تاجىكستان استاناسى دۋشانبە قالاسىندا شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنا مۇشە مەملەكەتتەردىڭ قورعانىس مينيسترلەرىنىڭ كەزەكتى جيىن كەڭەسى ءوتتى. وعان قازاقستاننىڭ قورعانىس ءمينيسترى، گەنەرال-لەيتەنانت نۇرلان ەرمەكباەۆ جانە ءۇندىستان، قىتاي، قىرعىزستان، رەسەي، تاجىكستان، وزبەكستان قورعانىس مينيسترلەرى قاتىستى.

سونىمەن قاتار، شىۇ باس حاتشىسى، وڭىرلىك تەرروريزمگە قارسى قۇرىلىم باسشىسى مەن بەلارۋس قورعانىس ءمينيسترى دە قاتىسقان.

سامميتكە قاتىسۋشى تاراپتار شىۇ-عا مۇشە مەملەكەتتەر اراسىنداعى ءوزارا بايلانىس پەن ارىپتەستىكتىڭ جوعارى ەكەنىن اتاپ ءوتىپ، حالىقارالىق ماسششتابتاعى، سونىڭ ىشىندە وڭىرلىك قاۋىپسىزدىك ماسەلەلەرى توڭىرەگىندە پىكىر الماسقان.

ارىرەسى، شىۇ-عا مۇشە مەملەكەتتەرمەن شەكارالاساتىن اۋعانىستانداعى احۋالدىڭ ۋشىعۋى، وندا ورىن الىپ جاتقان تاۋەكەلدەر مەن قاۋىپ-قاتەرلەردىڭ الدىن الۋ، بەيتاراپتاندىرۋ بويىنشا ناقتى ءارى ىقتيمال ارەكەتتەردى تالقىعا سالعان.

جيىنعا قاتىسقان قر قورعانىس ءمينيسترى نۇرلان ەرمەكباەۆ شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنىڭ الەمدىك ساياساتتاعى ماڭىزدىلىعىنىڭ ارتقانىنا توقتالىپ، وڭىرلىك قاۋىپسىزدىك ماسەلەلەرىنە توقتالعان.

«بۇگىنگى تاڭدا شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنىڭ وڭىردەگى جانە الەمدىك ساياساتتاعى ماڭىزى ارتتى. وسى ۇيىمعا مۇشە مەملەكەتتەردىڭ دە ءىس جۇزىندە وڭىرلىك، سونىمەن قاتار، حالىقارالىق ۇيىمدارمەن، بىرلەستىكتەرمەن ىنتامىقتاسۋى ۋاقىت ساناپ نىعايۋدا»، - دەيدى قر قورعانىس ءمينيسترى نۇرلان ەرمەكباەۆ.

مينيستر ەرمەكباەۆتىڭ ايتۋىنشا، بۇل جولعى كەڭەستە شىۇ شەڭبەرىندە مەملەكەتارالىق ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋدىڭ پەرسپەكتيۆالارى، تەرروريزمگە قارسى كۇرەس قيمىلدارى، اۋعانىستانداعى احۋالدى تالداۋ، داعدارىستى جاعدايلاردى باقىلاپ، مونيتورينگ جاساۋ، الدىن الۋ شارالارىن قابىلداۋ، جەكەلەگەن سەكتورلار بويىنشا ءوزارا ءىس-قيمىل فورماتتارىن دامىتۋ، سونىڭ ىشىندە جەدەل اقپارات الماسۋ سەكىلدى بىرقاتار ماسەلەلەر تالقىلانعان.

مينيستر ەرمەكباەۆ الەمدىك بەيبىتشىلىكتى، تۇراقتىلىق پەن قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەسىندە ءسۇريا ماسەلەسىن مىسال ەتكەن. ول «استانا پروتسەسى» بارىسىندا قول جەتكىزىلگەن كەلىسىمدەر مەن ۋاعدالاستىقتار ايماقتاعى اۋقىمدى سوعىس قيمىلدارىن ەداۋىر توقتاتۋعا ىقپال ەتكەنىن ايتقان. ءوز بايانداماسى كەزىندە، قر قورعانىس ءمينيسترى ەرمەكباەۆ شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنا مۇشە مەملەكەتتەرگە، سونىڭ ىشىندە ءۇندىستان، قىتاي، رەسەي مەن پاكىستانعا كوروناۆيرۋس ىندەتىنىن تۋىنداعان پاندەميا كەزىندە بەلسەندى ءارى ناتيجەلى ىنتىماقتاستىق كورسەتكەنى ءۇشىن العىس ءبىلدىرىپتى.

ال شىۇ-عا مۇشە مەملەكەتتەردىڭ وزگە دە قاتىسۋشىلارى وڭىرلىك سەرىكتەس ۇيىمدارمەن ءوزارا ءىس-قيمىلداردى كوبەيتۋ كەرەكتىگىنە توقتالعان.

