شىعارماشىلىق مۇمكىندىكتىڭ شەكسىز ەكەنىن الەمگە تاعى ءبىر ايعاقتاپ بەرگەن گابريەل گارسيا ماركەستىڭ «ءجۇز جىلدىق جالعىزدىق» رومانىنىڭ تىلسىم سيقىرىنا اربالماعان وقىرمان جەر الەمدە كەمدە كەم شىعار. تالاي تىلگە اۋدارىلىپ، ميلليونداعان تارالىممەن جارىق كورگەن بۇل رومان، 80-جىلداردىڭ اياعىندا قازاق وقىرمانىنىڭ دا قولىنا ءتيدى. دۇنيەاۋي ادەبيەت زەرتتەۋشىسى اسلان جاقسىلىقوۆ پەن جازۋشى سەرىك نۇعىمان وسى شىعارما جونىندە ءالى دە تولاسسىز ءجۇرىپ جاتقان پىكىرتالاسقا ءوز تاراپىمىزدان تومەندەگىشە وي قوستى.

جۇسىپبەك قورعاسبەك: اسەكە، ءسىزدىڭ ءورىستىلدى جازۋشى ەكەنىڭىزدى بىلەمىز. ءسىز ءبىزدى الەم ادەبيەتىندەگى ءتۇرلى اعىمداردى زەرتتەۋشى قالامگەر رەتىندە قىزىقتىرىپ وتىرسىز. دەمەك شەتەل جازۋشىلارىنان قانداي شىعارما اۋدارىپ جاتقانىمىزدان حابارسىز ەمەسسىز. وسى «ءجۇز جىلدىق جالعىزدىق» رومانىنىڭ قازاق وقىرمانىنا جەتۋ جولى ءبىراز ۇزاڭقىراعان سياقتى ما، قالاي؟

شىعارماشىلىق مۇمكىندىكتىڭ شەكسىز ەكەنىن الەمگە تاعى ءبىر ايعاقتاپ بەرگەن گابريەل گارسيا ماركەستىڭ «ءجۇز جىلدىق جالعىزدىق» رومانىنىڭ تىلسىم سيقىرىنا اربالماعان وقىرمان جەر الەمدە كەمدە كەم شىعار. تالاي تىلگە اۋدارىلىپ، ميلليونداعان تارالىممەن جارىق كورگەن بۇل رومان، 80-جىلداردىڭ اياعىندا قازاق وقىرمانىنىڭ دا قولىنا ءتيدى. دۇنيەاۋي ادەبيەت زەرتتەۋشىسى اسلان جاقسىلىقوۆ پەن جازۋشى سەرىك نۇعىمان وسى شىعارما جونىندە ءالى دە تولاسسىز ءجۇرىپ جاتقان پىكىرتالاسقا ءوز تاراپىمىزدان تومەندەگىشە وي قوستى.

جۇسىپبەك قورعاسبەك: اسەكە، ءسىزدىڭ ءورىستىلدى جازۋشى ەكەنىڭىزدى بىلەمىز. ءسىز ءبىزدى الەم ادەبيەتىندەگى ءتۇرلى اعىمداردى زەرتتەۋشى قالامگەر رەتىندە قىزىقتىرىپ وتىرسىز. دەمەك شەتەل جازۋشىلارىنان قانداي شىعارما اۋدارىپ جاتقانىمىزدان حابارسىز ەمەسسىز. وسى «ءجۇز جىلدىق جالعىزدىق» رومانىنىڭ قازاق وقىرمانىنا جەتۋ جولى ءبىراز ۇزاڭقىراعان سياقتى ما، قالاي؟

