بۇيراباس بالا

«ابيتۋريەنت-88»-دە كازگۋ-ءدىڭ جۋرفاگىنا جان-جاقتان جينالعان قيالي قاسقالاردىڭ قاراسى قالىڭ ەدى. كوپشىلىگى – ءوزىمىز سياقتى اۋىلدان الىپ-ۇشىپ، جالىن قۇشىپ جەتىپ، اپتىعىن باسا الماي جۇرگەن اقاۋىزدار. ولارعا ارالاسىپ كەتە الماي، شەتكەرەكتە قىلميىپ قانا تۇراتىن قالالىق بەس-التى قىز بەن جىگىت بار. تاعدىرلارى تار قاقپانىڭ اۋزىندا توعىسقان ەكى بولەك الەمنىڭ تۇرعىندارىنا ۇقسايتىن بولارمىز، ايتەۋىر ازىرگە ءبىزدىڭ قۋعىنباي قويىرتپاعىمىز ولارعا، ولاردىڭ اقىلدى سىبىر-كۇبىرى بىزگە قىزىق ەمەس.

دەگەنمەن، سول توپتىڭ ىشىنەن ارىقشا كەلگەن، ورتا بويلى، اققۇبا ءوڭدى بەكجان الىقۇلوۆ دەگەن بۇيراباس بالا وسى «ەكى الەمنىڭ» ورتاسىنا بىردەن-اق التىن كوپىر ورناتتى. كەڭ ءپىشىمدى اپپاق كويلەگىنە قىلداي قارا گالستۋگى جاراسقان ول توركوزدى قاراسۇر پيدجاگىن سۇق ساۋساعىمەن سول يىعىنا ىلگەن قالپى ارا-تۇرا جانىمىزعا ماڭ-ماڭ باسىپ كەلەدى. كەلەدى دە، سۇستى دا «سەرەزنىي» تۇرىمەن تۇكسيىپ تۇرىپ، تانىمدىق «ليكبەز» وتكىزىپ كەتەدى بىزگە. وسىلايشا تىرلىگى قىج-قىج قايناپ جاتاتىن قالا ءومىرىنىڭ كولدەنەڭ كوزگە كورىنە بەرمەيتىن كومەسكى «قۇپيالارى» مەن نەبىر قۋلىق-سۇمدىعىنا كوكىرەك-كوزىمىزدى العاش رەت ايقارا اشىپ ەدى سابازىڭ.

كەيىننەن، تانىسىپ-بىلىسە كەلگەندە، سابازىمىزدىڭ تۇكسيگەن تۇرىنەن تۇگى دە قالمادى. سۇستى ەتىپ، سازارتىپ الاتىن سىقپىتى دا سونشالىقتى ءبىر «سەرەزنىي بولماي» شىقتى. اڭقىلداعان اقكوڭىل دە ادال دوسىمىزعا اينالعان ول جاتىپاتارلىقتىڭ جامباسىن جاپىرىپ، ءازىلدىڭ اكەسىن تانىتىپ، قالجىڭنىڭ قالپاعىن قايىرىپ جىبەرەتىن ناعىز جايدارمان، ال ەندى رەتى كەلىپ قالسا... قارسىلاسىنىڭ جاعىن ايىرىپ جىبەرەتىن ناعىز مايتالمان بولىپ شىقتى. بۇل رەتتە ونىڭ قاپىسىن تاۋىپ ايتقان قاعىتپالارى مەن باسىنان كەشكەن «ەرلىككە» تولى حيكايالارىن تىزە بەرسەڭ، تالاي تومعا جۇك بولارى انىق.

اۋىل مەن الماتىنىڭ اراسىندا

بەرتىن بىلگەنىمىزدەي، اۋىلدان كەلگەندەرگە بەكەباي دوسىمىزدىڭ بۇيرەگى ەرەكشە بۇرىپ تۇراتىنى تەگىن ەمەس ەكەن. جاستاي وتاۋ قۇرعان ەلىمىزگە بەلگىلى بيولوگ عالىم زەرەكباي الىقۇلوۆ اعامىز بەن اعىلشىن ءتىلىنىڭ مامانى عايني كەرىمبايقىزى اپامىزدىڭ ءالى ستۋدەنت شاعىندا ءتورت بالانىڭ تۇڭعىشى بولىپ، جامبىل وبلىسىنىڭ جۋالى اۋدانىندا باتىر اتامىز باۋىرجان مومىشۇلىنىڭ اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن ول الماتىداي الىپ شاھاردا ەرجەتسە دە، ءبىراز جىل بويى اۋىل مەكتەبىندە وقىپ، ءۋايدا اجەسىنىڭ تاربيەسىن كورىپتى.

