باۋىرجان باباجانۇلى. بارد
1990 جىلدىڭ قوڭىر كۇزى. قازمۋ-دىڭ فيلولوگيا فاكۋلتەتىنىڭ ستۋدەنتى اتانعان باقىتتى قاۋىم الماتى وبلىسى شەلەك اۋدانىنىڭ «قازاقستان» كەڭشارىنا ءجۇزىم تەرۋگە كەلگەن بەتىمىز. ءبىر-بىرىمىزبەن ەندى تانىسىپ جاتىرمىز. ءان ايتاتىندار، ايتىسكەرلەر بىردەن ومىراۋلاپ، «قىرىپ» بارادى...
كەلەسى كۇنى سىمباتتى سارى جىگىت كەلدى. كەشە اۆتوبۋستان قالىپ قويىپ، بۇگىن جەتكەن بەتى ەكەن. تانيتىندار: «و، ءبىرجان كەلدى! - دەپ شۋلاسىپ جاتىر. ماڭعاز. ۇستىنەن قىمبات ءاتىر ءيىسى بۇرقىرايدى. اياعىن ءسال سىلتىپ باسادى ەكەن. «اسكەردە اۋعانستاندا بولعان. وق تيگەن شىعار...» دەپ جاتتى بىرەۋلەر. اقىن باۋىرجان ۇسەنوۆتىڭ تۋعان ءىنىسى ەكەن. «سۇمدىق ءانشى!» - دەستى بىلەتىندەر. وسىنى ەستىگەن بىرەۋلەر دومبىرا ۇسىنىپ ەدى، سىپايى باس تارتتى: «تاماعىم اۋىرىپ تۇرعانى».
كەشكە الاڭدا «كونتسەرت» باستالدى. كەشەدەن بەرى ءبىراز بەدەل جيناپ قالعاندار ونەرلەرىن كورسەتىپ جاتىر. اياق استىنان قىز بەن جىگىتتىڭ ايتىسى دا باستالىپ كەتتى. ال انشىلەر ءتىپتى كوپ ەكەن. ءبارى مىقتى.
«كونتسەرت» ابدەن قىزعان كەزدە «ءبىرجان ءان ايتسىن! - دەستى ونى بىلەتىندەر. جۇرت نازارى الگى سارى جىگىتكە اۋدى. ءسال بالسىنىڭكىرەپ بارىپ، گيتارانى قولعا العان ول شىرقاي جونەلدى:
جاعالاپ سايران كولدىڭ سىز كەمەرىن،
ءبىلىپ ەم، كۇز كەلەرىن، كۇز كەلەرىن.
قايىڭدار ءدىر ەتەدى قىز دەنەلى،
كوڭىلدىڭ تابا المايمىن، كوڭىلدىڭ تابا المايمىن ىزدەگەنىن....
1990 جىلدىڭ قوڭىر كۇزى. قازمۋ-دىڭ فيلولوگيا فاكۋلتەتىنىڭ ستۋدەنتى اتانعان باقىتتى قاۋىم الماتى وبلىسى شەلەك اۋدانىنىڭ «قازاقستان» كەڭشارىنا ءجۇزىم تەرۋگە كەلگەن بەتىمىز. ءبىر-بىرىمىزبەن ەندى تانىسىپ جاتىرمىز. ءان ايتاتىندار، ايتىسكەرلەر بىردەن ومىراۋلاپ، «قىرىپ» بارادى...
كەلەسى كۇنى سىمباتتى سارى جىگىت كەلدى. كەشە اۆتوبۋستان قالىپ قويىپ، بۇگىن جەتكەن بەتى ەكەن. تانيتىندار: «و، ءبىرجان كەلدى! - دەپ شۋلاسىپ جاتىر. ماڭعاز. ۇستىنەن قىمبات ءاتىر ءيىسى بۇرقىرايدى. اياعىن ءسال سىلتىپ باسادى ەكەن. «اسكەردە اۋعانستاندا بولعان. وق تيگەن شىعار...» دەپ جاتتى بىرەۋلەر. اقىن باۋىرجان ۇسەنوۆتىڭ تۋعان ءىنىسى ەكەن. «سۇمدىق ءانشى!» - دەستى بىلەتىندەر. وسىنى ەستىگەن بىرەۋلەر دومبىرا ۇسىنىپ ەدى، سىپايى باس تارتتى: «تاماعىم اۋىرىپ تۇرعانى».