اسلان جاقسىلىقوۆ: الدىمەن بۇل روماننىڭ قىسقاشا تاريحىن ايتايىن. «ءجۇز جىلدىق جالعىزدىق» 60-جىلداردىڭ اياعىندا ارگەنتينادا شىققان ەكەن. بۇل روماننىڭ الدىندا گابريەل گارسيا ماركەس التى رومان جازىپتى. ول رومانداردىڭ كەيبىرەۋى جارىق كوردى، كەيبىرى قولجازبا كۇيىندە قالدى. وقىرماندارعا جەتپەي قالعاندارى دا بار. ءسويتىپ قينالىپ جۇرگەندە ايەلى مەرسەدەس ەكەۋى فرانتسياعا قونىس اۋدارادى. سول جەردە وسى روماننىڭ سيۋجەتى ويىنا كەلەدى. بار شارۋاسىن تاستاپ، وسى رومانمەن اينالىسىپ كەتەدى. كۇنىنە 10-12 ساعاتتان وتىرىپ، روماندى ءبىر جىلدىڭ ىشىندە جازىپ شىعادى. روماندى اياقتاعاننان كەيىن ارگەنتيناعا جىبەرەدى دە، سول جاقتان جارىققا شىعارادى. ودان بۇكىل لاتىن امەريكاسىنا اۋدارىلىپ، تاراتىلادى. ودان كەيىن داڭقىنان داقپىرتى اسىپ، باتىسقا دا جەتەدى. ەڭ از دەگەندە 40 شاقتى تىلدە جارىق كورگەن ەكەن، سونىڭ ىشىندە ورىس تىلىنە دە اۋدارىلعان. 1971 جىلى ءسويتىپ رەسەيدە دە جارىق كوردى. جاڭا ءسىز دۇرىس ايتتىڭىز، ورىس تىلىنەن قازاق تىلىنە 80-جىلداردىڭ اياعىندا كەڭەس يۋسۋپوۆ اۋدارعان بولاتىن. رومان وسىلاي قازاقتارعا كەلگەن. بىراق اسا كەش ەمەس، اڭگىمە قىزىپ تۇرعاندا اۋدارىلدى.

سەرىك نۇعىمان: مۇحيتتىڭ ارعى جاعىندا ومىرگە كەلگەن بۇل روماننىڭ قازاق دالاسىنا كەلۋى ۇلكەن وقيعا بولدى دەپ ايتۋعا نەگىز بار. ءارى الىستا جارىق كورىپ، اراعا جيىرما جىل تۇسسە دە، قازاق توپىراعىنا تەز جەتكەن رومان وسى بولدى دەپ ايتۋىمىز كەرەك. بۇل ءبىر جاعىنان كەڭەس يۋسۋپوۆ اعامىزدىڭ ەڭبەگىنىڭ ارقاسى. قازاق جازۋشىلارىنىڭ اراسىندا ءبىراز اڭگىمە بولدى. قازاقتىڭ عالىم-جازۋشىسى اقسەلەۋ سەيدىمبەك اعامىز قولما-قول ماقالا جازدى. ءامىرحان بالقىبەك سەكىلدى كەيىنگى بۋىن دا قالام تەربەدى.

جۇسىپبەك قورعاسبەك: سەكە، قالاي ويلايسىز، رومانداعى  ميفولوگيا، قيال-عاجايىپ اڭگىمەلەردىڭ ءبىر ۇشتىعى بىزگە تانىس سەكىلدى كورىنىپ تۇرادى. ءتىپتى، قان جاقىندىعىنان توراي قۇيمىشاقتى ادامنىڭ ومىرگە كەلۋىن الايىق. بۇل قازاقتا بار ۇعىم. جەتى اتادان بەرىدە قان ارالاستىرماۋ كەرەك دەگەن نارسە ءبىزدىڭ سانامىزدا بەرىك ورنىققان ەمەس پە؟