سونىمەن قاتار، شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنا مۇشە مەملەكەتتەردىڭ قورعانىس ۆەدومستۆولارىنىڭ باسشىلارى «بەيبىت ميسسيا – 2021» دەپ اتالاتىن تەرروريزمگە قارسى اسكەري كوماندالىق وقۋ-جاتتىعۋ جيىنىن بىرلەسىپ وتكىزۋ جايىن دا اقىلداسقان. اتالمىش شارا رەسەي جەرىندە بيىلعى جىلدىڭ قىركۇيەك ايىنا جوسپارلانعان.

سونىمەن قاتار، قر قورعانىس ءمينيسترى، گەنەرال-لەيتەنانت نۇرلان ەرمەكباەۆ شىۇ قورعانىس ۆەدومستۆو باسشالارىنىڭ كەزەكتى ءسامميتى اياسىندا قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قورعانىس ءمينيسترى، گەنەرال-پالكوۆنيك ۆەي فەنحەمەن جانە اتالمىش ءىس-شاراعا قاتىسۋشى وزگە دە مەملەكەتتەردىڭ قورعانىس مينيسترلەرىمەن جەكەلەگەن كەزدەسۋلەر وتكىزگەن.

مينيستر ەرمەكباەۆ ءوزىنىڭ قىتايلىق ارىپتەسىنە كوروناۆيرۋس ىندەتىنە بايلانىستى جاريالانعان پاندەمياعا قارسى ارەكەت ەتۋ كەزىندە جۇيەلى جانە ناتيجەلى ىنتىماقتاستىق كورسەتكەنى ءۇشىن العىسىن جەتكىزىپ، ەكى ەل اراسىنداعى ءوزارا كومەك ەلدەگى ەپيدەميولوگيالىق جاعدايدى تۇراقتاندىرۋعا ىقپال ەتكەنىن ايتتى.

ەكى ەلدىڭ قورعانىس سالاسىنىڭ باسشىلارى قازاقستان مەن قىتاي قارۋلى كۇشتەرى اراسىنداعى جىلدار بويى قالىپيتاسقان اسكەري ىنتىماقتاستىق، دوستىق قارىم-قاتىناستار بۇگىنگى تاڭدا جوعارى دەڭگەيگە ەكەنىن، سونىمەن قاتار، قالىپتاسقان ارىپتەستىك بايلانىستاردى ودان ءارى دامىتۋ پەرسپەكتيۆالارىنىڭ بار ەكەنىن اتاپ وتكەن.

قر قورعانىس ءمينيسترى ەرمەكباەۆ ءوز كەزەگىندە قىتاي قورعانىس ءمينيسترى ۆەي فەنحەنى قازاقستانعا رەسمي ءىس-ساپارمەن كەلۋگە شاقىردى.

سونداي-اق، اتالعان سامميت اياسىندا بەلارۋس، قىرعىزستان، پاكىستان، تاجىكستان جانە وزبەكستان قورعانىس مينيسترلەرىمەن دە جەكەلەگەن كەزدەسۋلەر ءوتىپ، بىرقاتار كەلىسسوزدەر جاسالعان. تاراپتار اسكەري ءبىلىم بەرۋ، اسكەري تاكتيكالىق دايىندىق جانە قورعانىس سالاسىنىڭ باسقا دا وزەكتى باعىتتارى بويىنشا ارىپتەستىكتى نىعايتۋ ماسەلەلەرىن تالقىلاعان.

شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمى اياسىندا بىرقاتار ماڭىزدى قۇجاتتار قابىلدانعان. اتاپ ايتقاندا، اسكەري جانە اسكەري-تەحنيكالىق ىنتىماقتاستىق، وڭىردەگى قاۋىپسىزدىك، اۋعانىستان مەن يراكتاعى اقش پەن ناتو اسكەري-بىتىمگەرلىك ميسسيالارىنىڭ اياقتالۋىنا بايلانىستى بولاتىن قاۋىپ-قاتەرلەردىڭ الدىن الۋ،ت.ب. ماسەلەلەر بويىنشا كەلىسىمدەر جاسالعان. شىۇ-عا مۇشە مەملەكەتتەردىڭ قورعانىس مينيسترلەرى كەڭەسىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ەكى جىلدىق ىنتىماقتاستىق جوسپارى بەكىتىلىپ، بىرلەسكەن كومميۋنيكە قابىلدانعان.

شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنا مۇشە مەملەكەتتەردىڭ قورعانىس ۆەدومستۆولارىنىڭ كەزەكتى جيىنى 2022 جىلعا دەپ بەكىتىلگەن. ول وزبەكستاندا وتەتىن بولادى.

ەرعالي بەرىكۇلى

Abai.kz