ءالىمحان ەرمەكوۆ مۇراسىنىڭ ماڭىزى
تاياۋدا استاناداعى ل.ن.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى «الاش» مادەنيەت جانە رۋحاني دامۋ ينستيتۋتى كورنەكتى الاش قايراتكەرى، عالىم، العاشقى ماتەماتيكا وقۋلىعى اۆتورلارىنىڭ ءبىرى ءا.ءا.ەرمەكوۆتىڭ تۋعانىنا 120 جىل تولۋىنا وراي «تاۋەلسىز قازاقستان جانە ءالىمحان ەرمەكوۆ مۇراسى» اتتى عىلىمي-پراكتيكالىق كونفەرەنتسيا وتكىزدى. عىلىمي جيىندى ۇيىمداستىرۋشىلار الاش وردانىڭ جانە قازاق زيالىلارىنىڭ ۇلت تاريحىنداعى، تاۋەلسىزدىك پەن ءبىلىم-عىلىم باستاۋىنداعى ميسسياسىن قايراتكەر، عالىم ءالىمحان ابەۋۇلى ەرمەكوۆتىڭ مۇراسى ارقىلى زەردەلەۋگە تالاپ قىلعانى بايقالدى.
كونفەرەنتسياعا قر ۇعا اكادەميگى، قر مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ يەگەرى، ايگىلى ماتەماتيك مۇحتارباي وتەلباەۆ، قر-داعى ادام قۇقىقتارى جونىندەگى وكىل اسقار شاكىروۆ، قر مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ يەگەرى، جازۋشى الدان سمايىل، ۇلتتىق مۇراعاتتىڭ باس ديرەكتورى مارات ابسەمەتوۆ، پروفەسسورلار نۇرلان تەمىرعاليەۆ، امانتاي ءشارىپ، ديحان قامزابەكۇلى، زيابەك قابىلدينوۆ، نۇرجان بوقاەۆ، قوردان وسپانوۆ، جامبىل ارتىقباەۆ، سۆەتلانا كوۆالسكايا، جاننا قىدىرالينا، گۇلنار مۇسابالينا، اقىن-زەرتتەۋشى باقىتجان توباياقوۆ ت.ب. ماماندار قاتىسىپ، بايانداما جاسادى.
تاياۋدا استاناداعى ل.ن.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى «الاش» مادەنيەت جانە رۋحاني دامۋ ينستيتۋتى كورنەكتى الاش قايراتكەرى، عالىم، العاشقى ماتەماتيكا وقۋلىعى اۆتورلارىنىڭ ءبىرى ءا.ءا.ەرمەكوۆتىڭ تۋعانىنا 120 جىل تولۋىنا وراي «تاۋەلسىز قازاقستان جانە ءالىمحان ەرمەكوۆ مۇراسى» اتتى عىلىمي-پراكتيكالىق كونفەرەنتسيا وتكىزدى. عىلىمي جيىندى ۇيىمداستىرۋشىلار الاش وردانىڭ جانە قازاق زيالىلارىنىڭ ۇلت تاريحىنداعى، تاۋەلسىزدىك پەن ءبىلىم-عىلىم باستاۋىنداعى ميسسياسىن قايراتكەر، عالىم ءالىمحان ابەۋۇلى ەرمەكوۆتىڭ مۇراسى ارقىلى زەردەلەۋگە تالاپ قىلعانى بايقالدى.
