ءدال ءبىر جىل بۇرىن، 2019 جىلدىڭ 31 جەلتوقسانىندا پرەزيدەنت توقاەۆ بيىلعى 2020 جىلدىڭ باستالۋىمەن بارشا قازاقستان حالقىن قۇتتىقتادى. سول ءداستۇر بويىنشا بۇگىن دە ساعات ءتىلى تۇنگى ون ەكىگە جەتكەندە پرەزيدەنت توقاەۆتىڭ بيىلعى جىلدى قورىتىندىلاعان ءھام جاڭا كۇنتىزبەلىك جىلدىڭ باستالۋىمەن قۇتتىقتاعان بەينە جولداۋى ەفيرلەردەن كورسەتىلەدى.

«وتكەن جىلعى وكپە جوق» دەۋشى ەدىك، جىل سايىن... بيىلعى جىل شىن مانىندە، ءبىز ءۇشىن عانا ەمەس، بۇكىل الەم جۇرتشىلىعى ءۇشىن دە قالتارىسى مەن بۇلتارىسى، قيىندىعى مەن قيعىلى كوپ جىل بولدى. بىراق، ءبىزدىڭ قازاق ءار جىلدارى قانداي قيىندىق كورسە دە، جىلدىڭ جامانى جوق. سوندىقتان: «تىشقان جىلى – تىنىشتىق، سيىر جىلى – سىيلىق»، دەپ جاقسىعا جوريدى.

بۇگىن، تاۋەلسىز قازاق ەلى بىرەر ساعاتتان كەيىن تىشقان جىلىنا قول بۇلعايدى. قوش ايتىسقالى وتىرعان 2020 جىل ەلدە عانا ەمەس، بۇكىل الەمدە وداعاي وقيعالارعا تولى بولدى. وسى جەردە جىلداعى ادەتىمىزبەن وتكەن جىلدى قورىتىندىلاپ كورەلىك...

2019 جىل

اۋەلى، بىلتىر ءدال وسى كۇنى پرەزيدەنت توقاەۆ نە دەپ ەدى؟ «ءبىز كەز كەلگەن سىننان سۇرىنبەي ءوتىپ، زور تابىسقا بىرگە جەتەمىز دەپ سەنەمىن»، دەپ باستالعان بىلتىرعى قۇتتىقتاۋدا بيىلعى جىلدىڭ جوبا-جوسپارىن ايتقان ەدى. «كونستيتتسيانىڭ 25 جىلدىعىن اتاپ وتەمىز»، دەگەن. «ۇلى دالامىزدىڭ داڭتى تاريحىن جان-جاقتى دارىپتەۋگە ەرەكشە كوڭىل بولەمىز»، دەگەن. «ابايدىڭ 175 جىلدىعى، ءال-ءفارابيدىڭ 1150 جىلدىعى، التىن وردانىڭ 750 جىلدىعى مەملەكەتتىك ماسششتابتا اتالىپ وتىلەدى»، دەگەن. «حالىقتان بيىك، حالىقتان جوعارى تۇرعان ەشكىم دە، ەشتەڭە دە جوق. قازاقستان وركەنيەتتى، دامىعان ەلدەردىڭ قاتارىنا قوسىلۋى كەرەك. وسىدان وزگە تۋرا جول دا جوق»، دەگەن. ءسويتىپ، بيىلعى جىلدى «ەرىكتىلەر جىلى»، دەپ جاريالاعان.

2020 جىل

ءوتىپ بارا جاتقان 2020 جىل وقيعالارعا تولى كۇردەلى جىل بولدى. ول وقيعالار بىردە ساياسي شەشىمدەرگە اسەر ەتسە، ەندى بىردە مەملەكەتتىك باسقارۋ جۇيەسىندەگى قوردالانعان كوپ ماسەلەنىڭ بەتىن اشتى.

