ۇلتتىق قوعامدىق سەنىم كەڭەسىنىڭ ۇسىنىسى بويىنشا پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ  زاڭ شىعارۋ باستاماسى تارتىبىمەن ءماجىلىستىڭ قاراۋىنا 17 زاڭ جوباسىن جىبەرىپ، قابىلدادى. سونداي-اق، 3 جارلىق پەن 18 قاۋلى شىعارىلدى.

اقوردا مۇنى «ساياسي رەفورما» دەپ ەسەپتەيدى ءارى حالىققا سولاي تۇسىندىرەدى.

ارينە، بۇل باستامالاردىڭ «ساياسي رەفورما» دەپ اتاۋعا تاتيتىن تۇستارى دا بار. بىراق، ولاردىڭ كوبى ساياساتقا بەلگىلى دارەجەدە ىقپال ەتەتىن زاڭدار عانا.

اتاپ ايتار بولساق، اۋىل اكىمدەرىن سايلاۋ تىكەلەي – داۋ جوق، ساياسي رەفورما!

جەردى شەتەلدىكتەرگە ساتۋعا سالىنعان تيىم دا ءدال سولاي – ساياسي رەفورما! تاريحي شەشىم!!

ال، ءماجىلىس دەپۋتاتتارىن سايلاۋ كەزىندە ساياسي پارتيالاردىڭ ءوتۋ شەگىن 7-دەن 5%-كە دەيىن تومەندەتۋ مەن سايلاۋ بيۋللەتەندەرىنە «بارىنە قارسىمىن» دەگەن تارماق ەنگىزۋ – سايلاۋ ساياساتىنا بەلگىلى دارەجەدە ىقپال ەتەتىنى شىندىق. بىراق، تۇبەگەيلى «ساياسي رەفورما» دەۋگە كەلمەيدى.

ونداي نورمالاردى، الىستاعى دامىعان مەملەكەتتەردى ايتپاعاندا، جاقىن وتىرعان كورشى ەلدەردىڭ قاتارداعى دەپۋتاتتارى دا ەنگىزىپ جاتقانىن كوزىمىز كورىپ وتىر.

سونىمەن بىرگە، پارتيا تىركەۋگە قاجەتتى تومەنگى شەكتى 40 مىڭنان 20 مىڭ ادامعا ءتۇسىرۋ دە – سولاي.

سەبەبى، وسى نورما ەنگەنىمەن، ءالى بىردە-ءبىر جاڭا پارتيا تىركەۋدەن وتكەن جوق. ەسكى پارتيالاردىڭ اتىن اۋىستىرىپ، «ءىلدالدالاپ» كەلەمىز.

ەگەر، سايلاۋ بيۋللەتەندەرىنە پارتيالار ۇسىنعان ۇمىتكەرلەردىڭ اتى-ءجونى جازىلىپ، ونىڭ قاسىنا داۋىس بەرۋ بەلگىسىن قوياتىن كاتەكشە ورنالاستىرىلسا، ءسويتىپ پارتيالار ۇسىنعان ۇمىتكەرلەردىڭ ىشىنەن سايلاۋشىلاردىڭ ءوز تاڭداۋىن جاساۋىنا مۇمكىندىك بەرىلسە، سونداي-اق ءبىر پارتيانىڭ ماجىلىستەن 51%-تەن ارتىق ورىن الۋىن شەكتەيتىن نورما ەنگىلسە، بۇل – ناعىز تولىققاندى «ساياسي رەفورما» بولار ەدى.

تاعى ءبىر مىسال.

كوشى-قون – ەلباسىنىڭ ەڭ ۇلى ەڭبەگى.

قازىرگى تاڭدا قازاقستانعا ەس قاتىپ وتىرعان قۇلىباەۆتار ەمەس، قانداستار. بولاشاقتا دا وسى ەلدىڭ تىرەگى — شەتتەن كەلگەن قازاقتار بولادى. قۇلىباەۆتار ەرتەڭ شەتەلگە قاشىپ كەتۋى مۇمكىن، قانداستار قازاقستاننان ەشقاشان ەشقايدا كوشپەيدى! كوشسە دە، وتانى مەن ۇلتىنىڭ قامى ءۇشىن كوشەدى!!!

