الەمدىك جاعداي قازاق بيلىگىنىڭ ماقتاۋلى كوپ ۆەكتورلى ساياساتىنىڭ تاعىدا سىناققا تاپ بولاتىنىن كورسەتىپ وتىر. 

ۋكراينا پرەزيدەنتى زەلەنسكي موتور ءسيچتى قىتايلىق ينۆەستورلاردان تارتىپ الىپ، مەملەكەت مەنشىگىنە قايتارعاننان كەيىن جاعداي وزگەرىپ سالا بەردى. ۋكراينانىڭ تەرريتوريا تۇتاستىعىن مويىنداپ كەلگەن قىتاي ەدەل-جەدەل قىرىمعا ساۋدا دەلەگاتسياسىن جىبەردى. مۇنى ۋكراينا بيلىگى يقىتايدىڭ ءوش الۋ ارەكەتىي دەپ باعالادى. رەسەي مەن قىتايدىڭ وكتەمدىگىنە بىرگە قارسى تۇراتىن ارىپتەس ىزدەي باستادى.

ۋكراينا قورعانىس ءمينيسترى اندرەي تاراننىڭ ناۋرىزدىڭ 17-جۇلدىزىندا اياقتالعان، جاپونياعا جاساعان ەكى كۇندىك تاريحي ساپارى وسى ماقساتتان تۋىنداعان ەدى. ەكى تاراپ تا رەسەيگە قاراتا قاتاڭ مالىمدەمەلەر جاسادى.

ۋكراينا  تاراپى: «رەسەي سولتۇستىكتەگى ءتورت ارالدى شارتسىز تۇردە جاپونياعا قايتارۋى كەرەك»، – دەسە، جاپون تاراپى: «رەسەي قىرىمدى شارتسىز تۇردە ۋكرايناعا قايتارۋى كەرەك»، – دەدى. ايتىپ قانا قويعان جوق، جاپون اسكەرى بيىل ۋكراينادا، رەسەيدىڭ ىرگەسىندە ناتو اسكەرلەرىنىڭ قاتىسۋىمەن وتەتىن «تەڭىز داۋىلى 2021»، «بىرگە قۇلشىن 2021» اسكەري جاتتىعۋعا قاتىساتىن بولدى. كۇزگە قاراي «2+2» (قورعانىس جانە سىرتقى ىستەر ءمينسترىنىڭ) كەزدەسۋىن وتكىزىپ اسكەري، قورعانىس سالاسىنداعى ارىپتەستىكتىڭ كەشەندى جوباسىن جاساپ، شەگەندەمەك.

رەسەي مەن قىتايدى جاقىنداستىرعان جوعارىداعى ەكى ەلدىڭ اسكەري ارىپتەستىگى عانا ەمەس، امەريكامەن ەۋرووداقتىڭ سانكتسياسى ەكەنى بەلگىلى. رەسەي سىرتقى ىستەر ءمينيسترىنىڭ دوللاردان باس تارتۋ ۇسىنىسى قىتايدى ەش قىزىقتىرمادى. اقش پەن ەۋرووداققا قارسى تۇرۋ ءۇشىن قىتاي رەسەيگە عانا يەك ارتپايدى. قىتاي سىرتقى ىستەر ءمينيسترى تۇركيا، يران، ساۋد ارابيا قاتارلى التى ەلگە ساپارىن باستاپ كەتتى. قىتاي امەريكاعا، وزىنەن قۋاتتى ەلدەرگە «جاۋىمەن دوس بولىپ، كۇشىن، نازارىن شاشىراتۋ» ءتاسىلىن قولدانادى. اقش-تىڭ جۋرناليست حاشوگينيننىڭ ولىمىنە بايلانىستى ساۋد ارابياعا، رەسەيدىڭ اۋە قورعانىس جۇيەسىن ساتىپ العانى ءۇشىن تۇركياعا ەكونوميكالىق جازا قولدانعانى ءمالىم. يراننىڭ اقش پەن ەۋرووداقتىڭ اتا جاۋى ەكەنى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى. سولتۇستىك كورەيانىڭ كۇنى كەشە قىسقا ارالىق زىمىراندارىن ۇشىرۋى قىتاي ايلاسىنىڭ ناتيجەلى ەكەنىن كورسەتەدى.

