ءامىرحان بالقىبەك. وتكەلدە (جالعاسى)
وتكەلدە
اۋرۋ ەمەس،
قاساپ قولدان ولەم مەن.
سۇيەر ارۋ
ەرiنiمنەن كوگەرگەن.
- تۇسiنبەپپiن
عۇمىرىڭدى ۇراندى،
كەش،- دەپ جىلار
الدىڭداعى كۇنامدi
- مەن كۇناڭدi,
كەشكەم سوناۋ تiرiمدە،-
دەپ ايتار ەم،
شىقپايدى، اتتەڭ، ءۇنiم دە.
جۇرەگiمە
جاتقانىمەن جاس تولىپ،
ايتا المايمىن،
جاعىم قالعان تاس بولىپ.
ۇلىم تۇرار
قوس جانارى مولدiرەپ.
ويلامايدى ول
بiراق مەنi ءولدi دەپ.
باتاسى يگi
بابالاردىڭ جولىمەن.
جاماندىقتان
قورعاپ جۇرەم ونى مەن.
وسى بiر شاق
جۇلدىزىما جونەلگەن.
ءبارi شىندىق،
ءبارi وتiرiك دەگەنمەن.
باسىما كەپ
جىلاپ تۇرار ءۇش ادام.
ولمەيدi ولار
مەن ءولدi دەپ قۇسادان.
شىندىق ءۇشiن
مەن كەسiلگەن تiلدەيمiن.
ءۇشiنشiسi
كiم ەكەنiن بiلمەيمiن.
* * *
مەن پۋشكين ەمەسپiن،
بۇل انىق،
بولماسام بولمايىن، ۋايىم با.
جەر باسىپ جۇرگەنگە جۇبانىپ،
جىر جازام عاشىقتىق جايىندا.
ماحاببات - سەزiم بۇل كيەلi,
دەيمiن دە ورانام جالىنعا.
جۇرەگiم سول قىزدى سۇيەدi,
كەۋدەمدە تiرشiلiك بارىندا.
و دۇنيە بار بولسا ەگەردە،
وندا دا سۇيەمiن نۇرلىمدى.
وتكەلدە
اۋرۋ ەمەس،
قاساپ قولدان ولەم مەن.
سۇيەر ارۋ
ەرiنiمنەن كوگەرگەن.
- تۇسiنبەپپiن
عۇمىرىڭدى ۇراندى،
كەش،- دەپ جىلار
الدىڭداعى كۇنامدi
- مەن كۇناڭدi,
كەشكەم سوناۋ تiرiمدە،-
دەپ ايتار ەم،
شىقپايدى، اتتەڭ، ءۇنiم دە.
جۇرەگiمە
جاتقانىمەن جاس تولىپ،
ايتا المايمىن،
جاعىم قالعان تاس بولىپ.
ۇلىم تۇرار
قوس جانارى مولدiرەپ.
ويلامايدى ول
بiراق مەنi ءولدi دەپ.
باتاسى يگi
بابالاردىڭ جولىمەن.
جاماندىقتان
قورعاپ جۇرەم ونى مەن.
وسى بiر شاق
جۇلدىزىما جونەلگەن.
ءبارi شىندىق،
ءبارi وتiرiك دەگەنمەن.
باسىما كەپ
جىلاپ تۇرار ءۇش ادام.
ولمەيدi ولار
مەن ءولدi دەپ قۇسادان.
شىندىق ءۇشiن
مەن كەسiلگەن تiلدەيمiن.
ءۇشiنشiسi
كiم ەكەنiن بiلمەيمiن.
* * *
مەن پۋشكين ەمەسپiن،
بۇل انىق،
بولماسام بولمايىن، ۋايىم با.
جەر باسىپ جۇرگەنگە جۇبانىپ،
جىر جازام عاشىقتىق جايىندا.
ماحاببات - سەزiم بۇل كيەلi,
دەيمiن دە ورانام جالىنعا.
جۇرەگiم سول قىزدى سۇيەدi,
كەۋدەمدە تiرشiلiك بارىندا.
و دۇنيە بار بولسا ەگەردە،
وندا دا سۇيەمiن نۇرلىمدى.
ۋاقىتقا ماحاببات كونەر مە،
ۇيرەنەر ءالi-اق ول مىڭ تiلدi.
مىڭ تiلدە سويلەيدi جىرلارىم،
جوعالتپاي ءناشi مەن بوياۋىن.
سەزەم مەن جىرعا ايتقان
سىرلارىن،
عاشىققا ەل ەسكەرتكiش قويادى.
