قازىرگى قازاق قوعامىنداعى ءتۇرلى تۇيتكىلدەردى اركىم ارقالاي ايتىپ، اركىم ءوز ۇستانىمىن دۇرىس دەپ ءجۇرىپ جاتىر. «قۇداي بىرەۋ، بىراق وعان قۇلشىلىق ەتۋ سان ءتۇرلى» دەمەكشى، زيالى قاۋىم وكىلدەرىنىڭ دە، ساياساتتانۋشىلاردىڭ دا، ءباسپاسوز وكىلدەرىنىڭ دە، باسقا دا قازاق ماسەلەسىنە بەي-جاي قارامايتىن ازاماتتاردىڭ ايتاتىنى - ۇلتتىق يدەولوگيا. بىراق وسى ءبىر ماقساتقا جەتۋدىڭ  جولىن اركىم ارقالاي تۇسىنەدى. ساياساتتانۋشى نۇرلان ەرىمبەتوۆ تە «قازاق ماسەلەسىنە قاتتى الاڭدايمىن» دەيدى. بىراق ول - «انتيكازاح» اتانىپ جۇرگەندەردىڭ ءبىرى. ورايى كەلگەندە، ونىڭ دا ءمانىسىن بىلۋگە تىرىستىق.
جاس قازاق: نۇرەكە، وتكەن اپتادا بىرقاتار باسىلىمداردا ايت-PARK-تە ايتىلعان ماسەلەگە قاتىستى، گ.بەلگەردىڭ اڭگىمەسىنە قاتىستى، ءتىپتى ءسىزدىڭ وزىڭىزگە دە تيەتىندەي ماقالا جارىق كوردى. ونى ءوزىڭىز دە وقىعان شىعارسىز... وسى ماقالاعا قاتىستى نە ايتاسىز؟
نۇرلان ەرىمبەتوۆ: ول ماقالانى وقىدىم. ول بىلاي. مىنە ءبىزدىڭ وقىعان، زيالى دەپ جۇرگەن اعالارىمىز وسىنداي حات جازۋمەن اينالىسادى. نەگە مەنىڭ وزىمە كەلىپ، «ءاي، بالا، سەنىڭ مۇنىڭ قالاي، مىنا ايتىپ جۇرگەنىڭ نە؟» دەپ نەگە ايتپايدى؟ وسىنداي حاتتاردىڭ، وسىنداي جازعىشبەكتەردىڭ ارقاسىندا كەزىندە قازاقتىڭ كىل زيالىلارى مەن وقىعان كوزى اشىق ازاماتتارى قۇربان بولدى، ءتىرى قالعانى ەلدەن قاشىپ كەتتى؟ ونى تاريحتان ءبارىمىز جاقسى بىلەمىز. ال ولار جازدى ەكەن دەپ، ايت-PARK جابىلىپ قالمايدى، مەن ەشقايدا قاشىپ كەتپەيمىن.

قازىرگى قازاق قوعامىنداعى ءتۇرلى تۇيتكىلدەردى اركىم ارقالاي ايتىپ، اركىم ءوز ۇستانىمىن دۇرىس دەپ ءجۇرىپ جاتىر. «قۇداي بىرەۋ، بىراق وعان قۇلشىلىق ەتۋ سان ءتۇرلى» دەمەكشى، زيالى قاۋىم وكىلدەرىنىڭ دە، ساياساتتانۋشىلاردىڭ دا، ءباسپاسوز وكىلدەرىنىڭ دە، باسقا دا قازاق ماسەلەسىنە بەي-جاي قارامايتىن ازاماتتاردىڭ ايتاتىنى - ۇلتتىق يدەولوگيا. بىراق وسى ءبىر ماقساتقا جەتۋدىڭ  جولىن اركىم ارقالاي تۇسىنەدى. ساياساتتانۋشى نۇرلان ەرىمبەتوۆ تە «قازاق ماسەلەسىنە قاتتى الاڭدايمىن» دەيدى. بىراق ول - «انتيكازاح» اتانىپ جۇرگەندەردىڭ ءبىرى. ورايى كەلگەندە، ونىڭ دا ءمانىسىن بىلۋگە تىرىستىق.