ەگەر، تۇڭعىش پرەزيدەنتتىڭ الىستاعى اعايىندا وتانىنا ورالتۋ جولىنداعى وسىناۋ ەرلىگىن ءوز دەڭگەيىندە باعالاپ، مەملەكەتتىڭ قاۋىپسىزدىگى مەن داۋى ءۇشىن ەڭ قاجەتتى ستراتەگيالىق باعىت رەتىندە ءتۇسىنىپ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋتسياسىنا شەتتەگى قانداستارىمىزعا وزگە ەلدىڭ ازاماتتىعىندا بولۋىنا قاراماستان جەڭىلدەتىلگەن تارتىپپەن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتىعىن الۋىنا قۇقىق بەرەتىن نورما ەنگىزىلسە، بۇل - «ساياسي رەفورمانىڭ» شىڭى بولىپ تابىلار ەدى.

ءدال وسىنداي نورما قىرگىز رەسپۋبليكاسى كونستيتۋتسياسىنىڭ 51- بەرەنەسى، 3 تارماعىنىڭ ەكىنشى بولىگىندە «كىرگىز رەسپۋبليكاسىنىن چەگينەن تىشكارى جاشاگان كىرگىزدار باشكا ماملەكەتتين جارانى بولگوندۋگۋنا كاراباستان جونوكويلوشتۇرۇلگون تارتيپتە كىرگىز رەسپۋبليكاسىنىن جاراندىگىن الۋگا ۋكۋكتۋ» دەپ، باياعىدان جازۋلى تۇر.

بۇل باستاما قاتارداعى جاس دەپۋتات ومۇربەك تەكەباەۆ جاعىنان ەرتە كوتەرىلگەنىمەن، سول كەزدەگى پرەزيدەنت اسقار اقاەۆ تاراپىنان قولداۋ تاپپاي كەلگەن ەكەن. اسقار اقاەۆ «يسلام كارىموۆ رەنجىپ قالادى...» دەپ، كەرى قايتارىپ وتىرعان. تەك، 2005 جىلى اسقار اقاەۆ تاقتان تايدىرىلعان سوڭ بارىپ، قايتادان دەپۋتات ومۇربەك تەكەباەۆتىڭ باستاماسىمەن جانە ىقپالىمەن قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋتسياسىنا ەنگىزىلگەن.

مىنە، سودان بەرى قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋتسياسى رەفروندوم ارقىلى الدە نەشە مارتە وزگەرتىلدى، بىراق شەتتەگى قىرعىزداردىڭ قىرعىزستان ازاماتتىعىن الۋعا قاتىستى قۇقىعى شەكتەلگەن ەمەس.

كوردىڭىز بە، قازاقستاننىڭ ەڭ باي ادامدارىنىڭ العاشقى بەستىگىنە كىرەتىن تيمۋر قۇلىباەۆ قانداستارىمىزدى قارالاپ، قازاق كوشىن توقتاتقىسى كەلەدى. ال، ەڭبەك جولىن اۋىلداعى وتا مەكتەپتىڭ فيزيكا ءپانىنىڭ قاراپايىم مۇعالىمدىگىنەن باستاپ، بار بولعانى جوگوركۋ كەنەشتىڭ بىرنەشە كەزەك دەپۋتاتى، ءبىر مارتە توراعاسى بولعان، ونىڭ وزىندە دە قۋعىن مەن سۇرگىننەن كوز اشپاعان قىرعىز جىگىتى ءوزىنىڭ شەتتە جۇرگەن تۋعان ۇلتىنىڭ بولاشاق تاعدىرىن مەملەكەتتىڭ كونستيتۋتسياسىمەن بەكىتىپ، شەشىپ قويعان.

ءبىز اناۋ - مىناۋ دەگەنىمىزبەن، مويىنداۋىمىز كەرەك، ايىر قالپاقتى اعايىن ءدال وسى جەردە قازاقستاننان ات شاپتىرىم الدا تۇر!