تۇعىردان تۇرارمىن قاراپ مەن،
بەيداۋا عاشىقتىڭ كوزiمەن.
ءار تاڭىن اتىرعان تالاپپەن
قۇرداس بوپ زاماننىڭ وزiمەن.
ايتسە دە كەرەك پە جانعا سول،
تاس تۇعىر، بار دا ءالi ومiرلەر -
جىرىمدى جاتسا وقىپ
سان عاسىر،
سانداعان پەرiشتە كوڭiلدەر.
سەزiمدەر ولمەيدi تۇبiندە،
شابىتقا شاعىندا شولدەگەن،
كوكتەمگi جاۋىننىڭ تiلiندە،
جىر بولىپ ورالام جەرگە مەن.
مۇنداي باق پۋشكينگە
قونباعان،
ابايدىڭ كiرمەگەن تۇسiنە.
سودان سوڭ عاشىقتار جولداعان،
جۇرەرمiن حاتتاردىڭ iشiندە.
كەۋدەگە ۇيالاپ جىر ەمگەن،
سەزiمiن توڭدىرماي ىزعارعا،
ءالi دە سان عاسىر جۇرەم مەن،
جەر باسىپ كوك تايعاق
مۇزداردا.
اۋىل سۋرەتi
شاڭقان اۋىلىن ارماننىڭ اتاپ قونىپ،
قىز قولىنان شاي iشۋ اتاق بولدى.
سۇراق بولدىڭ - سەبەبi سۇلۋلىعىڭ،
بiر شەشiمiن تاپپادىم، شاتاق بولدى.
ەكi ءتۇرلi وي، ورتادا سىزىق، ءسiرا!
وزiمە ايان جۇرمەگەنiم قىزىق سۇراپ.
ارىسى - بiر سەزiم پەرنەم تەنتەكتەۋ دە،
كوپ بولسا - بiر ءتاتتi ويىم بۇزىق شىعار.
كوڭiل شiركiن الدەنەگە قۇلشىنعالى،
مەن دە وتىردىم، شالبارىمنان قىر سىنبادى.
ەكi قولىم قالىقتاپ كەسەنi iزدەپ،
ەكi كوزiم قىزىقتاپ قىمسىنعانىڭ.
كوبiك ءسوزدiڭ تاۋىسقانداي شايقاپ ءبارiن،
كومەيiمنەن ءۇن شىقپادى، شاي باتپادى.
سەن دە قىزىق جانسىڭ-اۋ سىرىڭ جۇمباق،
تەرەڭدەگi اعىسىڭ ەش بايقاتپادىڭ.
قىسىلعاندا مەن قىسىلدىم، كوپ تەرلەدiم،
كوڭiلiمنiڭ جىرتىعى كوكتەلمەدi.
تەنتەك ۇلىنا ۇياڭ شال باسۋ ايتىپ،
بiر ءتاتتi ارمان قۋىپ ەم، جەتكەرمەدi.
شىدار-اۋ سىنعا ءدال مۇنداي سiڭiر-سەزiم،
سونىمەن كەش بوپ قالدى iڭiر ءتۇسiپ.
جونارقامنان تارس جاپتى قاقپا ەسiگiن،
قارا كەمپiر - قاراۋىلىڭ قىڭىر كiسi.
قىرسىققاندا ەندi قايدان تۇراق تابام،
كوكەيiمدە شەشiمi جوق سۇراق قانا.
ءوز قولىنان مۇڭ قىزدىڭ شاراپ iشiپ،
جىردى الدانىش قىلارمەن بۇل اپتادا.
تۇنگi اسپانعا قاراپ ەم، تۇك تاپپادىم،
مەنiڭ-داعى كەپ-كەتتi مە-ەي بۇلتاقتاعىم.
بار قالعانى سول ساتتەن اسەر عانا،
جانە بالاڭ جiگiتتiڭ جىر شاتپاعى.
1992 ج.
التى ارناۋ
م-عا
I
ءلايلi مەن ءلايلانiڭ قاتارى ەڭ،
عاشىقتىڭ جايىن شىن بiلەر كiم؟
قارا تاس سياقتى قاتال ەم،
سەن مەنi نازiك قىپ جiبەردiڭ.
وزiنە باعىنباس ءوز باسى
كوگiنەن بۇلتتار جيi اۋىپ،
بiر ساتكە تىيىلماس كوز جاسى
اسپان بوپ كەتتiم مەن جىلاۋىق.
