قىتايدىڭ شىڭجاڭ اۋدانىندا مۇسىلمان مەشىتتەرى دارەتحاناعا اينالدى. بۇل تۋرالى Arasha.kz مالىمدەدى.

باسىلىم مالىمەتىنشە، بۇگىندە قىتاي بيلىگى جەرگىلىكتى ەتنيكالىق ۇلتتارعا قاتىستى ءدىني جانە مادەني ورىنداردىڭ بارلىعىنىڭ كوزىن قۇرتۋدى ماقسات ەتكەن. 2018 جىلى اۋستراليا ستراتەگيالىق ساياسات ينستيتۋتىنىڭ جەرسەرىكتەن تۇسىرگەن سۋرەتكە سايكەس حوتاندا جاڭادان باستالعان قۇرىلىس نىسانىنىڭ ورنىندا مەشىت بولعانى انىقتالدى.

«قىتاي ۇكىمەتى ەتنيكالىق حالىقتاردىڭ سەنىمى مەن سالت-ءداستۇرىن پارتيالىق باسقارۋعا قارسى قاۋىپ دەپ تانىپ وتىرعانىن بايقاۋعا بولادى. بۇعان مىسال – قىتايلىقتاردىڭ بەيجىڭ مەن شىڭجاڭداعى مادەنيەت پەن ءدىن كورىنىسىن تۇبەگەيلى جويىپ جاتقانى. بۇل جاقتا ۇيعىر بولىپ تۋىلساڭ، قىتاي حالىق پارتياسىنىڭ دۇشپانىنا اينالاسىڭ»، – دەيدى اۋستراليالىق عالىم ناتان رۋسەر.

ينستيتۋت مالىمەتىنشە، شىڭجاڭدا 2017 جىلدان باستاپ قىتاي ساياساتىنىڭ ناتيجەسىندە 16 000 مەشىت سۇرىلگەن. بۇعان قوسا، يسلام دىنىنە قاتىستى عيباداتحانالار، زيراتتاردىڭ 60%-ىنىڭ تاس-تالقانى شىققان. ال تۇرعىندارعا تۋىستارى جەرلەنگەن جەرگە بارىپ، دۇعا وقۋعا تىيىم سالىنىپتى.

قازىرگى تاڭدا جەرگىلىكتى حالىق ءۇشىن قاسيەتتى سانالاتىن اسيم يمام مازارى قاڭىراپ قالعان. مۇندا ءمىناجات ەتۋ ءۇشىن مۇسىلماندار ءشول دالانى كەزىپ، بىرنەشە كۇن بويى ءجۇرىپ كەلگەن ەكەن. شىڭجاڭ مۇسىلماندارى بۇل جەرگە ءۇش رەت اياق باسساڭ، ءبىر رەت مەككەگە بارعانمەن تەڭ دەپ سانايدى ەكەن.

«قىتاي كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ وزبىر ساياساتىنا دەيىن مازارعا ادامدار مىڭ-مىڭنان كەلەتىن. بۇل – ۇيعىرلار ءۇشىن ۇلكەن ماڭىزى بار ورىن. ال ونى جەرمەن-جەكسەن ەتۋ – ۇلتتى جويۋمەن بىردەي»، – دەيدى ۇيعىرلاردىڭ قاسيەتتى ورىندارىن زەرتتەۋشى، مانچەستەر ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ وقىتۋشىسى ريان تۋم.

قازىردە عيباداتحانالاردان بولەك، حوتاندا جەكسەنبىلىك بازاردا جابىلعان. بۇعان دەيىن بۇل ساۋدا ورنى قالاداعى ەڭ شۋلى، ادام تاۋسىلمايتىن جەرلەردىڭ ءبىرى بولعان دەسەدى.

قاشقارداعى مەشىتتەر دە قاڭىراۋلى كۇيدە قالعان. ولاردىڭ ءبىرىن، ءتىپتى تۇرعىندار قوعامدىق دارەتحاناعا اينالدىرعان. ءدىني جازۋلاردىڭ بارلىعى قارا تۇسپەن بويالعان.

شىڭجاڭدا قازىر دۇعا ەتۋمەن قوسا، ەرلەرگە ساقال وسىرۋگە، ايەلدەردىڭ باسىنا ورامال سالۋىنا تىيىم سالىنعان. ۇيعىر تىلىندە جاريالاناتىن كىتاپتاردىڭ تاقىرىبى اۋىلشارۋاشىلىعى، تاماق دايىنداۋ، باۋ-باقشا تاقىرىپتارىنا ارنالعان. ءدىن مەن مادەنيەت تۋرالى جازۋعا قاتاڭ شەكتەۋ قويىلعان.

دەسەك تە قىتاي ۇكىمەتى مەشىتتەردىڭ جاپپاي ءسۇرىلۋىن جوققا شىعاردى. ايتۋلارىنشا، نەگىزىنەن ەسكى مەشىتتەردى جاڭارتۋ قولعا الىنعان. ۇكىمەت باسىنداعىلار قاشقاردا تۋريستەردىڭ كوزايىمىنا اينالعان افاك قوجا كەسەنەسى مىسالعا كەلتىرەدى.

ال حوتاندا مەشىت ورنىنا Hilton قوناقۇيىن سالۋدى جوسپارلاعان مەكەمە بۇل جەر ساتىپ الىنعان كەزدە بوس بولعانىن جەتكىزدى.

Abai.kz