(بۇل - دىڭ شياۋ ءپيڭنىڭ ورتالىقتاعى پارتيا، ۇكىمەت، اسكەري ورگانداردىڭ ورىنباسار مينيستر دارەجەدەن جوعارى كادرلار ماجىلىسىندە سويلەگەن سوزىنەن. 02.11.1979ج)

كادرلاردىڭ تۇرمىستىق يگىلىگى ماسەلەسىن شەشۋدە الدىمەن جوعارى دارەجەلى كادرلاردان باستاۋعا تۋرا كەلەدى. ال ءىزباسارلاردى تاڭداۋ ءىسى جوعارى دارەجەلى كادرلارمەن ءتىپتى دە قاتىستى.

(بۇل - دىڭ شياۋ ءپيڭنىڭ ورتالىقتاعى پارتيا، ۇكىمەت، اسكەري ورگانداردىڭ ورىنباسار مينيستر دارەجەدەن جوعارى كادرلار ماجىلىسىندە سويلەگەن سوزىنەن. 02.11.1979ج)

كادرلاردىڭ تۇرمىستىق يگىلىگى ماسەلەسىن شەشۋدە الدىمەن جوعارى دارەجەلى كادرلاردان باستاۋعا تۋرا كەلەدى. ال ءىزباسارلاردى تاڭداۋ ءىسى جوعارى دارەجەلى كادرلارمەن ءتىپتى دە قاتىستى.