حالىق ساناعى

2020 جىلدىڭ باستى جاڭالىعى باسقا-باسقا ەمەس، حالىق ساناعى بولۋى كەرەك ەدى. ويتكەنى، سوڭعى ساناق 2009 جىلى ءوتتى. ودان بەرى باقانداي 11 جىل. نەگىزى جالپىحالىقتىق ساناق 2019 جىلى ءوتۋى ءتيىس بولعان. 2019 جىلى وكىمەت سان ساناپ، ساناق جۇرگىزۋدەن قورىقسا كەرەك. ايتەۋىر، 2020 جىلعا ءبىر شەگەردى. سوسىن 2021 جىلعا ەكى شەگەردى. سول جوسپار بويىنشا حالىق ساناعى 2021 جىلدىڭ قازان ايىنا جوسپارلانعان...

ايسۇلتاننىڭ ايتقاندارى 

«Facەbook» جەلىسىن ءدۇر سىلكىندىرىپ، ەل ساياساتشىلارىن ءبىر، قوعامشىلىقتى ەكى شۋلاتقان ايسۇلتان راحات بولدى. 2020 جىلدىڭ قاڭتارىنان باستاپ، ءوزىنىڭ وتباسىنا، قازاقستان بيلىگىندەگى بىرقاتار لاۋازىمدى تۇلعالارعا قاتىستى ەكىۇشتى مالىمدەمەلەر جاسادى. وزىنە الدەكىمدەردىڭ قاستاندىق جاسايتىنىن، قازاقستاننىڭ ەكس-پرەزيدەنتى ن.نازارباەۆ ءوزىنىڭ اتاسى ەمەس، اكەسى ەكەنىن ت.ب. ايتىپ ەلدى شۋلاتتى. بۇل مالىمدەمەلەرگە قاتىستى نازارباەۆ اۋلەتى پىكىر بىلدىرگەن جوق. ال 2020 جىلدىڭ تامىزىندا ايسۇلتان راحات لوندوندا قايتىس بولدى. رەسمي اقپاراتقا سۇيەنسەك، ونىڭ جۇرەگى توقتاپ قالعان.

قوردايداعى قاقتىعىس

ال اقپاندا جامبىل وبلىسىنا قارايتىن قورداي اۋدانىندا قازاق-دۇنگەن قاقتىعىسى بولدى. اۋەلدە تۇرمىستىق كيكىلجىڭنەن باستالعان جانجالدىڭ سوڭى ۇلتارالىق سيپات الدى. بۇل ايماقتاعى ەتنوسارالىق پروبلەمالاردىڭ وسى ۋاقىتقا دەيىن جىلى جابىلىپ كەلگەنىن اشكەرەلەدى.

ەتنيكالىق قاتىناستار، ەتنوسارالىق تۇسىنىستىك پەن دوستىق شىنايى سەزىمدەردەن گورى كەشەگى كەڭەس داۋىرىنەن مۇرا بولىپ قالعان قۇرعاق ناسيحاتتاۋشىلىق پەن جالاڭ ۇرانداردان قۇرىلعانى وسى قورداي وقيعاسىنان انىق كورىنىس بەردى. انكلاۆ رەتىندە ءومىر ءسۇرىپ كەلە جاتقان ەتنوستاردىڭ تۇرمىس-تىرشىلىگى، تانىم-تۇسىنىگى، تاريحقا، مەملەكەتكە كوزقاراسى ءارتۇرلى بولعاندىقتان، ولاردىڭ جاس ۇرپاقتارى قازاق قوعامىنىڭ قۇندىلىقتارىنا تولىققاندى بەيىمدەلىپ كەتە الماعانىن كوردىك. كوز جەتكىزدىك.

