نۇر مۇستاجاپوۆ. وتىر(عىز)ۋ
(ساياسي ساتيرا)
ءبارىنىڭ ءبىزدىڭ ۇستىمىزگە قۇلايتىن ادەتى ەمەس پە، قۇدايدىڭ ءبىر قۇتتى كۇنى جاتپلانەتالىق توبەمىزدەن توپ ەتە قالدى. العاشىندا جۇيەلى تۇردە جاۋىپ تۇراتىن رەسەيلىك ءبىر اپپاراتتىڭ سىنىعى شىعار دەپ سىنىقشىلاردان (مەتاللولومششيكتەر ) وزگەمىز كوڭىل بولە قويمادىق. بىراق سىنىقشىلار ءبىرازدان سوڭ كوڭىلسىز، سالىسىمەن قوسا سيىقسىز بىردەڭەنى سۇيرەتىپ كەلگەننەن سوڭ، سول بىردەڭەنىڭ جاتپلانەتالىق ەكەنى بەلگىلى بولدى، ءبىز ونى جات دەپ اتايىق... سونىمەن، «تاس تۇسكەن جەرىنە اۋىر» (جات تا سولاي), ەلىمىزگە جەردىڭ تۇپكىر-تۇپكىرىنەن جۋرناليستتەردىڭ جەتى اتاسى قاپتاپ كەتتى، شىندىعىندا، جەتى ەمەس جەتپىس اتاسى كىرەتىن ەدى، 63 اتا كەلەشەكتە ۇلكەن مايلاۋ بولعاندا شەبەر سىلاۋشى نە جۋاس باقىلاۋشى جىبەرەم دەگەن ۋادەسىن بەرە المادى.
- قازاقتاردىڭ اۋىزىنىڭ سالىمىنىڭ قاراشى، باسقاعا ەمەس تاپ
وسىلارعا ءتۇسىپ، - دەدى وزبەك اعام.
- عارىشتان كورىنىپ تۇرعان جالعىز ەل وسى، - دەدى جات جالت-جۇلت
ەتىپ.
- قوي-ەي؟! - دەدى ءبارى، جاڭاعى وزبەك اعامنىڭ قىزعانىشى دالادا
قالدى. ءبارىنىڭ ءىشىن قىزعانىش دەگەن قىزىل يت تىرناپ جاتتى.
- شىن ايتامىن، بۇل ءسىرا، وسى ەل ارقىلى زىمىراندار كوپ ۇشىپ
وزون قاباتى جۇقارعاننان بولسا كەرەك...
- ە، بىردەن سويدەپ ايتپايسىڭ با، - دەپ كوپشىلىگى جاڭاعى قىزىل ءيتتىڭ
باسىنان تەۋىپ قۋىپ جىبەردى. (تەك جاڭاعى اعامنىڭ ىشىنە ول يت كىرىپ ءولىپ قالدى)
(ساياسي ساتيرا)
ءبارىنىڭ ءبىزدىڭ ۇستىمىزگە قۇلايتىن ادەتى ەمەس پە، قۇدايدىڭ ءبىر قۇتتى كۇنى جاتپلانەتالىق توبەمىزدەن توپ ەتە قالدى. العاشىندا جۇيەلى تۇردە جاۋىپ تۇراتىن رەسەيلىك ءبىر اپپاراتتىڭ سىنىعى شىعار دەپ سىنىقشىلاردان (مەتاللولومششيكتەر ) وزگەمىز كوڭىل بولە قويمادىق. بىراق سىنىقشىلار ءبىرازدان سوڭ كوڭىلسىز، سالىسىمەن قوسا سيىقسىز بىردەڭەنى سۇيرەتىپ كەلگەننەن سوڭ، سول بىردەڭەنىڭ جاتپلانەتالىق ەكەنى بەلگىلى بولدى، ءبىز ونى جات دەپ اتايىق... سونىمەن، «تاس تۇسكەن جەرىنە اۋىر» (جات تا سولاي), ەلىمىزگە جەردىڭ تۇپكىر-تۇپكىرىنەن جۋرناليستتەردىڭ جەتى اتاسى قاپتاپ كەتتى، شىندىعىندا، جەتى ەمەس جەتپىس اتاسى كىرەتىن ەدى، 63 اتا كەلەشەكتە ۇلكەن مايلاۋ بولعاندا شەبەر سىلاۋشى نە جۋاس باقىلاۋشى جىبەرەم دەگەن ۋادەسىن بەرە المادى.
- قازاقتاردىڭ اۋىزىنىڭ سالىمىنىڭ قاراشى، باسقاعا ەمەس تاپ
وسىلارعا ءتۇسىپ، - دەدى وزبەك اعام.
- عارىشتان كورىنىپ تۇرعان جالعىز ەل وسى، - دەدى جات جالت-جۇلت
ەتىپ.
- قوي-ەي؟! - دەدى ءبارى، جاڭاعى وزبەك اعامنىڭ قىزعانىشى دالادا
قالدى. ءبارىنىڭ ءىشىن قىزعانىش دەگەن قىزىل يت تىرناپ جاتتى.
- شىن ايتامىن، بۇل ءسىرا، وسى ەل ارقىلى زىمىراندار كوپ ۇشىپ
وزون قاباتى جۇقارعاننان بولسا كەرەك...
