ءتورتىنشى بيلىك. بۇل - شىندىقتى شىراق الىپ ىزدەيتىن، قالامىن قارۋ ەتكەندەردىڭ مايدانى. الا-قۇلا قوعامدا اقيقاتتى اجىراتۋدا پارمەنى كۇشتى سالانىڭ سايىپقىراندارى از ەمەس. سونىڭ ءبىرى ءھام بىرەگەيى - ساعات باتىرحانوۆا. قاراعاندىداعى قازاق جۋرناليستيكاسىنىڭ كوشى ىلگەرىلەۋىنە شۇمەكتەپ تەر توككەن قازاقتىڭ قايسار قىزى. جات ەلدە جۋرناليستيكانىڭ جىلىگىن شاعىپ، مايىن ىشكەن قازاق قىزىنىڭ قايسارلىعىنا تاڭ قالماسقا لاج جوق. جۇرتى «قازاقتىڭ قايسار قىزى» اتاپ كەتكەن اپايىمىز كوكەيدە قوردالانعان ساۋالدارىمىزعا پراگانىڭ تورىنەن جاۋاپ قايتاردى. ساعات اپايىمىز پراگادان سويلەيدى...

- ساعات اپكە، ەۋروپاداعى قازاق باسپاسوزىنە ءبىراز ەڭبەك ءسىڭىردىڭىز. كوپتىڭ باتىلى بارا بەرمەيتىن ماسەلەلەردى جايىپ سالاتىن «ازاتتىقتا» قازاقتىڭ جوعىن جوقتادىڭىز. مۇڭىن مۇڭدادىڭىز. ءتاتتى وتىرىككە ەمەس، اششى شىندىققا سۋساپ تۇرعان، اڭقامىز كەپكەن اقپاراتتىق كەڭىستىكتە «ازاتتىقتى» وقىپ، ءال-دارمەن جيعانداي بولامىز. «ازاتتىق» وپپوزيتسيا ما؟

ءتورتىنشى بيلىك. بۇل - شىندىقتى شىراق الىپ ىزدەيتىن، قالامىن قارۋ ەتكەندەردىڭ مايدانى. الا-قۇلا قوعامدا اقيقاتتى اجىراتۋدا پارمەنى كۇشتى سالانىڭ سايىپقىراندارى از ەمەس. سونىڭ ءبىرى ءھام بىرەگەيى - ساعات باتىرحانوۆا. قاراعاندىداعى قازاق جۋرناليستيكاسىنىڭ كوشى ىلگەرىلەۋىنە شۇمەكتەپ تەر توككەن قازاقتىڭ قايسار قىزى. جات ەلدە جۋرناليستيكانىڭ جىلىگىن شاعىپ، مايىن ىشكەن قازاق قىزىنىڭ قايسارلىعىنا تاڭ قالماسقا لاج جوق. جۇرتى «قازاقتىڭ قايسار قىزى» اتاپ كەتكەن اپايىمىز كوكەيدە قوردالانعان ساۋالدارىمىزعا پراگانىڭ تورىنەن جاۋاپ قايتاردى. ساعات اپايىمىز پراگادان سويلەيدى...

- ساعات اپكە، ەۋروپاداعى قازاق باسپاسوزىنە ءبىراز ەڭبەك ءسىڭىردىڭىز. كوپتىڭ باتىلى بارا بەرمەيتىن ماسەلەلەردى جايىپ سالاتىن «ازاتتىقتا» قازاقتىڭ جوعىن جوقتادىڭىز. مۇڭىن مۇڭدادىڭىز. ءتاتتى وتىرىككە ەمەس، اششى شىندىققا سۋساپ تۇرعان، اڭقامىز كەپكەن اقپاراتتىق كەڭىستىكتە «ازاتتىقتى» وقىپ، ءال-دارمەن جيعانداي بولامىز. «ازاتتىق» وپپوزيتسيا ما؟