قورداي وقيعاسى ەلىمىزدە مەملەكەتتىك ءتىل ماسەلەسىنىڭ وزەكتى ەكەنىن تاعى ءبىر كورسەتتى. قازاقستان 130-دان استام ۇلت پەن ەتنوستارعا ورتاق مەكەن بولا العانىمەن، قازاق ءتىلى وسى كەزگە دەيىن ولار ءۇشىن ورتاق ءتىل بولا الماعانى اسا وكىنىشتى.

ەلىمىزدە بەيبىت زاماندا قان توگىلدى. رەسمي اقپار بويىنشا، وسى قاقتىعىستار كەزىندە 11 ادام قازا تاپتى. 164 ءۇي مەن ساۋدا ورنى، 100-گە جۋىق كولىك قيراعان. 342 ادام جابىرلەنۋشى دەپ تانىلعان. 120-دان اسا قىلمىستىق ءىس قوزعالىپ، 51 ادام جاۋاپقا تارتىلعان.

دۋلات اعادىلدىڭ قازاسى

ازاماتتىق قوعامنىڭ بەلسەندىسى بولعان دۋلات اعادىل نۇر-سۇلتانداعى تەرگەۋ يزولياتورىندا قايتىس بولدى. وسىعان بايلانىستى قوعام بەلسەندىلەرى بىرنەشە مارتە نارازىلىق اكتسياسىن وتكىزدى. رەسمي دەرەكتەر بويىنشا، دۋلات اعادىل جۇرەك تالماسىنان قايتىس بولعان.

مۇحتار جاكىشەۆ بوستاندىققا شىقتى

10 جىلدان اسا ۋاقىت بويى تۇرمەدە وتىرعان «قازاتومونەركاسىپتىڭ» بۇرىنعى باسشىسى مۇحتار جاكىشەۆ شارتتى تۇردە تۇرمەدەن بوساپ شىقتى. ول 2009 جىلى ۇستالىپ، 14 جىلعا سوتتالعان ەدى.

2013 جىلى قازان ايىندا قۇقىق قورعاۋشىلار اليانسى مۇحتار جاكىشەۆتى ساياسي تۇتقىندار تىزىمىنە قوستى. 2018 جىلى قۇقىق قورعاۋشى، قوعام بەلسەندىسى باقىتجان تورەعوجينا جەلىدەگى پاراقشاسىندا جاكىشەۆتىڭ دەنساۋلىعى مەن وتباسى تۋرالى جازبا جاريالادى. ال 2018 جىلى جۇرەك-قان اينالىمى دەرتىنە شالدىققان مۇحتار جاكىشەۆكە ءۇشىنشى توپتاعى مۇگەدەكتىك بەرىلگەن.

COVID-19 ىندەتى ءھام بۇكىلالەمدىك پاندەميا 

2020 جىلدىڭ ناۋرىزىندا دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى Covid-19 ىندەتىنىڭ جاپپاي تارالۋىنا بايلانىستى پاندەميا جاريالادى.

«قىتايدىڭ ۋحان قالاسىندا اشقۇرساق ءبىر قىتاي ءتىرى جارقاناتتى جەپ قويىپتى»، دەپ باستالعان كوروناۆيرۋس ىندەتىنە، وعان بايلانىستى جاريالانعان دۇنيەجۇزىلىك كارانتينگە قاتىستى ەل ىشىندە الىپ-قاشپا اڭگىپمەلەر ءالى دە ايتىلىپ ءجۇر. بىرەۋلەرى: «بۇل الەمدى بيلەۋشى الپاۋىتتاردىڭ استىرتىن ويىنى»، دەسە، ەندى بىرەۋلەرى: «ءجۇز جىلدىقتا ءبىر بولىپ تۇراتىن قۇدايدىڭ كارى»، دەگەن پىكىرلەرگە سەنەدى. ال الەمگە ءامىر ايتۋعا اسىرە بەيىم ەلدەر (اقش، قىتاي، رەسەي ت.ب.) كوروناۆيرۋستىڭ تارالۋىنا ءبىر-ءبىرىن ايىپتادى.

