تاۋەلسىزدىك العاننان كەيىن وشكەنىمىز جانىپ، ولگەنىمىز تاپ وسى تىرىلە قويماسا دا، تابيعي ۇلتتىق سەلەكتسيامىز جاندانا باستاعانى راس ەندى. ساياسي بۇرقاقتاردا شوعىر قۇرىپ، العا شىعىپ وتىرعان پاسسيونار پەرزەنتتەرىمىزدى، تاريحتان بەلگىلى عوي، قىردى دا وتىردى، قىردى دا وتىردى. بۇل ءادىس - تەكتى، رۋحتىلاردىڭ سانىن ازايتۋدىڭ تىكە جولى. ۇلت جولىندا مىڭداعان پەرزەنت لاپ ەتتى دە، وسىلايشا جانىپ كەتتى. كەرى سەلەكتسيا ءجۇردى. ۇلت ۇلى پەرزەنتتەردى تۋدىرۋىن تۋدىرادى، الايدا عۇمىر كەلتە، تابيعي اۋىرۋ-سىرقاۋى، سوعىس، تالاس-تارتىس تاعى بار.

العاش ساق-پارسى تەكەتىرەسى، كەيىنى حۇن-قىتاي، بەرتىنىرەكتەگى جوڭعار شاپقىندارىنا تويتارىس.. مۇنداعى مۇڭدايشەپتە ميپاي-سيپايلار جۇردە دەيسىز بە؟ جوق، ارينە!.. پاسسيونارلار… مايدايشەپ مايتالمانداردان جاساقتالدى. ولاردىڭ ولىممەن شارپىسۋ ىقتيمالدىعى دا سايكەسىنشە جوعارى ەدى.

پاسسيونارلىق سۇرگىننىڭ كوكەسىن الاشوردا داۋلەتىندە كوردىك. ءبىزدىڭ قوعامدىق-ساياسي تاجىربيەمىزدىڭ قالىپتاسۋ جولىن كەسۋدىڭ ناق كورىنىسى. گۋميلەۆ ايتقان “سۋپەرەتنيكاعا” باياعى باي زاماندا-اق اينالار ەدىك. مۇندا دا تاعى قىرىپ-جويۋ. ونىڭ كەرتىگىن قالپىنا كەلتىرۋدىڭ زامانىن تىم ۇزاق ارالىققا مولشەرلەي بەرىڭىز…

دويىر “سوۆيەت” قوي باستاعان سەركەنىڭ اياعىنا ايىر سالۋ بىلاي تۇرسىن، ولاردى وڭدى-سولدى ولىمگە جىققان…

ءبىزدىڭ حالىق گەندىك ينجەنەريانى ونەر، مادەنيەت دەڭگەيىنە كوتەرە بىلگەن ۇلت. ءبىر عانا جەتى اتا مەن تەكتىلىك گەنومىن ويعا الىڭىز. تاۋەلسىزدىكتەن كەيىن پاسسيونارلىق توپتىڭ ءىزباسارلارىن جاساقتاۋ، سۇيىلعان گەنەزيستى قالپىنا كەلتىرۋ قولعا الىنۋ كەرەك ەدى. الايدا قاتەرلى بۇل سۇرگىن ايدىڭ-كۇننىڭ امانىندا دا جالعاسىپ جاتسا كەرەك. اشىق اسپان استىنداعى قاتەرلى قۇبىلىس…

ءبىز… مىنا ءبىز… سولكەباي(التىن دينار) ءۇشىن قۇنىمىزدى ءتۇسىرىپ، يتارشىعا اينالۋدان بويىمىزدى اۋلاق ۇستاۋ مۇرات ءارى اكەي ۇعىندىرعان ەلگەزەكتىك ءتالىمى ەرتەدەن بويعا سىڭگەن… كوزىندە وتى بار قازاقتىڭ ءار سانالى پەرزەنتىنە تىلەكشى ەدىك. تىلەكشى بولۋ بىلاي تۇرسىن، الىستان اعا-باۋىر تۇتقام.. انا ءسۇتىن ادال ەمگەن ازاماتقا دەگەن قالىپتى تىلەۋقورلىق دەپ ءبىلىڭىز. اياعىن سۇرتكەن الباستىعا دەگەن قىساستىق تا قولدان كەلەر كەسىن.

