ء“بىر ءمينوتتىڭ ىشىندە قانشا ءىس تىندىرۋعا بولادى؟” – دەپ وسى­دان ءۇش جىل بۇرىن ساياباقتىڭ ىشىندە بەيتانىس، شاشىن تولى­عىمەن قاراعا بوياپ العان با، جوق الدە ءوزىنىڭ تابيعي ءتۇسى سول ما، بىلمەدىم، جاسى بىرازعا كەلىپ قالعان ءوزىمنىڭ اتامداي ءبىر كىسى وسى سۇراقتى قويىپ ەدى.
ويىمدا ەشتەڭە جوق، ەش ويلانباستان، ءبىر جاعىنان كۇلكىم كەلىپ: ء“بىر ءمينوتتىڭ ىشىندە جي­ىرما بەتتىك گازەتتىڭ تاقىرىپ­تارىن شولىپ شىعۋعا بولادى. ال ەگەر كومپيۋتەردىڭ الدىندا وتىرىپ ءارىپ تەرەتىن بولساق، ەلۋدەن اسا ءسوز تەرەر ەدىم. سول ءبىر ءمينوتتى جارناما كورۋدى جاقسى كورەتىن ادامعا بەرسەك، بەستەن ونعا دەيىنگى جارناما كورۋگە ۇلگەرەدى. سپورتشى بولسا، سول ۋاقىت ارا­لى­عىندا 400 مەترگە جۇگىرىپ كەلۋىنە بولادى. تاعى ايتارىم، ەگەر كوسمەتيكالىق زات­تار شىعاراتىن ءىرى فابريكاعا كىرسەڭىز، ءبىر ءمينوتتىڭ ىشىندە جاڭا تەحنو­لوگيانىڭ كومەگىمەن 20-دان استام كرەمدى قۇتىسىنا قۇيىپ، سىرتىن وراپ، جاشىكتەرگە سالىپ قويۋعا تولىق مۇمكىندىك بار. ال ءتىپتى فۋتبول ماتچى بولسا، ءبىر ءمينوتتىڭ ىشىندە ەكى ازۋلى كومان­­دالار­دىڭ تاعدىرلارى شەشىلەدى. دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىندا سول ءبىر ءمينوت ىشىندە ءبىر ناۋقاستىڭ ءومىرىن قۇتقارىپ قالۋعا بولادى. تاعىسىن تاعى...” – دەپ ءبىرتالاي جاۋ­اپتاردى ارتى-ارتىنان جاۋ­دىرا بەردىم.
ء“بىر ءمينوتتىڭ ىشىندە نە ىستەۋ­گە بولادى؟”، – دەدى ول تاعى دا. بىراق بۇل جولى ول قارت بۇل سۇ­راق­تى وزىنە قويدى.

ء“بىر ءمينوتتىڭ ىشىندە قانشا ءىس تىندىرۋعا بولادى؟” – دەپ وسى­دان ءۇش جىل بۇرىن ساياباقتىڭ ىشىندە بەيتانىس، شاشىن تولى­عىمەن قاراعا بوياپ العان با، جوق الدە ءوزىنىڭ تابيعي ءتۇسى سول ما، بىلمەدىم، جاسى بىرازعا كەلىپ قالعان ءوزىمنىڭ اتامداي ءبىر كىسى وسى سۇراقتى قويىپ ەدى.
ويىمدا ەشتەڭە جوق، ەش ويلانباستان، ءبىر جاعىنان كۇلكىم كەلىپ: ء“بىر ءمينوتتىڭ ىشىندە جي­ىرما بەتتىك گازەتتىڭ تاقىرىپ­تارىن شولىپ شىعۋعا بولادى. ال ەگەر كومپيۋتەردىڭ الدىندا وتىرىپ ءارىپ تەرەتىن بولساق، ەلۋدەن اسا ءسوز تەرەر ەدىم. سول ءبىر ءمينوتتى جارناما كورۋدى جاقسى كورەتىن ادامعا بەرسەك، بەستەن ونعا دەيىنگى جارناما كورۋگە ۇلگەرەدى. سپورتشى بولسا، سول ۋاقىت ارا­لى­عىندا 400 مەترگە جۇگىرىپ كەلۋىنە بولادى. تاعى ايتارىم، ەگەر كوسمەتيكالىق زات­تار شىعاراتىن ءىرى فابريكاعا كىرسەڭىز، ءبىر ءمينوتتىڭ ىشىندە جاڭا تەحنو­لوگيانىڭ كومەگىمەن 20-دان استام كرەمدى قۇتىسىنا قۇيىپ، سىرتىن وراپ، جاشىكتەرگە سالىپ قويۋعا تولىق مۇمكىندىك بار. ال ءتىپتى فۋتبول ماتچى بولسا، ءبىر ءمينوتتىڭ ىشىندە ەكى ازۋلى كومان­­دالار­دىڭ تاعدىرلارى شەشىلەدى. دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىندا سول ءبىر ءمينوت ىشىندە ءبىر ناۋقاستىڭ ءومىرىن قۇتقارىپ قالۋعا بولادى. تاعىسىن تاعى...” – دەپ ءبىرتالاي جاۋ­اپتاردى ارتى-ارتىنان جاۋ­دىرا بەردىم.