- «ازاتتىق» وپپوزيتسيا ەمەس. «ازاتتىق» - بەيتاراپ، ناقتىلانعان، وبەكتيۆتى، ەشبىر تاراپتىڭ ادامدىق قۇقىقتارىنا نۇقسان كەلتىرمەيتىن، ءبىر ەمەس، كەمىندە ەكى بىردەي بۇلاق كوزدەرىنەن راستالعان حابار تاراتاتىن تاۋەلسىز حالىقارالىق اقپارات قۇرالى.  بار ماقساتى، ءوزىڭىز ايتقانداي، «شەتەلدە ءجۇرىپ، قازاقتىڭ مۇڭىن مۇڭداپ، جوعىن جوقتاۋ» ەكەنى راس. بىراق، ءبىزدى «شەتەلدە ءجۇر» دەپ شارتتى ءتۇردا عانا ايتۋعا بولاتىن شىعار. سەبەبى، كۇندەلىكتى  اۋەگە شىعاتىن حابارلاردا دا، تاۋلىگىنە 20 ساعات جاڭارىپ وتىراتىن سايتتا دا قوس تىلدە جىرلايتىنىمىز «قازاقتىڭ جىرى». قازاقستان دەگەن ەلدىڭ كۇندەلىكتى تىنىس-تىرشىلىگى، بولىپ جاتقان ءتۇرلى وقيعالار تۋراسىندا سالماقتى، جان-جاقتى، بايىپتى اقپارات تاراتۋ - مىنە، «ازاتتىقتىڭ» باستى مىندەتى - وسى. «ازاتتىق» كوزدەگەن مىندەتتەر قانشالىقتى جۇزەگە اسىپ جاتىر؟ ول جاعىن وقىرمانداردىڭ سايتتاعى ءار ماقالانىڭ سوڭىندا قالدىراتىن كوممەنتتەرى ارقىلى باعالاۋعا بولار.

ءسىز اتاپ وتكەندەي، كوپ وقىرمان الدىمەن «ازاتتىقتان» جەدەل جانە شىنايى  اقپارات ىزدەيدى دەگەن وي - «ازاتتىق» ءجۋرناليسىنىڭ باستى ۇستانىمى. تىڭدارمان مەن وقىرمانعا ۇسىنىلاتىن ءار حابار، ءار ماقالانىڭ وزەگى وسىنداي ۇستانىمنان تۇرادى.

مۇمكىن، ءىشىنارا «ازاتتىقتى» وپپوزيتسيا دەپ قارايتىن ۇعىم مەن تۇسىنىك بار شىعار، بولعان جاعدايدا ول تەك قانا رەسمي بيلىك تاراپىنان بولۋى عاجاپ ەمەس. «باردى - بار، جوقتى - جوق» دەپ جازاتىن «ازاتتىقتىڭ» ايتقانى ۇنامايتىن، «ازاتتىق» دەسە اتىنىڭ باسى ۇركەتىن شەندى-شەكپەندى شەنەۋنىكتەر سوناۋ كەڭەس زامانىنداعى سىڭارجاق تۇسىنىكتەن ارىلا قويماعاندار دەپ بىلگەن ءجون. دەگەنمەن، قازىر مۇنداي تۇسىنىكتىڭ دە كوبەسى سوگىلىپ كەلە جاتىر. قازاقستان تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزگەلى 20 جىلدان استى. ال وسىدان 5-6 جىل بۇرىن عانا «ازاتتىققا» ىقىلاسپەن سۇقبات بەرىپ، كەزەكتى ءبىر وزەكتى ماسەلەنى تالقىلاۋعا قاتىساتىن مينيسترلەر جوقتىڭ قاسى بولاتىن. قازىر ونداي شەنەۋنىكتەر ازداپ بولسا دا بار. «ازاتتىق» سايتىنداعى ونلاين-كونفەرەنتسياعا، دوڭگەلەك ۇستەل تالقىلاۋلارىنا قاتىسۋعا تىلەك ءبىلدىرىپ، وقىرماندار ساۋالدارىنا جاۋاپ بەرگەن مينيسترلەر، دەپۋتاتتار قاتارى كوبەيىپ كەلەدى.

