بيىل قازاقستاننىڭ ۇلتتىق نىشاندارى جاسالعانىنا 20 جىل تولسا، ەلتاڭبا اۆتورى 70-كە كەلدى. بىراق ونى ەلەگەن ەشكىم جوق. ءتىپتى ول تۋرالى ينتەرنەتتە دە دەرەك تاپشى. تەك ونىڭ وزبەكستانعا ەڭبەگى سىڭگەن ساۋلەتشى ەكەندىگى، كورشى ەلدە كوپ اتاقتار مەن سىيلىقتار العانى جازىلىپتى. ال قازاق ەلىنىڭ مەملەكەتتىك قۇرىلىمى مەن وتكەن تاريحىن، ءداستۇرى مەن دۇنيەتانىمىن 20-دان استام دەتال ارقىلى ءبىر ەلتاڭباعا سيعىزا بىلگەن جانداربەك مالىبەكۇلى - اتاجۇرتىندا ءالى بەيمالىم تۇلعا.

- ەلتاڭبا جاساۋعا باسقا ادامنىڭ، دالىرەك ايتقاندا، شوتا ءۋاليحانوۆتىڭ قاتىسى بار ما؟

- ەڭ الدىمەن نەگە ەلتاڭبانى جاسادىم؟ جيىرما جىل بۇرىن «قازاقتىڭ مادەنيەتى، ءداستۇرى، تاريحى جوق» دەمەسىن دەپ، ونىڭ دانا حالىق ەكەنىن دالەلدەۋ ءۇشىن نامىستان وسى جۇمىسقا كىرىستىم. سودان جوعارعى كەڭەستىڭ كەڭسەسىنە 173-ءشى بولىپ، ەسكيز بەن ماكەتتەردى اكەپ تاستاپ كەتتىم. ءبىر اي قالعاندا مەنى شاقىردى. الماتىعا اپتاسىنا ءبىر مارتە كەلىپ، ماعىناسىن ءتۇسىندىرىپ كەتەتىنمىن. بۇل جۇمىسقا باسقا ەشكىم ارالاسقان دا ەمەس، ايتقان دا ەمەس. تاشكەنتتە ارحيتەكتور بولىپ ىستەپ جۇرگەنمىن. 7-8 ۇلتتىڭ وكىلدەرى جابىلىپ، ەلتاڭبا ماكەتىن جاسادى. ولار ونداعى كيىز ءۇيدىڭ، ونىڭ قۇرىلىمىن، تاريحتىڭ ەلتاڭبادا پايدالانۋىن قايدان ءبىلسىن؟! سونىڭ بارلىعىن ايتىپ وتىرىپ، جاساتقىزدىم. ءسىز ايتىپ وتىرعان ماسەلە تۇساۋ كەسەر بولعاننان كەيىن قوسىلعان عوي. ەگەر ءبىر جەرلەرىن قوسسا، بىرگە ىستەسە، ايتىپ بەرسىن.

- قارسىلىق تانىتقان جوقسىز با؟

بيىل قازاقستاننىڭ ۇلتتىق نىشاندارى جاسالعانىنا 20 جىل تولسا، ەلتاڭبا اۆتورى 70-كە كەلدى. بىراق ونى ەلەگەن ەشكىم جوق. ءتىپتى ول تۋرالى ينتەرنەتتە دە دەرەك تاپشى. تەك ونىڭ وزبەكستانعا ەڭبەگى سىڭگەن ساۋلەتشى ەكەندىگى، كورشى ەلدە كوپ اتاقتار مەن سىيلىقتار العانى جازىلىپتى. ال قازاق ەلىنىڭ مەملەكەتتىك قۇرىلىمى مەن وتكەن تاريحىن، ءداستۇرى مەن دۇنيەتانىمىن 20-دان استام دەتال ارقىلى ءبىر ەلتاڭباعا سيعىزا بىلگەن جانداربەك مالىبەكۇلى - اتاجۇرتىندا ءالى بەيمالىم تۇلعا.