كەشكە الاڭدا «كونتسەرت» باستالدى. كەشەدەن بەرى ءبىراز بەدەل جيناپ قالعاندار ونەرلەرىن كورسەتىپ جاتىر. اياق استىنان قىز بەن جىگىتتىڭ ايتىسى دا باستالىپ كەتتى. ال انشىلەر ءتىپتى كوپ ەكەن. ءبارى مىقتى.
«كونتسەرت» ابدەن قىزعان كەزدە «ءبىرجان ءان ايتسىن! - دەستى ونى بىلەتىندەر. جۇرت نازارى الگى سارى جىگىتكە اۋدى. ءسال بالسىنىڭكىرەپ بارىپ، گيتارانى قولعا العان ول شىرقاي جونەلدى:
جاعالاپ سايران كولدىڭ سىز كەمەرىن،
ءبىلىپ ەم، كۇز كەلەرىن، كۇز كەلەرىن.
قايىڭدار ءدىر ەتەدى قىز دەنەلى،
كوڭىلدىڭ تابا المايمىن، كوڭىلدىڭ تابا المايمىن ىزدەگەنىن....
مۇلدە جاڭا ساز. داۋىسى كەرەمەت ەكەن. ءبارىمىز گۋ ەتە قالدىق: «تاعى، تاعى...» . ءبىر، ەكى، ءۇش... بەس ءان ايتتى. ءبارى دە جاڭا ءان. ءسويتتى دە، ورنىنان تۇرىپ جۇرە بەردى.
ناعىز قىزىق، مىنە، وسى جەردە بولدى. بىرجانمەن بىرگە سول جەردە وتىرعان ەكى ءجۇز قىز دا دۇرك كوتەرىلدى. كىل جىگىتتەر عانا قالدىق. «قۇلاعىن ايۋ باسىپ كەتكەن» ءبىزدى قويشى، كەشەدەن بەرى قوشەمەتكە ۇيرەنىپ قالعاندارعا قيىن بولدى...
ءبىرجان ايتقان اندەردىڭ ءبارى تابىلدى دوسىموۆ دەگەن كومپوزيتوردىكى ەكەن. قازاقتىڭ تۇڭعىش بارد-اقىنى كورىنەدى. ءوز تۋىندىلارىمەن قوسا مۇقاعاليدىڭ، تۇمانبايدىڭ، فاريزانىڭ، ەسەنعاليدىڭ، شاكيزادانىڭ، سۆەتقاليدىڭ، جانات اسكەربەكقىزىنىڭ سوزدەرىنە جازعان اندەرى الماتىدا دۇرىلدەپ تۇر ەكەن. جۋرفاكتى بيىل ءبىتىرىپ، اۋىلىنا - اتىراۋعا اتتانىپتى. «مەنىڭ اندەرىمدى سەن مەنەن دە جاقسى ورىندايسىڭ!» - دەپتى بىرجانعا. ءدال سولاي دەدى مە، جوق پا، ءبىزدىڭ بىرجانعا سەنبەسكە امالىمىز جوق ەدى...
سودان تابىلدى اندەرىنىڭ داۋرەنى باستالدى. بۇكىل جۇزىمدىك القابى ونىڭ اندەرىمەن تەربەلىپ تۇرادى. «اق ديدارىڭ-اي، سەنىڭ اق ديدارىڭ-اي...»، «ۇناتامىن مەن سەنى...»، «ءدال وسىلاي بولاتىنىن سەزگەم مەن...»، «ۇيىمە قايتام وكىنىپ تىنىپ، سۇيەمىن دەۋگە باتا الماي...». بىرەۋ ءان باستاسا، قالعاندارى قوسىلا كەتەدى. ءبىرجاننىڭ دا بەدەلى سۇمدىق. جازاتايىم «ءبىرجان قايدا ەكەن؟» - دەپ سۇراي قالساڭىز، بىردەن ون قىز جاۋاپ بەرەدى. جىگىتتەردىڭ ءبارى بىرجانعا ۇقساپ ءان ايتۋعا تىرىسادى. «كونتسەرتىمىز» ءبىرجان ايتاتىن تابىلدىنىڭ اندەرىمەن اياقتالادى. ول ورنىنان تۇرا بەرگەندە ەكى ءجۇز قىز دا دۇرك كوتەرىلەدى. كەيبىرى، ءتىپتى، وتقا ۇمتىلعان كوبەلەكتەي جىگىتتەردىڭ بولمەسىنە دە كىرىپ كەتەدى. ءان تىڭداۋ ءۇشىن، ارينە. ءبىرجاننىڭ ءانىن. مۇندايدا ءبىرجان بوپ تۋماعانىڭا وكىنگەننەن باسقا امال جوق...