قازىر ەلىمىز تاپ بولىپ وتىرعان كەلەلى ماسەلە، ءتورتتى وسى زامانداندىرۋداعى ۇستانىم، مەن باعىتتىڭ دۇرىس-بۇرىستىعى ەمەس، وسى ۇستانىم مەن باعىتتى جۇزەگە اسىراتىن قابىلەتتىلەردىڭ تاپشىلىعى بولىپ وتىر. دۇنيەدەگى بار ءىستى ادام ىستەيتىنى، ءبىر توپ قابىلەتتىلەر بولمايىنشا، ءىسىمىز تابىسقا جەتە المايتىنى ايدان-اشىق قاعيدا. سوندىقتان ءتورتتى وسى زامانداندىردا ءبىز ءبىر توپ جارامدى قابىلەتتىلەردى جەدەل تاربيەلەپ جانە تاڭداپ شىعۋىمىز كەرەك. بۇل - جاڭا تاقىرىپ. سونداي-اق ساقا جولداستار مەن جوعارى دارەجەلى كادرلارعا جۇكتەلگەن مىندەت. بۇل مىندەت، اتاپ ايتقاندا، ءىزباسارلاردى ۇقىپتىلىقپەن تاڭداۋ بولىپ تابىلادى. ساقا كادرلاردىڭ كوبى 60 جاس مولشەرىندەگى ادامدار. 60-تان اسقاندارى كوبىرەك بولسا كەرەك. ولاردىڭ قالاي دا زەيىن-قۋاتى قايتىپ قالدى. ايتپەسە، كەيبىر جولداستاردىڭ ءىستى ۇيلەرىندە ىستەيتىندەرى قالاي؟ 8 ساعاتتىق جۇمىستى كەڭسەدە وتىرىپ ىستەمەيتىندەرى قالاي؟ وسى وتىرعان جولداستارىمىزدىڭ ىشىندە كەڭسەدە سەگىز ساعات وتىرا الاتىندارى شىنىندا بار. ولاردىڭ تەڭ جارتىسىن ۇستايتىندىعىنا كۇماندانامىن. ساقا جولداستارىمىزدىڭ تاجىريبەسى مول. الايدا، ولار زەيىن-قۋات جاعىندا وزدەرىن شامالاي بىلگەندەرى ءجون. مەن ءوزىمدى الىپ ايتسام، زەيىن-قۋاتىم وتكەندەگىدەن كوپ ناشارلاپ كەتتى. ءبىر كۇندە تۇستەن بۇرىنعى، تۇستەن كەيىنگى قيمىلدارىما قاتىناسا الامىن. كەشتە تاعى دا قاتىناسۋعا شامام كەلمەيتىندەي تۇرادى. بۇل - تابيعات زاڭى. وعان امال جوق. «تورتتىك توبە» تالقاندالعاننان بەرى ءبىز ساقا جولداستاردى ارت-ارتىنان قايتارىپ اكەلدىك. ونىڭ ۇستىنە، ولاردىڭ بۇرىنعى مىندەتتەرىن نەگىزىنەن قالپىنا كەلتىردىك نەمەسە ولارعا اۋەلگىسىمەن شامالاس مىندەت جۇكتەدىك. ءسويتىپ، ءبىزدىڭ كادرلارىمىز كوبەيە ءتۇستى. ساقا جولداستاردى قايتارىپ اكەلۋ ابدەن قاجەتتى، توتەنشە دۇرىس بولدى. قازىر ءبىز تاپ بولىپ وتىرعان ماسەلە - تەپسە تەمىر ۇزەتىن جاس، ءبىلىمى بار ءبىر توپ كادردىڭ تاپشىلىعى. وسىنداي كادىرلار بولمايىنشا، ءتورتتى وسى زامانداندىرۋ ىسكە اسپايدى. ءىزباسارلاردى تاڭداۋ سىندى وسى ءىستى سوزباقتاتۋعا بولمايتىندىعىن ءبىزدىڭ ساقا كادرلارىمىز سەرگەكتىكپەن كورە ءبىلۋ كەرەك. ولاي بولماعاندا، ءبىزدىڭ ءتورتتى وسى زامانداندىرۋ دەگەنىمىز بوس ءسوز بولىپ قالادى. مەنىڭشە، جولداستاردىڭ بارلىعى دا بۇل كوپ شىندىقتى ەستىگەن دە، كورگەن دە بولۋ كەرەك. ءىزباساردى ۇقىپتىلىقپەن تاڭداۋ ساقا كادرلارىمىزدىڭ مىندەتى بولىپ تابىلادى. مەن تاياۋدا سىرت ورىندارعا بارىپ كەلدىم. سوندا جول بويى اڭگىمەمىز وسى ماسەلە جونىندە بولدى. وسى رەت يە جيا ءنيىڭ جولداس مەملەكەت مەرەكەسىندە سويلەگەن سوزىندە وسى ماسەلەگە توقتالدى. بۇل ءىستى ساقا جولداستار مەن جوعارى دارەجەلى كادرلاردىڭ وزدەرى ىستەۋلەرى، تەكسەرىپ-زەرتتەۋ جۇرگىزۋلەرى، باسقالارمەن اڭگىمەلەسۋلەرى، بۇقارادان پىكىر الۋلارى، ورىن بەرۋگە ازىرلەنۋلەرى كەرەك. قازىر ساقا جولداستار مەن جوعارى دارەجەلى كادىرلاردىڭ قاي-قايسىسىنىڭ دا كوممۋنيستيك ولشەم مەن كادرلىق ولشەمگە تولاتىن-تولمايتىندىعى ولاردىڭ جارامدى ءىزباسارلاردى ۇقىپتىلىقپەن تاڭداي العان-الماعاندىعىنا قارالادى. ءبىز ءار دارەجەلى باسشىلىق القانىڭ (جۇيەدەن پارتيا القالارىنىڭ) ءبىرىنشى، ەكىنشى، ءۇشىنشى باستىقتارىن ءۇش-ءتورت جىل ىشىندە رەتكە سالىپ، ورنالاستىرىپ بولۋدى تالاپ ەتەمىز. جوعارىراق دارەجەلى ورگاندار الدىمەن جاسىراق جولداستاردى ەكىنشى، ءۇشىنشى باستىقتىققا ىڭعايلاستىرسا بولادى. ساقا جولداستار ورنىن ساقتاپ، ءبىرىنشى باستىق بولا تۇرسىن. تومەن دارەجەلى ورگاندار جاقسى جاستاردى ءبىرىنشى باستىق ەتىپ كوتەرە الاتىن بولسا، تىكەلەي تاڭداسا بولدى. ەگەر ءبىز ءۇش-ءتورت جىل ىشىندە جوعارى ورىنداردان تومەنگى ورىندارعا دەيىن وسى ماسەلەنى شەشە المايتىن بولساق، كەلەشەكتە ءتىپتى قينالامىز. ءبىز جاستار جونىندە ناقتى تالداۋ جاساۋىمىز كەرەك: «تورتتىك توبەنىڭ» يديالىق جۇيەسىنىڭ ۋىنا قاتتى ۋلانعان از ساندى جاستار كۇنى بۇگىنگە دەيىن رايىنان قايتپاي وتىر. ءبىز مۇندايلاردى ىزباسارلىققا استە تاڭداماۋىمىز كەرەك. ەگەر ءبىز قازىر وسى ماسەلەگە نازار اۋدارمايتىن بولساق، كەلەشەكتە ءبىزدىڭ كوزىمىز جۇمىلعاندا نەمەسە جۇمىسقا جاراۋدان قالعانىمىزدا وسىنداي ءبىر توپ ادام ورنىمىزعا شىعىپ الادى دا، پارتيامىزعا، مەملەكەتىمىزگە پالە-قازا توندىرەدى. قازىر ءبىز لين بياۋ مەن «تورتتىك توبە» جىن ويناققا باسقان كەزدەگى قىرۋار دەلولاردى اقتادىق ەمەس پە؟ ەگەر ءبىز وسى ادامدارعا ورىن بەرىپ، ۇقىق ۇستاتاتىن بولساق، ولار قايتادان اۋدارىپ تاستايدى.