سەرىك نۇعىمان: ءسىز ايتىپ وتىرعان جايت شىعارمانىڭ وزەگىندە جاتقانى راس. بۇل جەردە ايتا كەتەتىن ءبىر ماسەلە، ميف جۇزەگە اسقاندا عانا ءوزىنىڭ ومىرشەڭدىگىن دالەلدەيدى. ال مىنا روماندا ءميفتىڭ باستالۋىنان اياقتالۋىنا دەيىن جالپى ادامزاتتىق ماسەلەلەرمەن استاسىپ جاتقان دۇنيەلەر بار. مىسالى، سول وڭىردەگى ەڭ العاشقى ماكوندو قالاسى تابيعاتتىڭ ورتاسىنداعى تۇپ-تۇنىق جەردە ورنالاسقان. ادامدارى دا جاقسى كوڭىل-كۇيدە، وزدەرىمەن وزدەرى ءومىر ءسۇرىپ جاتادى. بۇل جەرگە جەتۋ ءۇشىن ولاردىڭ اتا-باباسى قانشاما كۇش-قايرات جۇمسادى دەسەڭىزشى. ءسويتىپ تاپقان جەرگە سىعاندار باستاپ، ءتۇرلى كەلىمسەكتەر كەلە باستايدى. دەمەك، بۇل تابيعي ورتا عانا ءبۇلىنىپ قويماي، ادامداردىڭ سالت-ساناسى مەن مادەنيەتى دە وزگەرىپ، ەكسپانسياعا ۇشىراي باستادى دەگەندى مەڭزەيدى. سودان كەيىن سوعىس باستالدى. سوعىستىڭ ساناسى ۇلكەن ساياساتشىلاردا عانا، ال حالىق سوعىسقا ساناسىز تۇردە ارالاسا بەرەدى. وسىنىڭ ناقتى كورىنىسى كەيىپكەرلەردەن شىعادى. قايىناتاسىنىڭ كىشكەنە بيۋللەتەندەردى سالىپ جىبەرگەنىنە بولا، ەرتەسىندە اۋلەتتىڭ ەكىنشى ۇلى سوعىسقا اتتانادى. سودان 30 جىلداي قانتوگىس بولادى. نازار اۋداراتىن تاعى دا ءبىر فاكتور بار. ول «سوعىستى باستاعاننان ونى اياقتاعان قيىن» دەگەن ءسوز. كەيىن ۇكىمەتپەن كەلىسىم جاسالىپ، سوعىستى توقتاتايىق دەگەن كەزدە وفيتسەرلەر قارسى شىعادى. ونى باسۋ ءۇشىن ءوزى سوعىسقان ۇكىمەتتىڭ اسكەرىن اكەلىپ سالادى. ءۇشىنشى فاكتور، ادامداردىڭ تۋعان جەرىنەن جەرىنۋى. ادام تابيعاتقا دەگەن ماحابباتپەن ءومىر سۇرەدى، نەگىزى. ادامدى بايلاپ تۇرعان نارسە تۋعان جەرگە ماحاببات دەسەك، وسىدان جەرىنەدى دە  تارام-تارام بولىپ كەتەدى. كەيىننەن شەكتەۋ قويىلعان ءوزارا نەكەلەسۋ كورىنىس بەرەدى، وكىنىشكە قاراي. اتا-بابالاردىڭ ەسكەرتۋىن ماڭگۇرتتەنگەن ادامدار ەسكەرۋسىز قالدىرادى دا، ناتيجەسىندە اۋلەتتىڭ تاعدىرى تراگەديامەن اياقتالادى.

جۇسىپبەك قورعاسبەك: ءسوزىڭىزدى كىشكەنە تىرىلتە كەتەيىك. اسەكە، قاراپ وتىرساڭىز، ادامنىڭ ماڭگۇرتتەنۋىنە باراتىن جولدى قيال-عاجايىپ وقيعالارمەن، ەرتەگىلەرمەن، اڭىزدارمەن كەرەمەت استاستىرىپ بەرەدى. بۇل روماننىڭ ءبىر ەرەكشەلىگى - فانتاستيكا مەن ناقتى ءومىردىڭ اراسىنداعى شەكارا ساقتالا بەرمەيدى. مىسالى، بۇكىل اۋلەت ۇمىتشاقتىق اۋرۋىنا ۇشىرايدى. بۇنى جازۋشى قىزىق ءۇشىن عانا ەنگىزىپ وتىرعان جوق قوي. تۇتاس ۇرپاقتىڭ ماڭگۇرتتەنۋىنە وسى استارلى ۇمىتشاقتىق اۋرۋىنىڭ قالاي اسەر ەتكەنىن كورەمىز. ءار زاتقا، ءتىپتى جان-جانۋارلارعا دەيىن ۇمىتىپ قالماۋ ءۇشىن ات-اتاۋلارىن جازىپ قويادى. سيىردىڭ قانداي جانۋار ەكەنى، ونى نەگە پايدالانۋعا بولاتىنى ۇستىندە جازۋلى تۇرادى. شىنايى ءومىر مەن ميفولوگيا قانشالىقتى شەندەستىرىلگەنىن ايتساق، كىتاپتىڭ سيپاتى اشىلا تۇسەدى  عوي دەيمىن.

