ءماجىلىس: «شەنەۋنىكتىڭ اجالى»
شەنەۋنىك دەسە، كوز الدىڭىزعا قانداي ادامنىڭ كەيپى كەلەدى؟ اركىم ءارتۇرلى ايتار. الايدا، ءتۇرلى-ءتۇرلى اڭگىمەلەردىڭ تۇپكى اعىسى توعىسادى. نەگە؟ سەبەبى، قاي زاماندا دا شەنەۋنىك اتاۋلىنىڭ پسيحولوگياسى، بولمىس-ءبىتىمى وزگەرمەيتىنگە ۇقسايدى. مىسالى، ورىس جازۋشىسى انتون چەحوۆتىڭ ايگىلى «شەنەۋنىكتىڭ اجالى» دەگەن اڭگىمەسىنىڭ كەيىپكەرىن وتكەن شاقتان ىزدەپ اۋرە بولۋدىڭ قاجەتى جوق. ويتكەنى، ولار - شەنەۋنىكتەر قاي زاماندا دا چەحوۆ جازعانداي قالىپتان شىقپايدى. شەنەۋنىك اتاۋلى دا ۇلت بولمايدى. تەك باستىق قانا بولادى.
شەنەۋنىك دەسە، كوز الدىڭىزعا قانداي ادامنىڭ كەيپى كەلەدى؟ اركىم ءارتۇرلى ايتار. الايدا، ءتۇرلى-ءتۇرلى اڭگىمەلەردىڭ تۇپكى اعىسى توعىسادى. نەگە؟ سەبەبى، قاي زاماندا دا شەنەۋنىك اتاۋلىنىڭ پسيحولوگياسى، بولمىس-ءبىتىمى وزگەرمەيتىنگە ۇقسايدى. مىسالى، ورىس جازۋشىسى انتون چەحوۆتىڭ ايگىلى «شەنەۋنىكتىڭ اجالى» دەگەن اڭگىمەسىنىڭ كەيىپكەرىن وتكەن شاقتان ىزدەپ اۋرە بولۋدىڭ قاجەتى جوق. ويتكەنى، ولار - شەنەۋنىكتەر قاي زاماندا دا چەحوۆ جازعانداي قالىپتان شىقپايدى. شەنەۋنىك اتاۋلى دا ۇلت بولمايدى. تەك باستىق قانا بولادى.
ورىس جازۋشىسى چەحوۆتىڭ اڭگىمەسىندە چەرۆياكوۆ دەگەن شەنەۋنىك (چەرۆياك - جاۋىن قۇرت) ءبىر قويىلىمدى كورىپ وتىرعان كەزدە ابايسىزدا تۇشكىرىپ جىبەرەدى. جازۋشى تۇشكىرۋدىڭ تابيعي نارسە ەكەنىن ايتا كەلىپ: «قۇپيا كەڭەسشىلەردىڭ ءوزى تۇشكىرەدى» دەيدى. الايدا، تۇشكىرگەن كەزدە الدىڭعى ورىندىقتا وتىرعان تاعى ءبىر اسكەري شەنەۋنىك - گەنەرال بريزجالوۆتىڭ جالتىر باسىنا تۇشكىرىگىنىڭ شاشىراندىسى ءتۇسىپ كەتتى مە دەپ قاتتى قاپا بولعان چەرۆياكوۆ اڭگىمە بارىسىندا بىرنەشە رەت گەنەرالعا بايقاۋسىزدا تۇشكىرىپ قويعانىن ءتۇسىندىرىپ، كەشىرىم سۇراماق بولادى. بىراق، گەنەرال وعان ءمان بەرمەيدى. چەرۆياكوۆ ۇيىنە كەلگەن كەزدە بولعان جايدى ايەلىنە ايتىپ بەرەدى. ايەلى بريزجالوۆتىڭ كۇيەۋىنىڭ باستىعى ەمەس ەكەنىن بىلگەن سوڭ جۇرەگى ورنىنا تۇسەدى. دەسە دە، «كەشىرىم سۇراعانىڭ ءجون عوي» دەپ جارىنا جول سىلتەيدى. اقىرى، چەرۆياكوۆ گەنەرالدان كەزەكتى رەت كەشىرىم سۇراماققا بارعان كەزدە تۇككە تۇرمايتىن نارسە ءۇشىن قايتا-قايتا مازاسىن العان كىشكەنتاي شەنەۋنىككە گەنەرال «جوعال!» دەپ ايقاي سالادى. «جوعال» دەگەن سوزدەن زارەسى ۇشىپ، قۇتى قاشقان چەرۆياكوۆ ۇيىنە كەلىپ، كيىمشەڭ جانتايىپ جاتقان كۇيىندە ءجۇرىپ كەتەدى. بار بولعانى - وسى.
باستىعىنان باسقانى تانىمايتىن شەنەۋنىكتەرگە ورتاق تاعدىر. قانداي ايانىشتى.
ءدال قازىر استانادا جاڭا ءماجىلىستىڭ وتىرىسى ءوتىپ جاتىر. وعان قازاقستانداعى ۇلكەن شەنەنۋنىكتەردىڭ ءبارى قاتىسىپ وتىر. ال، كىشكەنتاي شەنەۋنىكتەر تاعدىرىنىڭ ۇكىمىن كۇتكەندەي جيىننان شىعاتىن شەشىمدەردى تاعاتسىزدانا كۇتىپ وتىر. ال، ءبىز شەنەۋنىكتەردىڭ ءبىرى بايقاماي تۇشكىرىپ قويا ما دەپ قورقىپ وتىرمىز...
«اباي-اقپارات»
چەحوۆتىڭ «شەنەۋنىكتىڭ ءولىمى» اڭگىمەسىنىڭ ورىس تىلىندەگى نۇسقاسىن مىنا جەردەن وقي الاسىزدار: http://chehov.niv.ru/chehov/text/smert-chinovnika.htm