ورىستارعا تاڭ قالام. ايتەۋىر بولمايتىن جەردە بۇيرەكتەن سيراق شىعارۋعا بەيىم. ەڭ سوراقىسى باسقا مەملەكەتتىڭ ىشكى ىسىنە قول سۇعۋدى ولار قالىپتى نارسە سياقتى قابىلدايدى. مۇنداي كورىنىس اسىرەسە ورىستىڭ ءتىلى مەن مادەنيەتىنە قاتىستى ماسەلەدە كوپ بايقالادى. تمد ەلدەرىنىڭ قاي-قايسىسىندا بولماسىن ورىس ءتىلى رەسمي مارتەبەسىنەن ايىرىلسا نەمەسە ونسىز دا كوپ ورىس مەكتەپتەرىنىڭ ءبىرى جابىلا قالسا، ولار بۇكىل ۇلتتىڭ بولاشاعىنا قاۋىپ تونگەندەي شۋ شىعارادى. ول ەلدىڭ ءوزىنىڭ مەملەكەتتىك مۇددەسى مەن ۇلتتىق قۇندىلىقتارى بار ەكەنىن ەسكەرگىسى كەلمەيدى. بۇل پاتشا ۇكىمەتى مەن كەڭەس وداعى كەزىندەگى الىپ ايماقتان ايىرىلىپ قالعان رەسەيدىڭ سوڭعى ىشقىنىسى سياقتى كورىنەدى ەكەن. جۇرتقا جەككورىنىشتى بولىپ كەتكەن «ورىس ءشوۆينيزمىن» قازىر ەش جەردە جاقتىرمايدى. بۇل جاعداي ورەكەڭدەردى ەكىۇداي كۇيدە قالدىرىپ وتىر. ولار بۇرىنعى كەڭەس رەسپۋبليكالارى ورىس مادەنيەتىنەن باس تارتپاۋى ءتيىس، ورىس ءتىلى عانا ولاردى ۇشپاققا شىعارادى،-دەگەن تۇرپايى تۇسىنىكتەن ءالى ارىلا الماي كەلەدى. سوندىقتان تاۋەلسىز مەملەكەتتەردە جۇرگىزىلىپ جاتقان وتارسىزدانۋ ساياساتىنا قاساقانا كەدەرگى كەلتىرۋدە. بۇگىنگى ورىس شوۆينيستەرى بۇرىنعى يمپەريانى اڭساۋمەن ءومىر سۇرەدى. ولاردىڭ ەڭ باستى قاتەلىگى دە - وسى. يمپەريانىڭ ۋاقىتى كەلمەسكە كەتكەنىن، تمد مەملەكەتتەرىنىڭ ەندى تاۋەلسىزدىكتى تارك ەتىپ، ورىسقا قايتا بودان بولۋعا قۇشتار ەمەس ەكەنىن تۇسىنگىسى جوق.

ورىستارعا تاڭ قالام. ايتەۋىر بولمايتىن جەردە بۇيرەكتەن سيراق شىعارۋعا بەيىم. ەڭ سوراقىسى باسقا مەملەكەتتىڭ ىشكى ىسىنە قول سۇعۋدى ولار قالىپتى نارسە سياقتى قابىلدايدى. مۇنداي كورىنىس اسىرەسە ورىستىڭ ءتىلى مەن مادەنيەتىنە قاتىستى ماسەلەدە كوپ بايقالادى. تمد ەلدەرىنىڭ قاي-قايسىسىندا بولماسىن ورىس ءتىلى رەسمي مارتەبەسىنەن ايىرىلسا نەمەسە ونسىز دا كوپ ورىس مەكتەپتەرىنىڭ ءبىرى جابىلا قالسا، ولار بۇكىل ۇلتتىڭ بولاشاعىنا قاۋىپ تونگەندەي شۋ شىعارادى. ول ەلدىڭ ءوزىنىڭ مەملەكەتتىك مۇددەسى مەن ۇلتتىق قۇندىلىقتارى بار ەكەنىن ەسكەرگىسى كەلمەيدى. بۇل پاتشا ۇكىمەتى مەن كەڭەس وداعى كەزىندەگى الىپ ايماقتان ايىرىلىپ قالعان رەسەيدىڭ سوڭعى ىشقىنىسى سياقتى كورىنەدى ەكەن. جۇرتقا جەككورىنىشتى بولىپ كەتكەن «ورىس ءشوۆينيزمىن» قازىر ەش جەردە جاقتىرمايدى. بۇل جاعداي ورەكەڭدەردى ەكىۇداي كۇيدە قالدىرىپ وتىر. ولار بۇرىنعى كەڭەس رەسپۋبليكالارى ورىس مادەنيەتىنەن باس تارتپاۋى ءتيىس، ورىس ءتىلى عانا ولاردى ۇشپاققا شىعارادى،-دەگەن تۇرپايى تۇسىنىكتەن ءالى ارىلا الماي كەلەدى. سوندىقتان تاۋەلسىز مەملەكەتتەردە جۇرگىزىلىپ جاتقان وتارسىزدانۋ ساياساتىنا قاساقانا كەدەرگى كەلتىرۋدە. بۇگىنگى ورىس شوۆينيستەرى بۇرىنعى يمپەريانى اڭساۋمەن ءومىر سۇرەدى. ولاردىڭ ەڭ باستى قاتەلىگى دە - وسى. يمپەريانىڭ ۋاقىتى كەلمەسكە كەتكەنىن، تمد مەملەكەتتەرىنىڭ ەندى تاۋەلسىزدىكتى تارك ەتىپ، ورىسقا قايتا بودان بولۋعا قۇشتار ەمەس ەكەنىن تۇسىنگىسى جوق. ورىس سايتتارىنىڭ بىرىندە جاريالانعان «قازاق ۇلتشىلدارى پاۆلودارداعى ورىسشا اتاۋلاردى قۇرتىپ جاتىر» دەگەن مىنا ماقالادان دا وسىنداي استام پيعىل اڭعارىلادى. وندا تۋعان قالالارىنىڭ قازاققا مۇلدە قاتىسى جوق، ءبىزدىڭ ەلگە بىردە-ءبىر ەڭبەگى سىڭبەگەن قايداعى ءبىر كەلىمسەك اۋليەنىڭ ەسىمىمەن اتالاتىنىنا نامىستانعان قازاق جاستارىنىڭ باستاماسى سىنعا ۇشىراعان. قازاق وقىرمانىنا ونى قاز-قالپىندا اۋدارىپ بەرىپ وتىرمىز.