جاس قازاق: نۇرەكە، وتكەن اپتادا بىرقاتار باسىلىمداردا ايت-PARK-تە ايتىلعان ماسەلەگە قاتىستى، گ.بەلگەردىڭ اڭگىمەسىنە قاتىستى، ءتىپتى ءسىزدىڭ وزىڭىزگە دە تيەتىندەي ماقالا جارىق كوردى. ونى ءوزىڭىز دە وقىعان شىعارسىز... وسى ماقالاعا قاتىستى نە ايتاسىز؟
نۇرلان ەرىمبەتوۆ: ول ماقالانى وقىدىم. ول بىلاي. مىنە ءبىزدىڭ وقىعان، زيالى دەپ جۇرگەن اعالارىمىز وسىنداي حات جازۋمەن اينالىسادى. نەگە مەنىڭ وزىمە كەلىپ، «ءاي، بالا، سەنىڭ مۇنىڭ قالاي، مىنا ايتىپ جۇرگەنىڭ نە؟» دەپ نەگە ايتپايدى؟ وسىنداي حاتتاردىڭ، وسىنداي جازعىشبەكتەردىڭ ارقاسىندا كەزىندە قازاقتىڭ كىل زيالىلارى مەن وقىعان كوزى اشىق ازاماتتارى قۇربان بولدى، ءتىرى قالعانى ەلدەن قاشىپ كەتتى؟ ونى تاريحتان ءبارىمىز جاقسى بىلەمىز. ال ولار جازدى ەكەن دەپ، ايت-PARK جابىلىپ قالمايدى، مەن ەشقايدا قاشىپ كەتپەيمىن.
جاس قازاق: وسى ءسىزدىڭ ايت- PARK-ءتىڭ وزگە «ايتقىشتاردان» ايىرماشىلىعى نە؟
نۇرلان ەرىمبەتوۆ: وزگە ايتقىشتاردان دەيسىز بە؟ (كۇلەدى). ءبىزدىڭ باستى ايىرما­شىلىعىمىز، مەن ءتىپتى ءبىزدىڭ فەنومەنىمىز دەر ەدىم، ءبىز قازىرگى قوعامعا قاجەتتى، ەڭ ماڭىزدى سۇراقتاردى قويامىز جانە سوعان جاۋاپ الامىز. باسقالارعا قاراعاندا ءبىز اشىق اڭگىمە قۇرامىز. ءبىز ەشكىمدى شەكتەمەيمىز. حالىقتىڭ اراسىندا وسىنداي سۇراقتار بار ما، ءبىز سول ساۋالداردى كولدەنەڭىنەن قويامىز. سوسىن ءبىز ولار ابدەن ۇيرەنگەن، ەل مەزى بولعان سۇراقتاردى قويمايمىز. جالپى ءبىزدىڭ جۋرناليستەر كوبىنە ولار بىلەتىن، الدىن الا دايىندالعان سۇراقتار قويادى. ال ءبىزدىڭ ءپرينتسيپىمىز باسقا. ءبىز بولماشى، قاراپايىم سۇراقتار قويۋ ارقىلى بىزگە كەلگەن قوناقتىڭ يا تۇلعالىعىن اشامىز، يا پەندەشىلىگىن اشكەرەلەيمىز. سول قارابايىر سۇراقپەن-اق كەيىپكەرىمىزدىڭ شىنايى بەت-بەينەسىن اشامىز. مىسالى، ءبىزدىڭ تۇلعا كورىپ جۇرگەن ادامدارىمىز، كوز الدىڭدا ابىرويىنان جۇرداي بولىپ شىعادى، ال، كەرىسىنشە، كۇندەلىكتى ومىردە كوزگە كورىنە بەرمەيتىن ادامدار كەلىپ، ءبىزدىڭ كلۋبتان تۇلعالىق دەڭگەيگە كوتەرىلىپ كەتەدى. ءبىزدىڭ قوعامدا قازىر كوبىسى «ماسكا» كيىپ العان. ءبىز سول بەت-پەردەسىن شەشىپ، شىنايى بەينەسىن كورسەتەمىز. ءبىزدىڭ كلۋبتىڭ ەكىنشى فەنومەنى سۇراقتى تەك مەن عانا قويمايمىن. ءبىزدىڭ كلۋبتىڭ مۇشەلەرى بار، ولار - فيلوسوفتار، ساياساتتانۋشىلار، جۋرناليستەر ءارتۇرلى ماماندار. ولاردىڭ سىنىنان ءوتۋ، ولاردىڭ ءاربىر سۇراعىنا جاۋاپ بەرۋ وتە قيىن.