بەكشين: «ناكونەتس-تو»... 

ءسويتىپ، ەل ىشىندە الەمگە استە-استە تارالىپ جاتقان ىندەت قازاقستانعا دا كەلۋى مۇمكىن دەگەن بولجامدار ايتىلا باستادى. وسى كەزدە كۇللى قازاقستان جۇرتشىلىعىنا بۇرىن-سوڭدى ەسىم-سويى ەلگە بەيمىلىم بولىپ كەلگەن جانداربەك بەكشين دەگەن «باتىر» شىقتى. شىقتى دا، جەلىدەگى قاڭقۋ سوزدەردەر شارشاعان كەيىپپەن: «11-ءى مەن 16-سى ارالىعىندا «ناكونەتس-تو» كوروناۆيرۋس كەلەدى»، دەپ سويلەدى. سويلەدى دە جۇرتتىڭ كۇلكىسىنە قالدى.

بەشين ايتسا-ايتقانداي-اق، 13 ناۋرىزدا قازاقستاندا العاش رەت كوروناۆيرۋس فاكتىسى تىركەلدى. 2 ادامنان ىندەت انىقتالدى. قازاقستاندا توتەنشە جاعداي جاريالاندى. ول بويىنشا، قازاقستان اۋماعىنا كىرىپ-شىعۋ شەكتەلدى. شەكارا جابىلدى. قالاارالىق قاتىناستار شەكتەلدى. قاتاڭ كارانتين جاريالاندى. بلوك-بەكەتتەر ورناتىلدى. قوعامدىق ءىس-شارالاردىڭ بارلىق تۇرىنە، ساۋدا جانە ويىن-ساۋىق ورىندارىنىڭ قىزمەتىنە تىيىم سالىندى. بازارلار جابىلدى. مەكتەپتەر مەن جوو، بالاباقشالار ونلاين رەجيمگە كوشىرىلدى. قاشىقتان جۇمىس ىستەۋ رەجيمى ەنگىزىلدى.

شىنىن ايتۋ كەرەك، كوروناۆيرۋس پاندەمياسى ەلدەگى دەنساۋلىق ساقتاۋ مەن تسيفرلاندىرۋ سالاسىنداعى ءبىراز بىلىقتىڭ بەتىن اشتى.

ءبىرتانوۆ. تسوي

ىندەتپەن كۇرەستى دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترى ەلجان ءبىرتانوۆ باستاعان. ءبىرتانوۆتىڭ كەزىندە دسم-نىڭ كوروناۆيرۋسقا قاتىستى بولجامدارى قاتە بولدى. اۋەلدە، ەلدە ىندەت جۇقتىرۋشىلار سانى 3,5 مىڭنان اسپايدى دەگەن. ودان كەيىن، بەتپەردە، ءدارى-دارمەك جەتىسپەۋشىلىگى پايدا بولدى. اۋرۋحانالاردا توسەك ورنى، وكپەنى جاساندى جەلدەتۋ اپپاراتتارى مەن ءدارى تاپشىلىعى قاتتى سەزىلدى. ءتىپتى، جۇرت ءدارىحانالاردان پاراتسەتامول، اسپيرين، تسيترامون سەكىلدى دەنە قىزۋىن تۇسىرۋگە ارنالعان قاراپايىم دارىلەردى تابا الماي قالدى.

ماۋسىمدا مينيستر ءبىرتانوۆ قىزمەتىنىن الىندى. ونىڭ ورنىنا الەكسەي تسوي جايعاستى. ال تامىزدا ءبىرتانوۆتىڭ ورىنباسارى بولعان ولجاس ابىشەۆ «بيۋدجەت اقشاسىن جىمقىردى» دەگەن كۇدىكپەن قاماۋعا الىندى. 3 قاراشادا ءبىرتانوۆتىڭ ءوزى دە قامالدى.