الماتىعا ءبىر جىل ەرتە كەلىپ، قازمۋ-دىڭ اينالاسىندا جۇمىس ىستەگەن ءبىرجان تابىلدىمەن جاقسى ارالاسىپتى. دوسىموۆ تۋرالى اڭگىمەنىڭ ءبارى قىزىق. دوسىمىز اڭگىمەسىن انمەن «تۇزدىقتاپ» وتىرادى. «مىناۋ تابىلدىنىڭ گەرمانيادا اسكەردە جۇرگەندە جازعان ءانى ەكەن...» دەپ داۋسىن سوزادى:
كەتەم بە، كەيدە، بالا بوپ،
جۇرسەم دە الىس، شالعايدا.
قايدا سول، كازگۋ-گورودوك،
الماتى قايدا، ەل قايدا؟
عاجاپ. ءالى ارالاپ ۇلگەرمەگەن «گورودوكتى» ءبىز دە ساعىنامىز ءبىرتۇرلى.
سول قالاشىققا دا كەلىپ جەتتىك ءبىر كۇنى. «قۋىرداقتىڭ كوكەسىن...» ەندى كوردىك. بۇكىل قالاشىق دوسىموۆتىڭ اندەرىمەن تەڭسەلىپ تۇر ەكەن. جيىن-تويدىڭ ءبارى تابىلدىنىڭ اندەرىمەن باستالىپ، تابىلدىنىڭ اندەرىمەن اياقتالادى. جاتاقحانا فويەلەرى دە جاڭعىرادى: «قازاق ەدىم دەگەنشە، قۇسالىقپىن دەسەڭشى...».
تابىلدىنىڭ سوزدەرى سۇمدىق. تۋرا سۇيەگىڭنەن وتەدى. قانىڭدى تۋلاتادى.
تابىلدىمەن قاتار جۇرگەن، بىرگە «سىمىرگەندەردىڭ» اڭگىمەلەرى ءتىپتى بولەك. تىڭداساڭ، ءار ءاننىڭ تاريحى بار. بارد تۋرالى اڭىز دا كوپ. «الماتىدا قالۋى كەرەك ەدى. جالعىز ۇل بولعاسىن، امال جوق، اۋىلعا تارتتى عوي...». اڭگىمە وسىنداي وكىنىشپەن اياقتالادى. تابىلدىنى كورە الماي قالعانىمىزعا ءبىز دە وكىنەمىز.
...ءبىر كۇنى ءبىزدىڭ بولمەگە كۋرستاسىم ءادىل بوتپانوۆ كىرىپ كەلدى دە:
- باۋكە، كەتتىك، - دەدى. - جۋرفاكقا سۆەتقالي، تابىلدىلار كەلىپتى، بارايىق.
جەتىپ باردىق. ¦ۇمىتپاسام، باقىتجان قوسبارماقوۆتىڭ بولمەسى بولۋى كەرەك، ءۇش ادامدىق بولمەگە داستارقان جايىلىپتى. توردە ماڭدايى جارقىراپ سابىر اداي وتىر. ونىڭ وڭ جاعىنا سۆەتقالي جايعاسىپتى. ودان تومەنىرەكتە تابىلدى وتىر. جۇماباي قۇليەۆ پەن الەكساندار تاسبولاتوۆ قوناقتاردى كۇتىپ الىپ، بىرگە ءجۇر ەكەن.
ءبىز بارعاندا وتىرىس ابدەن قىزىپتى. اعالارىمىزدىڭ كۇركىرەپ ولەڭ وقىعاندارى، ايتقان اڭگىمەلەرى، ءتىپتى، قالاي «سىلتەيتىندەرى» دە ءبىز ءۇشىن قىزىق. «اي، مىنالاردى قاراشى، جەتەۋى ءبىر كەرەۋەتكە سىيىپ كەتىپتى، ال ءبىز ۇشەۋمىز ءبىر كەرەۋەتتە وتىرمىز. اينالايىن، اق تابىلدىڭ ارقاسى عوي...»- دەيدى سۆەتقالي بىزگە قاراپ، قارق-قارق كۇلىپ.