II
مەن وقىعان كiتاپتاردىڭ تورەسi,
ۇندiلەردiڭ قۇداي جايلى جىرىندا
جىر تۋرالى كەرەمەت وي ايتىلعان
بالداي ءتاتتi تۇسiنiكپەن ۇعىمعا.
جانعا قيماس جانىمنىڭ شىن تورەسi,
سول تۋرالى ەڭ بiر اسىل سىرىمدا.
نۇرداي قىزعا قانشاما ولەڭ جازدىم مەن
بالداي ءتاتتi تۇسiنiكپەن ۇعىمعا.
كوركەمدiگi كورiكتiممەن قارايلاس
وت كەۋدەمدە تالاي جىرلار تۇتادى.
ولارعا تەڭ كەلە الادى تەك قانا
ۇندiلەردiڭ قۇداي جايلى كiتابى.
جانىمنىڭ سول جۇلگەلەنگەن جىرلارى
جەتكەن شاقتا عاسىرلارعا كەلەسi
ولار جايلى ايتسا-اۋ بiرەۋ وسى ەد دەپ
مەن وقىعان ولەڭدەردiڭ تورەسi!
III
ساعان سالەم بەرە الادى كوپ كەششە،
ەڭ قۇرىسا سونىڭ بiرi بولمادىم.
امال بار ما، كوزدiڭ جاسى كەپپەسە،
كوك تايعاق بوپ قالىپ جاتتى جولدارىم.
بورانداردا مۇڭعا ورانىپ ءجۇردiم مەن،
سەن جايلى وي جىلۋ بەرiپ جانىما.
شاقتاردا دا ۇمىتقام جوق ءجۇزiڭدi
ءجۇزiم سۋى شارپىلىسقان قانىما.
جابىققاندا سان جۇباتتى-اۋ جىر تiلi,
قار دا ەرiدi باسقا تۇسكەن قايعىمنان.
قۇدايعا دا العىس ايتتىم بiر كۇنi
مەنi وسىنشا بايتاق مۇڭعا باي قىلعان.
IV
تامسانتقان ءتۇس ەمەس وڭiمدە
ەرiكسiز ايىرىپ ەركiمنەن،
بiر عاجاپ بەينەنi كوردiم دە
قۇدايدىڭ بارىنا سەندiم مەن.
ارمانداپ كەلسە دە سان عاسىر
كورمەگەن اقىندار ءالi ەلi,
اسەر بوپ ءتۇيiلدi جانعا اسىل
سول بەينە پەيiشتەي ادەمi.
جانى مەن ءتانi تەڭ جاراسىم،
ايقاباق تۇراتىن مۇندالاپ.
گۇلiمنiڭ قيىلا قاراسىن
جىندىمىن، بەرەر ەم جىرلاپ-اق.
ساناسىن سەزiمگە جەڭدiرگەن
ءماجنۇن ءوزiم بوپ بۇ ماڭدا،
سول قىزعا باعىمداي سەندiم مەن،
سوفىداي سەنەتiن قۇرانعا.
شابىتتىڭ شالقىعان كەزiندە -
جىرمەنەن ناشتەگەن قۇرانىن،
ەسiمدە، بوي ۇرىپ سەزiمگە،
قۇداي دا اقىن دەپ تۇرعانىم.
قۇر جىر نە دەدiم دە سودان سوڭ
بەينەسiن زەردەمدە زەرلەدiم.
تاڭiردەي تاكاپپار بولعان سوڭ
ول ونىڭ بiرiن دە كورمەدi.
ال سوسىن باقىتسىز پەندەدەي
بەلشەدەن باتتىم دا كۇناعا،
كەتتiم مەن ءوڭدi دە ءوڭ دەمەي
ول بار دەپ مەن كورەر جۇمادا.
تارتايىن تاۋقىمەت كوپ مەيلi,
تىم قاتال جانە دە ەڭ iزگi
ول جايلى وي باسىمنان كەتپەيدi
بەيكۇنا كولەڭكەم ءتارiزدi.
V
عايىپتان عاجايىپ بوپ كەزiككەنiم،
مەن سەنi قيالدا دا قۇشقانىم جوق،
تەك ەسسiز ەسiمiڭدi ەجiكتەدiم.
قيىن-اۋ تابىسپاعان، قارىشتاعان
قيالدان قاجىپ كەتiپ كوزiم جۇمسام،
جۇماقتاي ەلەستەيدi تانىس عالام.