قازىر ءبىزدىڭ ءىزباسارلار تاڭداۋىمىزعا تاماشا جاعداي تۋىلدى. ياعني، ادامداردىڭ ساياسي بەت-بەينەسى ايقىندالدى. يە جيا ءنيىڭ جولداس مەملەكەت مەرەكەسىندە سويلەگەن سوزىندە مىناداي ءۇش ولشەمدى ورتاعا قويدى: بىرىنشىدەن، پارتيانىڭ ساياسي ۇستانىمى مەن يدەيالىق ۇستانىمىن باتىل جاقتاۋ. ەكىنشىدەن، قالتقىسىز بولۋ، زاڭ-تارتىپكە قاتاڭ باعىنۋ، پاريالىلىققا تاباندى بولۋ، توپشىلدىقتى ءتۇپ-تامىرىمەن جويۋ. ۇشىنشىدەن، كۇشتى توڭكەرىستىك ىسكەرلىك، ساياسي جاۋاپكەرشىلىك، جۇمىستىڭ ۇدەسىنەن شىعا الاتىن كاسىپتىك قابىلەت بولۋ. مۇنان تىس، زەيىن-قۋات جاعىنان العاندا، تابان اۋماي سەگىز ساعاتتىق قىزمەت ىستەي الۋ-الماۋعا ءسال قاراۋعا استە بولمايدى.  تورتتى وسى زامانداندىراتىن اتويشىلاردا ماماندىق ءبىلىم، قايرات، زەيىن-قۋات بولماسا بولمايدى. ورەلى ويىڭ بولعانمەن، زەيىن-قۋاتىڭ بولماسا، وندا قىزمەتتى ويداعىداي ىستەي الۋىڭ قيىنعا سوعادى. ءبىز ءىزباسارلاردى ۇقىپتىلىقپەن تاڭداۋدىڭ سراتەگيالىق ماسەلە ەكەنىن، پارتيامىزدىڭ، مەملەكەتىمىزدىڭ ۇزاق بولاشاقتىق مۇددەسىمەن قاتىستى ءىرى ماسەلە ەكەنىن جەتە ءتۇسىنۋىمىز كەرەك. ەگەر ءبىز ءۇش-ءتورت جىل ىشىندە وسى ماسەلەنى شەشىپ كەتپەسەك، وندا ون جىلدان كەيىن نە بولارىن كىم ءبىلسىن! ەلىمىزدىڭ، حالقىمىزدىڭ، پارتيامىزدىڭ قامىن ويلاۋىمىز كەرەك قوي! مۇنىڭ ءتۇبىرلى سيپات الاتىن ماسەلە ەكەنىن ەسكەرۋ كەرەك. بىزدە دۇرىس يدەيالىق ۇستانىم، دۇرىس ساياسي ۇستانىم بولعانىمەن، ەگەر ۇيىمدىق ماسەلەنى ويداعىداي شەشپەسەك، وندا دۇرىس ساياسي ۇستانىمنىڭ اتقارىلۋىن قامتاماسىزداندىرا الماي، پارتيا مەن حالىق الدىندا جەرگە قاراپ قالامىز.

جوعارى دارەجەلى كادرلارىمىز جوعارىداعى ءۇش شارتقا تولاتىن كادرلاردى ءوز قولدارىمەن ىزباسارلىققا تاڭداپ كوتەرۋى كەرەك. بۇل ءىستى الدىمەن ءوز كوكەيىمىزگە قوندىرۋىمىز، بەلسەندىلىكپەن، ىرىقتىلىقپەن ىستەۋىمىز كەرەك. جالاڭ ورتالىق كوميتەتتىڭ ۇيىمداستىرۋ بولىمىنە عانا سۇيەنۋگە بولمايدى. ويتكەنى ولار ءار سالا، ءار كاسىپتى بىلمەيدى. كادر بىتكەننىڭ بارىمەن تانىس بولۋى دا مۇمكىن ەمەس. ءىزباسارلاردى نەعۇرلىم تەز تاڭداعانىمىز ابزال. قازىر ءبىزدىڭ قىزمەتىمىزدەگى تايانىشتاردىڭ كوبى قىرىق جاس شاماسىنداعى ادامدار. وتىز جاس شاماسىنداعى تايانىشتار ءالى دە تىم از بولىپ وتىر. ءبىز وسى تايانىشتاردى باتىلدىقپەن كوتەرگەنىمىز ءجون. سىزدەردى ايتساق، وتكەندە كەلەلى مىندەتتە بولعان كەزدەرىڭىزدە جاس ەدىڭىزدەر. ءتىپتى كورپۋس باستىعى بولعان كەزدەرىڭىزدە نەبارى 20 نەشە جاستا ەدىڭىزدەر. ەندەشە قازىرگى جاستاردىڭ سول كەزدەگى جاستاردان ميعۋلا بولعانى ما؟ ولاي ەمەس. ءبىزدىڭ بۇركەپ العاندىعىمىزدان، ستاجعا قارايتىن جامان ادەتتىڭ سالدارىنان جاستار كوتەرىلە الماي قالدى. باسشىلىق ورىنعا وتىرۋدان بۇرىن جارامايتىنداي كورىنگەن كوپتەگەن جولداستار ءوسىرىلىپ ەدى، كومەك كورسەتۋىمىزبەن-اق ىسكە جاراپ كەتتى ەمەس پە.

