وسى پروبلەمانى ءماجىلىستىڭ جالپى وتىرىسىندا پرەمەر-ءمينيستردىڭ ورىنباسارى ەرالى توعجانوۆقا جولداعان دەپۋتاتتىق ساۋالىما ارقاۋ ەتتىم.

وعان تۇرتكى بولعان – جۋرناليست ءزۇبايرا اكىمنىڭ «فەيسبۋك» الەۋمەتتىك جەلىسىندە وتاندىق مۋلتفيلمدەر جايلى جاريالاپ، ماعان جىبەرگەن سىني جازباسى.

بۇگىندە سابيلەر ءۇشىن تانىم مەن تاربيە قاينارى – مۋلتفيلمدەر ەكەندىگى داۋسىز. كەشەگى بالالار ورىستىڭ «قاپ، بالەم، تۇرا تۇرىن» قىزىقتاعان بولسا، بۇگىنگى بالالار – «ماشا مەن ايۋدى» كورىپ ءماز. ولارمەن وتاندىق انيماتورلارىمىزدىڭ قاي تۋىندىسى باسەكەلەسە الادى؟

وسىعان وراي، جۋىردا سىنشى ءامينا قۇرمانعاليقىزى «ەگەمەن قازاقستان» رەسپۋبليكالىق گازەتىندە: «كوركەم ونەردىڭ قاي سالاسى بولسىن – مەيلى كينو ءتۇسىر، مەيلى كىتاپ جاز، ءمۇسىن جاسا، مۋزىكا جاز، سۋرەت سال – ماقسات بىرەۋ بولۋ كەرەك. وسى تۋىندىم ارقىلى ۇلتىما نە بەرە الامىن. جاس ۇرپاق ساناسىنا ۇلتىنىڭ ۇلىق بەينەسىن ءسىڭىرىپ، ءوز ۇلتىن سۇيەتىن، ماقتان ەتەتىن دəرەجەگە جەتكىزە الامىن با؟ جوق، كەرىسىنشە، قازىرگى كوركەم ونەر قازاقتىڭ سايقىمازاق سورلى بەينەسىن جاساعانى سونداي – قازىرگى جاس ۇرپاق قازاق بولۋعا ۇيالاتىن، ارلاناتىن، نامىستاناتىن دəرەجەگە جەتتى»، - دەپ قاتتى سىناي جازدى («قازاققا – ماداق پا، مازاق پا؟» ماقالاسى، 2020 جىلعى 5 قازان).

راسىندا دا، تەلەديدار مەن ينتەرنەتتە كورسەتىلىپ جۇرگەن وتاندىق مۋلتفيلمدەردىڭ كوركەمدىك دەڭگەيى كوڭىل كونشىتپەيدى. «الداركوسە»، «ەرتوستىك» سياقتى مۋلتفيلمدەردە حالقىمىزدىڭ اۋىز ادەبيەتىندەگى سۇيىكتى كەيىپكەرلەرىنىڭ وبرازدارى بۇرمالانىپ، ۇلتتىق قۇندىلىقتارىمىز اياققا باسىلعان بولىپ شىقتى. بىرەر مىسال: «الداركوسە» مۋلتفيلمىندە ءبىر كەمپىر ۇيىنە كوڭىلدەسىن كىرگىزىپ الىپ، شالىن ۇرىپ-سوعىپ قۋىپ جىبەرەدى. بۇل ويدان شىعارىلعان، ۇلتىمىزدىڭ داستۇرىنە جات قىلىق ەمەس پە؟ ونى كورگەن بالا قانداي ءتالىم الادى؟ ال «ەرتوستىك» مۋلتفيلمىندە قازاق كىسى ەتىن جەيتىن كاننيبال رەتىندە سيپاتتالعاندىعى جاعاڭدى ۇستاتارلىق جاعداي ەمەس پە؟

ۇلى ويشىل، اقىن اباي تۋرالى ورىس تىلىندەگى 9 سەريالى ءمۋلتفيلمنىڭ اتاۋى «جاۋىنگەر جولى» («پۋت ۆوينا») ەكەن. سول اتاۋىنا سايكەس اباي بابامىز كوشەدە كەتىپ بارا جاتقان جالعىز قىزعا جابىلعان بۇزاقىلارمەن توبەلەسەدى. ءتىپتى ايۋمەن دە الىسىپ، جەڭىپ شىعادى. بۇل ءمۋلتفيلمنىڭ يدەيالىق-كوركەمدىك دەڭگەيى، مىنە، وسىنداي.

ەلىمىزدىڭ تەلەارنالارىنان كورسەتىلەتىن، باسقا تىلدەردەن قازاق تىلىنە اۋدارىلعان كوپتەگەن ءمۋلتفيلمنىڭ ساپاسى دا سىن كوتەرمەيدى. ولاردىڭ اۋدارمالارى مەن دىبىستالۋى بالا ساناسى مەن تالعامىنا ساي كەلە بەرمەيدى.