قاسىنداعى ەكى اعاسىنىڭ پىسى باستى ما، الدە تابيعاتى سولاي ما، ماعان تابىلدى سابىرلى كورىندى. ءبىرجاننىڭ ارتىستىگىنە ۇيرەنىپ قالعاندىكى مە، باسىندا ءان ايتقانىن دا اسا قابىلداي العانىم جوق.
اعالارىمىزبەن ەكى كۇن دۋىلدادىق. بىرتە-بىرتە بويىمىز ۇيرەنە باستادى. تابىلدىنىڭ اندەرىن دە قۇلاعىمىزدىڭ قۇرىشى قانعانشا تىڭدادىق. توگىپ-توگىپ ايتادى ەكەن. ارقالانىپ كەتەدى. بىرتە-بىرتە ءۇيىرىپ اكەتتى...
تابىلدى، مەنىڭشە، ودان كەيىن دە ءبىز ستۋدەنت كەزدە، الماتىعا بىرنەشە رەت كەلگەن سياقتى. بىراق كەزدەسۋدىڭ ءساتى تۇسپەدى. بىراق ۋنيۆەرسيتەت بىتىرگەنشە اندەرىن «گيمن» قىلىپ، ايتىپ جۇردىك. ءبىرجان بالكونعا شىعىپ، تابىلدىنىڭ اندەرىن ايتا باستاعاندا، بۇكىل تەرەزەلەر اشىلىپ، جۇزدەگەن كوزدەر بىزگە قادالاتىن. ءاندى اسپانعا قاراپ تۇرىپ ايتاتىن ءبىرجان قايىرمادان كەيىن بىزدەن: «جىگىتتەر، قىزدار قاراپ تۇر ما؟ - دەپ سۇراپ قويۋدى ۇمىتپايتىن...
...تابىلدىمەن ەكىنشى رەت اقتوبەدە كەزدەستىم. جۇمىسقا ءسال كەشىگىپ كەلە جاتىر ەم، تۋرا ءليفتىنىڭ الدىندا جولىقتىق. رەداكتسياعا سوعىپ، ەرتاي اعاممەن ءبىراز اڭگىمەلەسىپتى. مەنى كۇتىپ، كەلە قويماعاسىن شىعىپ بارا جاتقان بەتى ەكەن. «ديماش - اليگە» ءان جازدىرىپ جاتىرمىن. قازىر قاناتپەن كەزدەسۋگە اسىعىس كەتىپ بارام. جاقىندا كەلەمىن، وتىرىپ اڭگىمەلەسەرمىز...» دەدى ماعان. ونىمەن سوڭعى رەت كەزدەسىپ تۇرعانىمدى قايدان بىلەيىن...
ءبىر كۇنى بەيمەزگىلدەۋ ۋاقىتتا زۆوندادى. ءۇش رەت. الا قويعانىم جوق. مەنىڭ نومەرىمدى قايدان العانىن بىلمەيمىن، تەلەفون الماسپاپ ەدىك. بىراق بىردە شالقارداعى قورعانبەك يساەۆ ىنىمە ونىڭ تەلەفونى قاتتى كەرەك بولىپ، جىگىتتەردەن سۇراپ، تاۋىپ بەرگەن ەدىم. سوندا مەندە نومەرى ساقتالىپ قالعان....
مايل.رۋ-دە دوس ەدىك. ەكى-ءۇش كۇننەن كەيىن حات جازىپ ەم، قىسقا قايىرىستىق. نەگە زۆونداعانىن ول دا ايتپادى، مەن دە سۇرامادىم.
كوپ ۇزاماي استانادان جانات اسكەربەكقىزى زۆونداپ: «تابىلدى قايتىس بولىپتى...» دەگەندە سەنگىم كەلگەن جوق. «تال قارماپ»، سۆەتقالي جەزدەمە زۆونداپ ەم، راس بولىپ شىقتى. ولار يندەردى بەتكە الىپ، جولدا بارا جاتىر ەكەن...