باسىمنان قىس كەشiردiم، جاز كوشiردiم،
جۇمباعىن شەشسەم دەدiم پەشەنەممەن
وسىناۋ ەسiمدi العان سازدى ەسiمنiڭ.
بiلدiم مەن جىر ەتەرiم كiم ەكەنiن،
باعزىدان قالعان كiتاپ ايتىپ بەردi
قۇدايدىڭ ءجۇز اتىنىڭ بiرi ەكەنiن.
بۇنى بiلiپ كوڭiلiم جاتتى تۇلەپ،
قۇدايدىڭ ءجۇز اتىنىڭ بiرiن بiلگەن
تاعى ايتقان سول كiتاپتا باقىتتى دەپ.
باقىتتان باس اينالدى، ماس تا بولدىم،
ەرiنiم كەزەرگەندە ەرنiڭدi اڭساپ،
جاناردان تامىپ كەتكەن جاس تا بولدىم.
قۇپ-قۇيتتاي جۇرەگiمەن حالىققا الاڭ
سەنiڭ سول تەگi بولەك ەسiمiڭدi
الدەكiم قاتتى ايتسا دا نالىپ قالام.
ايىرا المايتۇعىن باقتان مۇڭىن
اۋمەسەر اپەرباقان قايدان بiلسiن
قۇدايدىڭ اتىن اتاپ جاتقاندىعىن.
VI
جۇرەكتە جاس ارمان بەكiنiپ
جاتقاندا،
جۇرمەستەن جايىما،
باسى اساۋ شابىتتان لەپiرiپ
جىر جازدىم اسپاننىڭ ايىنا.
قولىما قون دەدiم اسىلىم،
ال قونسا ۇلدەگە ورارداي.
مەن دەدiم ماجنۇندەي عاشىعىڭ،
بەينەبiر ول ءلايلا بولارداي.
كۇن ءوتتi ءورiلiپ كوپ ولەڭ،
جىل ءوتتi جۇكتi بوپ جىرلارعا.
ال قازiر بiلمەيمiن نە دەرiم
سونداعى سول ەسسiز سىرلارعا.
اسپاندا اي جالعىز ءالi كۇن،
جالعىزدىق شارشاتتى مەنi دە.
سول جۇمباق ايىمنىڭ جارىعىن
جىر قىلىپ تارتتىم مەن ەلiمە.
يتتەرi تاسادان ۇرگەن كوپ
اقىن دەپ تانىدى ايماعىم.
مەن بiراق ول كەزدە بiلگەم جوق
جەردە دە قول جەتپەس اي بارىن.
1994-1995 ج.ج.
* * *
ايالاعىم كەلiپ اپپاق گۇلiمدi,
ەڭ قۋاتتى سەزiمدەرمەن سiڭiرلi
وزiڭە ارناپ جازعان جىردىڭ ءبارiن دە
جەر، سۋ، اۋا، كۇن وزiنە سiڭiردi.
ايتارى بار اقىنىم دەپ كەرگiتiپ،
سەنiم ارتىپ وتىرسا دا ەل كۇتiپ،
باسقا باقتان باقىت تاپقان بۇل بەتپەن
ساعان قاراي الامىن با ەندi تiك؟!
1994 ج.
ارمان
تەڭiز، تەڭiز! مىنا سەنiڭ تولقىنىڭ،
ماعان، ماعان بiتسە ەكەن دەپ تولقىدىم.
بiتە قالسا، سىر شەرتiسiپ جاعامەن
تابيعاتتىڭ ءتول انiنە سالار ەم!
تەڭiز، تەڭiز! مىنا سەنiڭ كولەمiڭ،
ماعان ، ماعان بiتسە ەكەن دەپ كەلەمiن.
و، بiتسە ەگەر، بiتە قايناپ دالامەن،
تۋعان جەردە ماڭگiلiككە قالار ەم.
1994 ج.
كiشكەنتاي وقيعا
تەرەزەدەن اي ساۋلەسiن تۇسiرگەن،
ەڭسەلi ءۇي، جاتىن بولمە iشiندە،
جiگiت پەن قىز بiرiن-بiرi قۇشاقتاپ،
تار توسەككە قيسايعاندا ءتۇسi اپپاق،
سىرتتا الدەكiم اتاعانداي ەسiمiن،
نە قاققانداي جۇرەگiنiڭ ەسiگiن.