قازاقستاندا. Cوڭعى مالىمەت:

Covid-19 (پتسر+):

154 720 ادام جۇقتىرعان. 412 475 ادام جازىلىپ شىققان. 2262 ادام قايتىس بولعان.

Covid-19 (پتسر-):

45 723 ادام جۇقتىرعان. 33 083 ادام جازىلىپ شىققان. 499 ادام قايتىس بولعان.

13 شىلدە قازاقستاندا پاندەميا قۇرباندارىن ەسكە الۋ كۇنى دەپ جاريالاندى. 

الەمدە. سوڭعى مالىمەت:

82 ميلليون ادام جۇقتىرىپ، 1,8 ميلليونى قايتىس بولعان.

42 500 تەڭگەلىك كارانتين ءھام اسقار جۇماعاليەۆ 

پرەزيدەنت پارمەن بەرگەننەن سوڭ، ۇكىمەت ءويتىپ-ءبۇيتىپ 3 ميلليونعا جۋىق ادامعا 42 500 تەڭگەدەن ۇلەستىرەتىن بولدى دەگەن اڭگىمە الەمجەلىنى ءاپ-ساتتە شارلاپ كەتتى. توتەنشە رەجيم ءتورت قابىرعاعا قاماعان تار كەزەڭدە تۇراقتى تابىسىنان ايرىلىپ، اس-اۋقاتقا اقشا تاپپاي جاتقان اعايىنعا از دا بولسا كومەك ەدى، بۇل. پرەزيدەنت - تاپسىردى. ۇكىمەت: «ماقۇل»، - دەدى. بيۋدجەتتەن قاراجات قاراستىرىلدى. ەندى كەزەك - اتقارۋشى ورگانداردا.

تسيفرلىق دامۋ، يننوۆاتسيالار جانە اەروعارىش ونەركاسىبى مينيسترىلىگىنە قارايتىن، ونىڭ سول كەزدەگى باسشىسى اسقار جۇماعاليەۆ جاۋاپتى بۇل سالا ەلەكتروندىق قىزمەتتەردى دۇرىس جۇرگىزە المادى. 42500 تەڭگە مولشەرىندەگى الەۋمەتتىك تولەمگە ءوتىنىم قابىلدايتىن سەرۆيستەر باستاپقىدا بىرنەشە كۇن ءجوندى جۇمىس ىستەمەدى.

اۋەلدە، «egov»، دەدى. كەيىن «كىلت» سۇرادى. «2 مىڭ تەڭگە تولەۋ» تۋرالى تالاپ تاعى شىقتى. «42500.enbek.kz» دەگەن سايت تەجەلىپ، ول تۇردى. قىسقاسى، الدىڭعى جىلعى 21 مىڭنىڭ جىرى قايتالانا باستادى. تەك، بۇل جولى بەرىلەتىن سوماسى سەكىلدى، سوڭىنداعى شۋى دا ەكى ەسە كوپ بولىپ شىقتى.

ينتەرنەتسىز وقۋشى ءھام ونلاين ساباق 

سونداي-اق قاشىقتان وقىتۋ كەزىندە ەلدى مەكەندەردى ينتەرنەتپەن قامتۋ ماسەلەسى قاعاز جۇزىندەگى دەرەكتەردەن مۇلدە الشاق ەكەنى اشكەرەلەندى.