- ەلتاڭبا جاساۋعا باسقا ادامنىڭ، دالىرەك ايتقاندا، شوتا ءۋاليحانوۆتىڭ قاتىسى بار ما؟

- ەڭ الدىمەن نەگە ەلتاڭبانى جاسادىم؟ جيىرما جىل بۇرىن «قازاقتىڭ مادەنيەتى، ءداستۇرى، تاريحى جوق» دەمەسىن دەپ، ونىڭ دانا حالىق ەكەنىن دالەلدەۋ ءۇشىن نامىستان وسى جۇمىسقا كىرىستىم. سودان جوعارعى كەڭەستىڭ كەڭسەسىنە 173-ءشى بولىپ، ەسكيز بەن ماكەتتەردى اكەپ تاستاپ كەتتىم. ءبىر اي قالعاندا مەنى شاقىردى. الماتىعا اپتاسىنا ءبىر مارتە كەلىپ، ماعىناسىن ءتۇسىندىرىپ كەتەتىنمىن. بۇل جۇمىسقا باسقا ەشكىم ارالاسقان دا ەمەس، ايتقان دا ەمەس. تاشكەنتتە ارحيتەكتور بولىپ ىستەپ جۇرگەنمىن. 7-8 ۇلتتىڭ وكىلدەرى جابىلىپ، ەلتاڭبا ماكەتىن جاسادى. ولار ونداعى كيىز ءۇيدىڭ، ونىڭ قۇرىلىمىن، تاريحتىڭ ەلتاڭبادا پايدالانۋىن قايدان ءبىلسىن؟! سونىڭ بارلىعىن ايتىپ وتىرىپ، جاساتقىزدىم. ءسىز ايتىپ وتىرعان ماسەلە تۇساۋ كەسەر بولعاننان كەيىن قوسىلعان عوي. ەگەر ءبىر جەرلەرىن قوسسا، بىرگە ىستەسە، ايتىپ بەرسىن.

- قارسىلىق تانىتقان جوقسىز با؟

- مۇمكىن ەمەس. قازىردىڭ وزىندە. ونى ايتۋعا دا تۇرمايدى. ويتكەنى قيانات جاسايتىن، ۇرلىق ىستەيتىن، باسقاراتىن، ءوزىنىڭ ءسوزىن جۇرگىزەتىن ادامدار اركەز بولادى. ولار ءوز ءداۋىرىن پايدالانادى. ول كەزدە جۇمىستى اتقاراتىن - ءبىر ادام، سىيلىقتى الاتىن - باسقاسى بولاتىن. مەنىڭ ەڭ باستى جەتىستىگىم: ەلىمە ارناعان جۇمىسىم ونىڭ قاجەتىنە جارادى. ودان اسقان ماعان سىيلىق جوق! ال مەنەن كەيىن ءبىر ادامدى، الدە ونىن جازسا دا، بۇل مەنى قىزىقتىرمايدى. ەڭ ءبىر كۇيىندىرەتىنى: مەن 70-كە كەلىپ جاتىرمىن، ەشكىم تانىمايدى. ەشكىم مەنى بىلمەيدى عوي... بىراق ونىڭ ەسەسىنە باسقا ادامدى تانيدى. ويتكەنى ول - وسى جەردىڭ ادامى. ال ءبىز «كەلگەن» ادام بولىپ ەسەپتەلەمىز. جەتپىس جاسقا تولعانىمدا ءبىر ادام: «بۇگىن ەلتاڭبا اۆتورىنىڭ تۋعان كۇنى» دەگەن جوق. نەگە؟

- اۆتورعا دەگەن قۇرمەت بولماعان سوڭ...

- ماسەلە وندا دا ەمەس. جاناشىرلارى بولسا، سولار جاساۋى مۇمكىن. كوپ دانا ادامداردى كورىپ ءجۇرمىن، جاقىن دوستارى، شاكىرتتەرى كوككە كوتەرەدى. مەن ومىردەن وزىپ، ەلتاڭبانى ەل تاني باستاعاننان كەيىن عانا: «مۇنى كىم جاساعان؟» دەپ ىزدەي باستايدى. سونى بىلەمىن. مەنەن كەيىن 10-15 ەسىمدى جازا بەرسىن. ەلتاڭبانىڭ تۇپنۇسقاسى، يدەياسى مەنەن شىقتى. سىعاناقتىڭ قاسىندا تۋعانىما دا مىڭ مارتە شۇكىر دەيمىن.

سۇحباتتىڭ تولىق نۇسقاسىن - www.arasha.kz - http://arasha.kz/post/843 cايتىنان وقي الاسىزدار.