- ال قازاقستانداعى ءسوز بوستاندىعى تۋرالى نە ايتاسىز؟ «سىرت كوز-سىنشى» دەيدى. ءوزىڭىز سىرتتا ءجۇرسىز. سوندا سىرت ەل قايمانا قازاعىڭىز تۋرالى نە دەيدى؟

- بۇل ەندى وتە اۋقىمدى سۇراق. دەگەنمەن، ءبىر اۋىز سوزبەن عانا تۇيىندەسەم، قازىر قازاقستاندا ءسوز بوستاندىعى جوق دەپ ايتۋعا بولادى. بىراق تاۋەلسىزدىگىن جاڭا العان 1990-شى جىلداردىڭ باسىنداعى قازاقستاندا، اتاپ ايتقاندا قاراعاندىدا ءسوز بوستاندىعى بولعان جانە سول ساتتەگى ءسوز بوستاندىعىنىڭ جەمىسىن قاتارلاس ارىپتەس جۋرناليستەر شىنايى تۇرعىدا سەزىنگەن ەدىك.

كەڭەس ۇكىمەتى قالت-قۇلت ەتىپ تۇرعان، ءارى-ءسارى شاق - 1989 جىلدىڭ جاز ايلارىندا قاراعاندىدا «قاراعاندىكومىر» عيماراتىنىڭ الدىندا كەنشىلەر ايلاپ ەرەۋىلدەتكەن بولاتىن. سول كەزدە قاراعاندىنىڭ وبلىستىق تەلەۆيزياسى مەن راديوسى ەرەۋىل الاڭىنان كۇندىز-ءتۇنى تىكەلەي ترانسلياتسيا ارقىلى حابارلار تاراتقان. سول ەرەۋىلدىڭ دابىلى قازاقستان ۇكىمەتىنە دەيىن جەتىپ، الماتىدان كۇن ارا باسشىلار ۇشىپ كەلىپ، كەنشىلەرمەن كەلىسسوز جۇرگىزگەنى، ءبارى-ءبارى قاز-قالپىندا كورەرمەن مەن تىڭدارمانعا جەتىپ جاتتى. بۇل سول كەزەڭدە ءسوز بوستاندىعى بولعانىنىڭ ءبىر كورىنىسى عانا.

كەيىن بۇل بوستاندىقتىڭ اياسى تارىلىپ،  ءسوز ەركىندىگى قۋسىرىلدى. جۋرناليستەر كوكەيىندەگىنى ايتا المايتىن، كوزىمەن كورىپ، قولىمەن ۇستاعاندى وقىرمانعا بويامالاپ، اسپەتتەپ جەتكىزەتىن، «جاۋىردى جابا توقيتىن» جاعدايعا جەتتى. جۋرناليستەر اراسىندا بيلىكتى ماقتايتىن - بيلىكشىل توپ، استارلاپ بولسا دا وقىرماننىڭ ويىنداعىسى مەن قاراپايىم ازاماتتاردىڭ جانىن اۋىرتاتىن  ماسەلەلەردى قوزعايتىن، بيلىككە وپپوزيتسيا جۋرناليستەر توبى پايدا بولدى. دەمەك، جۋرناليست كورمەيدى ەمەس، كورەدى، بىراق ونىڭ اۋزى بۋىلعان، قول-اياعى ماتاۋلى. بۇعان الدىمەن رەجيم كىنالى.

«سىرت كوز-سىنشى» بولعانىمەن دە، بىلايعى جۇرت «قايمانا قازاقتى» قازاقتىڭ ءوزى ارقىلى تانىپ، بىلەدى. شەتەلدىكتەردىڭ كوبى قازاقستان دەگەن ۇلان-اسىر بايلىعى تاسىعان ەل، جەرى كەڭ، قازاعىنىڭ كوڭىلى دارقان ەكەنىن ءبىلىپ بولعان.

ەندى ولار وسىنداي باي مەملەكەتتە قازاقتىڭ كوبى ءسىڭىرى شىققان كەدەي ەكەنىن دە جاقسى بىلەدى.

