سوڭعى كەزدەرى جۇرتشىلىق ۇلتتىق مەرەكەلەردىڭ مازمۇنى مەن ناسيحاتىنا، ۇيىمداستىرۋ جاعىنا كوپ كوڭىل ءبولىپ، سىني پىكىرلەر ايتىپ  ءجۇر. بۇل ماسەلەدە كەيبىر قاساڭدىقتىڭ ورىن الىپ جۇرگەنىن دە جاسىرۋ قيىن. جۋىردا عانا باسپادان شىققان «ناۋ مەن ىرىس» كىتابى وسى ولقىلىققا ءبىرشاما جاۋاپ قاراستىرىپتى. اتالعان ەڭبەك - تۇركىتانۋ سالاسىنداعى ەلدى ەلەڭ ەتكىزەر ەڭبەك دەگەن ويدامىز. اۆتورى، بەلگىلى پۋبليتسيست، مادەنيەتتانۋشى، تۇركى اكادەمياسىنىڭ قىزمەتكەرى - سەرىك ەرعالي. اۆتوردىڭ پايىمىنشا، «ۇلتتىق مەرەكەلەر تىڭعىلىقتى زەرتتەۋ نىسانىنا اينالا قويماعاندىقتان  دا، ۋاقىت تالابىنا سايكەس تۋىندايتىن جايتتارعا  جاۋاپ بەرىلمەۋدە، سونىڭ سالدارىنان ۇلتتىق مەيرامدار ەتنوگرافيالىق عۇرىپتاردىڭ قالقاسىندا قالىپ، ازاماتتىق، مەرەكەلىك مازمۇنعا يە بولا الماۋدا» دەيدى.

سوڭعى كەزدەرى جۇرتشىلىق ۇلتتىق مەرەكەلەردىڭ مازمۇنى مەن ناسيحاتىنا، ۇيىمداستىرۋ جاعىنا كوپ كوڭىل ءبولىپ، سىني پىكىرلەر ايتىپ  ءجۇر. بۇل ماسەلەدە كەيبىر قاساڭدىقتىڭ ورىن الىپ جۇرگەنىن دە جاسىرۋ قيىن. جۋىردا عانا باسپادان شىققان «ناۋ مەن ىرىس» كىتابى وسى ولقىلىققا ءبىرشاما جاۋاپ قاراستىرىپتى. اتالعان ەڭبەك - تۇركىتانۋ سالاسىنداعى ەلدى ەلەڭ ەتكىزەر ەڭبەك دەگەن ويدامىز. اۆتورى، بەلگىلى پۋبليتسيست، مادەنيەتتانۋشى، تۇركى اكادەمياسىنىڭ قىزمەتكەرى - سەرىك ەرعالي. اۆتوردىڭ پايىمىنشا، «ۇلتتىق مەرەكەلەر تىڭعىلىقتى زەرتتەۋ نىسانىنا اينالا قويماعاندىقتان  دا، ۋاقىت تالابىنا سايكەس تۋىندايتىن جايتتارعا  جاۋاپ بەرىلمەۋدە، سونىڭ سالدارىنان ۇلتتىق مەيرامدار ەتنوگرافيالىق عۇرىپتاردىڭ قالقاسىندا قالىپ، ازاماتتىق، مەرەكەلىك مازمۇنعا يە بولا الماۋدا» دەيدى.

«ناۋ مەن ىرىس» كىتابى  ناۋرىز مەرەكەسىن تۇركىلىك مەيرام رەتىندە قاراستىرۋ جاعىنان العاشقى تالپىنىس بولىپ تابىلادى. اۆتور ءوز پايىمداۋىمەن بىرگە، تاريحي-مادەني مۇرالاردى تالداي   وتىرىپ،ءتىپتى، ارحەولوگيالىق جادىگەرلەردى ساراپتاي كەلە وقىرمانىن عىلىمي تۇردە سەندىرە الاتىنداي تۇجىرىمدار جاساعان. كىتاپقا قوعام جانە مەملەكەت قايراتكەرى، حالىق جازۋشىسى، اقىن مۇحتار شاحانوۆ العىسوز جازىپتى. «ناۋ مەن ىرىس» كىتابى بۇرىنعى اقپارات جانە بايلانىس مينيسترلىگىنىڭ قارجىلاندىرۋىمەن «قازىعۇرت» باسپاسىنان شىعىپتى، تارالىمى نەبارى - 2000 دانا. تۋىندىنى كىتاپحانادان عانا وقۋ مۇمكىندىگى بار. اتالعان كىتاپ الاش بالاسىڭ ءوز بولمىسىن باعامداۋعا جەتەلەيتىن رۋحاني تەتىكتەردىڭ ءبىرى بولعاي دەگەن تىلەگىمىزبەن وقىرمانعا جاعىمدى جاڭالىقتى جەتكىزە وتىرىپ، ەرەكشە ەڭبەكتى د.قامزەبەكۇلىنىڭ پىكىرىمەن تانىستىرۋدى ءجون كوردىك.

س.كاكىبالانوۆ، ينتەرنەت-جۋرناليست

بايسالدى  پايىمداما

بۇگىنگى زاماننىڭ اعارتۋشىلىق ميسسياسىن اتقارىپ جۇرگەن سەرىك ەرعاليدىڭ تانىمدىق، كوسەمسوزدىك ەڭبەكتەرى قالىڭ وقىرمانعا كەڭىنەن تانىس. ويتكەنى، ول - قازىرگى باق-تىڭ بار تۇرىنە ەركىن شىعىپ، ءوز ويىن، ءوز دەگەنىن جەتكىزىپ جۇرگەن ازامات.