جاس قازاق: ايت-PARK-ءتىڭ قۇرىلعانىنا قانشا بولدى؟ بۇگىنگە دەيىن قانشا اداممەن سۇحباتتاستىڭىز؟
نۇرلان ەرىمبەتوۆ: پىكىرسايىس كلۋبىنىڭ اش­ىل­­عانىنا ءبىر جارىم جىلداي بولدى. وسى ۋاقىت  ارالىعىندا 45 ادام كەلىپتى. بۇلاردىڭ ارقايسىسى - ءبىر توبە. ولاردىڭ اراسىندا بيلىك وكىلدەرى دە بار، وپپوزيتسيا مۇشەلەرى دە بار. نەمەسە قوعامىمىزداعى كەز كەلگەن سالانىڭ بىلىكتى ماماندارى بار. ولاردىڭ ارقايسىسىمەن اڭگىمەلەسۋدەن بۇرىن مەن سول ادامدى ۇزاق زەرتتەيمىن، «ول كىم، قانداي ەڭبەك ءسىڭىردى، وسى ۋاقىت ارالىعىندا نە ءبىتىردى» دەگەن سياقتى. سوسىن، اۋەلى ادام ءوزىنىڭ ىشىندە تسەنزۋراسىن جەڭىپ الۋى كەرەك. سول تسەنزۋرانى جەڭبەي اشىق اڭگىمە ايتۋ مۇمكىن ەمەس. مەن - ءوزىمنىڭ ىشىمدەگى تسەنزۋرانى تۇگەلدەي بولماسا دا، ءبىراز جەڭگەن اداممىن. مەندە مۇلدەم تسەنزۋرا جوق دەپ ايتا المايمىن، قازىر ول كەۋدەمنىڭ ءبىر قۋىسىندا جىلاپ جاتىر.
جاس قازاق: ءسىزدىڭ كلۋبىڭىزعا كەلۋدەن باس تارتقاندار بولدى ما؟
نۇرلان ەرىمبەتوۆ: ءبىز تالاي مينيسترگە، دەپۋتاتتارعا ارنايى حات جىبەردىك. «ءبىزدىڭ پىرىكتالاس الاڭىنا كەلىڭىزدەر، قاتىسىڭىزدار، قوعامنىڭ دامۋىنا قاتىستى ءوز پىكىرلەرىڭىزدى ايتىڭىزدار، كوزقاراستارىڭىزدى بىلدىرىڭىزدەر» دەپ. وكىنىشكە قاراي، ەشكىم كەلگەن جوق. ماعان تەك بيلىكتىڭ توڭىرەگىندە جۇرگەندەردەن ە.ەرتىسباەۆ پەن د.كالەتاەۆ قانا كەلدى.