وتكەن جىلى 7 اي بويى ءتيىستى جالاقىلارىن تالاپ ەتىپ، ەرەۋىلدەگەن جاڭاوزەندىك مۇنايشىلار جونىندە بىرقاتار شەتەلدىك ارنالار دەرەكتى فيلمدەر كورسەتتى. سوندا مۇنايشىلاردىڭ  قۇلاعالى تۇرعان ۇيلەرىن، ولاردىڭ قارا سۋ مەن قارا ناننان باسقا تۇك جوق داستارقاندارىن، بالالارى مەكتەپكە بارا الماي وتىرعان وتباسىلارىن كورگەندە شەتەلدىكتەر الەمدەگى ەكونوميكاسى دامىعان 50 ەلدىڭ قاتارىنا قوسىلعىسى كەلەتىن قازاقستاندا 21 عاسىردا دا وسىنشالىقتى كەدەيلىك بولاتىندىعىن تۇسىنە المايتىندارىن ايتادى.

وتكەن جىلدىڭ جەلتوقسانىنان كەيىن شەتەل قازاقستاندى جاڭاوزەندە ءوز حالقىنا وق اتقان ەل رەتىندە تاعى ءبىر قىرىنان تانىپ، ءبىلدى...

- تورتكۇل دۇنيەگە تارىداي تاراعان قازاق دياسپورالارىنىڭ تىنىس-تىرشىلىگىنەن حاباردار بولارسىز...

- الەمنىڭ ءار تۇكپىرىندە قازاقتار تىرشىلىك ەتىپ جاتىر. گەرمانيا مەن تۇركيادا وتكەن عاسىرلارداعى اۋمالى-توكپەلى زاماندا قونىستانعان قازاقتاردىڭ ۇرپاقتارى ءومىر ءسۇرىپ جاتسا، ولاردىڭ ءبىر بولىگى اتامەكەنگە كوشتىڭ باسىن بۇردى. ەندى ءبىر توبى قازاقستانمەن ارادا بيزنەس دامىتىپ، اي سايىن قازاقستانعا بارىپ-كەلىپ وتىرادى. گەرمانيادا تۇراتىن سۇلەيمەن شاتقام سياقتى، قاي جەردەگى بولسىن قازاق جاستارىنا قامقورلىق تانىتىپ جۇرەتىن ازاماتتاردى بىلەمىن. قازاق دياسپوراسى قايسى ەلدە تۇرسا دا، ءتىلىن ۇمىتپاي، سالت-ءداستۇرىن ساقتاپ قالۋعا تىرىسادى. بالالارى قازاقشا سويلەيدى.

چەحيادا قازاقتىڭ ستۋدەنت جاستارى بارشىلىق. ونشاقتى جىلدان استى، ارنايى باعدارلامالار ارقىلى پراگاعا كەلىپ، چەح ءتىلىن ءبىر جىلدا وقىپ، ۇيرەنىپ، مەملەكەتتىك جوعارى وقۋ ورىندارىنا ءتۇسىپ، وقىپ جاتادى. سول جاستاردىڭ كوبى شەتەلگە كەلگەن سوڭ ءوزىنىڭ قازاق ەكەنىن سەزىنىپ، قازاقشا ۇيرەنىپ، ءتىلىن سىندىرادى.

چەحيادا، 4-5 جىل بۇرىن قازاقستاننىڭ باتىسىنان «ءدىني كوزقاراسىمىز ءۇشىن قۋدالاندىق» دەپ قاشىپ كەلگەن، 200-دەن استام قازاق وتباسى تۇرادى. ولار دا جاڭا ورتاعا ءوز قال-قادىرلەرىنشە بەيىمدەلىپ، قازىر كوپشىلىگى جەكە كاسىپ اشىپ، تىرشىلىك ەتۋدە. چەح ۇكىمەتىنەن بوسقىن مارتەبەسىن الا الماعان كەيبىر وتباسىلار فرانتسياعا، شۆەتسياعا كەتتى. ولاردىڭ تاعدىرى جونىندە كەزىندە «ازاتتىقتىڭ» سايتىندا تىزبەكتى ماقالالار دا جازىلدى.

- اقپارات اعىمىنان قازاقستاندىق بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى دا  قالىس قالماۋعا ۇمتىلىپ-اق كەلەدى. سوڭعى جىلدارى وتاندىق باسىلىمداردىڭ سايتتارى دا جەدەل دامۋ ۇستىندە. شەتەلدەگى قازاقتار قانداي قازاقستاندىق باسىلىمداردى وقيدى؟ قازاق باسپاسوزىنە دەگەن كوزقاراستارى قانداي؟

- مەنىڭ بىلۋىمشە، شەتەلدەگى قازاقتار قازاقستاندىق نەمەسە قازاقستاندىق ەمەس دەپ ءبولىپ-جارماي، رۋحاني ازىق الادى. سوڭعى جاڭالىق-مالىمەتتەردەن حاباردار ەتەدى دەيتىن باسىلىمداردىڭ بارلىعىن دا وقيدى.