كونفەرەنتسياعا قر ۇعا اكادەميگى، قر مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ يەگەرى، ايگىلى ماتەماتيك مۇحتارباي وتەلباەۆ، قر-داعى ادام قۇقىقتارى جونىندەگى وكىل اسقار شاكىروۆ، قر مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ يەگەرى، جازۋشى الدان سمايىل، ۇلتتىق مۇراعاتتىڭ باس ديرەكتورى مارات ابسەمەتوۆ، پروفەسسورلار نۇرلان تەمىرعاليەۆ، امانتاي ءشارىپ، ديحان قامزابەكۇلى، زيابەك قابىلدينوۆ، نۇرجان بوقاەۆ، قوردان وسپانوۆ، جامبىل ارتىقباەۆ، سۆەتلانا كوۆالسكايا، جاننا قىدىرالينا، گۇلنار مۇسابالينا، اقىن-زەرتتەۋشى باقىتجان توباياقوۆ ت.ب. ماماندار قاتىسىپ، بايانداما جاسادى.
تانىمال ماتەماتيكتەردىڭ، الاشتانۋشىلاردىڭ، ەتنوگرافتاردىڭ، تاريحشىلاردىڭ تاۋەلسىزدىك ءۇشىن كۇرەسكەن، قازاق جەرىنىڭ تۇتاستىعىن بولشەۆيكتەر كوسەمى ۆ.ي.لەنيننىڭ الدىندا دالەلدەي العان ازامات-تۇلعا تۋرالى جان-جاقتى ويلارى ەلوردا زيالىلارىنا، ستۋدەنت قاۋىمىنا ەرەكشە اسەر ەتتى. ءبىر قىزىعى، ءالىمحان ابەۋۇلى لەنينمەن كەزدەسۋىن ەستەلىك ەسەبىندە جازىپ كەتىپتى.
شارا اياسىندا ءالىمحان ەرمەكوۆتىڭ تىكەلەي نەمەرەسى ولەگ ماعاۋياۇلى جانە باسقا دا الاش تۇلعالارىنىڭ ىشىنەن سۇلتانبەك قوجانۇلى، جانىبەك جانۇزاق، قوشكە كەمەڭگەرۇلى، حايرەتدين بولعانباي ۇرپاقتارى ەستەلىكتەر ايتتى. قايراتكەر ءسوزىنىڭ تۇپنۇسقا ءماتىنى حاتتالعان اۋديوجازبا تىڭدالىندى.
قاراعاندىمەن بايلانىسى بار نامازحان اقساقالدار قايراتكەر بەيىتى كومىرقالانىڭ ميحايلوۆسكوە زيراتحاناسىندا كۇتىمسىزدەۋ جانە بەلگىسىزدەۋ حالدە ەكەنىن اشىنا ايتتى. ولار بۇل مازاردى تاۋەلسىزدىك پەن يماندىلىق تالابىمەن قايتا ءبىر جاڭعىرتۋدى ۇسىنىپ وتىر.
عىلىمي جيىن قورىتىندىسىندا الاش قايراتكەرى، العاشقى ماتەماتيكتەردىڭ بىرەگەيى ءا.ءا.ەرمەكوۆتىڭ اتى مەن ەڭبەگىن رەسپۋبليكا جانە ەلوردا كولەمىندە ۇلىقتاۋ، ەسكە الۋ تۋرالى قارار قابىلداندى.
مۇنىڭ ىشىندە و.م.ەرمەكوۆ عىلىمي-تانىمدىق «ءالىمحان ەرمەكوۆ سايتىن» اشاتىنىن ءمالىم ەتسە، ەۋرازيا ۋنيۆەرسيتەتى عالىمدارى بۇل سايتتى تولتىرۋ مەن جۇرگىزۋدى موينىنا الدى. سونداي-اق «الاش» ينستيتۋتى عالىمدارى ءالىمحاننىڭ كوپتومدىق شىعارمالارى مەن ول تۋرالى ەستەلىكتەردى جاريالاۋعا كىرىسەتىنىن جەتكىزدى. ەلوردالىق «ءتىل جانە مادەنيەت» قوعامى مۇشەلەرى ءبىر مەكتەپتىڭ اتىن ءا.ەرمەكوۆكە بەرۋ تۋرالى ۇسىنىستارىن استانا قالاسى اكىمىنە جولدايتىنىن حابارلادى.
«اباي-اقپارات»