وتكەندە (8 شىلدەدە) تالىبتەر رەسەيگە بارىپ، مينيستر لاۆروۆپەن جولىققانى بەلگىلى. 2003 جىلى رەسەي جوعارى سوتىنىڭ شەشىمىمەن لاڭكەستىك ۇيىم دەپ تابىلعان «تاليبان» قوزعالىسى ماسكەۋدىڭ قاق ورتاسىندا كەلىسسوزدەر وتكىزدى. رەسەي تاراپىنان تىيىم سالىنعان ۇيىمعا كرەمل ۇلكەن زال، جايلى قوناق ءۇي بەرىپ، پرەسس-كونفەرەنتسيا وتكىزۋىنە رۇقسات ەتتى. 

«تاليبان» ليدەرلەرى رەسەيگە العاش رەت اياق تىرەپ وتىرعان جوق. وسىعان دەيىن 2019 جىلدىڭ مامىرىندا ءدال وسىنداي جولىعۋلار بولعان. ارادا ءبىر جىل وتكەندە «تاليبان» قوزعالىسىنىڭ اتىنان دەلەگاتسيانى ماۆلياۆي شاحابۋددين دەلاۆاري باستاپ باردى.

رەسەي سىرتقى ىستەر ءمينيسترى سەرگەي لاۆروۆ:

«ءبىز تالىبتەرمەن بايلانىسىمىزدى جوققا شىعارمايمىز. ءبىز كەلىسسوز ارقىلى ولاردى اۋعان بيلىگىمەن ۇستەل باسىنا وتىرىپ، ماسەلەنى بەيبىت رەتتەۋگە ىقپالداسقىمىز كەلەدى»، -دەپ اقتالعانداي بولسا دا، ماسكەۋدىڭ تالىبتەرمەن ۇزاق ۋاقىت بويى بايلانىس ۇستاپ كەلە جاتقانىن، ءتىپتى ولارعا ىقپال ەتۋ تەتىگى بارىن انىق اڭعارتتى. بۇل تۋرالى وتكەن جولى ەگجەي-تەگجەيلى جازدىق.

بۇگىنگى ءسوز – جاڭاعى سەرگەي لاۆروۆ قاراماعىندا قىزمەت ىستەيتىن، «تالىبتەرمەن» جۇرگىزىلگەن كەلىسسوزگە قاتىسقان رەسەيلىك شەنەۋنىك زامير كابۋلوۆتىڭ «ريا نوۆوستي-گە» بەرگەن سۇحباتى تۋرالى بولماق...

زامير كابۋلوۆ

رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير ءپۋتيننىڭ اۋعانستان ماسەلەسى جونىندەگى ارنايى وكىلى، رف سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ ازيا ماسەلەلەرى بويىنشا دەپارتامەنتىنىڭ ديرەكتورى. اۋعانستاندا ەلشى بولعان.

مىنە، سول زامير كابۋلوۆ تالىبتەرمەن جۇرگىزىلگەن كەلىسسوزدەر جايىن بايانداپ، سۇحبات بەرىپتى. سۇحبات بارىسىندا تالىبتەر رەسەي مەن ونىڭ كورشىلەرىنە شابۋىل جاساماۋعا ۋادە بەرگەنىن ايتىپتى. بۇيدەيدى:

«ولار ماسكەۋگە «تاليبان» قوزعالىسىنىڭ جوعارعى باسشىلىعى اتىنان اۋعانستان تەرريتورياسى ءۇشىنشى ءبىر مەملەكەتتەردىڭ مۇددەسىنە قايشى قولدانىلمايتىنىنا كەپىلدىك بەرۋ ءۇشىن كەلدى. ورتالىق ازيانىڭ قاۋىپسىزدىگى رەسەي ءۇشىن قانشالىقتى ماڭىزدى ەكەنىن تۇسىنگەندىكتەن دە، ولار وسى ماسەلەگە باسا نازار اۋداردى.  

ءبىزدىڭ ورتالىق ازياداعى ارىپتەستەرىمىز دابىل قاعىپ جاتىر. الايدا، تالىبتەر تاجىكستان تەرريتورياسىنا باسىپ كىرمەگەنىن ەسكەرگەنىمىز ءجون. تاجىكستانعا قاشىپ بارعاندار – اۋعانستان ۇكىمەتىنىڭ اسكەرلەرى. ولار قاشىپ بارا جاتىپ، تالىبتەر باسىپ العان تەرريتوريالارعا وق جاۋدىرعان. بىراق تالىبتەر مايدان دالاسىنداعى بارلىق كومانديرلەرگە تاجىك تەرريتورياسىن اتقىلاماۋعا قاتاڭ تاپسىرما بەرگەن.