ەرتەڭىنە «موي ميرگە» كىرسەم، جۇرتتىڭ ءبارى ازا تۇتىپ جاتىر ەكەن. ءبىرسىپىراسىنا مەن دە كوڭىل ايتتىم. «اعا، تاۋ قۇلاعانداي بولدى عوي، - دەيدى اتىراۋداعى باقىتگۇل باباش قارىنداسىم ەگىلىپ. الماتىدان روزا قاراەۆا حابارلاستى. «الاش ايناسى» بەت ۇيىمداستىرىپ جاتىر ەكەن. ەشتەڭە جازا المادىم...
«اقىنداردىڭ اۋزىنا ءسوزدى قۇداي سالادى» - دەيدى. راس شىعار. تابىلدى:
...اتىڭدى سەنىڭ ايتامىن ءان قىلىپ نەگە،
- قوزىم-اۋ، - دەشى كۇلىمدەپ، بايانداي ماعان.
ءومىردى مىناۋ، قالقام-اۋ، ماڭگىلىك دەمە،
ۇيىقتاپ كەتسەم، ءبىر كۇنى، ويانباي قالام... - دەپ ەدى ءبىر انىندە. شىنىمەن دە ويانباي قالىپتى...
قازاقى قامسىزدىعىمىزعا سول جولى تاعى ءبىر كوزىم جەتتى. گازەتكە ولەڭدەرىن بەرۋگە تابىلدىنىڭ كىتابىن ارەڭ تاپتىق. باسىم تۇمانىتىپ وتىرىپ، العىسوزىن ارەڭ جازدىم.
...كەيىن قاراسام، تابىلدىنىڭ قازاسى قازاق ءۇشىن شىنىمەن دە «تاۋ قۇلاعانداي» بولعان ەكەن. قازاقتىڭ تۇڭعىش باردىنىڭ نە ءجونى ءتۇزۋ كىتابى شىقپاپتى. ءوزى تۋعان وبلىستىڭ ورتالىعىندا جەكە كونتسەرتى دە ۇيىمداستىرىلماپتى. ءتىپتى ءوز اۋدانىنداعى كونتسەرتتە دە شەتكە قاعىلىپتى بىردە...
ءوزى ايتقانداي «پروكاتقا العان» ءومىرىنىڭ بۇلاي تەز اياقتالارىن، ارينە، ەشكىم بىلگەن جوق.
...ءبىز تۇگىل قۇتىلماعان الىپ اباي،
بىلمەيمىن و دۇنيەنىڭ قالى قالاي؟
تابىلدىڭ ءبىر كەزدەگى ءانى ەكەن دەپ،
سوڭىمنان زارلاپ ءجۇرسىن قالىڭ اداي.... - دەپ ەدى «تابىلدىڭ ءانى» دەگەن انىندە. قالىڭ قازاق اھ ۇرىپ قالدى ارتىندا. ەندىگى جىلاعاننان نە پايدا؟ «تىرىدە سىيلاسپاعان اعايىن...»
...دوستار، مەنىڭ قابىرىمە كەلمەڭدەر،
تىرىلەردى تانىمايدى ولگەندەر...
ءيا، تابىلدى ءبىزدى ەندى «تانىمايدى».
بىراق... ولگەننىڭ ارتىنان ولمەك جوق. ونى ءبىز تانۋىمىز كەرەك! بولاشاق ۇرپاق ءبىلۋى قاجەت! تابىلدىنىڭ ونەرىنە دەگەن ەندىگى قۇرمەت قازاق ءۇشىن كەرەك! ونىڭ شىعارمالارىن جيناقتاپ، ارتىندا قالعان مول مۇراسىن جۇرتقا جەتكىزۋ - مىندەتىمىز!
قازىر وسى باعىتتا ءبىراز شارۋالار جاسالىپ جاتىر. اقتاۋدا تابىلدى دوسىموۆتى ەسكە الۋعا ارنالعان كەش ءوتتى.