جاس قازاق: ايتۋىڭىزشا، بيلىكتىڭ بيىگىندە جۇرگەندەر دە، قارسى بەتتە، ياعني وپپوزيتسيا­دا جۇرگەندەر دە ءسىزدىڭ كلۋبقا كەلگەن ەكەن. قايسىلارىنىڭ پىكىرى سىزگە نانىمدىراق ەستىلدى؟ قايسىلارى ءوز پوزيتسيالارىن دالەلدەي الدى؟
نۇرلان ەرىمبەتوۆ: بۇگىنگى بيلىكتەگىلەردىڭ كوپشىلىگى وزدەرىن قورعاي المايدى. مىنە، مىنبەر بار، تاجىريبە بار، كەرەك بولسا ءبىلىم دە بار. كەل دە، ايت. مەنىڭ بايقاعانىم، بۇگىنگى پرەزيدەنتتىڭ كومانداسىنداعىلار سول وزدەرى نانىن جەپ وتىرعان بيلىكتى قورعاي المايدى. مەن ولاردىڭ بەتىنە تىكە قاراپ تۇرىپ بىلاي دەر ەدiم: «سىزدەر پرەزيدەنتتىڭ ارقاسىندا باسشىلىققا كەلدىڭىزدەر، كەيبىرەۋلەرىڭ بايلىققا كەلدىڭىزدەر، بيلىككە كەلدىڭىزدەر. ال بىراق سول بيلىكتى دە، سول ادامدى دا قورعاي الماي جۇرسىزدەر». كەزىندە سەزدە پرەزيدەنت: «سەندەر، اكىمدەر، مينيسترلەر حالىقتىڭ الدىنا شىعىڭدار، تۇسىندىرىڭدەر، ايتىڭدار»، - دەدى. مىنە، پىكىرسايىس الاڭى بار، كەل، ايت. ەشكىم كەلمەيدى. سوندا، ارينە، قازىر وپپوزيتسيانىڭ داۋىسى باسىمىراق ەستىلەدى. ماسەلەن، بىزدە وراز جاندوسوۆ بولدى. ءبىز ەكون­وميكا مينيسترلىگىنە حات جازىپ كوپ ادام شاقىردىق. ەشكىم كەلمەدى. مىسالى، نەگە سولاردىڭ بىرەۋى كەلىپ، جاندوسوۆتىڭ كوزقاراسىنا قارسى پىكىر ايتپايدى. بانك جۇيەسىنە قاتىستى بولسىن، ءبىزدىڭ ەكونوميكامىزعا قاتىستى بولسىن، ءتىپتى الەمدىك قارجى داعدارىسىنىڭ اسەرىنە قاتىستى... مۇرات تەلىبەكوۆ كەلىپ، بۇگىنگى ءدىني يدەولوگياعا قاتىستى پىكىر ايتتى. ءدىني باسقارمانىڭ ادامدارىن ءبىز رەسمي تۇردە شاقىردىق. ەشكىم ءالى كەلگەن جوق. ءتىپتى تەلەفون دا سوققان جوق. مىنە، وسىدان بارىپ جاڭاعى ويعا كەلدىم، «بيلىك ءوزىن قورعاي الماي وتىر، قورعاعىسى كەلمەي وتىر». ايتاتىن دۇنيە بار عوي، جوق ەمەس. نەگە ايتپاسقا؟ ياعني قازىرگى بيلىكتەگىلەر مينيسترلەرى بولسىن، دەپۋتاتتار بولسىن ەكىجۇزدى ساياسات جۇرگىزىپ وتىر. جوعارى جاققا دا جاققىسى كەلەدى، ەلگە دە جاћقىسى كەلەدى. سوندىقتان مەن ەرتىسباەۆتى بولسىن، كالەتاەۆتى بولسىن وسىنداي پرينتسيپشىلدىگى ءۇشىن قاتتى سىيلايمىن.
جاس قازاق: جاقسى، بيلىك ءوزىن-ءوزى قورعاي المايدى دەيسىز، ال وپپوزيتسيا ءوزىنىڭ ۇستانىمىن نەسىمەن دالەلدەي الدى؟ ولار ءسىزدى نەسىمەن سەندىردى؟
نۇرلان ەرىمبەتوۆ: ەڭ بولماعاندا، ولار وسى الاڭدى پايدالانىپ قالادى. ويتكەنى ولار وزدەرىنىڭ جىلت ەتىپ تەلەديداردان كورىنە قالعانىن، گازەتتىڭ بەتىنە كىشكەنتاي بولسا دا، پىكىرى بەرىلە قالعانىن قاتتى باعالايدى. وسى ءبىزدىڭ كلۋبقا كەلىپ ءبىر جارىم ساعات «جىرلاسا»، بۇل دەگەن - ولارعا ۇلكەن مۇمكىندىك قوي. ماسەلە ولاردىڭ اڭگىمەلەرىنىڭ دۇرىس، بۇرىستىعىندا ەمەس. سولاردىڭ اشىق اڭگىمەدەن تايساقتاماي كەلگەندەرىنىڭ ءوزى - «ەرلىك». ارينە، ءبىز ولارعا دا قولايسىز، ولارعا ۇنامايتىن سۇراقتار قويامىز. ماسەلەن، «نەگە شەتەلگە بارىپ ءبىزدى جاماندايسىڭدار؟»، «نەگە بيلىكتىڭ ىستەپ جاتقان جاقسىلىعىن كورە المايسىڭدار؟»، «كەزىندە بيلىكتە جۇرگەندە نە بىتىردىڭدەر؟» دەگەن سياقتى. ولاردىڭ دا ءبىراز بەتپەردەلەرىن اشتىق. سوندىقتان ولاردى دا كەرەمەت دەپ ايتا المايمىن، ولاردىڭ دا ءوز باستارىنا جەتەرلىك كەمشىلىكتەرى بار.