ارميامىزدىڭ جوعارى دارەجەلى ورگاندارىنا، ايتالىق، ءىرى اسكەري رايوندارعا دا جاسىراق كادرلاردى تاڭداپ قويۋ كەرەك. دەگەنمەن ارميانىڭ وزىندىك ەرەكشەلىگى بولادى. سوندىقتان، ارمياداعى كادرلار ءالى دە ساتىلار بويىنشا كوتەرىلگەنى ءجون. سولاي دا كونە شەڭبەردى تالقانداۋ قاجەت. جەرگىلىكتى ورىندار ارمياعا ۇقسامايدى. كاسىپورىندار دا ارمياعا ۇقسامايدى. مەكتەپتەر، عىلمي-زەرتتەۋ ورىندارى ارمياعا ءتىپتى دە ۇقسامايدى. وسى ورىنداردا قابىلەتتىلەردى كوتەرگەندە دارەجە اتتاسا دا بولادى. ءبىزدىڭ ولكەلىك، توتە قاراستى قالالىق، اۆتونوميالى رايوندىق پارتكومدارىمىز دا ءبىرشاما جاسىراق كادرلاردان ءبىر-ەكەۋىن وسىرگەن بولدى. ال، جاس دەپ وتىرعانىمىزدىڭ ءوزى دە قىرىق جاستان اسقان، ەلۋ جاس شاماسىنداعىلار. ونىڭ ۇستىنە ولاردىڭ اتتارى قاشان دا ءتىزىمنىڭ سوڭىندا جۇرەدى. مۇنىڭ ءوزى شەڭبەردىڭ تولىق تالقاندالماعانىن تۇسىندىرەدى. وسى ءبىر ماسەلە، اتاپ ايتقاندا، باسشىلىق القانىڭ مۇشەلەرى تىم كوپ. ءبىر پارتكومنىڭ تۇراقتى كوميتەتىندە 15-16, 17-18 ءتىپتى ودان دا كوپ ادام بار. ەندى ءبىز جاسىراق، تەبىندىرەك جولداستاردى ۇقىپتىلىقپەن تاڭداپ الىپ، ورتا، تومەن دارەجەلى باسشى ورگانداردىڭ ءبىرىنشى، ەكىنشى، ءۇشىنشى باستىقتىعىنا، جوعارى دارەجەلى ورگانداردىڭ ەكىنشى، ءۇشىنشى باستىقتىعىنا كوتەرۋىمىز كەرەك. ونىڭ بەر جاعىندا، ەكى-ءۇش جىلدان نەمەسە ءتورت-بەس جىلدان كەيىن سولاردى ءبىرىنشى باستىقتىققا كوتەرۋگە دايىندالا بەرگەنىمىز ءجون. ەگەر، قاتە تاڭدانسا، اۋىستىرىپ جىبەرمەيمىز بە، وعان دا ۇلگىرەمىز.