اسلان جاقسىلىقوۆ: بۇل جەردە پوستمودەرنيزمنىڭ نەگىزدەرى الىنعان. سۇيەكتىڭ جەرلەنبەي قالۋىنان كەلگەن كەساپات، سونداي-اق ارۋاقتىڭ دا كەلىپ  تۇرۋى نانىمدى وقيعاداي سۋرەتتەلەدى. ولار ءتىرى ادامدارمەن سويلەسەدى. جانە كەيبىر ادامدار باسقا ادامداردىڭ تۇستەرىن كورە الادى ەكەن. سوسىن رەمەديوس دەيتىن قىز بالا شابىتتانىپ كەتسە، اۋىلدىڭ ۇستىندە ۇشىپ جۇرەدى ەكەن، مىسالى. ادامنىڭ ءوز بولاشاعىن كورىپ وتىراتىنى تاعى بار. بۇنى ءبىر جاعىنان فانتاستيكا دەپ تۇسىندىرۋگە بولادى. ەكىنشىدەن، جازۋشىدا تەرەڭ وي بار. بۇل جالعان دۇنيەنىڭ ءوزى دە فانتاستيكا عوي. نەگىزى ءبىز بۇل دۇنيەنى ءالى دۇرىس تۇسىنگەن جوقپىز.

جۇسىپبەك قورعاسبەك: كىتاپتا ءسىز ايتىپ وتىرعان جايت نەگىزگى جۇلگە رەتىندە الىنعان سياقتى. ناقتىلى ءومىر مەن پارالەلدى ءومىر قاتار الىنىپ وتىرادى. شىعارمادا ەكى دۇنيە تۇتاس بىرلىكتە كورىنىس تابادى.

اسلان جاقسىلىقوۆ: عاسىرلارعا سوزىلاتىن قۇدايدىڭ ءتۇسى دەۋگە بولادى ونى. سوندىقتان قاتپارى قالىڭ شىعارما عوي. وسى ءادىستى قولدانىپ، روماننىڭ ىشكى قۇرىلىمىن جاساعان. ءبىر وي اينا سياقتى، باسقا ويلاردى كورسەتىپ تۇر.

سەرىك نۇعىمان: نەگىزىندە سيقىرلى رەاليزم دەپ ءجۇر. رەاليزمنىڭ ىشىندە بىرنەشە باعىت بار، سونىڭ ىشىندەگى سىرلى رەاليزم دەگەنى قۇلاققا جاقىن.

جۇسىپبەك قورعاسبەك: سيقىرلى رەاليزم دەپ وتىرعانىڭىز ماگيالىق رەاليزم عوي. سيقىرلىدان گورى ونىڭ اۋقىمى كەڭىرەك بولۋى كەرەك شىعار. ال ەندى ءسىزدىڭ سىرلى رەاليزم دەگەنىڭىز ءبىزدىڭ وقىرمانعا كوپ تانىس ەمەس.