جاس قازاق: وسى مەن تەك شىندىقتى عانا ايتقىزامىن دەپ قازاقتىڭ جاندى جەرىنە ءتيىپ جاتقان جوقسىز با؟ وتكەندەگى گ.بەلگەرمەن بولعان اڭگىمە ونىڭ الدىندا جاڭاعى ايتىپ وتىرعان م.تەلىبەكوۆپەن بولعان اڭگىمە... وسى سەكىلدى پىكىرتالاستاردان كەيىن ءبىراز جۇرت ءسىزدى قازاققا قارسى دەپ ءجۇر. ءسىز قانشالىقتى قازاقسىز؟
نۇرلان ەرىمبەتوۆ: مەن ايتار ەم، ايت-PARK - ناعىز قازاقي جوبا. ءيا، مۇنداي پىكىردىڭ بار ەكەنىن بىلەم. مەن قازاقتىڭ، قازاق قوعامىنىڭ بۇگىنگى كۇيىپ تۇرعان پروبلەماسىن ايتسام، قازاققا قارسى بوپ شىعا كەلەم. ءبىز سۇحباتتى ورىسشا دا، قازاقشا دا جۇرگىزەمىز. بىراق ناعىز قازاقتىڭ ءدىلى ساقتالعان كلۋب وسى ايت-PARK دەر ەدىم. ماسەلەن، ءبىزدىڭ كلۋبتىڭ ءومىر ءسۇرىپ كەلە جاتقانىنا ءبىر جارىم جىل بولدى. بىزدە وپپوزيتسيانىڭ نەبىر «كوكەلەرى» بولدى، نەشە ءتۇرلى سىن ايتىلدى. ءبىزدى نەگە جاۋىپ تاستامادى وسى ۋاقىتقا دەيىن. ويتكەنى ءبىز ناعىز قازاقى اڭگىمە جۇرگىزەمىز. ءبىز سىناساق، ماقتايمىز، ءسال ماقتاپ قويدىق پا، سىنايمىز. ياعني ءبىز بىرجاقتى ەمەسپىز. مىسالى، وپپوزيتسيالىق باسىلىمدار نەمەسە سول باعىتتاعى سايتتار جابىلىپ قالادى. ال بيلىكتى قورعايتىن باسىلىمداردىڭ تيراجى ءوسىپ جاتادى... باياعى حانداردىڭ جانىندا جۇرگەن بۇحار جىراۋى، تولە ءبيى سەكىلدىمىز. سىناساق تا، ماقتاساق تا، نەگىزسىز ەمەس. مەنىڭشە، ءبىز - سول جاڭاعى جىراۋلار مەن بيلەردىڭ ءداستۇرىن جالعاستىرۋشىمىز.
جاس قازاق: راسىندا، ايت-PARK-تە ءبىراز سىن ايتىلدى. وپپوزيتسيا بيلىكتىڭ باقشاسىنا تاس لاقتىرىپ جاتتى، بيلىك وپپوزيتسياعا وكپەلى دەگەندەي. وسى ۋاقىت ارالىعىندا بيلىك تاراپىنان «نۇرەكە، تىم اسىپ كەتتىڭ»، «مىناۋىڭ ارتىق» نەمەسە ءتىپتى «مۇنىڭ قالاي؟» دەگەن سياقتى ەسكەرتۋلەر، قىسىم جاساۋشىلىق بولعان جوق پا؟
نۇرلان ەرىمبەتوۆ: نەگىزى، بيلىكتەگىلەر بىزدە ايتىلعان اڭگىمەلەردى تۇگەل وقيدى. بىراق جاۋاپ جوق. مىسالى، مەن بيلىكتەن كەلگەن ازاماتتارعا وپپوزيتسيانىڭ بەس جەتىستىگىن ايتىپ بەرىڭىزشى دەگەن سۇراق قويدىم. بىرەۋى دە ايتقان جوق. سوسىن وپپوزيتسيا وكىلدەرىنە «بيلىكتىڭ بەس جاقسى جاعىن ايتىڭىزشى» دەيمىن. ولار دا ايتا المايدى. مىنە، مەنىڭ وسى ءبىر جارىم جىلدا تۇيگەنىم وسى. ءبىر-ءبىرىن ەستىمەيدى. ءبىر-ءبىرىنىڭ جاقسىلىعىن كورمەيدى، كورگىلەرى كەلمەيدى. بىراق ەكى جاق تا جاقسىلىقتان كەندە ەمەس.