مەكتەپتەر مەن عىلمي زەرتتەۋ ورىندارىندا  قابىلەتتىلەردى  جەتىلدىرۋ، تاڭداپ ءوسىرۋ ماسەلەسى تۋرالى مەن كەشە جۇڭگو عىلىم اكەدەمياسى قۇرىلعاندىعىنىڭ وتىز جىلدىعىن اتاپ ءوتۋ ماجىلىسىندە سويلەگەن سوزىمدە عىلىمي اتاق بەرۋ ءتۇزىمىن ورناتۋ، عىلمي جانە تەحنيكالىق قىزمەت اتاعىن بەرۋدى دە جولعا قويۋ كەرەك دەدىم. قازىر بىرنەشە جاس عالىمنىڭ ەل ىشىندە دە، حالقارادا دا اتاعى شىعىپ ءجۇر، ولاردى پروفەسسورلىققا، زەرتتەۋشىگە كوتەرمەيتىنىمىز نەلىكتەن؟ عىلىم جاعىندا جاسامپازدىعى، ەڭبەگى بولادى ەكەن، وندا ولارعا ءتيىستى عىلىمي قىزمەت اتاعىن بەرۋ كەرەك. بۇل جاقتاردا ستاجعا قاراۋعا بولمايدى. زاۆودتاردا قاشان دا كاسىپتىك قابىلەتى جانە باسقارۋ قابىلەتى جوعارىراق ادامدار عانا زاۆود باستىقتىعىنا سايلانادى. ولاردىڭ جولىنىڭ، جاسىنىڭ ۇلكەن-كىشىلىگىمەن ساناسىپ وتىرۋعا بولمايدى. سىزدەرگە مىنا ءبىر جاعدايدى ايتا كەتەيىن، تسەح باستىقتارى مەن كەزەك-گرۋپپا باستىقتارىن سايلاۋ سىندى ءبىز جاساعان وسى ءتۇزىمدى كەيبىر ورىندار سىناق رەتىندە جۇرگىزگەن ەدى، وتە جاقسى ءونىم بەردى. باستىسى، كاسىپورىنداردى ويداعىداي باسقارۋ مەن جۇمىسشىلاردىڭ ءتول مۇددەسى ۇشتاستىرىلدى. جۇمىسشىلار دەموكراتيالىق جولمەن سايلاعاندا، كاسىپورىنداردى ويداعىداي باسقارا الادى دەپ تانىعان ادامدارىن عانا سايلادى. ولاي ىستەيتىن سەبەبى، كاسىپورىندار جاقسى باسقارىلسا، جۇمىسشىلارعا سىيلىق اقشا بەرىلەدى، مەملەكەتكە قوساتىن ۇلەسى دە كوپ بولادى. قازىر تسەح باستىعى مەن كەزەك-گرۋپپالاردىڭ باستىعىن سايلاۋ ماسەلەسى عانا شەشىلدى. كەلەشەكتە زاۆود باستىقتارىن، مەڭگەرۋشىلەردى كالاي تاڭداۋ كەرەك، ونى جاقسىراق زەرتتەۋگە تۋرا كەلەدى.

قورىتىپ ايتقاندا، قابىلەتىلەردى جەتىلدىرۋدى، تاڭداۋدى مىقتى ۇستاعاندا عانا ءتورتتى وسى زامانداندىرۋ ءىسىن ويداعىداي جولعا قويا الامىز. ...قازىر ەڭبەك اقىنى تومەنىرەك بەلگىلەسەك تە بولادى. دەگەنمەن، تىم تومەن بولسا دا بولمايدى، تەڭگەرمەشىلدىك ىستەمەۋىمىز، تاي قازاننان تاماقتانۋدى جولعا قويماۋىمىز كەرەك. زەرتتەۋ ورىندارىندا قالاۋلى زەرتتەۋشىلەردىڭ ەڭبەكاقىسى سول ورىننىڭ باستىعىنىڭ ەڭبەكاقىسىنان جوعارى بولسا دا بولادى. مەكتەپتەردە دە جاقسى پروفەسسورلاردىڭ ەڭبەكاقىسى مەكتەپ مەڭگەرۋشىسىنىڭ ەڭبەكاقىسىنان جوعارى بولسا دا بولادى. وسىلاي ىستەگەندە عانا العا باسۋعا شابىتتاندىرۋعا بولادى. قابىلەتتىلەر جەتىسىپ شىعادى. ءبىز ءتۇزىم ورناتقاندا ماماندىق ءبىلىمى بار، جاس، تەبىندى ادامداردى ءوز ىسكەرلىگىن ساۋلەلەندىرە الاتىن قىزمەت ورنىنا قويۋ ءتۇزىمىن ورناتامىز. بۇل ارادا مەن مىنانى دا ايتا كەتەيىن، عالىمدارعا ادەتتەگى جاعدايدا اكىمشىلىك ىستەر ارقىلى كەدەرگىلىك جاساماۋ، قايتا ولاردىڭ نەگىزگى زەيىن-قۋاتىن شوعىرلاندىرىپ، كاسىپتىك زەرتتەۋ جۇمىسىمەن ويداعىداي شۇعىلدانۋعا مۇمكىندىكتىڭ بارىنشا جاعداي جاراتىپ بەرۋ كەرەك.