جان سياقتى الدەنەنi iزدەمەك،
ورىنىنان تۇرادى ىرشىپ قىز كەنەت،
بۇل بولمەنi كiم قۇتقارار قىرسىقتان،
الدەقايدان ءۇن شىعادى تۇنشىققان:
- كەكەتەسiڭ كوكميسىڭ دەپ كوكiمە،
ول از بولسا، تۇكiرەسiڭ بەتiمە.
ايتشى جانىم،
ساعان، ساعان نە جازدىم،
بار بولعانى ءتورت بۇكتەلگەن قاعازبىن.
الدەكiمنەن iزدەگەندەي قورعانىش.
تاعى دا ءالسiز كۇبiرلەيدi سول داۋىس:
- ءدال وسىلاي سالا ما ەكەن كوزگە ءشوپ،
مەن بولماسام مۇنىڭدى ول دا سەزبەس ەد.
جانىم ساعان،
ساعان، ساعان نە جازدىم،
بار بولعانى تىلدەي عانا قاعازبىن.
سىرت قاقپاعىن كiتتەپ تە جاپپاعان،
قىز الدەبiر قاعازدى الىپ تارتپادان
ءۇنسiز عانا ۇڭiلەدi بەتiنە،
ال قاعازدىڭ جاس تامادى شەتiنە.
ۇمىت قالىپ جار توسەگi, كۇيەۋi,
قىز ەرنi ءۇنسiز اق قاعازدى سۇيەدi.
بەينە جۇرەك ەرiن iزi ادەمi,
دiرiلدەيدi, نە دەگiسi كەلەدi?
سول ءسات جىلۋ جۇگiرگەندەي جانىنا،
تالىقسىعان ءۇن شىعادى تاعى دا:
- بولدى، مەن دە سەزiممiن عوي، سۇيiكتiم،
جىلاماشى، جاستا يiسi بار كۇيiكتiڭ
ەگەر ەركiن سوقسىن دەسەڭ جۇرەگiڭ،
ورتە مەنi, ساعان سوڭعى تiلەگiم:
- باقىتتى بول جاڭا تاپقان جارىڭمەن،
قۋانت سونى قىزۋىڭمەن، بارىڭمەن.
جiگiتiڭنiڭ جان-جۇرەگiن جاۋلاردا،
كۇل، كۇل ماعان نازارىڭدى ەش اۋدارما.
مەن دەگەنiڭ بەلگiسiندەي باعى ازدىڭ،
بار بولعانى جىر جازىلعان قاعازبىن.
1995 ج.
* * *
مiنە، سەنi كورمەگەلi ون اپتا،
تەك بەينەڭدi شاقىرامىن قوناققا.
سەنiكiنەن ءسال مۇڭدىلاۋ قاباعى،
كەش بولعاندا ول ەسiگiمدi قاعادى.
ءۇنسiز عانا تەربەتiلiپ ەتەگi,
سونسوڭ ءۇنسiز ءتور بولمەگە وتەدi.
بايقاماستان جوقپىن با
الدە بارمىن با،
ءۇنسiز عانا وتىرادى الدىمدا.
ارامىزدا جاتپاسا دا قاشىقتىق،
كەسپەسە دە اسپاندا اۋە جولدارى،
جاۋاپ بولىپ سەزiمiمە
عاشىقتىق
مويىنىما ورالمايدى قولدارى.
ەشكiمگە ءالi قۇپياسىن اشپاعان،
باياۋ عانا اينالادى تاسپادا ءان.
بەينەڭ سونسوڭ باياۋ تۇرىپ
ورنىنان
قيالىمدى وياتادى قالعىعان.
سازدى اۋەننiڭ ىرعاعىنا اينالىپ،
ەكەۋi ءۇنسiز بي بيلەيدi ويلانىپ.
كۇندە وسىلاي، ءوزiڭ ەمەس، ەلەسiڭ
كۇندە، كۇندە قوناعىم بوپ كەلەسiڭ.
شىنىمەنەن وسىلاي ما ءبارi دە،
ءبارi ورنىندا، ورنىندا ەمەس
نەگە ەسiم؟
تاڭ اتقاندا جوق بولادى ول قايتادان،
قايدا كەتتi, قالاي كەتتi, بايقامان.
قۇلاعىما سىبىرلايدى تۇنگi ىزعار:
«ەشقاشان دا قوسىلمايدى جۇلدىزدار».
ەشقاشان دا قوسىلمايدى، نەگە مەن
جالاڭاياق قار كەشكەندەي كوگەرەم؟
تۇك تۇسiنبەي شىڭعىرادى سابىرىم:
«جۇلدىز ەمەس، اداممىن مەن، ءتاڭiرiم...»