بۇكىل قازاقستاننىڭ وقۋشىلارىن ونلاين وقىتۋ ءۇشىن اۋەلى سول 2,5-3 ميلليون وقۋشى ينتەرنەتپەن قامتىلۋى كەرەك. ال بىزدە ينتەرنەت قالا جانە قالا ماڭىنداعى ەلدى-مەكەندەردە بولعانىمەن، شالعاي جاتقان ەل-جۇرتتا ول اتىمەن جوق. وعان، اۋەلى مينيسترلىكتىڭ ءوزى دايىن بولماي شىقتى. 2,5-3 ميلليونداي وقۋشى مەن 1 ميلليونداي مۇعالىمدى ءبىر مەزەتتە ينتەرنەتكە وتىرعىزۋ ءۇشىن پەدوگوگيكالىق بازا بولعانىمەن، تەحنيكالىق رەسۋرس جوق. دەمەك، الگى بۇكىل مەكتەپتەردى كومپيۋتەرمەن جابدىقتاپ، قۋاتتى ينتەرنەتپەن قامتىپ جاتىرمىز دەگەن راپورت تا، قازاقستاندى ادام سەنگىسىز قارقىنمەن تسيفرلىق جۇيەگە وتكىزىپ جاتىرمىز دەگەن جۇتاڭ ەسەپ تە جالعان بوپ شىقتى.

ايتپاقشى، 2018-2022 جىلدار ارالىعىندا وسى «تسيفرلى قازاقستان» دەگەن مەگا جوباعا بيۋدجەتتەن 141 ميلليارد تەڭگە بولىنگەن ەكەن. جەمە-جەمگە كەلگەندە ءبىر سىنىپتىڭ 30 وقۋشىسى ءبىر ۋاقتا ءبىر جۇيەگە كىرە المادى. ونى ءمينيستردىڭ ءوزى دە مويىندادى. جۇماعاليەۆ 20 شىلدەدە مينيستر قىزمەتىنەن بوساتىلدى. وسىمەن ءتامام.

ماقتارالداعى اپات

قاتتى جاۋىن-شاشىن مەن داۋىلدى جەلدىڭ سالدارىنان وزبەكستاننىڭ سىرداريا وبلىسىندا ساردوبا سۋ قويماسى جارىلدى. ناتيجەسىندە، ونىڭ سۋى تۇركىستان وبلىسى اۋماعىنا ءوتىپ، بىرنەشە اۋىلدى: جەڭىس، جاڭا تۇرمىستى سۋ باستى. 5 مىڭ ادام ەۆاكۋاتسيالانىپ، تۇركىستان وبلىسىندا توتەنشە جاعداي جاريالاندى.

«بورات»

ايتپاقشى، وسى كۇزدە «بورات» ءفيلمىنىڭ جالعاسى شىقتى. بريتاندىق كوميك ساشا بارون كوەن وينايتىن ءفيلمنىڭ پرەمەراسى قارساڭىندا سيدنەي قالاسىنداعى «Bondi beach» جاعاجايىندا «بوراتتار» شەرۋى ءوتتى.وندا قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىك تۋى ءىلىنىپ تۇردى. جاعاجايداعى تىرداي جالاڭاش ادامداردىڭ جانىندا قازاقتىڭ كوك بايراعىنىڭ ءىلىنىپ تۇرعانى الەۋمەتتىك جەلى قولدانۋشىلارىنىڭ اشۋ-ىزاسىن تۋدىردى.

پارلامەنت سايلاۋى

پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ پارلامەنت ءماجىلىسى جانە ءماسليحات دەپۋتاتتارى سايلاۋىن تاعايىندادى. سايلاۋ 2021 جىلعى 10 قاڭتاردا وتەتىن بولىپ، سايلاۋالدى دودا باستالىپ كەتتى. وعان قر ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىندا تىركەلگەن 5 ساياسي پارتيا قاتىساتىن بولدى.

دۋما دەپۋتاتتارىنىڭ دەگەندەرى

ال جەلتوقساندا رەسەي مەملەكەتتىك دۋماسىنىڭ ءۇش بىردەي دەپۋتاتى قازاقستان جەرىنە سۇقتانىپ سويلەپ، تەرريتوريالىق تۇتاستىعىمىز بەن تاۋەلسىزدىگىمىزدى مويىندامايتىنىن ايتتى. «قازاقستان تەرريتورياسى – رەسەي مەن كسرو-نىڭ سىيلىعى»، «قازاقستان جەردى قايتارۋى ءتيىس» دەگەن جاۋ شاقىرعان سوزدەردى ۆياچەسلاۆ نيكونوۆ، ەۆگەني فەدوروۆ پەن ۆلاديمير جيترينوۆسكي رف فەدەرالدىق ارنالارىنان ايتتى.