ء“بىر ءمينوتتىڭ ىشىندە نە ىستەۋ­گە بولادى؟”، – دەدى ول تاعى دا. بىراق بۇل جولى ول قارت بۇل سۇ­راق­تى وزىنە قويدى.
“مەن ساعان، بالام، بۇل سۇراق­تى تەگىننەن تەگىن قويماعانىمدى ىشتەي سەزىپ تۇرعان شىعارسىڭ. قۇلىنىم، ماعان ءبىراز جاۋاپتار بەردىڭ. ونىڭا راحمەت. بۇل جاۋاپ­تاردىڭ كوبىسىن ءوز ءومىر ءتاجىري­بەڭنەن العاندىعىڭدى دا ءبىلىپ وتىرمىن. ۋاقىتتىڭ تەزدىگى وتە سۇمدىق، لەزدە وتەدى دە شىعادى. سونىڭ ىشىندە ء“بىر ءمينوت” دەگەن­نىڭ وزىندىك ورنى وراسان. مۇنى بارلىعىمىز دا مويىندايتىن شىعارمىز. الايدا، ۋاقىت وتە جىل­دام ەكەن دەپ، ونى قادىرلەمەۋگە، ۇنەمدەمەۋگە تاعى بولمايدى. ءبىر ءمينوتتىڭ ىشىندە قانشاما ۇلى ىستەر اتقارۋعا بولادى. كوزىڭە سول ۋاقىت ىشىندەگى تىندىرعان ىستەر ماردىم­سىز بولىپ كورىنەر، بىراق، سول الپىس سەكۋندتى سەن يگى جۇمىستارعا جۇمسار بولساڭ، ونىڭ بەرەرى كوپ. سەبەبى، ءومىردىڭ ءوزى ميلليونداعان ءبىر مينوتتەن قۇرالادى ەمەس پە! ءار نارسەنىڭ شەگى بولادى، ال ۋاقىتتىڭ شەگى وتە قاۋىپتى. ومىردەگى ۇلى جاڭالىقتاردىڭ اشىلۋى، جەتىس­­­­تىككە جەتۋدىڭ شىڭى بار بولعانى ءبىر-اق ءمينوتتىڭ ىشىندە شەشىلەدى. مىنەكي، كوردىڭ بە، قىزىم. ۋاقىت­تىڭ ۇلىلىعى وسىندا جاتىر. دە­گەن­مەن دە مەنىڭ بۇل ايتقاندا­رىمدى ءوزىڭ دە بىلەتىن شىعارسىڭ. سەندەر جاسسىڭدار، سەندەردىڭ ءبى­لەتىندەرىڭ بىزدەردەن دە كوپ. سون­دىقتان مىنا شال نەمەنەگە مىل­جىڭداپ، وزىنشە اقىلسىنىپ تۇر دەپ ويلاما. مەنىڭ ايتارىم تەك بۇل عانا ەمەس...” – دەپ قالتاسىنا قو­لىن جۇگىرتىپ، تەمەكى قورابىنىڭ ءىشى­نەن ءبىر تال شىلىم الىپ شىق­تى. بىراق تۇتاتقان جوق الگىسىن. مەن بولسام، ەش ۇندەمەستەن، تاعى نە ايتار ەكەن دەپ، قارتتىڭ جۇزىنە قاراپ وتىردىم. ۇندەمەگەن سەبەبىم، بۇل بەيتانىس قارتتىڭ مەن ءۇشىن پايدالى نارسە ايتقالى تۇرعانىن ىشتەي سەزدىم.