1995 ج.
* * *
(ن.گۋميلەۆتەن)
ۇيىقتاپ كەتسەم، ءتۇس كورەمiن، تۇسiمدە،
سەنi سونشا سۇيگەندiگiم ءۇشiن بە،
كورەم ىلعي ءوزiڭدi ءھام انانى،
ال، ول سەنi رەنجiتكەن بولادى.
قۇلاق اسپاي قىسقى ءتۇننiڭ
كۇيiنە،
جان ۇشىرا جۇگiرەمiن ۇيiڭە
سەنi انادان قۇتقارعىم-اق كەلەدi,
ءالi جانىم، سۇيەمiن عوي سەبەبi.
ءۇيiڭ بوتەن، كۇيiڭ بوتەن، بار تاعى
كۇيەۋ جiگiت قالتالى ءھام ارقالى.
ءتۇنi بويى تەرەزەڭنiڭ تۇبiندە
دۇعا وقيمىن تiلەكشiنiڭ تiلiندە.
Iشتەن كۇبiر ءۇن كەلەدi قۇلاققا،
ەسiگiڭدi قاعا المايمىن بiراق تا.
ۇمىت بولىپ ايەل وكپە، ەر مiنi
تابىسقان دا شىعارسىڭدار ەندiگi.
سەزiمiم بار، جان دۇنيەم بار
قورىنعان،
كوپ تۇرامىن قوزعالا الماي ورنىمنان.
ءتاڭiرiنiڭ سۋلانعان با جانارى.
كوز الدىمدا كوكتەن جۇلدىز اعادى.
ەڭ سوڭعى رەت شيرىعادى بار شىدام،
قينالامىن، سۋىق تەرگە مالشىنام.
بەتiم ىسىپ ويانامىن سول ساتتە
جانارىمنان اعىپ كەتكەن تامشىدان.
كوزدەن تامشى، باستان باقىت قاشپاسا،
ءبارi مۇمكiن بولار ما ەدi باسقاشا.؟
1995 ج.
دون جۋان
(ن.گۋميلەۆتەن)
قاراپايىم، اسقاق ءارi ارمانىم،
ات ۇستiندە وتسە دەپ ەم ءومiرiم.
سالەم جىردى قانشا ارۋعا ارنادىم.
قانشا ارۋدىڭ تاپتىم ەكەن كوڭiلiن؟
قارتايعاندا ەسكە اپ ءماسiح iلiمiن،
كۇن كەشەرمiن قوڭىرقايلاۋ بiر قالىپ.
بالىن سورىپ سۇلۋلاردىڭ تiلiنiڭ
ال ازiرگە قالۋ كەرەك جىرعالىپ.
ويسىز باسىم تويسىز كۇندi جەك كورەر،
قىلىشتايمىن مەنسiنبەيتiن قىنابىن.
كومەيiمە بiر كەكتi ايقاي كەپتەلەر،
ءھام زارىڭدى ەستiمەيدi قۇلاعىم.
وسى عانا قالعان بەلگi كوپ كۇننەن.
كەتەر ءساتiم كەۋدەمدەگi سونگەندە وت.
بار ايتارىم پەندەلەرگە كوردەن كەپ:
جەر بەتiندە ءۇنسiز ازاپ شەكتiم مەن،
ەش ايەلدەن بالا ءسۇيiپ كورگەم جوق،
ەش ەركەكتi باۋىر دەگەن جوقپىن مەن.
ەسiڭدە مە؟
ەسiڭدە مە؟
ول كەشەگi كۇنi نە دەپ ەدi?
ول ايتقان-تىن:
ماعان جالعىز كەرەك ولەڭ ەدi.
تاركiدۇنيە دۇنيەگە نە بەرەدi,
نە قالادى، بولماسا نە ولەدi.
ەندi بۇگiن
وزگە اۋەن، باسقا ماقام.
تاركiدۇنيە سارنايدى.
ول ايتادى:
مۇڭ-زارىمدى تىڭداشى، اسپان-اتام.
ولەڭ جازدىم بiر قىزعا
التىن جۇرەك.
سەن دە مەندەي عاشىق بوپ
القىنشى دەپ.
ولەڭ جازدىم سول قىزعا،
اتى جىلان،
سەزiمiمنiڭ اق قۇيىپ
قاتىعىنان.
بەرسەم دەيمiن بارىمدى
جۇرەگiنە،
كورسەم دەدiم
ءوزiمدi جاتىرىنان.