رف پرەزيدەنتى ۆلاديمير ءپۋتيننىڭ بۇل ۇشتىگىنە قاتىستى قازاق قوعامى ورە-تۇرەگەلىپ، نارازىلىق ءبىلدىردى. قر سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى رەسەي ەلشىلىگىنىڭ وكىلىن شاقىرىپ، نارازىلىق نوتاسىن تابىستادى. ارتىنشا، مينيستر مۇحتار تىلەۋبەردى دە باق-قا سۇحبات بەرىپ: «ولاردىكى – قىسىر سىيىردىڭ قىڭىرلىعى»، دەپ مالىمدەدى. ايتا كەتەيىك، رەسەي دۋماسىنىڭ دەپۋتاتتارى سوعىس تىلەگەن سوزدەرىن ءالى توقتاتقان جوق.

اباي 175

ءسوزسىز، كوروناۆيرۋس پاندەمياسى مەن ەكونوميكالىق داعدارىس قوس بۇيىردەن قىسقان بيىلعى جىل قانشالىق اۋىر ءوتتى دەسەك تە، ەلىشىلىك جانە حالىقارالىق دەڭگەيدە اتقارىلعان شارۋالار از بولعان جوق. سولاردىڭ بارلىعىن دەرلىك جىپكە ءتىزىپ وتىرماساق تا، بيىلعى جىلدىڭ تاعى ءبىر باستى وقيعاسىن ەرەكشەلەپ ايتۋىمىز كەرەك! ول – ابايدىڭ 175 جىلدىعىن مەملەكەتتىك دەڭگەيدە اتاپ ءوتۋ.

پرەزيدەنت پارمەن بەرىپ، ابايدىڭ 175 جىلدىعىن مەملەكەتتىك ماسششتابتا اتاپ ءوتۋ تاپسىرماسى قويىلعاننان كەيىن، ارنايى مەمكوميسسيا قۇرىلعان. ول بيىل اتقارىلۋى ءتيىس 500-گە تارتا ءىس-شارالاردى كەلىسىپ، بەكىتكەن. سونىمەن، اباي جىلىندا، اباي تويىندا نە ىستەلدى؟

1. ەڭ باستى شارا - «اباي مۇراسى جانە الەمدىك رۋحانيات» اتتى حالىقارالىق عىلىمي-پراكتيكالىق كونفەرەنتسيا (تاراز قالاسى).

2. «اباي جانە رۋحاني جاڭعىرۋ ماسەلەلەرى» اتتى حالىقارالىق كونفەرەنتسيا (نۇر-سۇلتان قالاسى).

3. اباي شىعارمالارى الەمنىڭ 10 تىلىنە اۋدارىلدى. اتاپ ايتقاندا، اباي ەڭبەكتەرى اعىلشىن، اراب، جاپون، يسپان، يتاليان، قىتاي، نەمىس، ورىس، تۇرىك، فرانتسۋز تىلدەرىنە ءتارجى­ما­لاندى.

4. «اباي» تەلەسەريالى ءتۇسىرىلدى. اقىننىڭ ءومىرى، مۇراسى، قازاق مادەنيەتىن دامىتۋداعى ءرولى تۋرالى بىرنەشە دەرەكتى فيلم جانە «اباي» تەلەسەريالى ءتۇسىرىلدى.

