«قىز جىبەك» داستانى - ماحاببات جايىنداعى الەمدىك جاۋھار تۋىندىلارمەن تەرەزەسى تەڭ تۇراتىن ۇلى شىعارما. ادامزات مادەني مۇراسىنىڭ اسا قۇندى دۇنيەسى رەتىندە يۋنەسكو-نىڭ بۇكىلالەمدىك مۇرالار تىزىمىنە ەنۋى دە سوندىقتان.

قازاق فولكلورىنىڭ كوبىسى تۇركى حالقىنا ورتاق بولىپ كەلسە، «قىز جىبەك» جىرى قازاق حالقىنىڭ جەكە مەملەكەت بولىپ، دەربەس ءومىر سۇرگەن ۋاعىندا پايدا بولعان. ياعني قازاق حاندىعى تۇسىندا قا-لىپتاسقان. باسقا ەشبىر ەلدە جوق، تەك قازاققا عانا ءتان جىر. جىردىڭ شىققان ۋاقىتى شارتتى تۇردە «1508 جىل» دەپ يۋنەسكو تاراپىنان شەشىلگەن.

«قىز جىبەك» ەپوسىنىڭ ەڭ باستاپقىسى دەۋگە بولاتىن 16 نۇسقاسى ساقتالىنعان. ونىڭ ىشىندە ەلگە بەلگىلىلەرى - مۇرىن جىراۋ مەن ماراباي، وميار شيپين، نۇرپەيىس بايعانين جەتكىزگەن نۇسقالار. اسىرەسە، مارابايدىڭ اۋزىنان جازىپ العان جۇسىپبەك قوجا شايحىسلامۇلى جەتكىزگەن نۇسقانىڭ ورنى الابوتەن. جۇسىپبەك ەپوستى جازىپ الىپ قانا قويماي، ءماتىندى سالىستىرا وتىرىپ زەرتتەپ، حح عاسىردىڭ باسىندا قازان مەن تاشكەنت باسپاحانالارىنان بىرنەشە رەت كىتاپ ەتىپ باستىرعان. قازاق فولكلورىن زەرتتەۋشىلەر «قىز جىبەك» نۇسقالارىنىڭ ىشىندەگى ەڭ كوركەمى، سۇلۋى دا سىرلىسى رەتىندە وسى كىتاپتى العا شىعارادى. «قىز جىبەكتى» تۇرىك تىلىنە اۋدارۋشىلار دا وسى مارابايدان جەتكەن مازمۇندى ءماتىندى تاڭداپتى.

«قىز جىبەك» داستانى - ماحاببات جايىنداعى الەمدىك جاۋھار تۋىندىلارمەن تەرەزەسى تەڭ تۇراتىن ۇلى شىعارما. ادامزات مادەني مۇراسىنىڭ اسا قۇندى دۇنيەسى رەتىندە يۋنەسكو-نىڭ بۇكىلالەمدىك مۇرالار تىزىمىنە ەنۋى دە سوندىقتان.

قازاق فولكلورىنىڭ كوبىسى تۇركى حالقىنا ورتاق بولىپ كەلسە، «قىز جىبەك» جىرى قازاق حالقىنىڭ جەكە مەملەكەت بولىپ، دەربەس ءومىر سۇرگەن ۋاعىندا پايدا بولعان. ياعني قازاق حاندىعى تۇسىندا قا-لىپتاسقان. باسقا ەشبىر ەلدە جوق، تەك قازاققا عانا ءتان جىر. جىردىڭ شىققان ۋاقىتى شارتتى تۇردە «1508 جىل» دەپ يۋنەسكو تاراپىنان شەشىلگەن.