بiلەگiنiڭ اقتىعى
قاردان دا ارمان
ارمان، ارمان
سول ارۋ ماردان قالعان.
جۇرەگi التىن،
بiراق تا ءوزi جىلان
قارامادى سول ارۋ
بوزبالاعا
كوزi قىران،
سويلەسە ءسوزi قۇران.
كوز ۇشىندا سول ارۋ،
كورەر ەلەس.
ءوتتi باستان
كۇنi-ءتۇن نەلەر ەگەس.
ماحابباتىم جۇرەكتە ءولiپ قالدى،
ەندi وعان ولەڭ دە كەرەك ەمەس.
تاركiدۇنيە اسپانعا قولىن سەرمەپ،
جىر وقيدى وسىلاي ءتۇن قوينىندا.
كiم بiلەدi, سايتاننىڭ ويىنى ما؟!
* * *
كەۋدەسi كەندi شابىت پەن
قوناققا عانا شولدەگەن،
بۇل قازاق بەس كۇن جالعاندا
بiر-بiرiن جۇزگە بولمەگەن.
بۇل قازاق جۇزگە بولمەگەن،
ارۋاقتى، سەنiم-نانىمدى،
تەكتiلiكپەنەن
تەك قانا
تاڭiرگە عانا تابىندى.
سۇراسا سالىپ جول ءۇستi,
ءاپ-ساتتە ورە-شورە بوپ،
اڭگiمە شوعىن قىزدىرار
اداي مەن نايمان بولە بوپ.
اپشەسiن السا،
وڭاي ما!
سىزىلتىپ ايتسا ءسوز دە سىن.
قوڭىرات قىزى قينايدى-ءا،
دۋلاتتان شىققان جەزدەسiن.
كiرمەگەن قايسى اۋىلعا
ۇزاق جول، شارشاۋ، ءتۇن ايداپ،
«ىقىلاس جاۋىز جاۋىز عوي،
ىقىلاس كۇيشi ۇنايدى-اق»
دەپ ءتوسiن توسىپ سامالعا،
كورەسiڭ قارتتى وتىرعان.
ۇنايدى ماعان
و، قازاق،
باعزىدان سەنiڭ سول تۇلعاڭ.
دالاسى تۇنعان دانالىق،
ۇل-قىزى شەتتەن دارىندى،
جۇلدىزى بيiك قاشاننان
قازاقتىڭ قارعا تامىرلى!
1996 ج.
جاس عۇنعا
جەلمايا مiنiپ جاھاننان
جەرۇيىق مەكەن iزدەگەن،
بابالار ەرەر ۇل باردا
ەرتەڭنەن ءۇمiت ۇزبەگەن.
قينالعان شاقتا بابانىڭ
ارۋاعى جەبەپ قولداعان،
ساداق تا تارتىپ سول ۇلان،
جاۋدان دا جەرiن قورعاعان.
وسىلاي بولعان ءاردايىم
ازاتتىق سىنعا تۇسكەندە.
كiشكەنتاي قازاق، دايىن بول،
ەرتەڭگi ۇلى iستەرگە.
مەن دە ەرتەڭ ەلدiڭ بiرلiگiن
تابىستاپ الاتاۋىما،
كەتكەندە،
بارىپ قونادى ول
ءسابيدiڭ الاقانىنا.
اكە جىرى
وڭاشادا ءۇيiر ەكەن ويعا مۇڭ،
ۇلىم سەنiڭ ەرتەڭiڭدi ويلادىم.
كەي ويىڭنىڭ مiنەزiنەن شوشىنىپ،
كەي قيالدىڭ تاتتiسiنە تويمادىم.
بوتاقانىم، باۋىر ەتiم، ءبۇلدiرشiن،
سەنi ايتەۋiر بەيبiت كۇندەر كۇلدiرسiن.
قازiر اكەڭ - تاس قامالىڭ جانىڭدا
ەرتەڭ حالiڭ نە بولادى، كiم بiلسiن؟
ەكi وي باسىپ، بiرi - كۇدiك، بiرi - ءۇمiت،
وتىرعانىم بiر سۋىپ، بiر جىلىنىپ.
سەنi ماقتان قىلار ما ەكەم، جوق الدە
بiر iسiڭنەن كەتەر مە ەكەن ءتۇڭiلiپ.
ەرتەڭiڭدi ويلاۋمەن-اق القىندىم:
قىزىعىنا تۇسپەي اتاق، التىننىڭ،
تەك ايتەۋiر نامىسى وياۋ، جۇرەگi وت،
ازاماتى بولساڭ ەكەن حالقىمنىڭ.