- ە، بىردەن سويدەپ ايتپايسىڭ با، - دەپ كوپشىلىگى جاڭاعى قىزىل ءيتتىڭ
باسىنان تەۋىپ قۋىپ جىبەردى. (تەك جاڭاعى اعامنىڭ ىشىنە ول يت كىرىپ ءولىپ قالدى)
- ءجا، وزون-موزوندى قويا تۇرىڭدار، مىنانى نە ىستەيمىز؟
- نە ىستەيمىز دەيتىنى جوق، ءبىزدىڭ ەلدىڭ زاڭى بويىنشا، ەڭ اۋەلى،
ارينە، پروپيسكاعا وتىرعىزامىز دەدى، - تولەرانت انتۇرعانوۆ.
- مۇمكىن، اۋەلى سۇندەتكە وتىرعىزارسىزدار؟- دەدى بايعۇس جات اراب
پەن ەۆرەيگە جالتاق-جالتاق قاراپ. اراب قۇدايعا، ەۆرەي مۇنايعا قاراعان بولىپ جاتتى بايقاماعانسي قالدى.
- ەڭ بولماسا ەپيدەمياعا تەكسەرىڭدەر، - دەدى جاكەڭ، نەگە ەكەنى
بەلگىسىز، بىردەن پروپيسكادان باستاعاندى ونشا قالاماي.
- سەن نەگە پروپيسكادان قاشىپ تۇرسىڭ، بىزدە جاقىندا پروپيسكاعا
قاتىستى جاڭا تالاپتار شىقتى، - دەدى سامميتگۇل حالىقتاردوستىعى قىزى
- سىزگە قالاي ايتسام ەكەن، پروپيسكاعا ءىشىم ونشا جىلىماي تۇر...
- ءىشىڭ جىلىماي تۇرسا سەنى ەپيدەمياعا نەسىنە تەكسەرەمىز، ءىشىڭ
قىزىپ تۇرسا ءبىر ءجون. مۇمكىن شەكەڭ قىزىپ تۇرعان شىعار؟...
- ولاي بولسا پروپيسكادان بۇرىن ەركەك پە ۇرعاشى ما سونى
انىقتايىق تا، - دەدى شۆەد.
- باسقاسىن باسقا، تاپ وسى سىزدەرگە سول ءبارىبىر ەمەس پە؟! - دەپ جات
جالىن كۇجىرەيتە باستادى.
- وۋ، مىناۋىڭ شۆەدتى شاعىپ الدى عوي، مۇمكىن اۋەلى بۇل ادام با
ناسەكوم با سونى انىقتايىق، - دەدى ۇندىلىك. ەگەر ناسەكوم بولسا وندا «جانۋارلاردى قورعاۋ ۇيىمىنىڭ» وكىلى رەتىندە مەن وعان كومەكتەسۋگە ءازىرمىن
- جالپى، ءوزىڭنىڭ ۇلتىڭ قانداي؟ - دەدى اسسامبلەيا وكىلى، مۇمكىن جاڭا
ءبىر ۇلتقا بايۋ باقىتى بۇيىرىپ تۇرعان شىعار، - دەگەن ەسەكدامەدەن كوزىندە ءۇمىت وتى ۇيالاپ.
- مەن مۇندا تۇسكەندە ەڭ العاش ەستىگەن ءسوزىم - ورىسشا ءسوز، ورىس
بولىپ سانالا قويالىن
- ءاي، «ورىس بولام دەسەڭ، اۋەلى قازاق بول!» دەدى كوپ ۆەكتورۇلى.
- تاقىرىپتان اۋىتقىمايىق، جالپى، پروپيسكاعا وتىرعىزۋ ماسەلەسىن مەن ءوزىم قولدايمىن، - دەدى ءبىر گرۋزين اۆتوريتەت.
- تاپ وسى ەرەگىسكەندە، مەن پروپيسكاعا وتىرمايمىن،- دەدى جات قىرسىعىپ
- پروپيسكاعا وتىرماساڭ باسقا جەرگە وتىراسىڭ، - دەدى دەپۋ تاتوۆ.
- نەگە وسى وتىرۋعا، وتىرعىزۋعا اۋەسسىڭدەر. دليا رازنووبرازيا «جاتۋ»، «تۇرۋ-ءجۇرۋ» دەگەن سوزدەردى قولدانىپ قويساڭدارشى اندا-ساندا بولسا دا! دەپ جات جانىنان تۇڭىلگەن كۇي تانىتتى.
- «جاتقان» دەگەن ءسوز، ەندى نەگاتيۆ قوي، «جۇرگەن» دە سول، ارتىق قيمىل سەزىك تۋدىرادى دەگەندەي...
- وسى ءۇش قالىپتىڭ ىشىندە «وتىرعاننان» ارتىعى جوق، ءوزىڭ دە وسى ۇشەۋدىڭ بىرەۋىن تاڭدا، مەن ءوزىم ءبىر ورىندا 5 جىلدان ارتىق وتىرمىن، -دەدى ماڭگى ءماسىنوۆ
- جوق مەن بۇلاردىڭ بىرەۋىن دە ەمەس «ۇشقان» دەگەن قالىپتى تاڭدايمىن دەپ جات جوق بولىپ كەتتى
- ... ءبىز وتىرىپ قالدىق، جالپى وتىرعانىمىزعا كوپ بولدى، تۇرساق جۇرسەك وتىرعىزىپ تاستاماي ما؟ قالاي ويلايسىز، سانا-سەزىمى وتىرماعان اعايىن؟!
«اباي-اقپارات»