ءوز باسىم قاسىم-جومارت توقاەۆ قازاقستان پرەزيدەنتى بولىپ كەلگەلى ساياسي رەفورما جۇرگەن جوق دەۋدەن مۇلدە اۋلاقپىن. العاشقى قادامدار جاسالىپ جاتىر. ەڭ باستىسى، ول كىسىنىڭ ىنتاسى بار جانە ول ىنتا كۇشتى ءارى تازا.

سونداي-اق، پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ اۋقىمدى رەفورمالار جاساۋعا قابلەتسىز نەمەسە قاۋقارسىز دەۋدەن دە الىسپىن.

قاسىم-جومارت كەمەلۇلى – وتە ۇلكەن تۇلعا. ول وتكەن عاسىرداعى الەمدىك دەڭگەيدەگى رەفورماتورلاردىڭ تاجىريبەسى مەن ونەگە-ۇلگىسىن كوزىمەن كورگەن، بويىنا سىڭىرگەن كەمەلدى باسشى، تۇرپاتى بولەك ادام.

گاپ، پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆتا ەمەس!

گاپ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى جانىنداعى رەفورمالار جونىندەگى جوعارى كەڭەستە بولىپ تۇر!

قاسىم-جومارت كەمەلۇلىن قوسپاعاندا، رەفورمالار جونىندەگى جوعارى كەڭەس مۇشەلەرى «رەفورما» دەگەننىڭ نە ەكەنىن بىلە مە ەكەن ءوزى؟!

ولاردىڭ مۇرنى رەفورمانىڭ ءيىسىن دە سەيزبەيتىن شىعار، بالكىم!؟

ولاردىڭ «رەفورماسى» – وزدەرىنە ىڭعالى «ۇلتتىق جوبالار» جاساۋ، سول ارقىلى مەملەكەتتىڭ اقشاسىن ۇرلاۋ، توناۋ!

وسىعان دەيىن سولاي بولىپ كەلدى. وسى بەتى كەتە بەرسە، جانە دە سولاي بولماق!

ءدال وسى جەردە تۇڭعىش پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆ بىردەن ويعا ورالادى.

نۇرسۇلتان ءابىشۇلى بار بيلىكتى قولىنا الىپ، قازاقشا ايتقاندا، بەلدەن باسىپ وتىرىپ رەفورما جاسادى. جانە ول جاساعان رەفورمانىڭ ءساتتى بولعانى سونداي، سۋ جاڭا قازاقستاندى قۇرىپ شىقتى. بۇل جاعىنان العاندا، ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ قىتاي رەفورماتورى دەن سياوپيننەن ارتىق بولماسا، كەم تۇسكەن جوق! الەم تاريحىنا جاڭا بەت، قازاق تاريحىنا تىڭ تاراۋ قوستى!

مەنشە، «كۇشتى پرەزيدەنت – ىقپالدى پارلامەنت – ەسەپ بەرەتىن ۇكىمەت» فورمۋلاسى قاعاز جۇزىندە قالماۋ ءۇشىن، پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ تا بەلدى بەكەم بۋىپ، ءدال نۇرسۇلتان نازارباەۆشا قادامدار جاساۋى كەرەك!

رەفورمانىڭ ۇلگىسىن سىرتتان ىزدەپ اۋرە بولۋدىڭ جانە سىرتتان اقىلشى شاقىرتۋدىڭ تۇك تە قاجەتى جوق، «نۇر-سۇلتاننىڭ نۇرلى جولى» جەتىپ جاتىر. تەك، ەرىك پەن جىگەر بولسا عانا بولعانى...

ايتپەسە، رەفورمالار جونىندەگى جوعارى كەڭەس مەملەكەتتى ۋزۋرپاتسياعا الىپ بارۋى مۇمكىن!

سول ءۇشىن، پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆتى سىناپ-مىنەگەننەن گورى، ول كىسىگە بۇكىل ەل بولىپ، جۇرت بولىپ جۇدىرىقتاي جۇمىلىپ كومەكتەسكەن ابزال!

اۋىت مۇقيبەك

Abai.kz