ءبىز ورتا جاستاعى كادرلاردى تاڭداپ وسىرۋگە ەرەكشە نازار اۋدارۋىمىز كەرەك. ەندى بەس جىل وتكەننەن كەيىن ۋنيۆەرسيتەت بىتىرگەن ستۋدەنتتەر اراسىنان جاس شامالارى وتىزدان تومەن ءبىر توپ قابىلەتتىلەر شىعۋى مۇمكىن، وسىنداي ادامداردى وسىرۋگە نازار اۋدارۋىمىز كەرەك. بىراق، قازىرگى جاعدايدان العاندا، باستى ءتۇيىندى ورتا جاستاعى كادرلاردى تاڭداۋعا قويا تۇرىپ، ولاردىڭ اراسىنداعى جوعارىداعى ءۇش شارتقا تولىمدى ادامداردى ىزباسارلىققا كوتەرسەك بولادى. ساقا جولداستار ورىن بەرۋ كەرەك. ءبىز كونە سۇردەكتى شيىرلاماي، بولاشاق ءجۇز جىلدىق ءىرى ءىستى كوكەيدە ۇستاپ، قابىلەتتىلەردى دارەجە اتتاتىپ، كوتەرۋىمىز كەرەك. ءجۇز جىلدىق ءىرى ءىستى بىلاي قويا تۇرعاندا دا، ون جىلدىق ءىرى ءىستى الدىن الا ويلاستىرۋ كەرەك قوي. مەن 1975 جىلى بۇل ماسەلە جونىندە ويلانعان ەدىم. ول كەزدە توراعا ماۋ زى دۇڭ ورتالىق كوميتەتتىڭ قىزمەتىن ماعان باسقارتقان بولاتىن. سوندا ۋاڭ حۋىن شاڭحايعا بارىپ، باسقالارعا ون جىلدان كەيىن كورە جاتارمىز دەپتى.  مەن سول كەزدە-اق مۇنى لي شياننان جولداسقا ايتىپ، ون جىلدان كەيىن ءبىز قانداي كۇيگە تۇسەمىز؟ جاس جاعىنان الساق تا ءبىز ولاردى باسىپ تۇسە المايمىز عوي!-دەگەن ەدىم. وسى وتىرعان جولداستار دا ولاردى باسىپ تۇسە الماس ەدى. ەگەر كەلەشەكتە «تورتتىك توبەنىڭ» يدەيالىق جۇيەسىندەگى ادامدار ۇقىق يەلەيتىن بولسا، سىزدەر دە ولاردى باسىپ تۇسە المايسىزدار. سىزدەر ەندى قانشا جاسايمىن دەيسىزدەر؟ كوزدەرىڭىز ءتىرى بولعان كۇندە دە ميلارىڭىز كەرەكتەن قالادى. بۇل - تابيعات زاڭى!

ءبىز كاپيتاليستىك قوعامدى جامان دەيمىز، بىراق ول قابىلەتتىلەردى بايقاۋ، ىستەتۋ جاقتارىندا توتەنشە باتىل. ستاجعا قاراماي، جارامدى ادامدى ىستەتۋ - كاپيتاليستىك قوعامنىڭ ءبىر ەرەكشەلىگى. مۇنى ولار ورىندى دەپ سانايدى. وسى جاعىنان العاندا، ءبىزدىڭ كادر تاڭداۋ ءتۇزىمىمىز مەشەۋ قالعان ءتۇزىم. ستاجعا قاراۋدىڭ ءوزى دە ءبىر ءتۇرلى ادەت كۇش، ءبىر ءتۇرلى مەشەۋ ادەت كۇش.