سەرىك نۇعىمان: سىرلى رەاليزم دۇنيەجۇزىلىك ادەبيەتكە دە ءتان نارسە ەمەس، تەك لاتىن امەريكاسىنا بايلانىستى ايتىلادى. وزدەرىڭىز بىلەسىزدەر، وتكەن عاسىردىڭ 50-جىلدارىنان باستاپ، لاتىن امەريكاسى ادەبيەتىندە ادەبي جاڭعىرۋ پايدا بولدى. «جارىلىس» دەپ ايتادى ونى. ال اعىم تۋرالى ايتاتىن بولساق، تاريحتان الىپ قاراعان كەزدە كەيبىر زەرتتەۋشىلەر بىلاي قاراستىرادى ەكەن: «بۇل لاتىن امەريكاسىنداعى تابيعي جاعدايداعى سىرلىلىق». بۇنداي مادەنيەت تۋرالى سىرتىنان ايتۋ وڭاي، بىراق ورتاسىنا تۇسسەڭىز راسىمەن دە سيقىرلى ەكەنىن بىلەسىز دەيدى زەرتتەۋشىلەر.

جۇسىپبەك قورعاسبەك: سەكە، وسى جەردە ءدىن دەگەن ماسەلە قوزعالادى. اۋلەتتىڭ قانداي دىنگە باس ۇراتىنىنا بايلانىستى سىر اشىلادى. سودان سوڭ ءدىل مەن ءتىلدىڭ دە ماسەلەسى بار. جەرگىلىكتى حالىق وكىلدەرى سىرتتان كىرىپ جاتقان ۇندىستەر مەن سىعانداردىڭ تىلىمەن سويلەپ كەتەدى. ۇمىتشاقتىق اۋرۋىنا ۇشىرايدى دا، ساياساتتان دا، سوعىستان دا، ادامدارمەن سويلەسۋدەن دە شارشايدى.  سوندا باس كەيىپكەردىڭ ءبىرى وزىنە عانا تۇسىنىكتى تىلمەن سويلەپ كەتەدى. وسى جونىندە تاراتىپ ايتساڭىز...

سەرىك نۇعىمان: بايانداۋدا كوز اشتىرمايتىن ىرعاق بار عوي، نەگىزگى ايتار نارسە سونىڭ استىندا قالادى دا، تەرەڭدەپ بارماساڭىز وقىرمانعا بايقالماي قالادى. يشارامەن ايتقان نارسە كوپ بۇل جەردە. ادامزاتتىڭ تاجىريبەسى دەگەن ادامنىڭ ءومىر ءسۇرۋىنىڭ ۇلكەن جەتىستىگى دەپ ايتۋعا بولادى. ونى ساقتاي وتىرىپ، ادام العا باسادى. باسقا تىلگە كەتىپ قالاتىن سەبەبى، باسقا ءتىلدىڭ ەكسپانسياسى ءجۇرىپ جاتىر عوي. بۇل جەردە ءتىل عانا كەتپەيدى، سوعان قاتىسى بارلىق قۇندىلىقتار دا كەتەدى. قازىر قازاقتىڭ بالالارى جەتى اتاسىنا دەيىن قىز الىسپايدى دەسە، ونىڭ ۇلكەن تاريحي سەبەبى بار. سوندىقتان تەككە قاتىستى بار نارسەگە وسىلاي قاراۋىمىز كەرەك. تاعى ءبىر ايتاتىنى، رومانداعى ءجۇز جاساعان كەيۋانا ۋرسۋلا جاستىعىندا نە كورمەدى؟ اۋلەتتى ۇستاپ تۇرعان سول ۋرسۋلا سوڭىندا سۇلىككە تالانىپ ءولدى دەيدى. سول اۋلەتتىڭ اتاسى بولعان ۇلكەن كىسى سىعانداردىڭ ونەرىن زەرتتەيمىن دەپ ءجۇرىپ، اقىرىندا جىن ۇرىپ كەتەدى. وسىنداي استارلى نارسەلەر كوپ.