قازاق ۇلتشىلدارى پاۆلودارداعى ورىسشا اتاۋلاردى قۇرتۋعا كىرىستى

«Facebook الەۋمەتتىك جەلىسىندە قازاقستانداعى پاۆلودار قالاسىندا بولعان ءبىر وقيعانى تۇسىرگەن بەينەروليك پايدا بولدى. «قازاق ۇلتشىلدارىنىڭ پاۆلودارداعى اكتسياسى» دەپ اتالاتىن بۇل روليكتە قازاق ۇلتشىلدارى قالاداعى ورىسشا كوشە اتاۋلارىن قازاق ەسىمدەرىمەن قالاي الماستىرعانى باياندالىپتى. ماسەلەن، كۋتۋزوۆ كوشەسىنە ولار ءوز بەتتەرىمەن ءماشھۇر ءجۇسىپتىڭ ەسىمىن بەرگەن، قامزين كوشەسىن اباي دەپ اۋىستىرىپتى..ال كورولەنكو كوشەسىن بۇقار جىراۋ دەپ وزگەرتكەن. ايتا كەتەرلىگى روليكتى كورگەندەردىڭ بىرەۋى ونىڭ استىنا بىلاي دەپ اشىنىپ پىكىر جازىپ قالدىرعان ەكەن: « پاۆلودارداعى قازاق ۇلتشىلدارىنىڭ وسىنداي ارەكەتى اركەز جازاسىز قالادى. سوڭعى كەزدەرى قازاقستاندا تۇرپايى قازاق ۇلتشىلدىعى كۇش الىپ بارادى. بۇنىڭ كەرى اسەرىن ەڭ الدىمەن قازاقستانداعى وزگە حالىقتار سەزىنىپ وتىر». ينتەرنەت پايدالانۋشى بۇدان ارى قاراي «مەن ءوزىمنىڭ ورىس ەكەنىمدى، بىراق ناتسيوناليست ەمەستىگىمدى بىردەن اشىپ ايتامىن. مەن ءبىزدىڭ كوپۇلتتى قازاقستاندا بارلىعىنىڭ بەيبىت ءومىر سۇرگەنىن جانە ەلدى گۇلدەندىرۋگە ءبىر كىسىدەي اتسالىسقانىن قالايمىن. تاريحقا كوز جۇگىرتسەك، ۇلتشىلدىققا بوي الدىرعان ءبىرتۇتاس حالقى جوق مەملەكەتتەر ارقاشان تۇراقسىزدىققا تاپ بولعان. ەلدىڭ دامۋ دەڭگەيى تومەندەپ، توقىراۋعا ۇشىراپ وتىرعان. مەن مەملەكەتتىك تىلگە قارسى ەمەسپىن. بىراق بۇل بالالاردىڭ ارەكەتى ورىستى جەك كورۋشىلىكتەن تۋعان تۇرپايى ۇلتشىلدىق ەكەنى انىق بايقالىپ تۇر». ءسوز سوڭىندا ايتارىمىز، پاۆلودار قالاسىنىڭ اتاۋىن بۇعان دەيىن «كەرەكۋ» دەپ وزگەرتۋگە تالپىنىس جاسالعان بولاتىن. بۇل ءسوزدىڭ ءتۇپ-توركىنى وسى وڭىردەگى «كورياكوۆكا» دەگەن قونىستان شىقسا كەرەك. 1861 جىلدان كەيىن ول قالا مارتەبەسىنە يە بولىپ، قازىرگە دەيىن اتاۋى وزگەرمەي كەلە جاتىر».

ءتارجىمالاپ، پىكىر جازعان جولىمبەت ماكىشەۆ

"اباي-اقپارات"