جاۋىسى...» ەكەندىگىنە كۇمانداناتىن دارەجەگە جەتتىك، «ايدىڭ تۋى دەگەندى ايدىڭ تۋىسى، جينالۋى دەگەندى جينالىسى، ايتۋى دەگەندى ايتىسى، وتىرۋى دەگەندى وتىرىسى، اۋىرۋى دەگەندى اۋىرىسى...» دەۋگە قايتىپ بولادى دەپ ءۋاج ايتاتىندار تابىلادى، قازاق كۇن تىزبەسىندە «ايدىڭ توعىسى» دەگەن تەرمين بار، ايدىڭ تۋىنا قاراتىلعان، «ايدىڭ توعۋى» دەپ تۇرماعانىنا نازار اۋدارۋ كەرەك; «باسى – قاسىندا بولعانداردىڭ ايتىسىنا قاراعاندا...» دەپ كەلەدى، «ايتۋىنا قاراعاندا» دەۋ بەرتىندە پايدا بولعان، ءۇستىرت جاسالعان ءسوز; ارلى – بەرلى دوڭبەكشىپ جاتاتىن بالالارعا «جاتىسىڭ قالاي؟ ءتۇزۋ جات» دەپ ايتادى، «جاتۋىڭ جامان» دەپ ايتپايدى، سول سىياقتى «جينالىسى، وتىرىسى» دا تۋرا قولدانىلىس بولىپ سانالادى; 

«ۋ» جۇرناعىنىڭ ەتيمونىنا ءمان بەرىلمەگەندىكتەن، كەي سوزدەردىڭ دىبىس قۇرامى بۇركەمەلەنىپ قالسا دا سەزە بەرمەيتىن بولدىق. بۇيرىق رايلى ەتىستىككە «ۋ» دىبىسى جالعانۋ ارقىلى تۇيىق رايلى ەتىستىك جاسالاتىنىن بىلەمىز، «سۋ» «تاسۋ» «قىزۋ» «ىسۋ» «قىشۋ» ەتىپ جازىپ جۇرگەن تۇيىق رايلى ەتىستىكتەرىمىزدىڭ بۇيرىق رايى «سۋى» «تاسى» «قىزى» «ىسى» بولعاندىقتان، دۇرىسى «سۋىۋ» «تاسىۋ» «قىزىۋ» «ىسىۋ» بولىۋى كەرەكتىگىن دە قاپەرسىز قالدىردىق. 

كورىپ وتىرعانىمىزداي، سوزدەردىڭ جازىلىمىن تۇراقتاندىرۋدا ەتيمونعا ءمان بەرە بىلسەك كوپتەگەن كۇڭگىرت ماسەلەلەر ءوز قيسىنىمەن شەشىمىن تاۋىپ، تىلدەگى شيكىلىكتەن، جاساندىلىقتان  اۋلاقتاتىپ، ءتىلدى دۇرىس ءتۇسىنىپ، دۇرىس قولدانۋىمىزعا كەپىلدىك جاسالىپ، ءتىلدىڭ اقاۋسىز دامۋىنا وڭ اسەر ەتەدى ەكەن. بۇل ەتيمونعا ءمان بەرىلگەندە عانا قول جەتكىزەر ۇلكەن تيىمدىلىك بولىپ سانالادى.