جۇسىپبەك قورعاسبەك: بۇل جەردە قاراپ وتىرساڭىز، بۇكىل كەيىپكەرلەر جالعىز. بۇكىل اۋلەتتىڭ باسى حوسە اركاديو بۋەنديا دەگەن كەيىپكەر جالعىز. سوڭىندا جىندانىپ كەتىپ، تالشىن اعاشىنا جالعىز بايلانىپ وتىرادى. سوسىن ۋرسۋلا دا جالعىز قالادى. رەبەككا دەگەن كەيىپكەر شىنايى ءومىر مەن جالعان ەلەستىڭ اراسىندا ءجۇرىپ، كۇتۋشىسىمەن جالعىز قالادى. سول سياقتى امارانتا دەگەن كەيىپكەر بار. جاي عانا وتباسىن قۇرۋ، ەرلى-زايىپتىلىق مىندەتىن اتقارۋ دەگەن نارسەدەن بويىن تازا ۇستاپ، و دۇنيەگە بەيكۇنا قالپىندا كەتەدى. بۇكىل كەيىپكەرلەر جالعىز. قاراساڭىز ادامنىڭ بويىنداعى جالعىزدىق، ودان كەيىن اۋلەتتىڭ بويىنداعى جالعىزدىق، سوسىن ۇلتتىڭ جالعىزدىعى دەگەن نارسەنى شىعارادى. جالعىزدىق دەگەننىڭ اپات ەكەنىن ايتادى، قىسقاسى. نوبەل سىيلىعىن العان شىعارمادان ساياسي استار ىزدەيتىن ادەت تاپتىق قوي قازىر. وسى تۇرعىدان كەلگەندە «ءجۇز جىلدىق جالعىزدىققا» سىن قويمايدى ەكەن. بىراق مەنىڭ ويىما مىنا نارسە كەلدى: جالپى عالامنان تىس قالساڭ، وركەنيەتتەن قۇر قالساڭ، وسىلاي وزىڭمەن-ءوزىڭ قۇريسىڭ دەگەن يدەياعا تىرەپ تۇرعان جوق پا؟

اسلان جاقسىلىقوۆ: بۇل ءبىر ويدىڭ قىرى عوي. ەكزيستەنتسيا فيلوسوفياسى بار. ول وسى جالعىزدىقتىڭ فيلوسوفياسى. ادام اقيقاتتى ءوزىنىڭ ىشكى دۇنيەسىنەن ىزدەۋى كەرەك. سىرتقى دۇنيەدە اقيقاتتى تابا المايسىز. ال مىنا رومانداعى انىق نارسە، وسى اۋلەت قارعىسقا ۇشىراعان سياقتى. ولار اقيقاتقا قانشا جەردەن تازا بولسا دا جەتە المايدى. رەمەديوستان باسقاسى، ول تۋعانىنان تازا، پەرىشتە. وسى رەمەديوس اۋىرتپاشىلىقتان قۇتىلادى، قالعاندارى باتىپ قالادى. نەگە دەسەڭىز، ولار جالعىزدىقتى دۇرىس تۇسىنە المايدى. جالعىزدىق ادامعا بەرىلسە، تەك قانا ءدىن جولىنا ءتۇسۋ كەرەك قوي دەپ ويلايمىن.

جۇسىپبەك قورعاسبەك: ءسىز جاقسى تالداپ وتىرسىز. وسى اۋلەتتەن شىققان نەگىزگى كەيىپكەرلەردىڭ ءبىرىنىڭ اشىناسى بار. قالاي اشىناسىنا بارادى، سولاي جولى بولادى. قالاي اشىناسىنا بارماي قالادى، مالى ازايىپ، ساتسىزدىككە ۇشىرايدى. بۇعان ءوزىنىڭ ايەلى دە كەلىسەدى. سوندا اناۋ سىلتاۋ ىزدەپ: «اشىناما بارماسام، مال ازايىپ بارا جاتىر» دەيدى. كوردىڭىز بە، سايتان اكەلە جاتىر.