كادرلار، قابىلەتتىلەر ءدال قالاعانىمىزداي تاڭدالسا، ءبىزدىڭ ىسىمىزدەن زور ءۇمىت كۇتۋگە بولادى. مۇنىڭ سەبەبى وتە ايقىن، تەك دۇرىس يديالىق ۇستانىم مەن ساياسي ۇستانىمنىڭ، ءتورتتى وسى زامانداندىرۋ نىساناسىنىڭ عانا بەلگىلەنۋى جەتكىلىكسىزدىك ەتەدى. ونى ىستەيتىن ادام بولۋ كەرەك. كىم ىستەيدى؟ ايتەۋىر، ءبىز سەكىلدى كەڭسەدە وتىرىپ الىپ، بەلگى سالۋمەن ءىس بىتپەيدى. بۇدان ءۇمىت جوق. قازىر ناعىز بەل شەشىپ ىستەپ وتىرعاندار، اينالىپ كەلگەندە، سول جاستار. ەندەشە، ولاردى باسشىلىق ورىنعا كوتەرۋگە نەگە بولمايدى؟  كەيبىرەۋلەر ولاردى شاڭىراققا تىرەۋ بولا المايدى دەيدى. تىرەۋ بولا الماي جاتسا، دەمەپ جىبەرمەيسىڭ بە. قازىر «بۇتحانالار» تىم كوبەيىپ كەتتى. ۇكىمەتكە قاراستى مينيسترلىكتىڭ، كوميتەتتىڭ وسىنداي كوپ بولعانى ورىندى ما؟ مينيسترلىكتىڭ، كوميتەتتىڭ قول استىندا سونشاما كوپ مەڭگەرمە، مەكەمە قۇرۋدىڭ قاجەتى بار ما؟ ارميانىڭ وسىنداي كوپ اسكەر تۇرىنە ءبولىنۋدىڭ كەرەگى قانشا؟ لايىقتى رەفورما جاساۋعا بولا ما؟ - دەگەن ماسەلەلەردى تاياۋدان بەرى ويلاستىرىپ جاتىرمىز. مەنىڭشە، ءبىزدىڭ جەرگىلىكتى باسشى ورگاندارىمىز بەن ارميانىڭ قولباسشى ورگاندارىن وسىنداي كوبەيتۋ، وسىنداي داليتۋ جارامايدى-اق. قازىر بىزدە تورەشىلدىكتىڭ، تورەشىلدىك قۇرىلىمنىڭ، تورەشىلدىك ءتۇزىمنىڭ وراسان زور زيان سالىپ وتىرعانىن بارلىق جەردەن كورۋگە بولادى. قازىر «بۇتحانالار» تىم كوپ. «بۇتحانالار دا» «بۇرحاندار دا» وتە كوپ. ساقا جولداستار قوزعالماعاندىقتان، جاستار شىعا الماي وتىر. سوندىقتان ءبىز قازىرگى كادرلار قىزمەتى تۇزىمىنە رەفورما جاساپ، جاس كادرلاردى كوتەرۋگە ءتيىمدى ءتۇزىم ورناتۋىمىز كەرەك.

بىرنەشە جىلدىڭ الدىندا مەن اقىلشىلىق ءتۇزىمدى ورناتۋدى ورتاعا قويعان ەدىم، بىراق ول تولىق ىسكە اسقانى جوق. كوپ ادامداردىڭ اقىلشى بولعىسى كەلمەيدى. قازىرگى جاعدايعا قاراعاندا، ماسەلەنى شىن مانىندە شەشۋ ءۇشىن جالاڭ اقىلشىلىق تۇزىمگە سۇيەنۋگە بولمايدى، ماڭىزدىسى زەينەتكە شىعۋ ءتۇزىمىن ورناتۋ كەرەك ەكەن. بۇل ماسەلە ءبىزدىڭ قاي-قايسىمىزبەن دە تىعىز بايلانىستى. جولداستار، جاقسىراق ويلاپ كورىڭىزدەر. وسى ءتۇزىمدى ورناتپاعاندا، قۇرلىمىمىزدىڭ داليىپ كەتۋ، جۇمىستان ادام كوپ بولۋ ءجايىتى، سونداي-اق جاستاردىڭ ورلەي الماۋ ماسەلەسى شەشىلمەيدى. زەينەتكە شىعۋ ءتۇزىمى ورناتىلىپ، ارقايسى تاراۋداعى، ءار دارەجەلى قىزمەتتەگى كادرلاردىڭ زەينەتكە شىعاتىن جاسى بەلگىلەنگەندە، بارلىق ادام ءوزىنىڭ قاي جىلى زەينەتكە شىعاتىنىن بىلەتىن بولادى. «مادەنيەت زور توڭكەرىسىنەن» بۇرىن، ءبىز كادرلاردى زەينەتكە شىعارۋ تۋرالى ءتۇزىمىن ورناتۋدى ويلاستىرعان بولساق تا، ونى ونشا قاجەتسىنبەگەن ەدىك. وسى وتىرعان جولداستاردىڭ كوبى سول كەزدە 47-48 جاستا ەدى. ال 1966- جىلدان قازىرگە دەيىن 13 جىل ءوتتى. وسى وتىرعان جولداستاردىڭ دەنى الپىستىڭ ار جاق، بەر جاعىنا كەلىپ قالدى. مىنە، ەندى سول شۇعىل قاجەت بولىپ وتىر، بۇل ماسەلەنى شەشەتىن ۋاقىت جەتتى. زەينەتكە شىعۋ ءتۇزىمىن اتقارۋ قايسى ءبىر جولداستى كوزگە ىلمەگەندىك پە؟ بۇل - الدە كىمدەردى الىمسىنۋ-الىمسىنباۋ ماسەلەسى ەمەس. بۇل - پاريامىز بەن مەملەكەتىمىزدىڭ كوركەيىپ، كۇندەي جايناۋىنا قاتىستى ءىرى ماسەلە. دەگەنمەن، اقىلشىلىق ءتۇزىمى دە ءبىر ءتۇرلى شىعار جول. ونى ءالى دە جالعاستىرا بەرۋ كەرەك. بىراق، ونان دا ماڭىزدىسى زەينەتكە شىعۋ ءتۇزىمىن ورناتۋ. كوپتەگەن جولداستار بۇل پىكىردى ورتاعا قويىپ وتىر. ءبىز ءالى تالقىلامادىق، بۇگىن مەن الدىن الا اڭىس قوزعاپ وتىرمىن.