كوپتەگەن رەسمي جانە رەسمي ەمەس باسىلىمدار سايتتارىنىڭ شەتەلدەگى قازاقتار اراسىندا ءوز وقىرمانى بار. دەگەنمەن، اقپاراتتاردىڭ جەدەلدىگى جاعىنان «ازاتتىقتى» وقيمىز دەيتىن تانىستار دا بارشىلىق. شەتتەگى قازاقتار كوبىنە قازاق مۋزىكاسى مەن اندەرىن تىڭداۋ ءۇشىن سايتتارعا كىرەتىندەرىن دە ايتىپ جاتادى. تانىمدىق، تاعىلىمدىق مازمۇنداعى  باسىلىمداردى كوبىرەك ىزدەيدى.

- قازاقستانداعى جۋرناليستيكا قازاق ءتىلدى جانە ورىس ءتىلدى دەپ جىكتەلىپ ءجۇر. «قازاق جۋرناليستيكاسىنىڭ دەڭگەيى تومەن، ورىس ءتىلدى جۋرناليستەر وق بويى وزىق جۇرەدى» دەگەن سىڭارجاق پىكىر قالىپتاسقالى قاشان. قازاق جۋرناليستيكاسىنىڭ كەمشىلىگى نەدە؟ ءسىزدىڭ ويىڭىزشا كەجەگەمىزدى كەرى تارتىپ تۇرعان نە؟

- «قازاق جۋرناليستيكاسىنىڭ دەڭگەيى تومەن، ورىس ءتىلدى جۋرناليستەر وق بويى وزىق جۇرەدى» دەگەن پىكىردى وسىلاي باعالاۋ، وسىنداي پىكىر ايتۋ وزدەرىنە ۇنايتىندار شىعارىپ الىپ ءجۇر دەپ ويلايمىن. ءيا، قازاق ءتىلدى ءباسپاسوز بار، ورىس ءتىلدى ءباسپاسوز بار، بۇلار ءبىر الاڭداعى ەكى مايدان سياقتى. وقىرمانى - ورتاق، ويى - ورتاق، ماقسات-مۇددەسى دە ورايلاسادى، بىراق ەكەۋى ەكى تىلدە سويلەيدى.

قازاق ءتىلدى جۋرناليستەردىڭ وقىرمانى مۇمكىن ورىس ءتىلدى جۋرناليستەردەن كوبىرەك بولار. سەبەبى، كەز-كەلگەن قازاق ءبىر اقپاراتتى قازاقشا دا، ورىسشا دا وقي الادى.  ال تەك ورىس ءتىلىن بىلەتىندەر سول ورىس ءتىلدى اقپاراتپەن شەكتەلەدى.

ەندىگى ماسەلە قازاقستانداعى ورىس ءتىلدى اقپاراتقا كىم، قالاي ىقپال ەتىپ وتىر دەگەنگە كەلىپ تىرەلەدى. قازاقستاننىڭ اقپارات كەڭىستىگىندە رەسەيدىڭ باسىلىمدارى مەن تەلە، راديو ارنالارىنىڭ ىقپالى ءجۇرىپ تۇرعانىن ەشكىم دە جوققا شىعارمايتىن بولار. ەكىنشى ماسەلە بار. قازاقستان بيلىگى قاي تىلدە سويلەيدى؟ تەك رەسمي تىلدە سويلەيدى. ءتىپتى، شەتەلگە شىققاندا ءتۇرلى فورۋم، كونفەرەنتسيا، كەلىسسوزدەر جۇرگىزگەن كەزدە پرەزيدەنتتەن باستاپ، باسقا اكىم-قارالارىڭىز ورىسشا سايرايدى دا، ءتىلماشتار ورىسشادان اعىلشىن تىلىنە اۋدارىپ جاتادى. سوندا قازاقستاندا قازاقشادان بىردەن اعىلشىن تىلىنە اۋداراتىن اۋدارماشى جوق پا؟ الدە شەنەۋنىكتىڭ قازاقشاسى قاقپاي ما؟ ءوزىڭىز باعامداي بەرىڭىز.