«عۇ» مەن «گۇ» دەن وزگەرىپ كەلگەن «ۋۇ» مەن «ءۋۇ» ەكەۋىن دە لاتىن ارىبىمەن «wu» دەپ تاڭبالاعاندا، «barwu, kelwu, turwu, kirwu...» بولىپ جازىلادى، مۇنىڭ ارتىقشىلىقتارىن تىزبەلەسەك: بىرىنشىدەن، ءسوزدىڭ ەتيمونىنا جاقىن بولعانىقتان، ادامداردى ءسوزدىڭ ىشكى تۇزىلىسىنە قانىق ەتىپ، ءتىل يگەرۋدى جەڭىلدەتەدى; ەكىنشىدەن، تۇركى تىلدەر ۇياسىنداعى تىلدەردىڭ جازىلىمىن جاقىنداتىپ، تۋىس تىلدەردىڭ ءوزارا تۇسىنىستىگىن ارتتىرۋعا پايدالى; ۇشىنشىدەن، جۋان نەمەسە جىڭىشكە دىبىستالۋى وزىمەن ىرگەلەس بۋىننىڭ جۋان نە جىڭىشكەلىگىنە بايلانىستى بولادى دا، احىمەت بايتۇرسىنۇلى قاعيداسىنىڭ قولدانىس تاۋىپ، ساناعا سىڭىۋىنە ءتيىمدى; تورتىنشىدەن، «-ىۋ» «-ۇۋ» نەمەسە «-ءىۋ» «-ءۇۋ» سىيااقتى ەكى ۇداي جازىلىمدار ىقشامدالىپ، ءسوز تۇلعاسىنىڭ تۇراقتىلىعىنا پايدالى: بەسىنشىدەن، «wu» تاڭباسى دۇنيەنىڭ كەز كەلگەن بۇرىشىندا «ۋ» بولىپ وقىلادى، حالقارالىق داستۇرگە ساي كەلەدى.

ايتا كەتەرلىك تاعى ءبىر ءىس، تىلىمىزدە ەر ادامنىڭ جۇبايى «ايەل» دەلىنەدى، تۇرمىسقا شىقپاعان قىزداردى «ايەل» دەپ اتاماعان، اۋدارماداعى زارۋلىك سەبەبىنەن جىنىستى بىلدىرەتىن اتاۋعا وسى «ايەل» ءسوزى تاڭدالىپ، ايلانىسقا ءتۇسىپ كەتكەن سىيااقتى، جاڭا تۋعان نارەستەنىڭ دە، جاس قىزداردىڭ دا جىنىسى «ايەل» دەلىنىپ ءجۇر، «ايەل» ءسوزى پارسى تىلىندە «بۇزىلعان» دەگەنگە سايااتىن جاعىمسىز ءسوز ەكەندىگىن ەستىپ ءجۇرمىز، وسىلاردى ەلەكتەن وتكىزە كەلە، «ايەل» دەگەن اتاۋدىڭ  اينالىمدا جالعاستى جۇرە بەرگەنى ورىنسىز بولاتىنىن سەزەمىز. تاعىدا وسى «كونە تۇرك بىتىك سوزدىگىندە» /uruŋu/ دەگەن ءسوز بار، «ءۇرۇڭۇ، وروڭگە، رۋلىق بيلىك اتاعى» دەپ تۇسىنىك بەرىلگەن، يااعني /uru-/  ءتۇبىرى «رۋ» ۇعىمىمەن قاتىستى بولىپ تۇر،  «ۇرعاشى»  دەگەن ءسوزدىڭ تۇبىرىمەن سالىستىرار بولساق، رۋ ۇعىمى سوناۋ انالىق قاۋىم قوعامىنان باستاۋ الاتىنىن اڭعارامىز، يااعني اتالىقتىڭ ۇرپاعىن جالعاستىرۋشىنى «ۇرعاشى» دەگەنى اقىلعا قونىمدى، حالقىمىزدا كۇيەۋ جىگىتتىڭ ءوز قالىڭدىعىنىڭ اۋىلىنا «ۇرىن بارۋ» سالتى دا بار ەدى. تىلىمىزدە تۋىستىق اتاۋلاردىڭ كوبىنىڭ الدىندا «ا-» دىبىسى بار، «اتا، اپا، اجە(اجە), انا، اعا...»،  وسى ىزبەن «رۋ» ءسوزىنىڭ الدىنا «ا» دىبىسى قوسىلۋ ارقىلى «ارۋ» ءسوزى جاسالعان دەۋگە بولادى، بۇل ءسابي بالادان تارتىپ بويجەتكەن قىزدارعا دەيىن، كەلىن – كەپشىك، اپا – انالارعا ورتاق قولدانىلا بەرەتىن اتاۋ، «مەنىڭ ايەلىم» دەمەي، «مەنىڭ ارۋىم» دەۋ، «ايەلدەر مەرەكەسى» «ايەلدەر كيىمى» ەمەس، «ارۋلار مەرەكەسى» «ارۋلار كيىمى» دەلىنۋى  كەرەك، دۇنيە ەسىگىن ەندى عانا اشقان نارەستەنىڭ تۋىت كۋالىگىنە جىنىسى «ارۋ» دەپ جازىلعانى دۇرىس، ومىردە كەزدەسەتىن ءتۇرلى كەستە - قاعازدارداعى «جىنىسى» دەگەن جەردە «ەر»دىڭ قاتارىندا «ارۋ» بولىپ تۇرسا جاراسار ەدى. «رۋ» ءسوزىنىڭ /uru-/ مەن قاتىسى  جوعارىدا ايتىلدى، باستاپقى «رۇ» تىركەسى ۋاقىت ۇزارا كەلە «رۇۋ» بولعانى كورىنىپ تۇر، سوندىقتان «ارۋ» ءسوزىنىڭ تۋرا جازىلىمى «ارۇۋ» بولىپ، تاۋەلدىك جالعاۋى جالعانعاندا «ارۇۋى» بولىپ جازىلادى.  