قازىر ساقا جولداستاردىڭ مىندەتى وتە كوپ. سولايدا ءبىرىنشى مىندەتى نە؟ اتاپ ايتقاندا، ءىزباسارلاردى ۇقىپتىلىقپەن تاڭداۋ بولىپ تابىلادى. جارامدىلاردى، قالاۋلىلاردى تاڭداپ الساق، مىندەتتى وتەگەن بولامىز. ومىرلىك ءىسىمىزدى نەگىزىنەن ورىنداعان بولامىز. كۇندەلىكتى باسقا دا جۇمىستار ەكىنشى، ءۇشىنشى، ءتورتىنشى، بەسىنشى، التىنشى ورىندا تۇرادى. ءىزباسارلاردى ۇقىپتىلىقپەن ويداعىداي تاڭداۋ ءبىرىنشى ورىندا تۇراتىن ءىس.

مەنىڭ بۇگىن سويلەگەن سوزىمە جوعارى دارەجەلى كادرلار كوڭىلدەنىپ كەتپەيدى. بايقايسىز با، ەندى ساقا كادرلار سورلادى دەسەڭىزشى، تۇرمىستىق يگىلىكتەر جاعىندا بەلگىلەمەلەر جاسالىپتى، كەيبىر جاقتاردا شەكتەمەگە ۇشىرايتىن بولدىق، ەرەكشەلەنۋگە دە نەگىزىنەن بولمايتىن بولدى. ونىڭ ۇستىنە، زەينەتكە الۋ ماسەلەسى اۋىزعا الىنىپتى،  «بۇتحانالارداعى» «بۇرحاندار» جاڭا بۇرحاندارعا ورىن بوساتسىن دەلىنىپتى، ت. ت-لار. مەنىڭشە، مۇنداي قاراۋعا بولمايدى، بۇل ماسەلە جونىندە سانالى بولۋىمىز كەرەك. ەگەر پارتيا مەنىڭ بۇگىن زەينەتكە شىعۋىما رۇقسات ەتسە، دەرەۋ زەينەتكە شىعامىن دەگەن وي بار مەندە. بۇل جالعان ەمەس، شىن ءسوزىم. جالپى ءىس جونىنەن الىپ قاراعاندا، مەنىڭ قازىرشە زەينەتكە شىعۋىم مۇمكىن ەمەس. ولاي بولۋىن كوپشىلىك تە قۇپتامايتىن بولۋ كەرەك دەپ ويلايمىن. الايدا، ءوز كوڭىلىمدە بۇل ماسەلە شىن مانىندە اسا ماڭىزدى دەپ سەزىنەمىن. ءبىز بولاشاققا نازار سالۋىمىز كەرەك. ءبىزدىڭ ءىسىمىز ۇرپاقتان-ۇرپاققا جالعاساتىن ءىس قوي! ءبىز قازىر ورتاعا قويعان، ءدۇپ كەلىپ وتىرعان ماسەلەلەر ون جىل ىشىندە تاپ بولاتىن نەمەسە تاپ بولۋىمىز مۇمكىن بولعان كەيبىر كەلەلى ماسەلەلەر.  ەگەر بۇدان دا الىسىراقتى ويلايتىن بولساق، جيىرما جىلدان كەيىن تاعى قانداي ماسەلەگە تاپ بولمىز، قانداي ىستەر بولادى؟ جيىرما جىلدان كەيىن، وسى وتىرعان جولداستاردىڭ نەشەۋىنىڭ كوزى ءتىرى تۇرادى؟ ارينە، جولداستاردىڭ ءومىرىنىڭ ۇزاق بولۋىن تىلەيمىن. بىراق تابيعات زاڭى ىرىق بەرمەيدى. قازىر ءبىز بۇل ماسەلەدە الىستى ويلاماساق، الىسقا كوز جىبەرمەسەك، پارتيامىز بەن مەملەكەتىمىزدىڭ ءتۇبىرلى مۇددەسىنەن شىعار ءتۇيىن ەتە وتىرىپ تولعانباساق، دۇرىس قورتىندى شىعارا المايمىز، قىرۋار ماسەلەلەر جونىندە سەنىم بايلاي المايمىز، ونى شەشە دە المايمىز.

دايىنداعان ا.مۇقاباي

«اباي-اقپارات»