جاس قازاق: ءسىز بيلىكپەن دە، وپپوزيتسيامەن دە سويلەسىپ، اشىق اڭگىمەلەسىپ جۇرگەن ادامسىز عوي. وسى اشىق اڭگىمەلەردەن نە ءتۇيدىڭىز؟ قازىرگى قازاق قوعامىنىڭ باستى پروبلەماسى دەپ نەنى اتار ەدىڭىز؟
نۇرلان ەرىمبەتوۆ: وسى جاقىندا جالپى ۇلتتىق ساناقتىڭ العاشقى قورىتىندىلارى شىقتى عوي. سول دەرەكتەر بويىنشا، قازىر قازاق 70% جۋىقتاپتى. سولاردىڭ باسىم بولىگى - 30 جاستىڭ اينالاسىنداعىلار. مەنىڭشە، قازىرگى 60-70-تەن اسقاندار ءبىر اڭگىمەنى قاۋجاي بەرگەندى قويۋ كەرەك. ءبىز قازىر سول اقساقالدارىمىزعا، سولاردىڭ قاس-قاباعىنا قاراپ، جۇمىس ىستەپ جاتىرمىز. ءبىز قازىر سول كىسىلەردىڭ اڭگىمەسىن تىڭدايمىز دەپ قوعامىمىزدى ءبۇلدىرىپ الامىز. ءدال قازىر 60-70-تەگىلەر مەن تۋرالى نە ايتسا دا، ءبارىبىر، ماعان مەن تۋرالى 30-داعىلاردىڭ ايتقانى الدەقايدا ماڭىزدىراق. ءبىزدىڭ اڭگىمەمىز 25-30-داعى جاستارعا ارنالۋى كەرەك. ويتكەنى 60-70-تەگىلەر قوعامنان الشاقتاپ كەتتى، تۇسىنبەيدى. تۇسىنبەي وتىرعاسىن، ۇندەمەي قالۋ جوق، وزدەرىنىڭ تۇسىنىك-پايىمدارىن قوعامعا ەنگىزگىسى كەلەدى. ويتكەنى ولاردىڭ ءبارى كەڭەستىك تاربيەمەن كەتتى. جالعان كورسەتكىشتەرمەن ءومىر ءسۇردى.
جاس قازاق: سوندا قالاي ءبىز، جاستار، اقساقالدارىمىزدى مۇلدەم تىڭداماۋىمىز كەرەك پە؟
نۇرلان ەرىمبەتوۆ: تىڭداۋىمىز كەرەك. بىراق ولار اقيقاتتى ايتسىن. شىندىقتى ايتسىن. قازىر ءبىزدىڭ قوعامنىڭ كەز كەلگەن كەلەڭسىزدىگىن كەشەگى كەڭەس داۋىرىنە ىسىرا سالادى. ماسەلەن، قازاق ءتىلىن الايىقشى. قۇلاعىمىز جاۋىر بولعان ءبىر-ەكى فاكتى بار. ول كەزدە الماتىدا بiر-اق قازاق مەكتەبى بولاتىن دەگەن سياقتى. سول وتىرشىلدىق ساياسات، ءتىل ساياساتى سول كەزدەگى 15 رەسپۋبليكاعا بىردەي بولدى عوي. ال نەگە تاشكەنتتە وزبەك ءتىلى ۇستەمدىك قۇرىپ تۇردى، نەگە تبيليسيدە گرۋزيننىڭ ءتىلى باسىم بولدى. مۇنىڭ ءبارى ءبىزدىڭ «بەلسەندىلەرىمىزدىڭ» كەسىرىنەن. سول كەزدەگى وبلىستى، قالانى باسقارعان حاتشىلاردىڭ «جاقسىلىعىنان». سولاردىڭ ءبارى قازاقتار بولعان. بۇگىندە سولاردىڭ ءبىرازى ارامىزدا ءجۇر. بىزگە باتاسىن بەرىپ، تويلارىمىزدىڭ تورىندە وتىر. ءبىزدىڭ قازىرگى ۇلت-پاتريوتتارىمىز دەپ جۇرگەن اعالارىمىزدى تۇسىنبەيتىنىم، ولار ءبارىن سول زامانعى وتارشىلدىق جۇيەگە يتەرە سالعىسى كەلەدى. وسى شىندىقتى ايتساڭ، سەن - قازاققا قارسى ادامسىڭ، ايتىپ ءجۇر عوي، «انتيكازاح» دەپ. سوسىن، قازىرگى جۇمىسسىزدىق ماسەلەسى. كەزىندە قازىرگى مەن سياقتى «انتيكازاح» بوپ جۇرگەن جىگىتتەر ايتتىق. قانداي ماماندىققا بارۋ كەرەك، تاڭداۋدى قالاي جاساۋ كەرەك دەگەندە. ەشكىم قۇلاق اسپادى. قازىر، مىنە، نە كوپ - زاڭگەر كوپ، نە كوپ - ەكونوميست كوپ. وسى ماماندىق بويىنشا وقىعان جاستاردىڭ دەنى ساۋسىلداپ بوس ءجۇر. ال بۇگىنگى 19-20-داعى جەزوكشەگە كىم كىنالى، وداق پا؟ تۇرمەنىڭ جارتىسىنا جۋىعى - 19-20 جاستاعى جاپ-جاس جىگىتتەر مەن قىزدار، وعان كىم كىنالى؟ 19-20 جاستاعى ناشاقورلار مەن ماسكۇنەمدەر شە؟ تاستاندى بالالار شە، شەتەلگە ساتىلىپ جاتقان سابيلەر شە؟ ءبىزدىڭ جاڭاعى ايتىپ وتىرعان اقساقالدارىمىز وسى ماسەلەلەردى نەگە ايتپايدى؟ 1990-جىلدارمەن سالىستىرعاندا بۇگىنگى كۇنى قازاقستانداعى ادامنىڭ ءومىر ءسۇرۋ جاسى ەكi جىلعا قىسقارىپ كەتىپتى. اينالدىرعان جيىرما جىلدا. بىزدە قازىر 100 مىڭ ادامعا شاققاندا 160 ادام تۋبەركۋلەزبەن اۋىرادى. فرانتسيادا 100 مىڭ ادامنىڭ 8-ءى عانا اۋىرادى. ولاردىڭ ءوزى تازا فرانتسۋزدار ەمەس شىعار، سىرتتان كەلگەن بىرەۋلەر بولۋى مۇمكىن. مىنە، وسىلاردى جاڭا اقساقالدار ايتپايدى، ويتكەنى، ول بيلىككە جاقپايتىن اڭگىمە.
جاس قازاق: ءسىز ورالمانداردىڭ كوشىپ كەلۋىنە قارسى پىكىر ايتىپسىز. ءبىزدىڭ دەموگرافيالىق احۋالىمىزدىڭ جەتىسىپ تۇرماعانى بەلگىلى. قازاقتاردىڭ سانى ورالمانداردىڭ ەسەبىنەن بۇگىندە جاڭاعى ءوزىڭىز ايتقان 70 پايىزعا جۋىقتاپ قالدى دەپ ءجۇرمىز. ال ءسىز سىرتتاعى قازاقتاردىڭ كوشىپ كەلۋىنە قارسى ەكەنسىز...