ءار نارسەنىڭ وزىنە لايىقتى اتاماسى بولاتىنىن بىلەمىز، «ي» جانە «ۋ» دىبىستارىنىڭ دا وزىنە ءتيىستى اتاماعا يە بولعانى ءجون. قازاق ءالىپبيىن لاتىن ارىپتەرىمەن بەلگىلەۋدە حالقارالىق داعدىمەن ساباقتاستىق ساقتاۋمەن بىرگە ءتىلدىڭ ۇلتتىق ەرەكشەلىگىنىڭ ءىزىن دە ەپتەپ ساقتاۋ كەرەك دەپ ەسەپتەيمىز. وسىلاردى كوزدە ۇستاي وتىرىپ، «ي» دىبىسىنا لاتىننىڭ «Y» ءارىبى بەرىلگەنى دۇرىس دەپ قارايمىز، لاتىنشا «Y» ءارىبىنىڭ ازىرگى زاماندا حالقاراداعى ەڭ جالپىلاسقان اعىلشىن الىپپەسىندەگى اتاماسى «ۋاي»، وسىعان ۇيقاستىرىپ قازاق الىپپەسىندەگى «Y» ءارىبىن «باي» دەپ اتاۋدى ورتاعا سالامىز، مۇنداعى «باي» ءسوزى كونە تۇرك بىتىك سوزدىگىندە بار، ءتىل بايلىعى، رۋحاني بايلىق، ءبىلىمنىڭ بايلىعى، ادام بايلىعى، مال – دۇنيە بايلىعى... سىيااقتى وڭ ىقپال بەرەتىن ءسوز. 

لاتىننىڭ «W» ءارىبى قاتار كەلگەن ەكى «V» ارىبىنەن جاسالعان بولىپ، 19 – عاسىردان بۇرىن «v» مەن «u» پارىقتالماي ارالاس قولدانىلا بەرەدى ەكەن دە، «دابلي-u» يااعني «قوسار-ۇ» دەپ اتالىپتى، قازاق الىپبيىندە «ۋ» دىبىسىنا  وسى «W» ءارىبىن بەرىپ، ونى «قوسارۇ»عا ۇيقاستىرىپ «قوس ارۇۋ» دەپ، نەمەسە جايعانا «ارۇۋ» دەپ اتاۋدى ۇسىنامىز.

ءۋاليحان عابيدەنۇلى

Abai.kz

3 پىكىر