سەرىك مىرزانىڭ بويىنان نەگىزگى ەكى قاسيەتتى تانۋعا بولادى. بىرىنشىدەن، ول ءار نارسەگە وي كوزىمەن قاراپ، تىلسىمىنا، سىرىنا بويلاۋدى ماقسات ەتەدى. بۇل ونىڭ عىلىمعا دەگەن ىنتىزار كوڭىلىن اڭعارتادى. ەكىنشىدەن، ول الەمدەگى قازاق اتتى وزىڭدىك تانىمى، جولى بار ۇلتتىڭ كورنەك پەن تىرنەك ونەرىن ماقتانىشپەن اسقاقتاتۋعا پەيىلدى. بۇل رەتتە سەرىك ەرعالي زەرتتەۋلەرىندە 70-80 جىلدارى ۇلت رۋحانياتىن دامىتقان سابەتقازى اقاتاي، اقسەلەۋ سەيدىمبەك سياقتى عالىمداردىڭ جولى مەن باعىتى ايقىن كورىنىپ وتىرادى. «بولماساڭ دا ۇقساپ باق، ءبىر عالىمدى كورسەڭىز» دەگەن اباي ءتامسىلى سەرىكتىڭ بالا جاستان ميىندا ساقتاعان ۇستانىمى ەكەنى بايقالادى. ءتىپتى مىنا ەڭبەكتىڭ «ناۋرىز» ەمەس، «ناۋ مەن ىرىس» دەپ اتالۋىندا دا سونداي ىزدەنىس سۇرەڭى سەزىلەدى.

راس، بىزدە قازىر ءا.مارعۇلان، ءا.قوڭىراتباەۆ، س.قىشقاشۇلىنىڭ جولى، ەكپىنى از بايقالادى. ولجاس سۇلەيمەنوۆتىڭ تىلدىك، تاريحي ىزدەنىستەرىنەن دە الاتىن ۇلگى جەتەرلىك.

ەندى سەرىك ەرعاليدىڭ جىكتەمەلەرىنە نازار اۋدارىڭىز: ناۋرىزدىق تۇجىرىم، دانالىق، ۇيلەسىم; ناۋرىزدىق ۇعىمدار، راسىمدەر، نىشاندار; ناۋرىزدى جاڭاشا مەرەكەلەۋ نۇسقالارى. تاقىرىپتىق اتاۋلارىن قاراڭىز: ادامزاتقا ورتاق جورالعى; ناۋرىزدىڭ تەولوگيالىق تامىرى; ناۋرىزدىق شەجىرە; تۇركىلىك دايەكتەر; ناۋرىزدىق تانىم تەگى; ناۋرىزدىق نىشاندار; ناۋرىز بەن تاريحي تاڭبالار; ناۋرىزدىق ءمان مەن ءدارىپ; «ناۋرىز» ءسوزىنىڭ تەگى; تۇركىلىك ناۋرز; ناۋرىزدىق تۇرعىلار; بۇگىنگى ناۋرىز; ناۋرىزدىق تۇرپات; ناۋرىزدى زامانعا لايىقتاۋ; مەرەكەلىك جاراقتار.

ىزدەنگىش قالامگەر ءبارىن دە ءوز بەتىنشە تاڭداعان، بارىنە دە ءوز كوزقاراسىمەن بارعان. وتكەننەن دە، كەتكەننەن دە، شىعىستان دا، باتىستان دا، ۇلتتان دا، سىرتتان دا دايەك بار.

ارينە، ناۋرىزدىڭ وتە نازىك جەرى ءبارىمىزدى دە ويلانتادى. ول ءدىني تانىم مەن ۇلت داستۇرىمەن بايلانىسقان تۇسى. بۇل باعىتتا قازاقتىڭ وتكەنىن دە، الداعىسىن دا ساراپتاي وتىرىپ، تاريحقا سانالى بارلاۋ جاساۋ قاجەت. س.ەرعالي ەڭبەگىندە سونىڭ ەلەۋلى نەگىزى بار.

اۆتوردىڭ حالىقشىلدىعى، ءبىلىم-عىلىمدى ەلدىك پاراساتپەن ءتۇسىنىپ، كەڭ قولتىق ايادا ناسيحاتتاۋدى قالايتىنى - جۇمىستىڭ باعالى جاعى. «شىعىستىڭ ناۋرىزى» مەن «قازاقتىڭ ناۋرىزى» - كىندىكتەسىپ جاتقانىمەن، ارقايسى ءتولتۋما، ءار كەز تىڭ باعداردا دامىعان جالپىحالىقتىق مەيرام تۇرلەرى. ال، ەندى ونى تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ رۋحاني قاجەتىنە جاراتۋ - باستى ماسەلە. س.ەرعالي بۇل توڭىرەكتە دە سارابدال وي ايتا بىلگەن.

«ناۋ مەن ىرىس» (پايىمداما)» ەڭبەگى ءوز وقىرماندارىن تابادى دەپ ەسەپتەيمىن.

ديحان قامزابەكۇلى،

ل.ن.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۇۋ

«الاش» مادەنيەت جانە رۋحاني دامۋ ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى،

فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور

«اباي-اقپارات»