الياسكا كەزدەسۋىندە قىتايدىڭ سىرتقى ىستەر باسشىلىعىنىڭ امەريكانىڭ دەموكراتيانى جەلەۋ ەتىپ، الەمگە قوجالىق ەتۋىن ايىپتاپ، بىرلەسكەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ شەشىمىنە باعىنۋدى دارىپتەۋى تەگىن ەمەس. قىتاي ول ۇيىمدا باسىمدىققا يە. «ءبىر جول، ءبىر بەلدەۋگە» قوسىلعان مۇسىلمان ەلدەرمەن، قىتاي ينۆەستيتسياسىنا تاۋەلدى افريكالىق دوستارىنا سۇيەنەدى. وڭتۇستىك امەريكاداعى ەپيدەميالىق جاعدايدى دا ءوز پايداسىنا جاراتىپ، ۆاكتسينا ديپلوماتياسى ارقىلى باسىم بولىگىنىڭ قولداۋىنا يە بولۋدا. اقش-تىڭ ىرگەسىندەگى مەكسيكادان تارتىپ، ترامپقا ەرىپ حۋاۆەيدىڭ 5G قوندىرعىسىنان باس تارتقان برازيليانى رايىنان قايتارىپ، تايۆاننان رەسمي بايلانىس ورناتقان پاراگۆايدى دا شەشىمىن وزگەرتۋگە ماجبۇرلەۋدە.

الداعى ۋاقىتتا ناتو-مەن مۇددە قاقتىعىسى بار ايماقتار دا، اقش ءۇشىن ستراتەگيالىق ماڭىزى بار تاياۋ شىعىس پەن ورتا ازيادا جاعداي قايتادان ۋشىعۋى مۇمكىن. اۋعانستاندا تاليبان مەن دايش-تىڭ بەلسەندىلىگى ارتۋى مۇمكىن.

جاقىندا انگليا ۇكىمەتى يادرولىق وق تۇمسىعىن قازىرگى 180 دانادان 260 داناعا جەتكىزۋدى جوسپارلاپ وتىرعانىن ءمالىم ەتتى. ولار بۇل قادامدارىن رەسەي مەن قىتايدان، يران مەن سولتۇستىك كورەيادان كەلەتىن قاۋىپتىڭ كۇشەيۋىمەن بايلانىستىردى. الىستاعى انگليا قام جاساپ جاتقاندا رەسەي، قىتاي، يراننىڭ ورتاسىندا قالعان، يادرولىق قارۋدان ءوز ەركىمەن باس تارتقان بەيبىت سۇيگىش قازاق بيلىگى قانداي قام جاساماق؟!

ولاردى اسپەن دە، تاسپەن دە اتۋعا قاۋقارى جەتە مە؟ دەموكراتيالىق پارتيادان سايلانعان بايدەن ءپۋتيندى «قانىشەر» دەسە، قىتاي باسشىسى سي تسزين ءپيندى «ءون-بويىندا دەموكراتيانىڭ تۇيىرىدە جوق ەكەن»، - دەپ سيپاتتادى. قازاقستانداعى كىسىلىك قۇقىقتىڭ جاڭعىرىعى ەۋرووداققا دا جەتتى. دەموكراتياشىلداردىڭ «ۇر توقپاعىنىڭ» بىزگە دە تيمەسىنە كىم كەپىل؟! الەمدىك جاعداي قازاق بيلىگىنىڭ ماقتاۋلى كوپ ۆەكتورلى ساياساتىنىڭ تاعىدا سىناققا تاپ بولاتىنىن كورسەتىپ وتىر. ۋكراينا سياقتى ىشكى-سىرتقى ساياساتىن قايتادان ساراپتان وتكىزىپ العانى ارتىقتىق ەتپەيدى.

ەسبول ۇسەنۇلى

Abai.kz