سەرىك نۇعىمان: مىنانداي تراگەديا بار. مەكەنىڭىزدەن كەتكەننەن كەيىن بارلىق قۇندىلىقتار سول جەردە قالىپ قويادى. سىزدەر بوسقىن رەتىندە قايتادان ۇيىسىپ بولعانشا تاعى دا ءبىراز ۋاقىت كەتەدى دەگەن ءسوز. ال جىعىلعانعا جۇدىرىق بولعانداي، ءبىزدىڭ پولكوۆنيك بۇل جاعىنان السىزدەۋ بولدى. ايەل ادام ۋرسۋلا قانشا تىرىسقانىمەن، قىزى ۇيىندە ماڭگىلىككە قالدى. ال ەكى ۇل اۋەيى بولادى. سىعانداردىڭ ازعىرۋشى قىلىقتارىنا ەرىپ، بۇزىلدى. بۇل جەردە حالىقتىق تاربيە، ونىڭ ۇستاپ تۇراتىن مادەنيەتى، ءوزىنىڭ تيىمدارى، ىرىمدارى بار، مىنە وسىدان كەتتى دە، اۋلەتتىڭ اناسى ۋرسۋلانىڭ «وستىمەسەڭ تۋماي قالعىر، ايتىپ ەدىم عوي، بۇل اۋلەت وسىنداي، ءوستىپ ءجۇرىپ ولەدى دەپ»، دەپ ايتقانىنداي بولدى. ۇلكەن ۇلى اركاديو ەكىنشى ايەلىن بالاسىمەن تاستاپ، قاڭعىپ كەتتى. ۇرپاققا دەگەن جاۋاپكەرشىلىك جوق. ەكىنشىسى سوعىستان كوزىن اشپادى. ءوسىپ-ءونىپ، ۇرپاق تاربيەلەيىك دەگەن وي جوق. ال ايەلدەردىڭ شاماسى كەلمەيدى. راسىندا دا، شايتان ازعىرىپ، اشىناسىنا قاراي بەتى بۇرىپ تۇرادى. ال شىندىعىندا ۇيىندە دە تىنىشتىق جوق. ويتكەنى كەلىندەرى فەرناندو باسقا تاربيەنىڭ ادامى. ءوزى اتاققۇمار. ۇرپاقتى بىلاي ىسىرىپ تاستادى - داعى، ناعىز ءوزىمشىلدىڭ ىستەرىمەن اينالىسىپ كەتتى. ەڭ شىرقاۋ شەگىندە، روماننىڭ سوڭىنداعى قورىتىندى سول، سىعان شالى مەلكيادەستىڭ قۇپيا جازباسىندا كورسەتىلگەن جايت ءدال كەلەدى.

جۇسىپبەك قورعاسبەك: قازاقتا «كۇلگە اۋناپ تۋعان» دەگەن ءسوز بار عوي. سونداي بالالار باسقا اۋلەتتەن بولسا دا، ءتۇبى تۋىسقان بولىپ شىعادى. روماندا سونداي ەكى كەيىپكەر ءبىرىن ءبىرى  تازا ماحابباتپەن تاۋىپ، ۇيلەنگەن. سونشاما قيىنشىلىقتى كورىپ كەلىپ، تازا ماحابباتپەن ۇيلەنگەن ەكى جاس، باعاناعىنداي جولمەن ءبىر-بىرىنە تۋىسقان بولىپ شىعادى دا، ولاردان تورايقۇيمىشاقتى بالا تۋىلادى. سونى «قالاي جاسىرامىز» دەپ جۇرگەندە شەشەسى قازا بولادى. «ەلدىڭ كوزىنەن قالاي جاسىرامىز» دەپ جۇرگەندە سورلى بالا قۇمىرسقاعا جەم بولادى. ال استارىن ءوزىڭىز كورە بەرىڭىز.