1996 ج.
* * *
كiرگiزەتiن كiشكەنە ءۇيدiڭ قىزۋىن،
قىزىم مەنiڭ، كiپ-كiشكەنتاي قىزىعىم.
قازiر سەنiڭ بىلدىر قاققان بەسiگiڭ،
اشار ەرتەڭ كەڭ دۇنيەنiڭ ەسiگiن.
اسپان، كۇندi ءوز كوزiڭمەن كورەرسiڭ،
جاراتقاننىڭ قۇدiرەتiن سەزەرسiڭ.
وي ويلارسىڭ ۇزاق تۇنگە جاتىپ اپ،
نە بولماسا سول ويلىنى باقىلاپ.
تەك ايتەۋiر ادال بولساڭ بولعانى،
وسى بولدى جان اكەڭنiڭ ارمانى.
جاعالاۋعا جۇزگەن جانداي جان سالا،
باسى قاتتى وي-قيالدان قانشاما.
سول وي-قيال سەنi دە الىپ كەتەردەي،
مiنە، وتىر ول قاسىڭدا
جوتەل قىسسا دا جوتەلمەي
تiلەك ايتپاس دانا بول دەپ ول ساعان،
تiلەك ايتپاس بالا بول دەپ ول ساعان،
ەرتە مە كەش بالالىق شاق وتەدi,
بiر عۇمىرعا بiر بالالىق جەتەدi.
كەزiڭ كەلەر تانىم-تالعام تولىسقان،
تەك امان بول، ءوز iسiڭە بەكەم بول،
بiر ادامعا بiر عۇمىرعا جەتەر سول.
جان اكەڭدەي سىيلا تۋعان تiلiڭدi,
تiل دەپ ءجۇرiپ جۇرەگi ونىڭ تiلiندi.
مiنەزiمەن ۇقساپ قالعان دالاعا،
وعان ەمەس، ۇقساشى انا اناڭا.
كوشەسiنە اكەڭ ويى شاشىلعان،
مىنا قالا سيپامايدى باسىڭنان.
بiر تۇرعاندا دالا جەلi اكەلگەن
وزگەرەك بول، كiشكەنتايىم، اكەڭنەن.
الدا تالاي سىرلاسار ءسات بار ءالi,
شەشەڭ سىندى بولساڭ العىر جارادى.
نيەتi مەن پەيiلiن دە بiرگە العىن،
ءالi تالاي جازىلاتىن جىرىمدا،
ەكەۋiڭدi ەگiز قىلىپ جىرلارمىن.
قىزىم مەنiڭ، كiپ-كiشكەنتاي قىزىعىم،
كiرگiزەتiن بiزدiڭ ءۇيدiڭ قىزۋىن.
1997 ج.
جالعىزدىق
بەس قارۋدى اسىنعام جوق ءالi مەن،
تاڭسارiدە قان مايدانعا كiرمەدiم.
وق پەن وبا،
كوز بەن ءسوزدiڭ بارiنەن،
سەندەر مەنi قورعاڭدارشى، پiرلەرiم.
قىزىر بابا،
عايىپ ەرەن قىرىق شiلتەن،
سارى اتامنىڭ ارۋاعى!
جاۋىرىن نە،
مازاسىز بiر سەزiمنەن
جۇرەگiم دە جاۋرادى.
الاتاۋدىڭ ءاربiر شىڭى اۋليە،
بiلمەسەم دە بiلەمiن.
بەرەكە-باق تiلەپ ەدiم ءار ۇيگە،
نەگە قابىل بولماي جاتىر تiلەگiم.
بiر تازىمەن بiر اۋىلدى اسىرار
زامان وتكەن،
قاپامىن.
قامبار ەمەن جانە مەن.
كوشەمەنەن كەتiپ بارا جاتامىن
جوق جان سىندى دانەڭەم.
* * *
مiنi جوق ادام بولا ما،
كەمشiلiكتەر دە كوپ مەندە.
ول ءۇشiن سالما تاباعا
ول ءۇشiن مەنi جەك كورمە.
ماڭدايعا تۇسكەن ءاجiمنiڭ،
بۇرالاڭ، بiلسەڭ جولدارى.
جانىمنىڭ تابيعاتىنا
كەلمەسەم قايشى بولعانى.
1997 ج.
(جالعاسى بار)
«اباي-اقپارات»