“تاعى ءبىر مىسال كەلتىرەيىن. ءدال قازىر ساعان ءجۇز تەڭگە بەرسەم نە ىستەر ەدىڭ؟ مۇمكىن وعان ءبىر عانا دانا گازەت ساتىپ الۋعا بولار نەمەسە ءبىر قۇمىرا ىشەتىن سۋسىن دا كەلىپ قالار. بىراق، ماسەلە گازەتتىڭ ءبىر عانا سانىندا ەمەس، ونىڭ ىشىندە جازىلعان رۋحاني، مادەني دۇنيە­لەر­دىڭ ادام بالاسى ءۇشىن قانشا­لىقتى پايدالى ەكەندىگىندە. ال ءبىر قۇمىرا سۋسىن قالانىڭ ءدال ورتا­سىندا ءومىر ءسۇرىپ جاتقان ءبىز ءۇشىن ەشتەڭە بولماس، ال الىس ەلدى مە­كەن­دەردەگى اۋىز سۋ تاپشىلىعىن كورىپ وتىرعان حالىق ءۇشىن ورنى بولەك. نەمەسە ىستىقتا، ەن دالادا ءشول­­دەپ كەلە جاتقان، ءولىمنىڭ ءسال-ءسال الدىندا عانا تۇرعان بىرەۋ ءۇشىن ءبىر تامشى سۋدىڭ قادىرى قانداي؟! سول سياقتى، ەگەر ءبىز قولىمىز­داعى بارلىق ءجۇز تەڭگەلىكتى ۇنەم­دەمەسەك، قالاي بولسا سولاي، اقشانىڭ قادىرىن كەتىرىپ، تۇككە دە تۇرمايتىن زاتتارعا جۇمساي بەرسەك، وندا ونىڭ قانداي بەرە­كە­سى قالادى؟! كەرىسىنشە، سول اق­شانى جيناپ، پايدالى نارسەلەرگە جۇمساساق، باعانا ايتقانىمىزداي، كوزگە كورىنبەيتىن ءجۇز تەڭگەنىڭ دە بىزگە بەرەرى ۇشان تەڭىز بولماق. ۋاقىت پەن اقشا – قادىرى جاعى­نان سينونيمدەس ۇعىمدار. بۇل ەكى نارسەنى بارلىعىمىز دا جانى­مىزعا جاقىن تارتامىز، جاقسى كورەمىز. بىراق، كەيدە بۇل ەكەۋى ادام­عا ۇرەي مەن قورقىنىش اكە­لەتىن كەز دە بولادى. ۋاقىت پەن اقشانى دۇرىس يەلەنە بىلمەسەڭ، ودان قاۋىپتى نارسە جوق. ال ولار­دى باسقارا بىلگەندىك – ناعىز اقىلدىنىڭ ىستەيتىن ءىسى. سەن ءالى جاسسىڭ، بەسىگىڭنەن بەلىڭ دە شىق­پاعان ءسابي سەكىلدىسىڭ. الايدا، وسى باستان-اق نەعۇرلىم بۇل ەكى زاتتى قادىر تۇتساڭ، ومىردەگى جەڭىلى­سىڭ­نەن جەڭىسىڭ اناعۇرلىم باسىمداۋ، كوبىرەك بولادى. ۋاقىتتى وتكىزىپ الساڭ، ونى شەگىندىرە المايسىڭ. سوندىقتان ەسىڭ باردا ەلىڭدى تاپ دەگەندەي، قولىڭداعى بار نارسە­نىڭ، مەيلى ول ۋاقىت بولسىن، نە دۇنيە بولسىن، ءبارىنىڭ دە قادىرىن ءبىل. ايتپەسە، مىنە، مەن سياقتى ء“اي، اتتەگەن-ايدىڭ” كەيپىن كە­شۋگە تۋرا كەلەدى. مەنىڭ ايتارىم وسى عانا. ايتىلعانداردىڭ ءبارىن ءوز تۇيسىگىڭمەن، ساناڭمەن سارا­لار­سىڭ!” – دەپ باعاناعى تۇتاتپاعان شىلىمىن اۋزىنان الدى دا ەكى ءبولىپ، قاسىندا تۇرعان قوقىس جاشىككە لاقتىرىپ، ورنىنان تۇردى دا كەتە بەردى.
ءبىر كەزدە ارتىنا قايتا بۇرىل­دى، كۇلىمسىرەپ: “ال مەن بولسام، ءبىر ءمينوتتى پايدالانىپ ساعان وي سالدىم عوي دەيمىن، ءا، قىزىم. وسى ءبىر ءمينوتتىڭ ىشىندەگى ايتىل­عان سوزدەر سەنىڭ بۇكىل ومىرىڭدەگى ەڭ ەلەۋلى ءبىر وقيعالاردىڭ سەبەپكەرى بولماۋىنا كىم كەپىل!؟” – دەپ ءسوزىن اياقتادى دا، ەكى قولىن ارتىنا سالىپ، اقىرىن كەتە بار­دى. مەن تاعى ۇندەمەدىم...
ءۇش جىلدان بەرى بارلىق باس­تا­عان جاقسى ىستەرىمنىڭ باستاۋىن­دا سول كىسىنىڭ ايتقان: ء“بىر مي­نوت­تىڭ ىشىندە نە ىستەۋگە بولادى” دە­گەن ءسوزى تۇرعان سياقتى. ياعني، وسى ءبىر اۋىز ءسوزدىڭ قۇنى سودان بەرى مەن ءۇشىن اسا قىمبات.

اراي ۇيرەنىشبەكقىزى، ەۇۋ ستۋدەنتى.
«ەگەمەن قازاقستان» گازەتى