اسلان جاقسىلىقوۆ: بۇل جەردە ۇلكەن جازۋشى، ميستيك، رومانتيك ەدگار پونىڭ اسەرى بار سياقتى. شەكسپيردىڭ دە اسەرى جوق ەمەس. بۇنىڭ تۇپنۇسقاسى يسپان تىلىندە عوي، وسى تىلدەگى زەرتتەۋلەردى وقىساق، يسپان تىلىندە بۇل شەدەۆر دەپ سانالادى ەكەن. اسىرەسە ستيل جاعىنان. كەلىسۋگە بولادى. ءتىپتى ورىسشا اۋدارماسىندا دا، قازاق اۋدارماسىندا دا اۋدارماشىنىڭ اۋەنى بايقالادى. ءبىرتۇتاس ينتوناتسيا بىلىنەدى. سول اۋەن باسىنان اياعىنا دەيىن ءبارىن بايلانىستىرىپ تۇر. روماننىڭ بىرتۇتاستىعىن ايتا كەتۋ كەرەك. ءبىر الەمنىڭ تاريحى سياقتى. كوپ جازۋشى بۇندايدى كەلتىرە المايدى، كورىپ ءجۇرمىز عوي. ماركەسكە ەلىكتەيتىندەر دە از ەمەس. بىراق مىنانداي دەڭگەيگە كوتەرىلە المايدى. ءبىزدىڭ حالىقتىڭ مادەنيەتىندە ميفولوگيا ۇشان-تەڭىز. 400-دەي داستان، 500-دەي جىر بار. قيسسالاردىڭ سانىندا ەسەپ جوق... كەيبىر ەلدەردە جوق جانرلار بىزدە بار. بىراق بۇنىڭ ءبارى تۇڭعيىقتا جاتىر. ءبىزدىڭ ادەبيەتكە قىزمەت جاساپ جاتقان جوق. ماركەس كولۋمبيا حالقىنىڭ ميفولوگياسىن، اڭىزدارىن، ەرتەگىلەرىن ءبارىن بىرىكتىرىپ، جاساپ كەتتى.

جۇسىپبەك قورعاسبەك: ادەبيەتتانۋشى ءامىرحان بالقىبەك: «گابريەل گارسيا ماركەستىڭ «ءجۇز جىلدىق جالعىزدىعى» قازاق دالاسىندا جازىلۋى كەرەك ەدى»، - دەپتى. شىن مانىندە قازاق دالاسىنا تۇك تە قاتىسى جوق، الدەبىر نۋ جىنىستى ارالداعى تاڭعاجايىپ ءومىر جايلى شىعارما عوي. الايدا ءبىزدى وسى روماندا سۋرەتتەلگەن ادامزات جاراتىلىسىنداعى ورتاق قۇندىلىقتار جايلى ميستيكالىق تولعامدار بەينەلەپ ايتقاندا، «كوكتوبەنىڭ باسىندا كەزدەستىرەدى».  سىز ايتقانداي، قازاقتىڭ ميفولوگياسىن، اڭىزدارىن، ەرتەگىلەرىن نەگىز ەتىپ الساق، ءوزىمىزدىڭ دە جاراتىلىسىمىزعا قاتىستى تولعايتىن، ءتىپتى سانامىزدا تۇتاستاي توڭكەرىس جاسايتىن ماسەلە كوپ. ال ودان ايىرىلساق، تابانىمىزدان جەر جىلجىپ كەتكەندەي ءوزىمىزدى ورنىقسىز سەزىنەر ەدىك. وسى تۇرعىدان كەلگەندە جوقتىڭ ورنىن اۋدارمامەن تولتىرعان سەكىلدىمىز. كەيبىر سويلەمدەردىڭ شۇبالاڭقىلىعى، قولدان ءسوز جاساۋ، جاساندى بالاما تابۋ سياقتى كەمشىلىكتەرى بولعانمەن، روماننىڭ قازاقشاعا ۇلكەن ەڭبەكپەن اۋدارىلعانى كورىنىپ تۇر. ءسوز سوڭىندا اۋدارماشىعا راحمەت ايتىپ قويۋدىڭ ەش ارتىعى جوق دەپ ويلايمىز.

گازەتتىك نۇسقاسىن دايىنداعان بالجان مۇراتقىزى

«حالىق ءسوزى» گازەتى