قازاق جۋرناليستيكاسىنىڭ كەمشىلىگى دەپ ايتار بولساق، ول - جالتاقتىق. ناقتى  ءبىر ماسەلە مەن تاقىرىپتى تالداپ جازىپ، تۇجىرىمداۋدىڭ ورنىنا  قىزىلسوزدى ساپىرىپ،  اقىل ايتىپ، كوسەمسۋ ءالى دە كەزدەسىپ قالادى.

اقپارات جەتكىزۋ ءتىلى - ادەمىلەپ، بيپازداپ، ماقالداپ-ماتەلدەپ جازۋ-سويلەۋدى ەمەس، جالپىعا ۇعىنىقتى قىسقا دا نۇسقا، ايقىن، انىق تىلمەن اقپارات جەتكىزگەندى قالايدى. دەمەك، قازاق ءتىلدى جۋرناليستيكا كوپ سوزدىلىكتەن ارىلۋى كەرەك.

- شەتەلدە ءباسپاسوز ءىسى -  بيزنەس كوزى. ال قازاق ءتىلدى گازەت تە، تەلەۆەدەنيە دە، راديو دا مەملەكەتكە  قارجىلاي تاۋەلدى.  ۇكىمەتتىڭ اسىن ءىشىپ، اياعىنا تۇكىرە المايدىنىڭ كەبىن كەشىپ وتىر. وسى تىعىرىقتان شىعار جول بار ما؟ كەلەشەگىن قالاي باعامدار ەدىڭىز؟

- «ۇكىمەتتىڭ اسىن ءىشىپ، اياعىنا تۇكىرە المايدىنىڭ كەبىن كەشىپ وتىر» دەيسىز بە؟ مۇمكىن ۇكىمەتتىڭ ەمەس، حالىقتىڭ اسىن ءىشىپ وتىرمىن دەپ ويلاعاندا دۇرىس بولار ما ەدى. مەملەكەت قارجىلاندىرعانىمەن، ول  سالىق تولەۋشىلەردىڭ قالتاسىنان  شىققان قارجى ەمەس پە؟ ولاي بولسا، مەملەكەت تەك سول قارجىنى قالاي، قايدا جۇمساۋدى ۇيلەستىرۋشى عانا دەپ ويلاساق، تىعىرىقتان شىعۋدىڭ جولى دا تابىلىپ قالار.

ال تەرەڭىرەك قاراساق، ءباسپاسوزدىڭ قارجى جاعىنان مەملەكەتكە تاۋەلدى بولعانى قادامىن اشىپ، قۇلاشىن كەڭگە سەرمەۋىنە كەدەرگى ەكەنى راس. نە ىستەۋ كەرەك؟ قازىر قازاقستاندا ءباسپاسوزدى، ونىڭ ىشىندە قازاق ءباسپاسوزىن بيزنەس كوزىنە اينالدىرۋدىڭ جۇيەلى جولى ايقىندالا قويعان جوق. جەكەلەگەن وليگارحتاردىڭ  نەمەسە مۇددەلى، كلاندىق توپتاردىڭ قارجىسىمەن شىعىپ جاتقان باسىلىمدار بار. بىراق ولاردىڭ كوبى «كيىز كىمدىكى بولسا، بىلەك سونىكى» دەگەن تاسىلمەن جۇمىس ىستەپ جاتىر. ءباسپاسوز، راديو-تەلە ارنالار قارجىلاي ەشكىمگە تاۋەلسىز، ءوزىن-ءوزى اقتاي الاتىنداي جاعدايعا جەتكەن ۋاقىتتا عانا ءجۋرناليستىڭ  «اۋزى - دۋالى، ءسوزى - ءۋالى».

ءومىر وسى قالپىندا تۇرىپ قالمايتىن شىعار، وركەنيەتتى ەلدەردەگىدەي قازاق ءباسپاسوزى دە قوعام تىرشىلىگىن بيلىككە دە، باسقاعا دا جالتاقتاماي جازاتىن شاققا جەتەر دەپ ۇمىتتەنەيىك.