ەندى سول كەش اقتوبەدە جالعاسپاق. 25 ءساۋىر كۇنى عازيزا جۇبانوۆا اتىنداعى وبلىستىق فيلارمونيانىڭ عيماراتىندا تابىلدىنىڭ شىعارماشىلىعىنا ارنالعان كەش وتەدى. وعان قازاققا ەڭ العاش گيتارامەن ءان ايتۋدىڭ ۇلگىسىن كورسەتكەن اتاقتى قوراباي ەسەنوۆ، تابىلدىنىڭ سىيلاس اعاسى بولعان اقىن جۇماباي قۇليەۆ، باردپەن ەتەنە ارالاسقان تاماشا اقىن ابۋباكىر سمايىل، تەلەۆيدەنيە سالاسىنىڭ مايتالماندارى، دوسىموۆپەن ستۋدەنتتىك شاقتىڭ قىزىعىن بىرگە كەشكەن سەرىك اباس-شاح، ارمان سقابىلۇلى، «الاش ايناسى» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى سەرىك جانبولات، بەلگىلى سۋرەتشى ەرسايىن جاپاق، قازاقتىڭ ەركە ءانشىسى ەلەنا ابدىقالىقوۆا، ماڭعىستاۋ وبلىستىق مادەنيەت باسقارماسىنىڭ باستىعى مايرا عۇماروۆالار قاتىسادى.
كەشتى وتكىزۋگە مۇرىندىق بولىپ جۇرگەن ازامات - تابىلدىنىڭ كوزى تىرىسىندە ەرەكشە سىيلاسقان اعاسى، اقتوبەلىك كاسىپكەر بيجان قالماعانبەتوۆ. بيجان 2009 جىلى دەمەۋشىلىك جاساپ، «ديماش-ءالي» ستۋدياسىنان قازاقتىڭ تۇڭعىش باردىنىڭ «تابىلدىڭ ءانى» اتتى ديسكىسىن شىعارتقان بولاتىن. تابىلدى بالاشا قۋانىپ، 2000 دانا ديسكىنى جۇرت پىشاقۇستى تالاپ اكەتكەنىن حابارلاعاندا، قوسىمشا تاعى ديسك شىعارتىپ دەرەۋ جەتكىزگەن ازامات تابىلدى دۇنيەدەن وتكەندە دە ەڭ ءبىرىنشى بولىپ، وتباسىنىڭ جانىنان تابىلعان-دى. جىگىتتەردىڭ باسىن قوسىپ، باسىن دا قارايتتى. ونىڭ شاشىلىپ جاتقان مۇراسىن دا جيناقتاپ ءجۇر. ەندى، مىنە، وسىنشاما ادامنىڭ باسىن قوسىپ، ۇلكەن كەش وتكىزبەك.
... قايتالاپ ايتايىق، تابىلدى - قازاقتىڭ تۇڭعىش بارد-اقىنى! وعان دەيىن ءوز زامانىنىڭ تىنىسىن گيتارانىڭ ۇنىنە قوسىپ جەتكىزگەن دارىن ۇلتىمىزدا بولعان جوق. وكىنىشكە قاراي، ودان كەيىن دە ەشكىم كورىنبەي تۇر.
ول ءوز ولەڭدەرىمەن قوسا ءبىز جوعارىدا ايتقان قازاقتىڭ ءبىرشاما اقىنىنىڭ ولەڭدەرىن گيتارا تىلىمەن «سويلەتتى». ءتىپتى كەيدە باتىل قادامدارعا دا باردى. مىسالى، مۇقاعاليدىڭ سوزىنە جازىلعان «ۇناتامىن مەن سەنى» اتتى انىنە ءوزى قوسقان قايىرما مۇقاڭنىڭ ءتول تۋىندىسىنداي ۇيلەسە كەتتى. ونىڭ ءوز جىرلارى دا بولمىسىنا ساي، قالىپقا سىيمايتىن اردا ولەڭدەر ەدى.
ومىردەن ەرتە كەتكەن ورالدىق اقىن ساعات ابدۋعاليەۆتىڭ دا مۇرالارىن جيناقتاپ، جۇرتقا جەتكىزگەن دە تابىلدى بولاتىن. ءوز دۇنيەلەرىن ناسيحاتتاۋدى قۇنتتاماي، «وزگەنىڭ» مۇراسىن تىرنەكتەپ جيناعان اسىلعا نە دەرسىڭ...
بەۋ، دۇنيە-اي، ەندى تابىلدىنىڭ مۇراسىن جيناقتايتىن كەز دە جەتىپتى...
«تالانتتى قادىرلەيىك تىرىسىندە...». قادىر اقىن ايتۋىن ايتىپ ەدى-اۋ. ورالحاننىڭ كەيىپكەرى ايتپاقشى: «نەگە ءبىز وسى...».
«اباي-اقپارات»
تابىل - كارا گۋل by Omirzhan Abdihalyh
تابىل - وميرزايا by Omirzhan Abdihalyh
تابىلدى - اۋلەت