بۇل جەردە ءمان بەرە كەتەتىن جايت – مينيستر لاۆروۆ اۋعانستاننىڭ سولتۇستىگىندەگى حاوستى دايش سودىرلارىنىڭ ءوز ماقساتتارىنا پايدالانۋ قاۋپى جايلى ءسوز ەتتى. بۇل ءبىز ءۇشىن وتە ماڭىزدى. تالىبتەر مەن دايش سودىرلارى ءبىر-بىرىمەن بىتىسپەس جاۋ. ءتىپتى، تالىبتەر دايش سودىرلارىن تۇتقىنعا دا المايدى، بىردەن كوزىن جويادى. ءبىزدىڭ ەسەبىمىزشە، سولتۇستىكتە 3-4 مىڭداي دايش سودىرلارى قالعان.  

وسى جەردە سولتۇستىكتى اۋعانستاننىڭ ۇكىمەتى باقىلاپ تۇرعان ۋاقىتتا ولار دايش-پەن سوعىسپاعانىنا نازار اۋدارعان ءجون. سوندىقتان، سولتۇستىكتە تالىبتەردىڭ جەڭىسكە جەتۋى – دايش ءۇشىن قاۋىپتى ەكەنى انىق»، - دەيدى. «ءبىز تالىبتەردىڭ بۇل ۋادەلەرىنە قانشالىقتى سەنگەنىمىز ءجون؟»، - دەگەن سۇراققا:

«ءبىز تەك وزىمىزگە عانا سەنەمىز. جاعدايدى مۇقيات باقىلاپ وتىرمىز. تالىبتەر ءبىزدىڭ وداقتاستارىمىز، كورشىلەرىمىزگە قانداي دا ءبىر سوققى جاساۋعا ارەكەتتەنسە، ولار ونىڭ جازاسى تىم اۋىر بولاتىنىن بىلەدى. ورتالىق ازياىن ءبىز قورعايمىز»، - دەيدى.

تاقىرىپقا تۇزدىق:

«تاليبان» اۋعانستاندا سوڭعى اپتادا ايتارلىقتاي ۇلكەن ناتيجەگە قول جەتكىزدى. ورتالىق ازيامەن شەكارالاس ءۇش ەلدىڭ شەكاراسىن تولىق وزىنە قاراتتى. ولار تۇركىمەن-اۋعان، تاجىك-اۋعان، وزبەك-اۋعان شەكارالارى. سونىمەن بىرگە قىتايمەن شەكارالاساتىن جالعىز ايماق ۆاحان دا تالىبتەردىڭ قول استىنا ءوتتى. يرانمەن شەكارالاس گەرات اۋدانىنىڭ جارتىسىن تالىبتەر باسىپ الىپ، ءوز تۋلارىن ءىلىپ قويدى. وسىلايشا ولار الدىمەن شەكارالاس ايماقتاردى وزىنە قاراتىپ، اۋعان بيلىگىن قۇرلىق ارقىلى كومەك الۋ مۇمكىندىگىنەن ايىرىپ جاتىر. ەلدىڭ ىشكى ايماعىندا قۇندىز بەن قانداعار قالالارىنا شابۋىل باستادى. قانداعار اۋعانستاننىڭ ەكىنشى ءىرى قالاسى. قالادا ميلليونعا جۋىق حالىق تۇرادى. تالىبتەر ءۇلىن بۇل قالا سيمۆوليكالىق ماڭىزعا يە، سەبەبى 2001 جىلعا دەيىن اتالمىش قالادا تاليباننىڭ رەسمي شتاب پاتەر ورنالاسقان ەدى.

تاليباننىڭ قوزعالىسىنا قاراپ، ماسكەۋ بارىنشا ارەكەت ەتىپ جاتىر. «ءتالىب باسىپ الادى» دەۋ ارقىلى، ورتالىق ازيادا اسكەري كۇشىن ارتتىرۋعا تىرىسۋدا. تاليباننىڭ ارەكەتى، ماسكەۋدىڭ ورتالىق ازيادا كۇشەيۋىنە سەبەپكەر بولۋدا. وسىعان قاراپ، ماسكەۋ مەن تاليبان اراسىنداعى بايلانىس تەك قانا كەلىسسوز دەڭگەيىندە دەگەنگە كۇمان كەلتىرۋگە بولاتىنداي.

Abai.kz