5. مەم­لە­كەت­تىك سىيلىق ەندى «اباي اتىن­داعى مەم­لەكەتتىك سىيلىق» دەپ اتالادى. اقىن تويىنا وراي رەسپۋبليكالىق جانە حا­لىق­ارالىق دەڭگەيدە تەاتر جانە مۋزىكا فەستيۆالدارى ءوتتى. بيىلعى ءباي­گەلەر اباي شىعارماشىلىعىنا ار­نا­لدى. ادەبيەت جانە ونەر سالاسىن­داعى ۇزدىك شىعارمالارعا بەرىلەتىن مەم­لە­كەت­تىك سىيلىق ەندى «اباي اتىن­داعى مەم­لەكەتتىك سىيلىق» دەپ اتالاتىن بولدى.

6. قازاقستاننىڭ ەلشىلىكتەرى جانىنان «اباي ورتالىقتارى» قۇرىلدى. ابايدىڭ تۇلعاسى مەن مۇرا­سىن ۇلىق­تاۋ شەتەلدەردە دە جالعا­ستى. رەسەيدەگى، فرانتسياداعى، ۇلىبري­­تا­نيا­دا­عى جانە باسقا دا مەملەكەتتەردەگى قازاق­­ستاننىڭ ەلشىلىكتەرى جانىنان «اباي ورتالىقتارى» قۇرىدى.

7. اق­شوقى ەلدى مەكەنىندەگى قۇنانباي وسكەن­­بايۇلى اۋلەتىنىڭ قورىمى اباتتاندى­رۋ جۇمىستارى جوسپارلانعان.

8. سەمەي قالاسىن الەۋمەتتىك-ەكو­نو­مي­كالىق تۇرعىدان كەشەندى دامىتۋ جۇمىستارى قولعا الىندى.

9. جيدەبايدا «اباي مۇراسى» اتتى جاڭا عي­مارات سالىندى.

سونىمەن قاتار ابايدىڭ «جيدە­باي-ءبورىلى» مەملەكەتتىك تاريحي-ءما­دەني جانە ادەبي-مەموريالدىق قورىق-مۋزەيىنە ەرەكشە كوڭىل ءبولىپ، عىلىمي-تانىمدىق جۇمىستارمەن اينالىساتىن ورتالىققا اينالدىرۋ قولعا الىندى.

10. سەمەي قالاسىنىڭ اۋەجايىنا ابايدىڭ اتى بەرىلدى.

بۇلاردان بولەك، شەت ەلدەردە ابايعا ارنالعان ەسكەرتكىشتەر مەن ساياباقتار اشىلدى. سەمەيدە، «ۇلى اقىن اباي ۇلدارىمەن» دەگەن ەسكەرتكىش اشىلدى. 10 تامىز – اباي كۇنى دەپ جاريالاندى.

ءتۇيىن. ءوتىپ بارا جاتقان جىلدىڭ ازدى-كەم وقيعالارىنا شولۋ جاساعان بولدىق. وسىلايشا، تاعى ءبىر جىل تاريحقا اينالىپ بارادى. الەم جانە ەل ىشىندەگى ءىرىلى-ۇساقتى وقيعالارعا تولى بولعان 2020-شى جىلدىڭ دا كۇنتىزبەسى جابىلىپ جاتىر.

ايتا بەرسەك، اڭگىمە كوپ، تىزە بەرسەك، ءتىزىپ ايتار ەستەلىك كوپ. ەندى، الدان تەك جاقسىلىق، ءۇمىت كۇتەتىن قازاقى قالپىمىزدان اۋماي، جاڭا جىل جارىلقاسىن دەيمىز! ءار شاڭىراق شاتتىقتان شالقىسىن! جاڭا جىلدا جاساسىن، اسقاقتاسىن الاش!

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

P.S. ءبىز بۇل ماقالادا ءوتىپ بارا جاتقان جىلدىڭ قوعام قىزۋ تالقىلاعان وقيعالارىن ەسكە تۇسىردىك. ءبىز ايتپاي كەتكەن، ۇمىت قالدىرعان وقيعالار بولسا، پىكىر قالدىرىڭىز، قادىرلى وقىرمان!

Abai.kz