ەرتەرەكتە دۇنيە سالعان الىقۇل اتاسى بولسا ءوز زامانىندا جازۋشى، كورنەكتى قوعام قايراتكەرى شەرحان مۇرتازا اعامىزدىڭ اكەسىمەن ۇزەڭگىلەس جۇرگەن ادام بولعان ەكەن. اتاسىن كورمەسە دە، ءۋايدا اجەسىنىڭ ءوزىن قالاي ەركەلەتكەنى دە، اڭگىمەلەپ بەرەتىن ەسكى اڭىز-ەرتەگىلەرى دە، بەرتىنگە شەيىن مۇرتازانىڭ كەمپىرى ايشا اجەمەن ەسىك الدىندا ەمەن-جارقىن شۇيىركەلەسىپ وتىرىپ، ءتۇتىنى بۋداقتاعان ىپ-ىستىق ساماۋرىننان ءشاي ىشەتىندەرى دە – ءبارى-ءبارى بالا بەكەڭنىڭ جادىندا جاتتالىپ قالعان...

كەيىننەن كازگۋ-دەگى وقۋىمىزدىڭ ەكىنشى جىلىندا قالاداعى جايلى پاتەردە تۇراتىن بەكجاننىڭ، ءبىز دەگەن بارۋدان قاشاتىن، بارساق تا جاتاقحانادان ورىن الۋ ءۇشىن امالدىڭ جوقتىعىنان عانا باراتىن قوستاناي جەرىندەگى قارا سۋىقتا كارتوپ جينايتىن «سەلحوزكاعا» ءوز ەركىمەن بارىپ، «ءومىر كورىپ» قايتقانى دا ونىڭ اۋىل تۇرمىسىنىڭ جانىنا جاقىندىعىنان، بالكىم، اۋىلعا دەگەن بالالىق ساعىنىشىنان بولار.

ال العاشقىدا-اق اۋىلدىقتار مەن قالالىقتاردىڭ اراسىنا التىن كوپىر بولعان ونىڭ كەيىننەن ەل مەن ەلدى ەلدەستىرىپ، اراسىن ءجىپسىز جالعايتىن بىلدەي ءبىر بەلدى ديپلومات بولىپ كەتەرىن قايدان ءبىلىپپىز.

جۋرناليست جولى

دەسەك تە، وقۋشى كەزىنەن-اق «قازاقستان پيونەرى» ارقىلى جازۋ-سىزۋعا قالامى توسەلگەن ونىڭ پروزالىق شاعىن تۋىندىلارى العاشقى كۋرستان باستاپ «وركەن» گازەتى، «اراي» جۋرنالى سياقتى جاستار باسىلىمدارىنىڭ بەتىن قۇرعاتپاي شىعىپ جاتاتىن. سول شاقتاردا شىعارمالارىنىڭ شۇرايلى ءتىلى قالىڭ وقىرماندى تۇشىندىرا تامساندىرسا، ۇنەمى باسىلىم بەتىنەن تۇسپەيتىن قوي كوزدى بۇيراباس اۆتوردىڭ بۇلا بەينەسى تالاي-تالاي قىز-قىرقىننىڭ كوزىن ارباپ، تاڭدايىن قاقتىرعانى انىق.

ۋنيۆەرسيتەتتەن كەيىن «الماتى اقشامى» گازەتىندە ەڭبەك جولىن باستاپ، «پاراسات» جۋرنالى سىندى رەسپۋبليكالىق بەدەلدى باسىلىمدا جەمىستى قىزمەت اتقارىپ، سونداي-اق قازاقتىڭ اۋە تولقىنىنداعى ءۇنى – قازاق راديوسىنىڭ ۇجىمىمەن بىرگە جاڭا استانا اقمولاعا العاشقى كوشتىڭ قۇرامىندا قونىس اۋدارعان جىلدارى دا بەكەڭنىڭ كاسىبي دەڭگەيىن شىڭداپ، شىعارماشىلىق شابىتىن شارىقتاتا تۇسكەن.

الايدا، قانداي سالانى بولماسىن جاتىرقاۋدى بىلمەيتىن ءجۋرناليستىڭ جۇرمەيتىن جەرى بار ما؟ جاڭا عاسىردىڭ باسىندا جاڭا استاناداعى جاڭا ۋاقىتتىڭ جاڭا سۇرانىسىنا ساي بۋىرقانا باستالعان جاڭا ءومىردىڭ اساۋ اعىنى بەكەڭدى جاڭا – مەملەكەتتىك قىزمەت سالاسىنىڭ جاڭا جاعالاۋىنان ءبىر-اق شىعاردى.

ەلدەستىرمەك – ەلشىدەن

ءسويتىپ، مەملەكەتتىك قىزمەتتىڭ العاشقى ساتىسىن قازاقستان رەسپۋبليكاسى سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى اپپاراتىنىڭ ءۇشىنشى حاتشىسى بولىپ باستاپ كەتتى. ودان بەرىدە ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە ءبىلىمىن قۇقىقتانۋشى ماماندىعىمەن تولىقتىرىپ، ديپلوماتيالىق اكادەميادا بىلىكتىلىگىن ارتتىرىپ ۇلگەرگەن ول اتالمىش مينيسترلىكتە شيرەك عاسىرعا جۋىق ۋاقىت بويى تابان اۋدارماستان قىزمەت ەتىپ كەلەدى. قىزمەت ساتىسىنا سايكەس لاۋازىمى وسە وتىرىپ، قازاقستاننىڭ قىرعىز رەسپۋبليكاسىنداعى ەلشىلىگىندە، سونداي-اق رەسەيدىڭ استراحان قالاسىنداعى قازاقستاننىڭ كونسۋلدىعىندا بىرنەشە جىل قاتارىنان جاۋاپتى قىزمەتتەر اتقارىپ، ەلدەردى ەلدەستىرۋ ىسىنە ءوزىنىڭ قوماقتى ۇلەسىن قوسىپ جۇرگەن ناعىز كاسىبي ديپلومات دەڭگەيىنە كوتەرىلدى.

بۇگىندە ءى سىنىپتى كەڭەسشى دەگەن ديپلوماتيالىق دارەجەگە كوتەرىلگەن ول وسى مينيسترلىكتىڭ شەتەلدىك اپپارات جانە حالىقارالىق ۇيىمدار باسقارماسىن باسقارىپ وتىر. قايسىبىرىن ايتايىن، دەگەنمەن، ەلىمىزدىڭ شەت مەملەكەتتەرمەن حالىقارالىق بايلانىسىنىڭ نىعايۋىنا سىڭىرگەن ەڭبەگى ءۇشىن العان وڭىرىنە تاقسا – كەۋدەسى تولاتىن، كابينەتىنە ىلسە – قابىرعاسى كورىنبەي قالاتىن ماراپاتتارى دا جەتەرلىك.

باق پەن باس

دەسە دە، «باستى بايلىعىم – وتباسىم» دەپ سانايتىن بەكەڭنىڭ «ايەلدەردىڭ بارلىعى مەنىڭ شولپانىم سياقتى سىرباز دا شارۋاقور بولسا، ويلانباستان ەكى-ۇشەۋىن الىپ قويار ەدىم» دەپ قالجىڭدايتىن اقىلىنا كوركى ساي جارى ەكەۋى ماپەلەپ ءوسىرىپ وتىرعان ايدانا مەن اقنۇر اتتى ارۋ قىزدارىنىڭ ءبىرى بۇگىندە ماقتاۋلى ماگيسترانت، ەكىنشىسى وزات ستۋدەنت اتانىپ، بەكەڭنىڭ قىرىقتان اسقاندا «ءوز اۋزىنان تۇسە قالعان» كەنجەسى ياسمينا اتا-اناسىن باستاۋىش سىنىپتاعى جەتىستىكتەرىمەن قۋانتۋدا.

وسىلايشا، جەتىستىككە تولى جىلدار جىلجىپ ءوتىپ جاتىر. اللاعا شۇكىر، بۇگىندە بەكەبايدىڭ ءتورت قۇبىلاسى تۇگەل، وتباسى دا ءوسىپ-ءونىپ جاتىر. قىزمەتى دە ءوستى، ارىپتەستەرى مەن دوس-جاراندارى الدىنداعى ابىرويى مەن بەدەلى دە ءوستى، سالماعى دا جايلاپ ءوسىپ، تسەنتنەرگە جۋىقتاعان جايى بار.

تەك، وكىنىشكە وراي، وسپەي قالعان ءبىر-اق نارسە بار بەكەڭدە. ول – باياعى بۇيرا شاشى. كوز ءتيدى مە، ءسوز ءتيدى مە، ايتەۋىر سەلدىرەپ-سيرەپ بارىپ، كوزدەن عايىپ بولىپ، باسى ايناداي جىلتىراپ قالعانىنا ءبىراز جىلدىڭ ءجۇزى بولدى. ءوزى ايتپاقشى، پالەنباي جىل كورمەگەن تانىسى تاڭدانىسىن جاسىرا الماي: «بەك، ا گدە تۆوي كۋچەرياۆىە ۆولوسى؟! تى سوۆسەم بوسياكوم ستال...» – دەپ كۇيدىرگەنى ازداي، بىردە بەكەڭ باسىنىڭ ءار تۇسىنان قىلتيىپ شىعا قالاتىن قىل-قىبىردى تۇبىرىمەن تاقىرلاتىپ تاستاۋعا سالونعا بارسا، شاشتاراز قىز بەتى بىلق ەتپەستەن: «كاك بۋدەم ستريچسيا؟» – دەپ سۇرايتىن كورىنەدى. ادەمى ءازىلى ءاردايىم ءازىر تۇراتىن بەكەباي دا ساسپاستان: «ا چتو، ەست ۆاريانتى؟» – دەپتى.

شاشتىڭ تۇسكەنىن باستىڭ پىسكەنىنە بالايتىن حالقىمىزدىڭ «امان بولسا التىن باسىم، ءالى شىعار تالاي شاشىم» دەيتىنىندەي، ەڭ باستىسى – باق كەلىپ قوناتىن باسىڭ امان بولسىن، باۋىرىڭ ءبۇتىن بولسىن، بەكەباي باۋىرىم. ەسىگىڭەن ەنگەن ەردىڭ جاسى – ەلۋىڭ باياندى بولىپ، باق-بەرەكەڭدى ەسەلەسىن!

سەرىكقالي مۇقاشەۆ

Abai.kz