«قىز جىبەك» ەپوسىنىڭ ەڭ باستاپقىسى دەۋگە بولاتىن 16 نۇسقاسى ساقتالىنعان. ونىڭ ىشىندە ەلگە بەلگىلىلەرى - مۇرىن جىراۋ مەن ماراباي، وميار شيپين، نۇرپەيىس بايعانين جەتكىزگەن نۇسقالار. اسىرەسە، مارابايدىڭ اۋزىنان جازىپ العان جۇسىپبەك قوجا شايحىسلامۇلى جەتكىزگەن نۇسقانىڭ ورنى الابوتەن. جۇسىپبەك ەپوستى جازىپ الىپ قانا قويماي، ءماتىندى سالىستىرا وتىرىپ زەرتتەپ، حح عاسىردىڭ باسىندا قازان مەن تاشكەنت باسپاحانالارىنان بىرنەشە رەت كىتاپ ەتىپ باستىرعان. قازاق فولكلورىن زەرتتەۋشىلەر «قىز جىبەك» نۇسقالارىنىڭ ىشىندەگى ەڭ كوركەمى، سۇلۋى دا سىرلىسى رەتىندە وسى كىتاپتى العا شىعارادى. «قىز جىبەكتى» تۇرىك تىلىنە اۋدارۋشىلار دا وسى مارابايدان جەتكەن مازمۇندى ءماتىندى تاڭداپتى.

قالىڭ دا جىلتىر مۇقابامەن ساپالى قاعازعا باسىلعان «قىز جىبەك» 276 بەتتەن تۇراتىن قالىڭ كىتاپ بولىپ شىققان. تارالىمى - ءتورت مىڭ دانا. تۇرىكشە جانە قازاقشا (لاتىن ارپىمەن) ءماتىنى قاتار بەرىلگەن. كىتاپتىڭ جاۋاپتى رەداكتورى - فولكلورتانۋشى، فيلولوگيا عىلىمىنىڭ كانديداتى، دوتسەنت اسقار تۇرعانباي. كىرىسپە ءسوزىن جازعان - تۇركسوي-دىڭ باس حاتشىسى دۇيسەن قاسەيىنوۆ. العىسوزىن جازعان - اكادەميك سەيىت قاسقاباسوۆ. اۋدارماسىن جاساعاندار - مەتين ارىكان مەن دينارا دۇيسەباەۆا. كىتاپتىڭ سوڭىندا «قازاقتىڭ عاشىقتىق جىرى» دەگەن اتپەن اكادەميكتەر زاكي احمەتوۆ پەن سەيىت قاسقاباسوۆتىڭ كولەمدى ماقالاسى بەرىلگەن. سونداي-اق م.عۇماروۆا مەن

ن.سميرنوۆتىڭ «قىز جىبەك» نۇسقالارى جونىندە تۇسىنىكتەرى دە ورىن العان.

ۇلى ەپوستىڭ 500 جىلدىعى قۇرمەتىنە 2009 جىلى تۇركيانىڭ ىستامبۇل مەن مەرسين قالالارىندا جانە سولتۇستىك كيپردە ءداستۇرلى وپەرا ونەرى كۇندەرى وتكەن. سول كەزدە قازاقتىڭ اباي اتىنداعى مەملەكەتتىك اكادەميالىق وپەرا جانە بالەت تەاترىنىڭ ترۋپپاسى «قىز جىبەك» وپەراسىن ۇسىنىپ، ۇلتىمىزدىڭ ۇلى مۇراسىن تۇرىك الەمىنە كەڭىنەن تانىتقان بولاتىن. ەندى مىنە، «قىز جىبەك» جىرىنىڭ تۇرىك تىلىندە سويلەۋى - ماحاببات گيمنىنە اينالعان قازاقتىڭ اسىل مۇراسىنىڭ بۇكىل تۇركى الەمىنىڭ ماقتانىشىنا اينالۋىنا ناقتى جول سالارى حاق. ەندى جىبەك ەسىمى سۇلۋلىق پەن اسەمدىكتىڭ، ىڭكارلىكتىڭ سيمۆولى رەتىندە تۇرىكتىڭ جاڭا تۋعان قىزدارىنا قويىلىپ جاتسا، تاڭعالۋعا بولمايدى.

«ايقىن» گازەتى، 03.03.12