مەن بۇرىن اق-نازار حاقىندا ەش ەستىمەگەم. قوعامنان بوي تاسالايتىن بۇيىعى، ورنىقتى جىگىت بولسا كەرەك. ايدىڭ-كۇننىڭ امانىندا تاعى ءبىر تارلانبوزدى جوعالتتىق. اشىعى، بۇل - پاسسيونارلىق شوعىردى قىرۋدىڭ ناق جالعاسى. باسقاشا ايتۋدىڭ ءوزى قيسىنسىز. وتكەندە اياگۇل، بۇگىن - اق-نازار. قوعامدىق توبىردان قارا ءۇزىپ شىققانعا نەگە ء“وزىن ساقتاۋدى، كەش كوشە كەزبەۋدى، ەرتە ۇيىقتاپ، ەرتە ويانۋدى” مىقتاپ ۇيرەتە المايمىز وسى. سەن ۇلتقا كەرەكسىڭ، ءوزىڭدى ساقتا دەپ ساناسىنا قۇيا بەرۋ كەرەك، قۇيا بەرۋ كەرەك ەدي عوي… ءدۇيىم جۇرت بولىپ. اقىلدى بالا ءوزى-اق اق-قاراسىن اجىراتىپ الادى.
ماسەلەن، ماعاۋين ءوزىنىڭ “مەن” حامساسىندا ۇلتقا قاجەت ازامات ەكەندىگىن ەرتە ءتۇسىنىپ، بوزبالا جاستان اش قارىنعا بال جەگەنىن، ۋاقىتىلى تۇستەنىپ، سالاۋاتتى سالت كەشكەنىن جازادى. ۇلت الدىنداعى زور جاۋاپكەرشىلىك كورىنىسى.
كوش باستار شىنايى مايتالماندارىمىزدىڭ ءومىرىن ساندىق مەديا داۋىرىندە ۇدايى باقىلاۋدا ۇستاۋ قاجەت. مەملەكەت تە، قاۋىم دا وعان مۇددەلى بولۋى ءتيىس. قازىر الەۋمەتتانۋشىلار اراسىندا “داتيزم” ۇعىمى پايدا بولدى. دەرەكتەر ارقىلى ادامدى نازاردا ۇستاۋ. ونىڭ ەش قيىندىعى دا جوق. ساندىق ءىز ارقىلى كومپيۋتەردەن باقىلاۋدا ۇستايسىڭ. تەك قۇلىق بولسا - جەتكىلىكتى. ءوزىن-ءوزى وسىرگەن، ۇدايى دامىعان، وي-ورەسى تىعىرشىقتان پەرزەنتتەرىمىزدى ساقتاۋىمىز قاجەت. بۇل - ۇلتتىق سەلەكتسيا.

مويىندايىقشى، شىن عالىمدى، شىن ينتەللەكتۋالدى قاجەت ەتپەيتىن توبىر دەڭگەيىنە ءتۇسىپ قالدىق قوي. بالكىم وسىنى تۇسىنگەن بالاڭ كوڭىل الماتى كوشەلەرىن سوڭعى رەت كەزدى دە، ءوز ورتىنە ءوزى ورتەنىپ كەتە باردى… بالكىم.. تىم الىسقا كەتتى… يمان بايلىعى كەمەل بولسىن دەپ ايتۋدىڭ ءوزى اۋىر…
ۇلتتىق كۇش-قۋاتىمىزدى قايتارامىز دەسەك، ءار قازاق پەرزەنتى بۇدان كەيىن باقىلاۋعا الىنسىن. ساقتاۋعا، قورعاۋعا باسىمدىق بەرەيىك. ءاربىر “وقۋ ءوتىپ كەتكەن” پەرزەنتىمىزدىڭ جۇرەگىنە جول تابايىق. قالىڭ قاۋىم، ءبۇتىن ەل بولىپ… ايتپەسە، توبىر كەلىپ، توبەڭە ساڭعىرىق سالادى…

داستان قاستاي

Abai.kz