نۇرلان ەرىمبەتوۆ: ول بىلاي عوي. جالپى، مىنا شەتتەگى قانداستارىمىزدى ەلگە اكەلۋ ماسەلەسىن قايتا قاراۋىمىز كەرەك. قازىرگى جاھاندانۋ كەزىندە ءبىزدىڭ ساياساتىمىز ءسال قيسىقتاۋ. مەن شەتەلدەگى قازاقتاردىڭ ەلگە ورالۋىنا قارسى ەمەسپىن. بىراق، ەگەر ول سول ەلدە اۋقاتتى، باقۋاتتى تۇرىپ جاتقان بولسا، ونى مۇندا اكەلگەندە، نە ىستەيمىز؟ ودان دا ول قاي ەلدە تۇرسا، سول ەلدەگى ءبىزدىڭ قازاقتاردىڭ، ءلوببيى بولىپ قالا بەرۋى كەرەك. ال ەلگە كەلەم دەگەندەرگە قارسىلىق جوق. مەنىڭ ويىم، نەگە رەسەيدە، قىتايدا، گەرمانيادا، موڭعوليادا ءبىزدىڭ ۇلتتىڭ مىقتى ازاماتتارى وتىرماسقا؟ نەگە ولار سول جەردە وتىرىپ، قازاقتىڭ جىرتىسىن جىرتپايدى؟ مىسالى، ەۆرەيلەر ءبىر كەزدە ءوز قانداستارىن جينادى، كەيىن بۇل ساياساتتى اقىرىن عانا جابا سالدى. قازىر بۇكىل الەمدە ەۆرەي ءجۇر، قازىر قىتاي الەمنىڭ كەز-كەلگەن ەلىندە بار. مىنە، ماسەلە وسىندا. قازىرگى ساياساتىمىز تەك ماتەماتيكالىق جاعىنان دۇرىس. ياعني كەڭ-بايتاق جەرىمىزدى شەتەلدەگى قانداستارىمىزبەن تولتىرۋ دەگەن. ءبىز شەتەلدەگى قازاقتارعا سول وتىرعان جەرىندە كومەك بەرىپ، ولاردى قۋاتتاندىرا ءتۇسۋىمىز كەرەك. ال ىشتەگى حالىقتىڭ وسىمىنە، دەموگرافياعا كوبىرەك كوڭىل ءبولۋىمىز كەرەك.
جاس قازاق: وسى ءسىزدىڭ ماقساتىڭىز نە؟ ءدال وسىنداي سۇحباتتى كەز كەلگەن جۋرناليست جۇرگىزە الادى؟ كەز كەلگەن ارنانى قوسساڭىز، ءبىر-ءبىر جۋرناليست ءبىر-ءبىر كەيىپكەرىن ۇستاپ اپ تەرگەپ جاتادى... ال ءسىزدىڭ ماقساتىڭىز نە؟
نۇرلان ەرىمبەتوۆ: ءبىزدىڭ باستى ماقساتىمىز - بۇگىنگى قوعامدا كۇيىپ تۇرعان ماسەلەلەردى جاسىرىپ-جاپپاي، كەرىسىنشە، كۇن تارتىبىنە قويۋ. مىسالى، قاراڭىزشى، قازاقتى ابدەن بولشەكتەپ بىتتىك قوي. قالانىڭ  قازاعى، دالانىڭ قازاعى، باي قازاق، كەدەي قازاق، ءتىل بىلمەيتىن كوسموپوليت قازاق، ناعىز قازاق، ءدىنشىل قازاق، اتەيست قازاق دەپ. ەندى قازاقتار يسلامنىڭ ىشىندە بولىنە باستادى. سۋفيست، ۋاحاب، سالافيت، قۋرانيت ت.ب. دەپ. بۇل ماسقارا عوي! قازاقتى جىلىكتەپ بىتتىك. ءتىپتى الگى جۇزشىلدىگى مەن رۋشىلدىعىن ايتپاي-اق قويالىق. جىلىكتەپ ءبىتىپ، ەندى بولشەكتەۋگە كىرىستىك. مەن سول قازاقتىڭ باسىنداعى كۇيىپ تۇرعان ماسەلەسىن ايتام دەپ، قازاقتارعا جاقپاي، «انتيكازاح» اتانىپ ءجۇرمىن. ەگەر قازاققا ءوزىنىڭ باسىنداعى پروبلەماسىن ايتقانى، «قوتىرىن قاسىپ» بەرگەنى ۇناماسا، وندا مەن-اق سول قازاققا قارسى بوپ قالايىن. مەيلى. ماعان وسى پوزيتسيام ۇنايدى.
جاس قازاق: اڭگىمەڭىزگە راقمەت.

Cۇحباتتاسقان داۋلەتحان قىدىربايۇلى
«جاس قازاق» گازەتى، №27, 10.08.2009