- بيلىك قازاق باسپاسوزىنە مەملەكەتتىك تاپسىرىستاردى ورىندايتىن قابىرعا گازەتى رەتىندە قارايدى. ماسەلە قازاق ۇكىمەتىنىڭ قازاق جۋرناليستيكاسىنا جۇرگىزىپ وتىرعان ساياساتىندا. لاۋازىمدى شەنەۋنىكتەردىڭ باسىم بولىگى اقپاراتتى مەملەكەتتىك ەمەس، رەسمي تىلدە بەرەدى. وسىنداي دارمەنسىزدىكتەن قازاق ءباسپاسوزىن قايتسەك قۇتقارامىز؟

- بيلىكتىڭ ءتىلى قازاقشا شىقپايىنشا، قازاق ءباسپاسوزى بۇل ماجبۇرلىكتەن قۇتىلا المايدى. ول ءۇشىن، الدىمەن، پرەزيدەنت پەن ۇكىمەت، پارلامەنت دەپۋتاتتارى، قالا بەردى وبلىس، اۋدان دەڭگەيىندەگى اكىم قارالار قازاقشا ءتىل سىندىرسىن دەپ تىلەيىك. بولماسا قازاقشا امانداسۋدان ءارى اسپايتىن لاۋازىمدىلاردىڭ ورىس تىلىنە تابىنعانى تابىنعان.

قازاق ءتىلىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىل رەتىندەگى پارمەنىن، كۇشىن تانىتاتىن زاڭدى نەگىز بولۋى ءتيىس. جوعارى لاۋازىمدى شەنەۋنىك مەملەكەتتىك ءتىلدى ءبىلۋىن، مەكەمەلەر قازاقشا اقپارات بەرۋىن مىندەتتەيتىن زاڭ بولمايىنشا، قازاق ءتىلى اۋدارما ءتىلدىڭ دارەجەسىندە قالا بەرەدى.

دەگەنمەن، جۋرناليستەر دە ءوز تاراپىنان اقپاراتتى رەسمي تىلدە بەرەتىن شەنەۋنىكتەر قازاق ءباسپاسوزىن وقيتىنداي، وقىعانىن توقيتىنداي ەتىپ جازا بەرۋى كەرەك، جازا بەرۋى كەرەك!  سوندا عانا ولارعا  «قابىرعا گازەتىنىڭ» دە پارمەنى مەن كۇشى بولاتىنىن، ونىمەن ساناسۋ كەرەكتىگىن ۇقتىرا الامىز.

- «مەملەكەتتى ءوز ىشىندە سىناۋعا بولادى، سىرتقا شىققاندا رۇقسات جوق» دەگەن دانالىقتى ايتىپتى ءبىر ۇلى ادام. جانى بار ءسوز، مەنىڭشە. ءسىز بۇعان نە دەيسىز؟

- مەملەكەتىڭىزدى ءوز ىشىندە سىناپ جاتقان نەمەسە سىرتتا سىناتىپ جاتقان  كىم بار؟ سىرتقا شىققاندا رۇقسات تاعى بولماسىن، بار پىكىردىڭ ىشتە ولگەنى قاي ءبىر جاقسىلىق دەيسىز. «اۋرۋدى جاسىرعانىمەن، ءولىم اشكەرەلەيدى» دەگەندى دە بۇرىنعى وتكەن دانالار ايتقان. سىن تەك سىن ءۇشىن بولماي، «جۇيەلى ءسوز» يەسىن تاپسا، مەملەكەتتى ىشىندە سىنايسىز با، سىرتىندا سىنايسىز با، ونىڭ ايىرماشىلىعى جوق-اۋ دەپ ويلايمىن. سول ايتىلعان سىن مەن سىني پىكىر كوزقاراستان ءبىر ناتيجە شىعىپ جاتسا عانا ماقسات ورىندالادى.

- اڭگىمەڭىزگە راحمەت!

اڭگىمەلەسكەن اقمارال بايازيتوۆا,

قاراعاندى قالاسى.

«اباي-اقپارات»