ساننان ساپا تۋىندايتىنى بەلگىلى. بىزدە شىعارىلاتىن مۋلتفيلمدەر سانى دا ماردىمسىز. مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ بەرگەن مالىمەتىنە سۇيەنسەك، انيماتسيالىق فيلمدەردىڭ نەگىزگى ءوندىرۋشىسى شاكەن ايمانوۆ اتىنداعى «قازاقفيلم» اكتسيونەرلىك قوعامى بازاسىندا قۇرىلعان «انيماتسيالىق كينو» شىعارماشىلىق-وندىرىستىك بىرلەستىگى كەيىنگى 3 جىل ىشىندە جالپى سوماسى 610 ميلليون تەڭگەنى قۇراعان مەملەكەتتىك تاپسىرىس بويىنشا نەبارى 6 مۋلتفيلم شىعارعان. بۇل رەتتە كورشىلەس رەسەي فەدەراتسياسىندا جىل سايىن 100 شاقتى مۋلتفيلم مەملەكەتتىك تاپسىرىس ارقىلى شىعارىلاتىندىعىن ايتقان ءجون.

بۇل وزەكتى ماسەلە «Nur Otan» پارتياسى فراكتسياسى مۇشەلەرىنىڭ وتكەن جىلعى جەلتوقسان ايىنداعى دەپۋتاتتىق ساۋالىندا دا كوتەرىلگەن بولاتىن. الايدا، «باياعى جارتاس – ءبىر جارتاس» دەپ ۇلى اباي ايتقانداي، انيماتسيالىق فيلمدەردىڭ سانىن كوبەيتۋ، ساپاسىن ارتتىرۋ ماسەلەسى ءالى تۇپكىلىكتى شەشىمىن تاپپاي، وزەكتى كۇيىندە قالىپ وتىر.

مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنە الداعى جىلى ۇلتتىق فيلمدەر شىعارۋ ءۇشىن رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن 1 ميلليارد 159 ميلليون تەڭگە ءبولىنىپ وتىر. وسى قارجىنىڭ ەلەۋلى بولىگىن انيماتسيالىق فيلمدەردى شىعارۋعا جۇمساعان ءجون بولار ەدى.

ەلىمىزدە ايگىلى «قارلىعاشتىڭ قۇيرىعى نەگە ايىر؟» ءمۋلتفيلمىنىڭ اۆتورى، رەجيسسەر امەن حايداروۆتىڭ ءىزىن باسقان انيماتسيا ماماندارى بارشىلىق. ماسەلە – ولارعا بەرىلەتىن مەملەكەتتىك تاپسىرىستىڭ ازدىعىندا.

وسىعان وراي ۆيتسە-پرەمەردىڭ قاراۋىنا كەلەسى ۇسىنىستاردى ەنگىزدىك:

مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگى قازاقستان انيماتورلار وداعىمەن بىرلەسىپ، انيماتسيالىق فيلمدەردە ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى ناسيحاتتاۋ جانە ولاردى بۇرمالاۋدىڭ الدىن الۋ ماسەلەسىن قاراعانى ءجون;

وتاندىق انيماتسيالىق فيلمدەر سانىن كوبەيتۋ ماقساتىندا ولاردى شىعارۋعا ارنالعان مەملەكەتتىك تاپسىرىس كولەمىن ارتتىرۋ ماسەلەسىن قاراۋ قاجەت;

اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ مينيسترلىگى انيماتسيالىق فيلمدەر شىعاراتىن جانە ولاردى كورسەتەتىن تەلەارنالاردا شىعارىلعان جانە باسقا تىلدەردەن قازاق تىلىنە اۋدارىلعان انيماتسيالىق فيلمدەردىڭ كوركەمدىك دەڭگەيىن جانە بالا تاربيەسىنە اسەرىن انىقتايتىن كوركەمدىك كەڭەستەر قۇرۋ جانە ولاردىڭ قۇرامىندا ساراپشىلار رەتىندە تاجىريبەلى پەداگوگ، پسيحولوگ، قازاق ءتىلى ماماندارى مىندەتتى تۇردە بولۋى ماسەلەسىن قاراعانى ءجون;

وتاندىق انيماتسيا ماماندارىنىڭ بىلىكتىلىگىن جەتىلدىرۋ ءۇشىن ولاردى شەتەلدەردەگى جەتەكشى انيماتسيالىق ستۋديالاردا تاعىلىمدامادان وتكىزۋ قاجەت;

شاكەن ايمانوۆ اتىنداعى «قازاقفيلم» اكتسيونەرلىك قوعامىن انيماتسيالىق فيلمدەر وندىرىسىنە قاجەتتى وسىزامانعى تەحنيكالىق جابدىقتارمەن جابدىقتاۋ ماسەلەسىن قاراۋ كەرەك.

وسى دەپۋتاتتىق ساۋالىمدى پارتيالاس ارىپتەستەرىم دارحان مىڭباي مەن اباي تاسبولاتوۆ جانە «اق جول» پارتياسى فراكتسياسىنىڭ مۇشەسى بەرىك دۇيسەنبينوۆ قولداپ، قولدارىن قويدى.

كارىباي مۇسىرماننىڭ جازباسى

Abai.kz